Nicholas Christakis: The hidden influence of social networks

Nicholas Christakis: Ảnh hưởng tiềm ẩn của mạng xã hội

Translator: Thach Thao Nguyen Phuc Reviewer: Duc Nguyen

For me, this story begins about 15 years ago,

Đối với tôi, câu chuyện này bắt đầu 15 năm trước,

when I was a hospice doctor at the University of Chicago.

khi tôi còn là một bác sĩ tế bần tại Đại học Chicago.

And I was taking care of people who were dying and their families

Tôi chăm sóc những người đang hấp hối và gia đình của họ

in the South Side of Chicago.

ở Nam Chicago.

And I was observing what happened to people and their families

Và tôi đã quan sát những chuyện xảy ra với người bệnh và gia đình của họ

over the course of their terminal illness.

trong giai đoạn cuối của căn bệnh hiểm nghèo.

And in my lab, I was studying the widower effect,

Trong phòng thí nghiệm, tôi đã nghiên cứu hiệu ứng 'người góa vợ',

which is a very old idea in the social sciences,

một khái niệm rất cổ trong khoa học xã hội,

going back 150 years,

từ 150 năm trước,

known as "dying of a broken heart."

có nghĩa là "chết bởi trái tim tan vỡ."

So, when I die, my wife's risk of death can double,

Vậy nên, khi tôi qua đời, nguy cơ tử vong của vợ tôi có thể tăng lên gấp đôi

for instance, in the first year.

chẳng hạn, trong năm đầu tiên.

And I had gone to take care of one particular patient,

Và tôi đã chăm sóc một bệnh nhân đặc biệt,

a woman who was dying of dementia.

một người phụ nữ sắp qua đời vì bệnh thần kinh.

And in this case, unlike this couple,

Và trong trường hợp này, không giống như các cặp vợ chồng,

she was being cared for

bà ấy được chăm sóc

by her daughter.

bởi con gái.

And the daughter was exhausted from caring for her mother.

Và cô con gái kiệt quệ vì chăm sóc cho mẹ.

And the daughter's husband,

Và chồng của người con gái,

he also was sick

anh ta cũng bị ốm

from his wife's exhaustion.

vì tình trạng kiệt sức của vợ.

And I was driving home one day,

Một hôm tôi đang lái xe về nhà,

and I get a phone call from the husband's friend,

và tôi nhận được điện thoại từ bạn của người chồng,

calling me because he was depressed

gọi cho tôi bởi anh ta rất phiền muộn

about what was happening to his friend.

về những chuyện đang diễn ra với bạn mình.

So here I get this call from this random guy

Vậy tôi đã có cuộc gọi này từ một người nào đó

that's having an experience

đang trải qua một chuyện

that's being influenced by people

bị ảnh hưởng bởi những người

at some social distance.

có quan hệ xã hội nhất định với anh ta.

And so I suddenly realized two very simple things:

Và đột nhiên tôi nhận ra hai điều rất đơn giản.

First, the widowhood effect

Đầu tiên, hiệu ứng 'góa vợ'

was not restricted to husbands and wives.

không chỉ bị giới hạn cho chồng và vợ.

And second, it was not restricted to pairs of people.

Hai là, nó không bị giới hạn trong quan hệ giữa hai người.

And I started to see the world

Và tôi bắt đầu nhìn thế giới

in a whole new way,

theo một cách hoàn toàn khác,

like pairs of people connected to each other.

như hai người một được kết nối với nhau.

And then I realized that these individuals

Và khi đó tôi nhận ra những người này

would be connected into foursomes with other pairs of people nearby.

sẽ được liên kết thành nhóm bốn với những cặp khác gần đó.

And then, in fact, these people

Trong thực tế, những người này

were embedded in other sorts of relationships:

được đặt trong những mối quan hệ khác,

marriage and spousal

hôn nhân và vợ chồng

and friendship and other sorts of ties.

và bạn bè và những mối liên hệ khác.

And that, in fact, these connections were vast

Trong thực tế, những mối quan hệ này rất rộng lớn,

and that we were all embedded in this

và chúng ta đều được đặt trong

broad set of connections with each other.

mạng liên kết rộng lớn này với nhau.

So I started to see the world in a completely new way

Vậy nên tôi bắt đầu nhìn thế giới theo một cách hoàn toàn khác,

and I became obsessed with this.

và bị ám ảnh bởi nó.

I became obsessed with how it might be

Tôi bị ám ảnh làm cách nào chúng ta có thể

that we're embedded in these social networks,

được đặt trong những mạng lưới xã hội này,

and how they affect our lives.

và cách chúng ảnh hưởng tới cuộc sống của ta.

So, social networks are these intricate things of beauty,

Vậy thì, các mạng lưới xã hội là những thứ đẹp đẽ phức tạp này,

and they're so elaborate and so complex

chúng quá tinh vi và rắc rối

and so ubiquitous, in fact,

và ở đâu cũng có, trong thực tế,

that one has to ask what purpose they serve.

ai đó phải hỏi mục đích của chúng là gì.

Why are we embedded in social networks?

Tại sao chúng ta được đặt trong những mạng xã hội?

I mean, how do they form? How do they operate?

Chúng hình thành như thế nào? Chúng vận hành ra sao?

And how do they effect us?

Và chúng ảnh hưởng tới ta như thế nào?

So my first topic with respect to this,

Vậy chủ đề đầu tiên của tôi, liên quan tới điều này,

was not death, but obesity.

không phải là cái chết, mà chứng béo phì.

It had become trendy

Đội nhiên nói về 'bệnh dịch béo phì'

to speak about the "obesity epidemic."

trở thành trào lưu.

And, along with my collaborator, James Fowler,

Và cùng với cộng sự của tôi, James Fowler,

we began to wonder whether obesity really was epidemic

chúng tôi bắt đầu tự hỏi liệu béo phì có thật sự là một bệnh dịch hay không,

and could it spread from person to person

và nó có thể truyền từ người sang người

like the four people I discussed earlier.

như bốn người mà tôi nhắc đến lúc trước.

So this is a slide of some of our initial results.

Đây là một slide những kết quả bước đầu của chúng tôi.

It's 2,200 people in the year 2000.

Đó là 2200 người trong năm 2000.

Every dot is a person. We make the dot size

Mỗi chấm là một người. Chúng tôi tạo cỡ chấm tròn

proportional to people's body size;

tỉ lệ với cơ thể mỗi người.

so bigger dots are bigger people.

Vậy chấm càng lớn có nghĩa là người càng lớn.

In addition, if your body size,

Hơn nữa, nếu cơ thể của anh,

if your BMI, your body mass index, is above 30 --

nếu chỉ số BMI của anh, chỉ số khối lượng cơ thể là hơn 30,

if you're clinically obese --

nếu anh bị béo phì thành bệnh,

we also colored the dots yellow.

chúng tôi sẽ tô các chấm màu vàng.

So, if you look at this image, right away you might be able to see

Nếu bạn nhìn vào hình ảnh này, bạn sẽ ngay lập tức nhận ra

that there are clusters of obese and

những cụm người béo phì và

non-obese people in the image.

không béo phì trong ảnh.

But the visual complexity is still very high.

Tuy vẫn còn khá rối mắt.

It's not obvious exactly what's going on.

Và nó không chỉ rõ cái gì đang xảy ra

In addition, some questions are immediately raised:

Một số câu hỏi được đặt ra ngay lập tức.

How much clustering is there?

Mức độ dày đặc ở đó là bao nhiêu?

Is there more clustering than would be due to chance alone?

Liệu phân cụm có phải đơn thuần là ngẫu nhiên?

How big are the clusters? How far do they reach?

Những cụm đó lớn đến đâu? Quy mô của chúng?

And, most importantly,

Và, quan trọng nhất,

what causes the clusters?

điều gì tạo ra những cụm đó?

So we did some mathematics to study the size of these clusters.

Chúng tôi tiến hành một số tính toán để nghiên cứu quy mô những cụm này.

This here shows, on the Y-axis,

Ở đây cho thấy, trên trục Y,

the increase in the probability that a person is obese

sự tăng lên trong xắc suất một người bị béo phì,

given that a social contact of theirs is obese

khi một người có quan hệ xã hội với họ bị béo phì.

and, on the X-axis, the degrees of separation between the two people.

Và trên trục X, mức độ xa cách giữa hai người.

On the far left, you see the purple line.

Tại phía xa bên trái, bạn thấy thanh màu tím.

It says that, if your friends are obese,

Nó có nghĩa rằng, nếu bạn của anh béo phì,

your risk of obesity is 45 percent higher.

nguy cơ béo phì của anh tăng 45%.

And the next bar over, the [red] line,

Và tại thanh tiếp theo, thanh màu đỏ,

says if your friend's friends are obese,

nếu bạn của bạn của anh bị béo phì,

your risk of obesity is 25 percent higher.

nguy cơ béo phì của anh tăng 25%.

And then the next line over says

Thanh tiếp theo cho thấy,

if your friend's friend's friend, someone you probably don't even know, is obese,

nếu bạn của bạn của bạn của anh, một người anh có thể không hề quen, bị béo phì,

your risk of obesity is 10 percent higher.

nguy cơ béo phì của anh tăng 10%.

And it's only when you get to your friend's friend's friend's friends

Và chỉ khi tới bạn của bạn của bạn của bạn của anh,

that there's no longer a relationship

thì mới không còn liên hệ

between that person's body size and your own body size.

về kích thước cơ thể giữa người đó và anh.

Well, what might be causing this clustering?

Vậy điều gì có thể tạo nên những cụm này?

There are at least three possibilities:

Có ít nhất ba khả năng.

One possibility is that, as I gain weight,

Một khả năng là, khi tôi tăng cân,

it causes you to gain weight.

nó khiến anh tăng cân,

A kind of induction, a kind of spread from person to person.

một kiểu cảm ứng, một loại lan truyền từ người này sang người khác.

Another possibility, very obvious, is homophily,

Một khả năng khác, rất dễ nhận ra, đó là xu hướng thích những người giống mình,

or, birds of a feather flock together;

hay "ngưu tầm ngưu, mã tầm mã."

here, I form my tie to you

Tôi gắn kết với anh

because you and I share a similar body size.

bởi anh và tôi có cùng cỡ người.

And the last possibility is what is known as confounding,

Và khả năng cuối cùng được cho là khá gây tranh cãi,

because it confounds our ability to figure out what's going on.

bởi nó làm rối khả năng của chúng ta trong việc tìm ra điều đang diễn ra.

And here, the idea is not that my weight gain

Ở đây, ý tưởng không phải là việc tôi tăng cân

is causing your weight gain,

gây nên anh tăng cân,

nor that I preferentially form a tie with you

hay không phải là tôi muốn kết nối với anh

because you and I share the same body size,

vì chúng ta có cùng cỡ người,

but rather that we share a common exposure

mà là chúng ta cùng tiếp xúc

to something, like a health club

với một thứ, như một câu lạc bộ sức khỏe

that makes us both lose weight at the same time.

mà khiến chúng ta cùng giảm cân.

When we studied these data, we found evidence for all of these things,

Và khi nghiên cứu các dữ liệu này, chúng tôi thấy chứng cứ cho mọi thứ,

including for induction.

bao gồm cả sự cảm ứng.

And we found that if your friend becomes obese,

Chúng tôi tìm ra rằng, nếu bạn của anh béo phì,

it increases your risk of obesity by about 57 percent

việc đó tăng nguy cơ béo phì của anh lên 57%

in the same given time period.

trong cùng quãng thời gian.

There can be many mechanisms for this effect:

Có thể có nhiều cơ chế cho hiệu ứng này.

One possibility is that your friends say to you something like --

Một khả năng là bạn của anh nói với anh rằng --

you know, they adopt a behavior that spreads to you --

họ có một hành vi mà lan sang bạn --

like, they say, "Let's go have muffins and beer,"

như là "Đi ăn bánh và uống bia đi,"

which is a terrible combination. (Laughter)

một sự kết hợp khủng khiếp.

But you adopt that combination,

Nhưng bạn tiếp thu sự kết hợp đó,

and then you start gaining weight like them.

và bạn bắt đầu lên cân như họ.

Another more subtle possibility

Một khả năng khó nhận thấy hơn

is that they start gaining weight, and it changes your ideas

đó là khi họ bắt đầu lên cân, nó thay đổi quan niệm của bạn

of what an acceptable body size is.

về kích thước cơ thể bình thường.

Here, what's spreading from person to person

Ở đây điều truyền từ người này sang người khác

is not a behavior, but rather a norm:

không phải là một hành vi mà là một tiêu chuẩn.

An idea is spreading.

Một ý tưởng đang được lan tỏa.

Now, headline writers

Những nhà báo

had a field day with our studies.

như mở cờ trong bụng với nghiên cứu của chúng tôi.

I think the headline in The New York Times was,

Tôi nhớ tiêu đề trên Thời báo New York là

"Are you packing it on?

"Bạn đang béo lên?

Blame your fat friends." (Laughter)

Lỗi tại những người bạn thừa cân."

What was interesting to us is that the European headline writers

Điều thú vị là những nhà báo châu Âu

had a different take: They said,

có một cách tiếp cận khác. Họ viết

"Are your friends gaining weight? Perhaps you are to blame."

"Bạn của bạn tăng cân? Có thể bạn là người có lỗi."

(Laughter)

(Tiếng cười)

And we thought this was a very interesting comment on America,

Và chúng tôi nghĩ đây là một bình luận rất thú vị về nước Mỹ --

and a kind of self-serving,

một loại hiện tượng tự phục vụ bản thân,

"not my responsibility" kind of phenomenon.

"không phải trách nhiệm của tôi".

Now, I want to be very clear: We do not think our work

Giờ thì, tôi muốn thật rõ ràng: chúng tôi không nghĩ công trình của mình

should or could justify prejudice

nên hay có thể bào chữa cho định kiến

against people of one or another body size at all.

về những người có cơ thể thế này hay thế kia.

Our next questions was:

Giờ thì, câu hỏi tiếp theo của chúng tôi là:

Could we actually visualize this spread?

Liệu chúng ta có thể thực sự minh họa sự lan truyền này không?

Was weight gain in one person actually spreading

Liệu tăng cân ở một người có thực sự truyền sang

to weight gain in another person?

người khác hay không?

And this was complicated because

Điều này khá phức tạp bởi

we needed to take into account the fact that the network structure,

chúng tôi phải tính tới việc cấu trúc mạng lưới,

the architecture of the ties, was changing across time.

cấu trúc các mối quan hệ, đang thay đổi qua thời gian.

In addition, because obesity is not a unicentric epidemic,

Hơn nữa, bởi béo phì không phải là một bệnh dịch tập trung,

there's not a Patient Zero of the obesity epidemic --

không có người bệnh đầu tiên --

if we find that guy, there was a spread of obesity out from him --

nếu ta tìm ra người đó, tức là có sự lan truyền bệnh béo phì từ anh ta.

it's a multicentric epidemic.

Đây là một bệnh dịch đa trung tâm.

Lots of people are doing things at the same time.

Cùng một lúc rất nhiều người đang làm nhiều việc khác nhau.

And I'm about to show you a 30 second video animation

Và tôi sẽ chiếu một video 30 giây

that took me and James five years of our lives to do.

mà tôi và James mất 5 năm để làm.

So, again, every dot is a person.

Mỗi chấm vẫn là một người.

Every tie between them is a relationship.

Mỗi đường nối giữa họ là một mối quan hệ.

We're going to put this into motion now,

Chúng tôi sẽ cho chúng chuyển động ngay bây giờ,

taking daily cuts through the network for about 30 years.

những biến đổi hằng ngày trong mạng lưới này suốt 30 năm.

The dot sizes are going to grow,

Những chấm tròn sẽ to ra.

you're going to see a sea of yellow take over.

Bạn sẽ thấy một biển màu vàng.

You're going to see people be born and die --

Bạn sẽ thấy người sinh ra và chết đi;

dots will appear and disappear --

các chấm tròn sẽ xuất hiện và biến mất.

ties will form and break, marriages and divorces,

Các liên kết hình thành và đứt gãy. Hôn nhân và ly dị,

friendings and defriendings.

kết bạn và ngừng làm bạn.

A lot of complexity, a lot is happening

Rất nhiều rắc rối, rất nhiều việc đang diễn ra

just in this 30-year period

trong quãng thời gian 30 năm này

that includes the obesity epidemic.

bao gồm đại dịch béo phì.

And, by the end, you're going to see clusters

Cuối cùng, bạn sẽ thấy các cụm

of obese and non-obese individuals

người béo phì và không béo phì

within the network.

trong mạng lưới.

Now, when looked at this,

Giờ thì, khi nhìn vào đây,

it changed the way I see things,

cách nhìn của tôi đã thay đổi,

because this thing, this network

bởi thứ này, mạng lưới này,

that's changing across time,

đang thay đổi qua thời gian,

it has a memory, it moves,

nó có một quá khứ, nó di chuyển,

things flow within it,

nhiều thứ diễn ra trong đó,

it has a kind of consistency --

có một sự thống nhất.

people can die, but it doesn't die;

Con người có thể chết, nhưng nó không mất đi;

it still persists --

nó vẫn bền bỉ.

and it has a kind of resilience

Và nó có sự dẻo dai

that allows it to persist across time.

khiến nó bền bỉ qua thời gian.

And so, I came to see these kinds of social networks

Vậy nên, tôi đã đi đến nhìn nhận những mạng xã hội này

as living things,

như những thể sống,

as living things that we could put under a kind of microscope

như những thể sống mà chúng tôi có thể đem dưới kính hiển vi

to study and analyze and understand.

mà nghiên cứu và phân tích và thấu hiểu.

And we used a variety of techniques to do this.

Và chúng tôi đã dùng nhiều kỹ thuật đa dạng để làm việc này.

And we started exploring all kinds of other phenomena.

Chúng tôi bắt đầu khám phá mọi hiện tượng khác.

We looked at smoking and drinking behavior,

Chúng tôi xem xét cách hút thuốc và uống rượu bia,

and voting behavior,

và cách bỏ phiếu,

and divorce -- which can spread --

và các cuộc ly dị -- một việc có thể lan truyền --

and altruism.

và các hành động nhân đạo.

And, eventually, we became interested in emotions.

Cuối cùng, chúng tôi quan tâm đến cảm xúc.

Now, when we have emotions,

Khi chúng ta có cảm xúc,

we show them.

chúng ta thể hiện chúng.

Why do we show our emotions?

Tại sao ta thể hiện cảm xúc?

I mean, there would be an advantage to experiencing

Sẽ có một lợi ích nào đó trong việc giữ

our emotions inside, you know, anger or happiness.

cảm xúc bên trong mình, bạn biết đấy, giận dữ hay hạnh phúc.

But we don't just experience them, we show them.

Nhưng ta không chỉ cảm nhận chúng, ta thể hiện chúng.

And not only do we show them, but others can read them.

Không chỉ là ta thể hiện chúng mà người khác có thể nhận biết chúng.

And, not only can they read them, but they copy them.

Và không những nhận biết, họ còn sao chép chúng.

There's emotional contagion

Có sự lây truyền về cảm xúc

that takes place in human populations.

diễn ra trong xã hội loài người.

And so this function of emotions

Và chức năng này của cảm xúc

suggests that, in addition to any other purpose they serve,

gợi lý rằng, ngoài những tác dụng của chúng,

they're a kind of primitive form of communication.

chúng còn là một hình thức giao tiếp nguyên thủy.

And that, in fact, if we really want to understand human emotions,

Trong thực tế, nếu ta thực sự muốn tìm hiểu cảm xúc con người,

we need to think about them in this way.

chúng ta cần nghĩ về chúng theo cách này.

Now, we're accustomed to thinking about emotions in this way,

Giờ ta đã quen với cách nghĩ này về cảm xúc,

in simple, sort of, brief periods of time.

trong những quảng thời gian ngắn.

So, for example,

Chẳng hạn,

I was giving this talk recently in New York City,

gần đây tôi có trình bày bài nói này ở New York,

and I said, "You know when you're on the subway

và tôi nói "Các bạn biết đấy, như khi bạn đi trong đường hầm,

and the other person across the subway car

người ngồi ở trong chiếc xe bên cạnh

smiles at you,

mỉm cười với bạn,

and you just instinctively smile back?"

và bạn cười lại theo bản năng."

And they looked at me and said, "We don't do that in New York City." (Laughter)

Và họ nhìn vào tôi nói rằng "Chúng tôi không làm thế ở New York." (Tiếng cười)

And I said, "Everywhere else in the world,

Và tôi nói "Bất kỳ nơi nào khác trên thế giới,

that's normal human behavior."

đó là hành vi bình thường của con người."

And so there's a very instinctive way

Vậy nên có một cách bản năng

in which we briefly transmit emotions to each other.

mà chúng ta truyền cảm xúc tới người khác.

And, in fact, emotional contagion can be broader still.

Trong thực tế, sự lây lan cảm xúc có thể rộng lớn hơn,

Like we could have punctuated expressions of anger,

như khi bạo động chúng ta có những

as in riots.

biểu hiện tức giận mạnh mẽ.

The question that we wanted to ask was:

Câu hỏi chúng tôi muốn đặt ra là:

Could emotion spread,

Liệu cảm xúc cả thể lan tỏa

in a more sustained way than riots, across time

theo một cách lâu bền hơn là bạo động, theo thời gian

and involve large numbers of people,

tới một số người lớn

not just this pair of individuals smiling at each other in the subway car?

chứ không chỉ là hai người mỉm cười với nhau trong đường hầm?

Maybe there's a kind of below the surface, quiet riot

Có thể có một loại bạo động ngầm

that animates us all the time.

luôn luôn ở trong chúng ta.

Maybe there are emotional stampedes

Có thể có một sự bộc phát về cảm xúc

that ripple through social networks.

lan truyền qua các mạng lưới xã hội.

Maybe, in fact, emotions have a collective existence,

Có thể trong thực tế cảm xúc tồn tại theo đám đông

not just an individual existence.

chứ không chỉ theo cá nhân.

And this is one of the first images we made to study this phenomenon.

Và đây là một trong những hình ảnh đầu tiên chúng tôi tạo ra để nghiên cứu hiện tượng này.

Again, a social network,

Vẫn là một mạng xã hội,

but now we color the people yellow if they're happy

nhưng giờ chúng tôi đẻ màu vàng nếu người đó hạnh phúc

and blue if they're sad and green in between.

và xanh dương nếu họ đau buồn và xanh lá cây là trung lập.

And if you look at this image, you can right away see

Nếu bạn nhìn vào hình ảnh này, bạn có thể thấy ngay lập tức

clusters of happy and unhappy people,

những cụm hạnh phúc và đau buồn,

again, spreading to three degrees of separation.

lại là ba cấp độ khoảng cách.

And you might form the intuition

Và bạn có thể đã nhận ra rằng

that the unhappy people

những người không hạnh phúc

occupy a different structural location within the network.

chiếm một vị trí có cấu trúc khác biệt trong mạng lưới.

There's a middle and an edge to this network,

Có một phần ở giữa và một phần ở rìa mạng lưới,

and the unhappy people seem to be

và những người không hạnh phúc dường như

located at the edges.

nằm ở rìa.

So to invoke another metaphor,

Để gợi lên một ẩn dụ khác,

if you imagine social networks as a kind of

nếu bạn hình dung mạng xã hội như một

vast fabric of humanity --

tấm vải khổ lớn của loài người --

I'm connected to you and you to her, on out endlessly into the distance --

tôi nối với anh và anh với bà ấy, trải dài đến những khoảng vô hạn --

this fabric is actually like

tấm vải này thực ra giống như

an old-fashioned American quilt,

một tấm chăn cổ của người Mỹ,

and it has patches on it: happy and unhappy patches.

và nó có nhiều mảng, những mảng hạnh phúc và không hạnh phúc.

And whether you become happy or not

Và việc bạn có thể nên hạnh phúc hay không

depends in part on whether you occupy a happy patch.

một phần phụ thuộc vào liệu bạn có chiếm một phần hạnh phúc hay không.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So, this work with emotions,

Vậy nên, nghiên cứu về cảm xúc này,

which are so fundamental,

một điều rất cơ bản,

then got us to thinking about: Maybe

khiến chúng tôi nghĩ rằng, có thể

the fundamental causes of human social networks

nguyên nhân cơ bản của các mạng lưới xã hội

are somehow encoded in our genes.

đã được mã hóa trong gen của ta.

Because human social networks, whenever they are mapped,

Bởi các mạng xã hội của con người, khi được lập thành bản đồ,

always kind of look like this:

đều trông gần giống thế này,

the picture of the network.

hình ảnh của mạng lưới này.

But they never look like this.

Nhưng chúng không bao giờ trông giống như thế này.

Why do they not look like this?

Tại sao chúng không giống thế này?

Why don't we form human social networks

Tại sao chúng ta không hình thành những mạng xã hội

that look like a regular lattice?

nhìn như một tấm lưới bình thường?

Well, the striking patterns of human social networks,

Những hình mẫu ấn tượng của các mạng xã hội,

their ubiquity and their apparent purpose

việc nó tồn tại ở khắp nơi, và mục đích rõ ràng của chúng

beg questions about whether we evolved to have

đặt ra những câu hỏi liệu có phải ngay từ đầu chúng ta

human social networks in the first place,

đã tiến hóa để tạo các mạng xã hội,

and whether we evolved to form networks

và liệu chúng ta đã tiến hóa để tạo các mạng lưới

with a particular structure.

với cấu trúc đặc biệt hay không.

And notice first of all -- so, to understand this, though,

Và đề hiểu điều này,

we need to dissect network structure a little bit first --

ta cần phân tích cấu trúc mạng lưới một chút trước.

and notice that every person in this network

Nhận thấy rằng mỗi người trong mạng lưới này

has exactly the same structural location as every other person.

đều có vị trí giống người khác.

But that's not the case with real networks.

Nhưng đó không đúng với mạng lưới thực.

So, for example, here is a real network of college students

Chẳng hạn, đây là một mạng lưới các sinh viên

at an elite northeastern university.

của một đại học danh tiếng phía đông bắc.

And now I'm highlighting a few dots.

Giờ tôi sẽ tô đậm một số chấm

If you look here at the dots,

và hãy nhìn vào những chấm này,

compare node B in the upper left

so sánh điểm B phía trên bên trái

to node D in the far right;

với điểm D ở bên phải.

B has four friends coming out from him

B có bốn người bạn xuất phát từ anh ta.

and D has six friends coming out from him.

Và D có sáu người bạn.

And so, those two individuals have different numbers of friends.

Hai người này có số bạn bè khác nhau.

That's very obvious, we all know that.

Đó là hiển nhiên, chúng ta điều biết điều đó.

But certain other aspects

Nhưng một số khía cạnh khác

of social network structure are not so obvious.

của cấu trúc mạng xã hội không dễ thấy như thế.

Compare node B in the upper left to node A in the lower left.

So sánh điểm B phía trên bên trái với điểm A phía dưới bên trái.

Now, those people both have four friends,

Giờ thì hai người này đều có 4 bạn,

but A's friends all know each other,

nhưng bạn bè của A đều biết nhau

and B's friends do not.

còn bạn bè của B thì không.

So the friend of a friend of A's

Vậy nên một người bạn của bạn của A

is, back again, a friend of A's,

trở lại là một người bạn của A,

whereas the friend of a friend of B's is not a friend of B's,

trong khi một người bạn của bạn của B không phải bạn của B,

but is farther away in the network.

mà xa hơn trong mạng lưới.

This is known as transitivity in networks.

Đây là tính chất bắc cầu trong mạng lưới.

And, finally, compare nodes C and D:

Cuối cùng, so sánh điểm C và D.

C and D both have six friends.

C và D đều có 6 bạn.

If you talk to them, and you said, "What is your social life like?"

Nếu nói chuyện với họ và bạn nói "Đời sống xã hội của anh thế nào?"

they would say, "I've got six friends.

họ sẽ nói "Tôi có 6 người bạn.

That's my social experience."

Đó là đời sống xã hội của tôi."

But now we, with a bird's eye view looking at this network,

Nhưng chúng ta, với góc nhìn từ trên xuống, quan sát mạng lưới này,

can see that they occupy very different social worlds.

có thể thấy họ có thế giới xã hội rất khác nhau.

And I can cultivate that intuition in you by just asking you:

Và tôi có thể đưa ý niệm đó vào bạn chỉ bằng việc hỏi:

Who would you rather be

Bạn sẽ muốn là ai

if a deadly germ was spreading through the network?

nếu một mầm bệnh chết người đang phát tán qua mạng lưới này?

Would you rather be C or D?

Bạn sẽ là C hay D?

You'd rather be D, on the edge of the network.

Bạn sẽ muốn là D, tại rìa của mạng lưới.

And now who would you rather be

Và giờ bạn sẽ muốn là ai

if a juicy piece of gossip -- not about you --

nếu một mẩu tin đồn, không phải về bạn,

was spreading through the network? (Laughter)

đang lan truyền qua mạng lưới?

Now, you would rather be C.

Giờ thì, bạn sẽ muốn là C.

So different structural locations

Vậy nên những vị trí khác nhau trong cấu trúc

have different implications for your life.

có ảnh hưởng khác nhau tới bạn.

And, in fact, when we did some experiments looking at this,

Trong thực tế, khi thực hiện một vài thí nghiệm nghiên cứu vấn đề này,

what we found is that 46 percent of the variation

chúng tôi nhận ra 46% sự khác biệt

in how many friends you have

trong số bạn bè của bạn

is explained by your genes.

được giải thích bằng gen của bạn.

And this is not surprising. We know that some people are born shy

Nhưng điều này không có gì đáng ngạc nhiên. Chúng ta biết rằng một số người sinh ra rất nhút nhát

and some are born gregarious. That's obvious.

và một số người thích giao du. Đó là hiển nhiên.

But we also found some non-obvious things.

Nhưng chúng tôi cũng tìm ra một số điều không dễ nhận thấy.

For instance, 47 percent in the variation

Ví dụ, 47% sự khác biệt

in whether your friends know each other

trong việc liệu bạn bè của bạn có biết nhau không

is attributable to your genes.

được quyết định bởi gen của bạn.

Whether your friends know each other

Liệu bạn bè của bạn có biết nhau hay không

has not just to do with their genes, but with yours.

không chỉ liên quan đến gen của họ, mà với gen của bạn.

And we think the reason for this is that some people

Và chúng tôi nghĩ lý do là một số người

like to introduce their friends to each other -- you know who you are --

hay giới thiệu bạn bè của họ với nhau -- bạn biết bạn là ai --

and others of you keep them apart and don't introduce your friends to each other.

và một số người để họ riêng rẽ và không giới thiệu bạn bè với nhau.

And so some people knit together the networks around them,

Và do đó một số người đan kết mạng lưới quanh họ,

creating a kind of dense web of ties

tạo nên một mạng lưới dày đặc các quan hệ

in which they're comfortably embedded.

trong đó họ được đặt ở vị trí thoải mái.

And finally, we even found that

Cuối cùng, chúng tôi cũng nhận thấy

30 percent of the variation

30% sự khác biệt

in whether or not people are in the middle or on the edge of the network

trong việc liệu một người ở giữa hay ở rìa mạng lưới

can also be attributed to their genes.

có thể được quyết định bởi gen.

So whether you find yourself in the middle or on the edge

Vậy nên việc bạn thấy mình ở giữa hay ở rìa,

is also partially heritable.

một phần là do di truyền.

Now, what is the point of this?

`

How does this help us understand?

Nó giúp chúng ta hiểu thêm về thế giới như thế nào?

How does this help us

Nó giúp ta

figure out some of the problems that are affecting us these days?

nhận ra một số vấn đề ảnh hưởng tới chúng ta hiện nay như thế nào?

Well, the argument I'd like to make is that networks have value.

Luận điểm tôi muốn đưa ra đó là các mạng lưới có nhiều giá trị.

They are a kind of social capital.

Chúng giống như nền tư bản xã hội.

New properties emerge

Các đặc tính mới xuất hiện

because of our embeddedness in social networks,

bởi chúng ta được đặt trong các mạng xã hội,

and these properties inhere

và những đặc tính có sẵn

in the structure of the networks,

ở cấu trúc các mạng lưới,

not just in the individuals within them.

không chỉ ở những cá nhân trong đó.

So think about these two common objects.

Hãy suy nghĩ về hai đồ vật quen thuộc này.

They're both made of carbon,

Chúng đều tạo nên từ carbon,

and yet one of them has carbon atoms in it

nhưng một trong đó có các nguyên tử carbon

that are arranged in one particular way -- on the left --

sắp xếp theo một cách đặc biệt, bên trái,

and you get graphite, which is soft and dark.

và bạn có chì, mềm và tối màu.

But if you take the same carbon atoms

Nhưng nếu bạn lấy các nguyên tử carbon đó

and interconnect them a different way,

và liên kết chúng theo một cách khác,

you get diamond, which is clear and hard.

bạn có được kim cương, cứng và trong suốt.

And those properties of softness and hardness and darkness and clearness

Và những tính chất mềm hay cứng, tối màu hay trong suốt

do not reside in the carbon atoms;

không nằm trong nguyên tử carbon.

they reside in the interconnections between the carbon atoms,

Chúng nằm trong sự liên kết giữa các nguyên tử carbon,

or at least arise because of the

hay ít nhất xuất hiện bởi

interconnections between the carbon atoms.

sự liên kết giữa các nguyên tử carbon.

So, similarly, the pattern of connections among people

Tương tự, quy luật kết nối giữa mọi người

confers upon the groups of people

tạo ra những đặc tính khác nhau

different properties.

tại những nhóm người khác nhau.

It is the ties between people

Chính quan hệ giữa mọi người

that makes the whole greater than the sum of its parts.

làm cho mạng lưới tốt hơn những thành phần của nó cộng lại.

And so it is not just what's happening to these people --

Và do đó không chỉ những gì xảy ra với những người này --

whether they're losing weight or gaining weight, or becoming rich or becoming poor,

giảm cân hay lên cân, trở nên giàu có hay nghèo khó,

or becoming happy or not becoming happy -- that affects us;

hạnh phúc hay đau khổ -- ảnh hưởng tới chúng ta;

it's also the actual architecture

mà còn có cấu trúc thực sự

of the ties around us.

của những quan hệ quanh ta.

Our experience of the world

Các trải nghiệm thế giới của ta

depends on the actual structure

dựa vào cấu trúc

of the networks in which we're residing

những mạng lưới của ta

and on all the kinds of things that ripple and flow

và vào tất cả những điều lan tỏa và lưu thông

through the network.

trong mạng lưới.

Now, the reason, I think, that this is the case

Tôi cho rằng đây là lý do

is that human beings assemble themselves

loài người tập hợp lại

and form a kind of superorganism.

và hình thành một loai siêu quần thể.

Now, a superorganism is a collection of individuals

Một siêu quần thể là một tập hợp các cá thể

which show or evince behaviors or phenomena

có hành vi hoặc hiện tượng

that are not reducible to the study of individuals

mà không thể được hiểu qua nghiên cứu về cá thể

and that must be understood by reference to,

mà phải qua

and by studying, the collective.

cả cộng đồng,

Like, for example, a hive of bees

chẳng hạn, một tổ ong

that's finding a new nesting site,

đang tìm nơi xây tổ mới,

or a flock of birds that's evading a predator,

hay một đàn chim đang chạy trống kẻ thù,

or a flock of birds that's able to pool its wisdom

hay một đàn chim có khả năng tập hợp khả năng suy nghĩ

and navigate and find a tiny speck

để định hướng và tìm thấy một điểm nhỏ

of an island in the middle of the Pacific,

của một hòn đảo giữa Thái Bình Dương,

or a pack of wolves that's able

hay một đàn sói có thể

to bring down larger prey.

hạ gục con mồi lớn hơn.

Superorganisms have properties

Các siêu quần thể có những đặc tính

that cannot be understood just by studying the individuals.

không thể được giải thích chỉ bằng nghiên cứu cá thể.

I think understanding social networks

Thấu hiểu các mạng xã hội

and how they form and operate

và cách chúng hình thành và vận hành

can help us understand not just health and emotions

có thể giúp ta thấu hiểu không chỉ sức khỏe và cảm xúc

but all kinds of other phenomena --

mà còn tất cả các hiện tượng khác --

like crime, and warfare,

như tội phạm, chiến tranh,

and economic phenomena like bank runs

và các hiện tượng kinh tế như rút tiền ồ ạt

and market crashes

hay sự sụp đổ thị trường

and the adoption of innovation

và việc tiếp thu đổi mới

and the spread of product adoption.

hay sự lan truyền của sự tiếp nhận một sản phẩm.

Now, look at this.

Giờ thì, nhìn vào đây.

I think we form social networks

Tôi cho rằng chúng ta hình thành mạng xã hội

because the benefits of a connected life

bởi lợi ích của đời sống được kết nối

outweigh the costs.

lớn hơn mất mát.

If I was always violent towards you

Nếu tôi luôn hung hãn với anh

or gave you misinformation

hay đưa thông tin sai lệch,

or made you sad or infected you with deadly germs,

hay làm anh buồn, hay truyền mầm bệnh chết người cho anh,

you would cut the ties to me,

anh sẽ phá bỏ kết nối với tôi,

and the network would disintegrate.

và mạng lưới sẽ tan rã.

So the spread of good and valuable things

Vậy nên để duy trì và nuôi dưỡng mạng xã hội

is required to sustain and nourish social networks.

cần sự lan truyền những điều tốt đẹp và giá trị.

Similarly, social networks are required

Tương tự, mạng xã hội cần cho

for the spread of good and valuable things,

sự lan truyền những điều tốt đẹp và giá trị,

like love and kindness

như tình yêu và lòng tốt

and happiness and altruism

và hạnh phúc và nhân đạo

and ideas.

và ý tưởng.

I think, in fact, that if we realized

Tôi cho rằng, nếu ta nhận ra

how valuable social networks are,

mạng xã hội giá trị đến như thế nào,

we'd spend a lot more time nourishing them and sustaining them,

chúng ta sẽ dành nhiều thời gian hơn nuôi dưỡng và duy trì chúng,

because I think social networks

bởi tôi nghĩ mạng xã hội

are fundamentally related to goodness.

liên hệ chặt chẽ với những điều tốt đẹp.

And what I think the world needs now

Và tôi nghĩ điều thế giới đang cần bây giờ

is more connections.

là nhiều sự kết nối hơn.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)