How I use art to bridge misunderstanding | Adong Judith

Translator: Linh Lê Reviewer: Nhu PHAM

I'm a writer-director who tells social-change stories,

Tôi là một nhà văn - đạo diễn, người kể những câu chuyện về sự thay đổi của xã hội

because I believe stories touch and move us.

vì tôi tin rằng chúng khiến trái tim ta rung động.

Stories humanize and teach us to empathize.

Những câu chuyện khơi dậy lòng nhân đạo và dạy ta biết cảm thông.

Stories change us.

Những câu chuyện thay đổi chúng ta.

When I write and direct plays,

Khi viết kịch bản và đạo diễn,

I'm amplifying voices of disadvantaged groups,

tôi luôn cường điệu hóa tiếng nói của những người kém may mắn,

I'm fighting the self-censorship

tôi chống lại việc tự kiểm duyệt

that has kept many Ugandan artists away from social, political theater

đã ngăn cản nhiều nghệ sĩ Uganda đem chính trị và xã hội lên sân khấu,

since the persecution of artists by former Ugandan president, Idi Amin.

kể từ sự kiện cựu tổng thống Uganda, Idi Amin ngược đãi giới nghệ sĩ.

And most importantly, I am breaking the silence

Quan trọng nhất, tôi đang phá vỡ sự im lặng

and provoking meaningful conversations on taboo issues,

khơi gợi những đối thoại có ý nghĩa về những vấn đề bị cấm đoán,

where often "Silence is golden" is the rule of thumb.

những vấn đề mà "Im lặng là vàng".

Conversations are important

Các cuộc đối thoại rất quan trọng

because they inform and challenge our minds to think,

bởi chúng cung cấp thông tin và thách thức suy nghĩ của chúng ta,

and change starts with thinking.

và thay đổi bắt đầu từ đấy.

One of my struggles with activism is its often one-sided nature

Một trong những khó khăn của tôi với chủ nghĩa tích cực là bản chất một chiều

that blinds us to alternative view,

thường làm ta cảm thấy mù quáng,

that numbs our empathy,

làm tê liệt sự đồng cảm,

that makes us view those who see issues differently

làm ta cho rằng những người không cùng quan điểm

as ignorant, self-hating, brainwashed, sellout or plain stupid.

là thờ ơ, căm ghét bản thân, bị tẩy não, tự phụ, hay đơn thuần là ngu ngốc.

I believe no one is ignorant.

Tôi tin rằng chẳng có ai là ngốc nghếch cả.

We are all experts, only in different fields.

Chúng ta đều là những chuyên gia, chỉ khác nhau về lĩnh vực.

And this is why, for me, the saying "stay in your truth" is misleading.

Đây là lý do, với tôi, câu nói "Kiên định với sự thật của bạn" lại dễ gây hiểu lầm.

Because if you're staying in your truth,

Bởi nếu bạn luôn ở trong sự thật của mình,

isn't it logical that the person you believe is wrong

theo lô-gic ấy, người mà bạn cho là sai

is also staying in their truth?

cũng ở trong sự thật của họ, đúng chứ?

So, what you have is two extremes

Vì thế, những gì bạn có là hai thái cực

that shut out all possible avenues of conversations.

loại trừ mọi khả năng đàm phán.

I create provocative theater and film to touch, humanize

Tôi tạo ra các bộ phim và vở kịch có tính khơi gợi để chạm đến, nhân cách hóa

and move disagreeing parties to the conversation table

và khiến các bên không đồng tình đi đến bàn đàm phán

to bridge misunderstandings.

để nối kết các hiểu lầm.

I know that listening to one another will not magically solve all problems.

Tôi biết việc lắng nghe từng người sẽ không tự nhiên giải quyết được vấn đề.

But it will give a chance to create avenues

Nhưng nó tạo cơ hội tìm ra các phương thức

to start to work together to solve many of humanity's problems.

để cùng nhau hành động, giải quyết các vấn đề của nhân loại.

With my first play, "Silent Voices,"

Vở kịch đầu tay của tôi, "Những giọng nói câm lặng"

based on interviews with victims of the Northern Uganda war

dựa trên buổi phỏng vấn với nạn nhân cuộc chiến phía Bắc Uganda

between the government and Joseph Kony's LRA rebel group,

giữa chính phủ và nhóm nổi dậy LRA của Joseph Kony,

I brought together victims, political leaders, religious leaders,

tôi tập hợp các nạn nhân, nhà lãnh đạo chính trị, tôn giáo,

cultural leaders, the Amnesty Commission and transitional justice leadership

lãnh đạo văn hóa, Ủy ban ân xá và lãnh đạo tư pháp chuyển đổi

for critical conversations on issues of justice for war crime victims --

xung quanh những đàm phán quan trọng về các vấn đề pháp lý

cho nạn nhân phạm tội chiến tranh,

the first of its kind in the history of Uganda.

lần đầu tiên trong lịch sử Uganda.

And so many powerful things happened,

Và nhiều điều có sức ảnh hưởng đã xảy ra,

that I can't even cover them all right now.

mà tôi không thể kể hết bây giờ.

Victims were given the opportunity to sit at the table

Các nạn nhân có được cơ hội ngồi vào bàn

with Amnesty Commission leadership,

với lãnh đạo Ủy ban ân xá,

and they expressed the big injustice they suffered

và bày tỏ những bất công lớn lao mà họ phải gánh chịu

when the Commission ignored them

khi Ủy ban phớt lờ

and instead facilitated the resettlement of the war perpetrators.

thay vì tạo điều kiện cho họ tái định cư.

And the Amnesty Commission acknowledged the victims' pain

Ủy ban ân xá nhận thức được nỗi đau của các nạn nhân

and explained the thinking behind their flawed approaches.

và giải thích ẩn ý đằng sau cách tiếp cận sai sót của họ.

But one of the things that has stayed with me

Nhưng một điều tôi luôn nhớ

is when, during my Northern Uganda tour of the play,

là trong chuyến lưu diễn ở Bắc Uganda,

a man approached me and introduced himself

một người đàn ông đã tiếp cận tôi và tự giới thiệu

as a former rebel soldier of Joseph Kony.

là cựu lính nổi loạn của Joseph Kony.

He told me that he didn't want me to leave feeling disappointed,

Ông ấy nói rằng không muốn tôi rời đi trong thất vọng,

due to some of what I considered inappropriate laughter.

bởi tràng cười mà tôi cho là không đúng lúc.

He explained that his was a laughter of embarrassment

Ông giải thích rằng đó là tiếng cười của sự xấu hổ

and a recognition of his own embarrassment.

và là nhận thức về sự xấu hổ của riêng ông.

He saw himself in the actors onstage

Ông thấy mình trong những vai diễn trên sân khấu

and saw the meaninglessness of his past actions.

và sự vô nghĩa của các hành động trong quá khứ của ông.

So I say: share your truths.

Rồi, tôi nói: hãy chia sẻ sự thật của ông.

Listen to one another's truths.

Hãy lắng nghe sự thật của người khác.

You will discover a more powerfully uniting truth

Bạn sẽ nhận ra có một sự thật hợp nhất,

in the middle ground.

mạnh mẽ hơn nằm ở giữa.

When I lived in the USA,

Khi sống ở Mỹ,

many of my American friends would be shocked at my ignorance

nhiều người bạn Mỹ của tôi bị sốc trước sự thờ ơ của tôi

at fancy Western dishes like lasagna, for instance.

trước các món ăn phương Tây như lasagna.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And my question to them would be,

Và câu hỏi của tôi dành cho họ là:

"Well, do you know malakwang?"

"Vậy bạn có biết malakwang không?"

And then I would tell them about malakwang,

Và rồi tôi sẽ kể cho họ về malakwang,

a fancy vegetable dish from my culture.

một món rau tuyệt hảo từ nền văn hóa của mình.

And they would tell me about lasagna.

Và họ sẽ kể với tôi về lasagna

And we would leave richer and fuller individuals.

Và chúng tôi trở thành các cá nhân đầy đủ và giàu có hơn.

Therefore, share your recipe truth.

Vì thế, hãy chia sẻ sự thật theo công thức của bạn.

Nó sẽ giúp bữa ăn thêm ngon.

It makes for a better meal.

Thank you.

Xin cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)