Carl Safina: The oil spill's unseen culprits, victims

Tłumaczenie: Kinga Skorupska Korekta: Marek Lewandowski

This is the ocean as I used to know it.

Taki był kiedyś ocean.

And I find that since I've been in the Gulf a couple of times,

Zatokę Meksykańską odwiedziłem już kilka razy

Zatokę Meksykańską odwiedziłem już kilka razy

I really kind of am traumatized because whenever I look at the ocean now,

i jestem zdruzgotany

bo spoglądając na ocean,

no matter where I am,

niezależnie od lokalizacji,

even where I know that none of the oil has gone,

nawet w obszarach

gdzie ropy ma nie być,

I sort of see slicks,

jednak ją znajduję.

and I'm finding that I'm very much haunted by it.

Bardzo mi to ciąży na duszy.

Bardzo mi to ciąży na duszy.

But what I want to talk to you about today

Dziś chcę wam przekazać

dużo informacji

is a lot of things that try to put all of this in context,

nie tylko o wycieku ropy

not just about the oil eruption, but what it means and why it has happened.

nie tylko o wycieku ropy

ale też przyczynach i znaczeniu tej tragedii.

First, just a little bit about me.

Może wpierw coś o mnie:

I'm basically just a guy that likes to go fishing

W skrócie - lubię wędkować, od małego.

ever since I was a little kid, and because I did,

W skrócie - lubię wędkować, od małego.

Z tego powodu,

I wound up studying sea birds

zająłem się ptactwem morskim,

to try to stay in the coastal habitats that I so loved.

żeby móc spędzać czas na wybrzeżu.

And now I mainly write books about how the ocean is changing,

Teraz głównie piszę książki

o tym jak ocean się zmienia.

A zmiany w oceanie następują bardzo szybko.

and the ocean is certainly changing very rapidly.

Now we saw this graphic earlier on, that we really live on a hard marble

Tę grafikę już widzieliście.

Żyjemy na twardej kuli,

that has just a slight bit of wetness to it.

która jest tylko troszkę wilgotna.

która jest tylko troszkę wilgotna.

It's like you dipped a marble in water.

Jakby resztki po zanurzeniu jej w wodzie.

And the same thing with the atmosphere:

Tak samo jest z atmosferą.

If you took all the atmosphere and rolled it up in a ball,

Gdyby ją zebrać i zwinąć w kulkę,

Gdyby ją zebrać i zwinąć w kulkę,

you would get that little sphere of gas on the right.

byłoby jej tyle co po prawej.

So we live on the most fragile little soap bubble you can imagine,

Więc żyjemy,

na bardzo delikatnej bańce mydlanej,

bardzo nam drogiej,

a very sacred soap bubble, but one that is very, very easy to affect.

ale na którą łatwo wpłynąć.

And all the burning of oil and coal and gas, all the fossil fuels,

Spalanie ropy, węgla i gazu,

wszystkich paliw kopalnych

have changed the atmosphere greatly.

bardzo zmieniło atmosferę.

Carbon dioxide level has gone up and up and up.

Wzrosła zawartość dwutlenku węgla.

We're warming the climate.

Ocieplamy klimat.

So the blowout in the Gulf

Wyciek ropy w Zatoce,

is just a little piece of a much larger problem

to tylko część większego problemu

to tylko część większego problemu

that we have with the energy that we use to run civilization.

energii, którą napędzamy cywilizację.

Beyond warming,

Oprócz ocieplenia,

we have the problem of the oceans getting more acidified --

oceany są też zakwaszane,

and already measurably so, and already affecting animals.

w znacznym stopniu,

co wpływa na zwierzęta.

Now in the laboratory, if you take a clam and you put it in the pH that is not 8.1,

W laboratorium,

jeśli włożyć małża do wody o pH

nie jak zwykle 8.1,

which is the normal pH of seawater, but 7.5,

co jest naturalne dla oceanu,

a 7.5, rozpuści się on po trzech dniach.

it dissolves in about three days.

a 7.5, rozpuści się on po trzech dniach.

If you take a sea urchin larva from 8.1,

Larwy jeża morskiego,

przstosowane do pH 8.1

put it in a pH of 7.7 -- not a huge change --

a przeniesione do 7.7,

niewielka różnica,

it becomes deformed and dies.

umierają zdeformowane.

Already, commercial oyster larvae are dying at large scales in some places.

Już teraz larwy małż,

tych które jemy, wymierają.

tych które jemy, wymierają.

Coral reefs are growing slower in some places because of this problem.

Z tego powodu też

rafy koralowe wolniej przyrastają.

So this really matters.

pH ma znaczenie.

Now, let's take a little tour around the Gulf a little bit.

Teraz pojedźmy razem,

na Wybrzeże Meksykańskie.

One of the things that really impresses me about the people in the Gulf:

Tamtejsi ludzie imponują mi

swoją wiedzą o oceanie.

They are really, really aquatic people.

And they can handle water.

Wiedzą jak poskromić wodę.

They can handle a hurricane that comes and goes.

Radzą sobie z huraganami.

When the water goes down, they know what to do.

Wiedzą co zrobić gdy poziom wód opadnie.

But when it's something other than water, and their water habitat changes,

Ale kiedy coś innego niż woda

zmienia ich rodzimą ziemię,

nie mają wielu opcji.

they don't have many options.

In fact, those entire communities really don't have many options.

Całe społeczności,

są pozbawione perspektyw.

They don't have another thing they can do.

Nie mają alternatywy.

They can't go and work in the local hotel business

Nie znajdą pracy,

w lokalnym kurorcie,

because there isn't one in their community.

bo ich tam nie ma.

If you go to the Gulf and you look around, you do see a lot of oil.

Rozglądając się po wybrzeżu,

widać mnóstwo ropy.

Ropa jest w wodzie.

You see a lot of oil on the ocean.

Jest wzdłuż linii brzegowej.

You see a lot of oil on the shoreline.

If you go to the site of the blowout, it looks pretty unbelievable.

A samo centrum katastrofy,

wygląda zatrważająco.

It looks like you just emptied the oil pan in your car,

Jakby ktoś wyjął miskę olejową,

and you just dumped it in the ocean.

żeby ją tam opróżnić.

And one of the really most incredible things, I think,

Ale co chyba najbardziej niewiarygodne,

is that there's nobody out there trying to collect it

nikt nie stara się tej ropy usunąć

nikt nie stara się tej ropy usunąć

at the site where it is densest.

z miejsca gdzie jest najgęstsza.

Parts of the ocean there look just absolutely apocalyptic.

W niektórych miejscach

ocean wygląda jak po apokalipsie.

You go in along the shore, you can find it everywhere.

Wzdłuż brzegu,

ropa jest wszędzie.

Straszny bałagan.

It's really messy.

If you go to the places where it's just arriving,

W miejscach, do których dopiero dochodzi,

like the eastern part of the Gulf, in Alabama,

jak na wschodzie, koło Alabamy,

there's still people using the beach

ludzie wciąż chodzą na plażę,

while there are people cleaning up the beach.

podczas gdy inni ją oczyszczają.

And they have a very strange way of cleaning up the beach.

A czyści się ją w dziwny sposób.

They're not allowed to put more than 10 pounds of sand

Nie można wkładać więcej niż 4.5 kg piasku,

in a 50-gallon plastic bag.

do 190 litrowych toreb.

They have thousands and thousands of plastic bags.

Mają całe mnóstwo takich toreb.

I don't know what they'll do with all that stuff.

Nie wiem co mają zamiar z nimi zrobić.

Ludzie nadal chodzą na plażę.

Meanwhile, there are still people trying to use the beach.

Ignorują mały znak przestrzegający

They don't see the sign that says: "Stay out of the water."

przed wchodzeniem do wody.

Their kids are in the water;

Ich dzieci się kąpią,

they're getting tar all over their clothes and their sandals--

ich ubrania umorusane są smołą.

It's a mess.

W miejscach gdzie ropa dotarła,

If you go to where the oil has been for a while, it's an even bigger mess.

już dawno, jest gorzej.

And there's basically nobody there anymore,

Prawie nikogo już tam nie ma,

a few people trying to keep using it.

Tylko kilka osób,

nadal tam chodzi.

You see people who are really shell-shocked.

Tamtejsi ludzie są wstrząśnięci.

They are very hardworking people.

Są bardzo pracowici.

All they know about life is they get up in the morning,

Zawsze wstawali rano,

i szli do pracy.

and if their engine starts, they go to work.

They always felt that they could rely on the assurances

Mogli polegać na darach natury

Mogli polegać na darach natury

that nature brought them through the ecosystem of the Gulf.

ekosystemu Zatoki.

They're finding that their world is really collapsing.

Teraz ich świat się wali.

And so you can see, literally, signs of their shock ...

Dosłownie widać znaki

ich szoku

signs of their outrage ...

oburzenia

signs of their anger ...

gniewu

and signs of their grief.

i żałoby.

To widać od razu.

These are the things that you can see.

There's a lot you can't see, also, underwater.

Ale dzieją się też

rzeczy nie od razu widoczne.

What's going on underwater?

Co się dzieje pod wodą?

Well, some people say there are oil plumes.

Niektórzy mówią

o smugach ropy.

Some people say there are not oil plumes.

Inni zaprzeczają ich istnieniu.

Więc kongresmen Markey spytał:

And Congressman Markey asks, you know,

"Is it going to take a submarine ride to see if there are really oil plumes?"

"Czy potrzeba łodzi podwodnej,

by sprawdzić czy tam są?"

But I couldn't take a submarine ride --

Niestety do łodzi podwodnej nie wsiadłem...

especially between the time I knew I was coming here and today --

Nie było na to czasu.

Więc wymyśliłem eksperyment.

so I had to do a little experiment myself

Więc wymyśliłem eksperyment.

to see if there was oil in the Gulf of Mexico.

Więc wymyśliłem eksperyment.

So this is the Gulf of Mexico ...

To jest Zatoka Meksykańska,

sparkling place full of fish.

błękitna, pełno tam ryb.

And I created a little oil spill in the Gulf of Mexico.

Stworzyłem własny wyciek ropy.

Stworzyłem własny wyciek ropy.

And I learned, in fact, I confirmed the hypothesis

Potwierdziłem hipotezę,

that oil and water don't mix ...

że ropa nie miesza się z wodą,

do momentu dodania dyspergatora.

until you add a dispersant ...

and then ...

Wtedy już się mieszają.

they start mixing.

Wtedy już się mieszają.

And you add a little energy from the wind and the waves,

Wystarczy dodać energię,

energię wiatru i fal.

and you get a big mess,

a wielki bałagan gotów.

a wielki bałagan gotów.

a big mess that you can't possibly clean,

Nie da się go wyczyścić,

you can't touch, you can't extract

nie da się dotknąć, oddzielić

and, I think most importantly -- this is what I think --

i co najważniejsze:

you can't see it.

nie widać go.

I think it's being hidden on purpose.

Jest ukrywany umyślnie.

Now this is such a catastrophe and such a mess

To katastrofa, że dokładne dane

that lots of stuff is leaking out on the edges of the information stream.

można zdobyć tylko wyłapując skrawki informacji.

But as many people have said,

Wiele osób podejrzewa,

there's a large attempt to suppress what's going on.

próby zatuszowania prawdy.

Personally, I think that the dispersants are a major strategy to hide the body,

Osobiście sądzę,

że dyspergatory

to próba ukrycia ciała.

because we put the murderer in charge of the crime scene.

Tak się składa, że oprawca

kontroluje scenę zbrodni.

But you can see it.

Ale nadal ją widać.

You can see where the oil is concentrated at the surface,

Widać gdzie ropa,

koncentruje się na powierzchni,

and then it is attacked,

i gdzie się ją "atakuje",

because they don't want the evidence, in my opinion.

by ukryć dowody.

OK.

Słyszymy że bakterie zjadają ropę?

We heard that bacteria eat oil?

Słyszymy że bakterie zjadają ropę?

So do sea turtles.

Tak samo jak żółwie morskie.

When it breaks up,

Zanim się rozpadnie,

it has a long way to go before it gets down to bacteria.

dzieje się wiele rzeczy,

nim bakterie mogą się nią zająć.

Turtles eat it. It gets in the gills of fish.

Żółwie ją zjadają. Dostaje się do skrzeli ryb.

These guys have to swim around through it.

Delfiny muszą przez nią przepływać.

I heard the most incredible story today when I was on the train coming here.

Usłyszałem dziś w pociągu niesamowitą historię.

Usłyszałem dziś w pociągu niesamowitą historię.

A writer named Ted Williams called me,

Ted Williams zadzwonił do mnie.

and he was asking me a couple of questions about what I saw,

Miał kilka pytań na temat Zatoki,

Miał kilka pytań na temat Zatoki,

because he's writing an article for Audubon magazine.

do artykułu dla magazynu Audubon.

He said that he had been in the Gulf a little while ago; like about a week ago,

Mówił, że jakiś czas temu był w Zatoce...

Tydzień temu...

and a guy who had been a recreational fishing guide

Spotkał tam przewodnika rejsów wędkarskich,

took him out to show him what's going on.

który pokazał mu co się dzieje.

That guide's entire calendar year is canceled bookings.

Wszyscy klienci anulowali wizyty.

Wszyscy klienci anulowali wizyty.

He has no bookings left.

Już nikt mu nie został.

Everybody wanted their deposit back, everybody is fleeing.

Wszyscy chcieli zwrotu zaliczki.

That's the story of thousands of people.

Tysiące mają podobne problemy.

But he told Ted that on the last day he went out,

Opowiedział Tedowi historię

z ostatniego dnia łowienia ryb:

a bottlenose dolphin suddenly appeared next to the boat,

Delfin butlonosy

pojawił się koło jego łódki.

and it was splattering oil out its blowhole.

Z jego nozdrzy bryzgała ropa.

Z jego nozdrzy bryzgała ropa.

And he moved away because it was his last fishing trip,

Przewodnik odpłynął

bo to był jego ostatni połów,

bo to był jego ostatni połów,

and he knew that the dolphins scare fish.

a wiedział, że delfiny płoszą ryby.

So he moved away from it, turned around a few minutes later,

Gdy kilka minut potem się odwrócił,

delfin znów był tuż przy łódce.

it was right next to the side of the boat again.

delfin znów był tuż przy łódce.

He said that in 30 years of fishing he had never seen a dolphin do that.

W ciągu 30 lat na oceanie,

nic podobnego mu się nie przydażyło.

And he felt that --

Czuł, że...

(Sigh)

he felt that it was coming to ask for help.

Czuł, że ten delfin

prosił go o pomoc. Przepraszam.

Sorry.

Now, in the Exxon Valdez spill,

Z winy wycieku Exxon Valdez,

about 30 percent of the killer whales died in the first few months.

w ciągu pierwszych miesięcy,

umarło 30% populacji orek.

Their numbers have never recovered.

Nie udało się jej odbudować.

So the recovery rate of all this stuff is going to be variable.

Więc plan odbudowy,

może się opóźnić.

It's going to take longer for some things.

Niektóre rzeczy zajmą więcej czasu.

And some things, I think, will probably come back a little faster.

A inne, prawdopodobnie

wrócą trochę szybciej.

The other thing about the Gulf that is important

Inna ważna sprawa,

is that there are a lot of animals that concentrate in the Gulf

to zwierzęta zbierające się w Zatoce

to zwierzęta zbierające się w Zatoce

at certain parts of the year.

w okresach migracyjnych.

So the Gulf is a really important piece of water --

Zatoka Meksykańska jest bardzo ważna...

more important than a similar volume of water in the open Atlantic Ocean.

Ważniejsza niż taki sam obszar,

gdzieś pośrodku oceanu Atlantyckiego.

These tuna swim the entire ocean.

Te tuńczyki przemierzają ocean.

They get in the Gulf Stream, they go all the way to Europe.

Zbierają się w Zatoce, potem mkną do Europy.

Podczas tarła tam wpływają.

When it comes time to spawn, they come inside,

Te dwie oznakowane ryby,

and these two tuna that were tagged,

you can see them on the spawning grounds

są na tarlisku, w pobliżu wycieku ropy.

very much right in the area of the slick.

są na tarlisku, w pobliżu wycieku ropy.

They're probably having, at the very least,

Pewnie będzie to dla nich,

a catastrophic spawning season this year.

najgorsze tarło w życiu.

I'm hoping that maybe the adults are avoiding that dirty water.

Mam nadzieję, że dorosłe osobniki

omijają zanieczyszczoną wodę.

They don't usually like to go into water that is very cloudy anyway.

Zazwyczaj nie lubią wody,

która nie jest przejrzysta.

But these are really high-performance athletic animals.

To bardzo atletyczne zwierzęta.

To bardzo atletyczne zwierzęta.

I don't know what this kind of stuff will do in their gills.

Nie wiem co stanie się z ich skrzelami.

I don't know if it'll affect the adults.

Czy dotyka to dorosłych osobników?

If it's not, it's certainly affecting their eggs and larvae,

Jeśli nie, to na pewno

wpływa na ich jaja i larwy.

I would certainly think.

But if you look at that graph that goes down and down and down,

Spójrzcie na tą spadającą linię.

that's what we've done to this species through overfishing over many decades.

To zasługa nadmiernego połowu ryb.

To zasługa nadmiernego połowu ryb.

So while the oil spill, the leak, the eruption, is a catastrophe,

Wyciek ropy to katastrofa.

Wyciek ropy to katastrofa.

Wyciek ropy to katastrofa.

I think it's important to keep in mind

Ale trzeba też pamiętać,

that we've done a lot to affect what's in the ocean, for a very long time.

o innych rzeczach, które od dawna

wpływają na stan oceanów.

It's not like we're starting with something that's been OK.

Ocean nawet przed wyciekiem,

nie miał się dobrze.

We're starting with something that's had a lot of stresses

Od dawna istniało wiele napięć i problemów.

and a lot of problems to begin with.

Od dawna istniało wiele napięć i problemów.

If you look around at the birds, there are a lot of birds in the Gulf

Jeśli przyjrzeć się ptakom,

a jest ich wiele w Zatoce,

that concentrate in the Gulf at certain times of the year,

przybywają tam w określonych okresach,

but then leave.

a potem odlatują.

And they populate much larger areas.

Zamieszkują wielkie obszary.

Na tym zdjęciu większość to ptaki migracyjne.

For instance, most of the birds in this picture are migratory birds.

Na tym zdjęciu większość to ptaki migracyjne.

They were all on the Gulf in May,

Były w okolicach Zatoki,

while oil was starting to come ashore in certain places.

kiedy ropa zaczęła docierać do brzegu.

Down on the lower left there are ruddy turnstones and sanderlings.

Na dole po lewej widać

Kamuszniki i Piaskowce.

They breed in the High Arctic,

Rozmnażają się w Arktyce,

and they winter down in southern South America.

a zimują w południowej Ameryce.

But they concentrate in the Gulf and then fan out all across the Arctic.

Z Zatoki migrują do Arktyki.

Z Zatoki migrują do Arktyki.

I saw birds that breed in Greenland, in the Gulf.

W zatoce widziałem ptaki,

które pochodzą z Grenlandii.

So this is a hemispheric issue.

To problem całej półkuli.

The economic effects go at least nationally in many ways.

Katastrofa dotyka gospodarki całego państwa.

Katastrofa dotyka gospodarki całego państwa.

The biological effects are certainly hemispheric.

Ale konsekwencje biologiczne są globalne.

To jeden z najbardziej niepojętych

I think that this is one of the most absolutely mind-boggling examples

To jeden z najbardziej niepojętych

przykładów braku przygotowania,

of total unpreparedness that I can even think of.

które przychodzą mi do głowy.

Even when the Japanese bombed Pearl Harbor,

Nawet na nalot Pearl Harbor odpowiedziano ogniem.

Nawet na nalot Pearl Harbor odpowiedziano ogniem.

at least they shot back.

And we just seem to be unable to figure out what to do.

Wydaje się, że nie wiemy nawet co zrobić.

Wydaje się, że nie wiemy nawet co zrobić.

There was nothing ready,

Nic nie było gotowe.

and, you know, as we can see by what they're doing.

Brak sukcesów na to wskazuje.

Brak sukcesów na to wskazuje.

Mainly what they're doing is booms and dispersants.

Używa się głównie pływających zapór i dyspergatorów.

The booms are absolutely not made for open water.

Ale zapory się nie sprawdzają na otwartych wodach.

Nawet nie próbuje się otoczyć ropy,

They don't even attempt to corral the oil where it is most concentrated.

tam gdzie jest jej najwięcej.

They get near shore -- Look at these two boats.

Robi się to przy brzegu, spójrzcie.

That one on the right is called Fishing Fool.

Ta po prawej nazywa się "Głupiec",

And I think, you know, that's a great name

świetna nazwa dla tej łodzi.

for boats that think that they're going to do anything

Nic nie zyskają ciągnąc tę zaporę.

to make a dent in this, by dragging a boom between them

Nic nie zyskają ciągnąc tę zaporę.

when there are literally hundreds of thousands of square miles

Setki tysięcy mil kwadratowych

wód Zatoki jest pokryte ropą.

in the Gulf right now with oil at the surface.

wód Zatoki jest pokryte ropą.

The dispersants make the oil go right under the booms.

A dyspergatory sprawiają, że ropa ucieka z zapór.

The booms are only about 13 inches in diameter.

Zapory mają tylko 30 cm średnicy.

Zapory mają tylko 30 cm średnicy.

So it's just absolutely crazy.

To szaleństwo.

Here are shrimp boats employed.

Setki łodzi do połowu krewetek

There are hundreds of shrimp boats employed to drag booms instead of nets.

wykorzystuje się do ciągnięcia zapór.

Here they are working.

Widać jak pracują.

You can see easily

Widać też,

that all the oily water just goes over the back of the boom.

że brudna woda ucieka z tyłu zapory.

All they're doing is stirring it.

Tylko ją poruszają.

It's just ridiculous.

To śmieszne.

Na setki mil wybrzeża otoczonego zaporami,

Also, for all the shoreline that has booms --

hundreds and hundreds of miles of shoreline --

Na setki mil wybrzeża otoczonego zaporami,

all of the shoreline that has booms,

Na setki mil wybrzeża otoczonego zaporami,

there's adjacent shoreline that doesn't have any booms.

przypada wybrzeże gdzie zapór nie ma.

There is ample opportunity for oil and dirty water to get in behind them.

Więc ropa i brudna woda

przedostają się tamtędy.

And that lower photo, that's a bird colony that has been boomed.

Ta kolonia ptaków została otoczona.

Wszyscy starają się chronić

Everybody's trying to protect the bird colonies there.

takie kolonie.

Well, as an ornithologist, I can tell you that birds fly, and that --

Jako ornitolog zdradzę wam,

że ptaki umieją latać.

(Laughter)

(Śmiech)

and that booming a bird colony doesn't do it; it doesn't do it.

Otaczanie kolonii ptaków

nic nie daje.

These birds make a living by diving into the water.

One zdobywają jedzenie nurkując.

In fact ...

Powinno się raczej, jeśli już,

really what I think they should do, if anything --

Powinno się raczej, jeśli już,

they're trying so hard to protect those nests --

zamiast ratować gniazda...

actually, if they destroyed every single nest,

powinno się je niszczyć,

some of the birds would leave,

żeby ptaki uciekły,

and that would be better for them this year.

co byłoby dla nich lepsze.

As far as cleaning them ...

A co do czyszczenia ptaków.

I don't mean to cast any aspersion on people cleaning birds.

Nie chcę krytykować ludzi,

którzy tak pomagają.

It's really, really important that we express our compassion.

Dawanie wyrazu współczuciu jest ważne.

Dawanie wyrazu współczuciu jest ważne.

I think that's the most important thing that people have, is compassion.

Współczucie to jedno z ważniejszych uczuć.

Współczucie to jedno z ważniejszych uczuć.

It's really important to get those images and to show it.

To ważne, żeby pokazywać takie obrazki.

To ważne, żeby pokazywać takie obrazki.

But really, where are those birds going to get released to?

Ale gdzie te ptaki się potem podzieją?

It's like taking somebody out of a burning building,

To jakby uratować ofiarę pożaru,

dać jej odetchnąć świeżym powietrzem

treating them for smoke inhalation

and sending them back into the building, because the oil is still gushing.

by potem znów wysłać ją w ogień.

I refuse to acknowledge this as anything like an accident.

Nie zgadzam się na nazywanie tego wypadkiem.

Nie zgadzam się na nazywanie tego wypadkiem.

I think that this is the result of gross negligence.

To rezultat poważnego zaniedbania.

(Applause)

(Brawa)

Not just BP.

Nie tylko B.P.

BP operated very sloppily and very recklessly because they could.

B.P. prowadziło działalność

lekkomyślnie i byle jak,

bo mieli przyzwolenie.

And they were allowed to do so

Mogli tak robić,

because of the absolute failure of oversight of the government

dzięki całkowitemu brakowi nadzoru

ze strony rządu, który ma nas chronić.

that is supposed to be our government, protecting us.

ze strony rządu, który ma nas chronić.

It turns out that --

Taki znak widać wszędzie w USA.

you see this sign on every commercial vessel in the United States --

Taki znak widać wszędzie w USA.

you know, if you spilled a couple of gallons of oil,

Gdybyście wylali kilka litrów ropy

you would be in big trouble.

bylibyście w tarapatach.

And you have to really wonder who are the laws made for,

To zastanawia, kogo prawo dotyczy,

To zastanawia, kogo prawo dotyczy,

and who has gotten above the laws.

a kto jest ponad nim.

And there are things that we can do in the future.

Są rzeczy, które można zrobić.

Możemy dostać taki sprzęt, jakiego potrzeba.

We could have the kinds of equipment that we would really need.

Nie trzeba bujnej wyobraźni by przewidzieć,

It would not take an awful lot to anticipate

Nie trzeba bujnej wyobraźni by przewidzieć,

that after making 30,000 holes

że po wydrążeniu 30.000 dziur

in the sea floor of the Gulf of Mexico looking for oil,

w poszukiwaniu ropy na dnie Zatoki,

oil might start coming out of one of them.

ropa zacznie z jednej wyciekać.

And you'd have some idea of what to do.

Musimy być przygotowani.

To jest pewne.

That's certainly one of the things we need to do.

But I think we have to understand where this leak really started from.

Ale musimy też zrozumieć,

jak to się wszystko zaczęło.

It really started from the destruction of the idea that the government is there

A zaczęło się od degradacji

znaczenia naszego rządu

because it's our government,

jako organu chroniącego

meant to protect the larger public interest.

interes publiczny.

So I think that the oil blowout, the bank bailout,

Tak więc, wyciek ropy

dotacje dla banków,

the mortgage crisis and all these things are absolutely symptoms of the same cause.

kryzys finansowy,

są symptomami

tej samej choroby.

We still seem to understand that at least,

Nadal rozumiemy,

że policja jest potrzebna,

we need the police to protect us from a few bad people.

by nas chronić przed złoczyńcami.

And even though the police can be a little annoying at times --

Czasem może być irytująca,

giving us tickets and stuff like that --

jak dostaniemy mandat,

nobody says that we should just get rid of them.

ale nikt nie twierdzi, że jest zbędna.

But in the entire rest of government right now

W kręgach rządowych,

and for the last at least 30 years,

w ostatnim trzydziestoleciu,

there has been a culture of deregulation

rozpoczęła się deregulacja

that is caused directly by the people who we need to be protected from,

popierana przez tych,

przed którymi powinno się nas chronić.

przed którymi powinno się nas chronić.

buying the government out from under us.

Wykupiono nasz rząd.

(Applause)

(Brawa)

Now this has been a problem for a very, very long time.

Od dłuższego czasu mieliśmy ten problem.

You can see that corporations were illegal at the founding of America,

Gdy Ameryka powstawała

korporacje były nielegalne.

and even Thomas Jefferson complained

Już Thomas Jefferson twierdził,

that they were already bidding defiance to the laws of our country.

że korporacje nie przestrzegają

praw naszego kraju.

OK, people who say they're conservative,

Co do konserwatystów,

Co do konserwatystów,

if they really wanted to be really conservative and patriotic,

jeśli na prawdę chcieliby być

konserwatywni i patriotyczni

they would tell these corporations to go to hell.

powinni wykopać te korporacje na zbity pysk.

powinni wykopać te korporacje na zbity pysk.

That's what it would really mean to be conservative.

Tak zrobiliby prawdziwi konserwatyści.

So what we really need to do is regain the idea

Musimy odnowić przekonanie,

Musimy odnowić przekonanie,

that it's our government safeguarding our interests,

że nasz rząd ma bronić naszych interesów

że nasz rząd ma bronić naszych interesów

and regain a sense of unity and common cause in our country

co da naszemu krajowi

poczucie jedności i cel,

that really has been lost.

które straciliśmy.

I think there are signs of hope.

Jest jeszcze nadzieja.

We seem to be waking up a little bit.

Chyba się ocknęliśmy.

The Glass-Steagall Act -- which was really to protect us

To ustawa Glass-Steagall,

która miała nas bronić

from the kind of thing that caused the recession to happen,

przed przyczynami recesji,

and the bank meltdown and all that stuff that required the bailouts --

i bankructwa banków.

A trzeba było ogromnych dotacji...

that was put in effect in 1933, was systematically destroyed.

Systematycznie niszczono,

postanowienia z 1933 roku.

Now there's a mood to put some of that stuff back in place,

Teraz myśli się o ponownym

wprowadzaniu ich w życie.

but the lobbyists are already there trying to weaken the regulations

Ale lobbiści już protestują,

próbując zmienić przepisy,

after the legislation has just passed.

nawet po tym jak ustawa przeszła.

So it's a continued fight.

To wieczna wojna.

It's a historic moment right now.

Mamy teraz wybór.

We're either going to have an absolutely unmitigated catastrophe

Albo skończy się

na niesamowitej katastrofie

of this oil leak in the Gulf,

jaką jest wyciek ropy,

or we will make the moment we need out of this,

albo z jej pomocą zmienimy przyszłość.

as many people have noted today.

albo z jej pomocą zmienimy przyszłość.

There's certainly a common theme

Ten temat się powtarza,

about needing to make the moment out of this.

należy ją wykorzystać.

We've been through this before with other ways of offshore drilling.

Już to przerabialiśmy,

przy innych okazjach.

The first offshore wells were called whales.

Pierwsze szyby naftowe nazywano "wielorybami".

The first offshore drills were called harpoons.

A świdry wiertnicze - harpunami.

We emptied the ocean of the whales at that time.

Wtedy zdziesiątkowaliśmy wieloryby.

Now are we stuck with this?

Czy tak musi być?

Ever since we lived in caves, every time we wanted any energy,

Od czasów jaskiniowych,

gdy potrzebowaliśmy energii

we lit something on fire, and that is still what we're doing.

coś podpalaliśmy - tak też jest dziś.

Znów coś podpalamy,

We're still lighting something on fire every time we want energy.

w poszukiwaniu energii.

And people say we can't have clean energy

Mówi się, że czysta energia

Mówi się, że czysta energia

because it's too expensive.

jest zbyt droga.

Who says it's too expensive?

Ale kto tak mówi?

People who sell us fossil fuels.

Sprzedawcy paliw kopalnych.

We've been here before with energy,

Kiedyś już tak było,

and people saying the economy cannot withstand a switch,

mawiało się, że zmiana sprawi,

że gospodarka się załamie,

because the cheapest energy was slavery.

niewolnicy byli najtańsi.

Energy is always a moral issue.

Energia to problem moralny.

It's an issue that is moral right now.

Tak jest i teraz.

It's a matter of right and wrong.

Trzeba rozróżnić między dobrem i złem. Dziękuję.

Trzeba rozróżnić między dobrem i złem. Dziękuję.

Thank you very much.

(Applause)