Eddy Cartaya: My glacier cave discoveries

Çeviri: ilker gül Gözden geçirme: Ramazan Şen

So how many of you have ever been in a cave before?

Kaçınız daha önce bir mağarada bulundu?

Okay, a few of you.

Tamam, birazınız bulunmuş.

When you think of a cave, most of you think

Bir mağarayı çoğunuz

of a tunnel going through solid rock,

katı bir taştan oluşan bir tünel olarak düşünür

and in fact, that's how most caves are.

ve aslında, bu birçok mağara böyledir.

Around this half of the country,

Bu şehrin yarısının çevresinde,

most of your caves are made of limestone.

birçok mağara kalkerden oluşmuştur.

Back where I'm from, most of our caves are made of lava rock,

Benim yaşadığım yerde, birçok mağara lav kayalardan oluşur

because we have a lot of volcanoes out there.

çünkü orada birçok yanardağ var.

But the caves I want to share with you today are made

Ama bugün sizinle paylaşmak istediğim mağaralar

completely of ice, specifically glacier ice

Mount Hood adı verilen,Oregon eyaletindeki

that's formed in the side of the tallest mountain

en büyük dağın kıyısında olan

in the state of Oregon, called Mount Hood.

tamamen buzdan, özellikle buzullardan oluşan mağaralardır.

Now Mount Hood's only one hour's drive from Portland,

2 milyondan fazla insanın yaşadığı

the largest city in Oregon,

Oregon'daki en büyük şehir olan

where over two million people live.

Portlande 1 saatlik sürüş mesafesinde.

Now the most exciting thing for a cave explorer

Bir mağara araştırmacısı için en heyecan verici şey

is to find a new cave

yeni bir mağara bulmak

and be the first human to ever go into it.

ve oraya giden ilk insan olmaktır.

The second most exciting thing for a cave explorer

Bundan sonra en çok heyecan verici şey ise

is to be the first one to make a map of a cave.

mağaranın haritasını yapan ilk kişi olmaktır.

Now these days, with so many people hiking around,

Bugünlerde, çok fazla insan etrafta yürüyor,

it's pretty hard to find a new cave,

yeni bir mağara bulmak çok zor,

so you can imagine how excited we were

bu yüzden Oregon'un en büyük şehrinin manzarası ile birlikte

to find three new caves

yeni 3 tane mağara bulduğumuzda

within sight of Oregon's largest city

ne kadar heyecanlı olduğumuzu hayal edebilir

and realize that they had never been explored

ve onların önceden hiç keşfedilmemiş

or mapped before.

ya da haritasının çizilmemiş olduğunu fark edersiniz.

It was kind of like being an astronaut,

Bu aslında astronot olmak gibi birşeydi

because we were getting to see things and go places

çünkü biz kimsenin daha önceden görmediği şeyleri görür

that no one had ever seen or gone to before.

ya da gidip görmediği yerlere giderdik.

So what is a glacier?

Peki buzul nedir?

Well, those of you who have ever seen or touched snow,

Aranızdan kara dokunanlar ya da görenler

you know that it's really light,

çok hafif olduğunu bilir,

because it's just a bunch of tiny ice crystals clumped together, and it's mostly air.

çünkü küçük buz kristallerinin yığınlanarak oluşturduğu birşeydir ve çoğunluğu havadan oluşur.

If you squish a handful of snow to make a snowball,

Eğer bir avuç dolusu karı, kartopu yapmak için sıktığınızda

it gets really small, hard and dense.

o küçülür, sertleşir ve yoğunlaşır.

Well, on a mountain like Hood, where it snows

Yılda 20 feet'ten fazla kar yağan,

over 20 feet a year,

Hood gibi bir dağın tepesinde,

it crushes the air out of it

dışındaki hava ile çarpışır

and gradually forms it into hard blue ice.

ve gitgide sert mavi buza dönüşmeye başlar.

Now each year, more and more ice stacks up on top of it,

Şimdi, her yıl gitgide daha fazla buz dağın tepesinde kalıyor

and eventually it gets so heavy

ve o kadar ağır oluyor ki

that it starts to slide down the mountain

dağdan aşağıya doğru

under its own weight,

kaymaya başlıyor,

forming a slow-moving river of ice.

yavaş hareket eden bir buz gölünü şekillendiriyor.

When ice packed like that starts to move,

Buz hareket etmeye başlayacak gibi toparladığında

we call it a glacier, and we give it a name.

biz ona buzul deriz ve isim veririz.

The name of the glacier these caves are formed in

Bu mağaralarda oluşan buzul ismi

is the Sandy Glacier.

Kumlu Buzul'dur.

Now each year, as new snow lands on the glacier,

Her yıl, kar yeniden buzulun üzerine düştükçe

it melts in the summer sun,

yaz güneşinde erir

and it forms little rivers of water on the flow along the ice,

ve buzun akışı boyunca küçük su nehirleri şekillendirir

and they start to melt and bore their way down through the glacier,

ve erimeye başlarlar ve buzun içinden

forming big networks of caves,

büyük mağara ağları oluşturarak aşağı doğru akarlar,

sometimes going all the way down to the underlying bedrock.

bazen de aşağıya doğru altında yatan kayaya iner.

Now the crazy thing about glacier caves

Buzul mağaraları hakkındaki ilginç gerçek

is that each year, new tunnels form.

her yıl, yeni tünellerin oluşmasıdır.

Different waterfalls pop up or move around

Farklı şelaleler aniden ortaya çıkar ya da mağaranın içinde

from place to place inside the cave.

bir yerden başka bir yere hareket eder.

Warm water from the top of the ice

Buzun tepesinden gelen ılık su

is boring its way down,

yolundakileri deler

and warm air from below the mountain

ve dağın altındaki sıcak hava

actually rises up, gets into the cave,

yükselir, mağaraya girer

and melts the ceilings back taller and taller.

ve tavanı yükselerek eritir.

But the weirdest thing about glacier caves

Ama buzul mağaraları hakkındaki en garip şey

is that the entire cave is moving,

tüm mağaranın hareket ettiğidir,

because it's formed inside a block of ice

çünkü o bir buz bloğunun içinde oluşmuştur ve

the size of a small city

küçük bir şehir büyüklüğünde

that's slowly sliding down the mountain.

yavaşça dağdan aşağıya doğru kaymaktadır.

Now this is Brent McGregor,

Şimdi, bu Brent Mcgregor,

my cave exploration partner.

benim mağara kaşifi ortağım.

He and I have both been exploring caves a long time

O ve ben uzun süredir mağaraları keşfediyoruz

and we've been climbing mountains a long time,

ve uzun zamandır mağaralara tırmanıyoruz

but neither one of us had ever really explored a glacier cave before.

ama ikimiz de daha önce bir buzul mağarasını keşfetmemiştik.

Back in 2011, Brent saw a YouTube video

2011'e geri dönersek, Brent bir grup yürüyüşçünün Youtube videosunda

of a couple of hikers that stumbled across the entrance to one of these caves.

bu mağaralardan birinin girişini rastgele bulduklarını gördü.

There were no GPS coordinates for it,

GPS koordinatları yoktu

and all we knew was that it was somewhere

ve tek bildiğimiz şey onun kumlu buzulun

out on the Sandy Glacier.

orda bir yerlerde olduğuydu.

So in July of that year, we went out on the glacier,

Bu yılın Temmuzunda, buzula çıktık,

and we found a big crack in the ice.

ve buzda büyük bir çalak bulduk.

We had to build snow and ice anchors

Kar ve buzdan dayanak noktaları yaptık ki

so that we could tie off ropes and rappel down into the hole.

halatlarımızı bağlayalım ve aşağı inebilelim.

This is me looking into the entrance crevasse.

Bu benim, giriş olan yarığa bakarken.

At the end of this hole, we found a huge tunnel

Ve bu deliğin sonunda, binlerce ton buzulun altında

going right up the mountain

tam dağın üstüne giden

underneath thousands of tons of glacier ice.

kocaman bir tünel bulduk.

We followed this cave back for about a half mile

Bu mağarayı yarım mil takip ettik

until it came to an end,

ta ki bitene kadar

and then with the help of our survey tools

ve sonra ölçüm aletlerinin yardımıyla

we made a three-dimensional map of the cave

geriye çıkarken bu mağaranın üç boyutlu

on our way back out.

haritasının yaptık.

So how do you map a cave?

Peki bir mağaranın haritası nasıl yapılır?

Well, cave maps aren't like trail maps or road maps

Pekala, mağara haritaları arazi veya yol haritaları gibi değildir

because they have pits and holes going to overlapping levels.

çünkü onların değişik düzeylerde girinti ve çıkıntıları vardır.

To make a cave map, you have to set up

Bir mağara haritası yapmak için, mağaranın içinde

survey stations every few feet inside the cave,

her bir kaç fitte bir ölçüm istasyonu kurmak zorundasınız

and you use a laser to measure the distance between those stations.

ve bu istasyonlar arasındaki mesafeyi ölçmek için lazer kullanılırsınız.

Then you use a compass and an inclinometer

Sonra bir pusula ve eğim ölçerle

to measure the direction the cave is headed

mağaranın yukarı doğrultusunda

and measure the slope of the floor and the ceilings.

ve zemin ve tavanların eğimlerini ölçülür.

Now those of you taking trigonometry,

Şimdi o sizin aldığınız trigonometri,

that particular type of math is very useful

özel bir matematik alanı bunun gibi haritaları

for making maps like this

yapmak için çok işe yarıyor

because it allows you to measure heights and distances

çünkü yüksekliği ve mesafeyi gerçekten oraya gitmeden

without actually having to go there.

ölçmenize izin veriyor.

In fact, the more I mapped and studied caves,

Aslında, mağaraları haritaladıkça ve çalıştıkça,

the more useful I found all that math

okuldayken nefret ettiğimden tüm bu matematiği

that I originally hated in school to be.

daha ziyade yararlı buldum.

So when you're done surveying,

Peki, bu etütleri bitirdiğiniz zaman,

you take all this data and you punch it into a computer

tüm bu verileri alırsınız ve bilgisayara atarsınız

and you find someone that can draw really well,

ve bunu gayet iyi çizebilecek birini bulursunuz

and you have them draft up a map

ve bir harita taslakları olur

that looks something like this,

şunun gibi bir şeye benziyor

and it'll show you both a bird's-eye view of the passage

ve size bir geçidin hem kuş bakışı görünüşünü

as well as a profile view of the passage,

hem de profil görünüşünü gösterecek,

kind of like an ant farm view.

bir çeşit karınca çiftliği gibi.

We named this cave Snow Dragon Cave

Onu Snow Dragon Cave (Kar Ejderhası Mağarası) olarak adlandırdık

because it was like a big dragon sleeping under the snow.

çünkü çok büyük bir ejderha karın altında uyuyor gibi gözüküyor.

Now later this summer, as more snow melted off the glacier,

Daha sonra bu yaz, buzul eridikçe,

we found more caves, and we realized they were all connected.

daha çok mağara bulduk ve fark ettik ki hep birbirine bağlıydı.

Not long after we mapped Snow Dragon,

Snow Dragonu haritalamamızın üstünden fazla geçmeden,

Brent discovered this new cave not very far away.

Brent oradan çokta uzak olmayan yeni bir mağara keşfetti.

The inside of it was coated with ice,

İçi buzla kaplı

so we had to wear big spikes on our feet called crampons

bu yüzden büyük çivili krampon denen ayakkabılar giydik.

so we could walk around without slipping.

bu sayede etrafta kaymadan yürüyebildik.

This cave was amazing.

Bu mağara inanılmazdı.

The ice in the ceiling was glowing blue anad green

Buz tavan mavi ve yeşil parlıyordu

because the sunlight from far above

çünkü güneş çok yukarıdan

was shining through the ice and lighting it all up.

buzların üzerine doğru geliyor ve hepsini aydınlatıyordu.

And we couldn't understand why this cave

Ve bu mağaranın neden

was so much colder than Snow Dragon

Snow Dragon'dan daha soğuk olduğunu anlayamadık

until we got to the end and we found out why.

ta ki sonuna ulaşıp sebebini anlayana kadar.

There was a huge pit or shaft called a moulin

Kocaman bir girinti veya bir shaft ki moulin deniyor

going 130 feet straight up to the surface of the glacier.

130 fit uzunluğunda buzulun yüzeyine kadar çıkıyor,

Cold air from the top of the mountain

Soğuk hava dağın tepesinden

was flowing down this hole and blasting through the cave,

aşağı doğru esiyor ve mağaranın içindeki

freezing everything inside of it.

herşeyi donduruyor.

And we were so excited about finding this new pit,

Ve yeni bir girinti bulduğumuz için çok heyecanlıydık,

we actually came back in January the following year

Aslında ertesi yıl ocakta tekrar geldik

so we could be the first ones to explore it.

onu keşfeden ilk biz olmalıydık.

It was so cold outside,

Dışarısı çok soğuktu,

we actually had to sleep inside the cave.

Gerçek şu ki mağaranın içinde uyumak zorunda kaldık.

There's our camp on the left side of this entrance room.

Kampımız girişin solundaydı.

The next morning, we climbed out of the cave

Ertesi sabah, mağaradan yukarıya doğru tırmandık

and hiked all the way to the top of the glacier,

ve buzulun tepesine olan tüm yolu yürüdük,

where we finally rigged and rappelled this pit

sonunda bu çukurdan çıktık

for the very first time.

ve bu bir ilkti.

Brent named this cave Pure Imagination,

Brent bu mağarayı Pure Imagination (Saf Hayal) diye adlandırdı.

I think because the beautiful sights we saw in there

Bence sebebi şu orada gördüğümüz görüntü

were beyond what we could have ever imagined.

hayal edebileceğimizin ötesindeydi.

So besides really cool ice, what else is inside these caves?

gerçekten harika buzların yanında , bu mağaraların içinde başka ne var?

Well not too much lives in them because they're so cold

Fazla hayat yok çünkü çok soğuklar

and the entrance is actually covered up with snow

ve girişleri yıllın nerede ise sekiz ayı

for about eight months of the year.

karla kaplı.

But there are some really cool things in there.

Ama orada gerçekten çok harika şeyler var.

There's weird bacteria living in the water

Suda yaşayan garip bakteriler var

that actually eat and digest rocks

aslında kayaları kazıp taşları yiyorlar

to make their own food

bu sayede yiyeceklerini üretiyorlar

to live under this ice.

ve buzun altında yaşıyorlar.

In fact, this past summer, scientists collected

Aslına bakarsanız, geçen yaz, bilim adamları

samples of water and ice

su ve buzdan örnekler topladı

specifically to see if things called extremophiles,

özellikle ekstremofiller diye adlandırılan,

tiny lifeforms that are evolved to live in completely hostile conditions,

küçük yaşam formlarının düşman çevreye karşı evrimleşip,

might be living under the ice,

buzun altında yaşayabilen türlerini aradılar,

kind of like what they hope to find on the polar icecaps of Mars someday.

bir çeşit Mars buzullarında bulmayı umdukları gibi.

Another really cool things is that,

Diğer bir harika olan şey ise,

as seeds and birds land on the surface of the glacier and die,

tohumlar ve kuşlar buzulun yüzüyündeki ve ölenler

they get buried in the snow

kara gömülüyor

and gradually become part of the glacier,

ve giderek buzulun bir parçası oluyor,

sinking deeper and deeper into the ice.

derine ve daha derine buzun derinine batıyor.

As these caves form and melt their way up into the ice,

Bu mağaralar eriyerek buzun içinde kendi yolunu açıyor,

they make these artifacts rain down from the ceiling

yağmur damlalarını tavandan

and fall onto the cave floor, where we end up finding them.

zemine doğdu damlayıp son bulan, eserleri yaratıyor.

For example, this is a noble fir seed we found.

Örneğin, bu bulduğumuz asil köknar tohumu.

It's been frozen in the ice for over 100 years,

100 yılın üzerinde buzun içinde donmuş durumda

and it's just now starting to sprout.

ve şimdi tomurcuklanmaya başlıyor.

This mallard duck feather

Bu yeşil başlı ördek tüyü

was found over 1,800 feet in the back of Snow Dragon Cave.

Snow Dragon mağarasında 1,800 fit üzerinde bulundu.

This duck died on the surface of the glacier long, long ago,

Bu ördek buzulun yüzeyinde uzun uzun zaman önce öldü

and its feathers have finally made it down through over 100 feet of ice

ve tüyü nihayetinde mağaranın içine düşmeden

before falling inside the cave.

buzulun 100 fit aşağı inmeyi başarmıştır.

And this beautiful quartz crystal

Ve bu güzel mineral kristalleri de

was also found in the back of Snow Dragon.

Snow Dragon arka kısımlarında bulundu.

Even now, Brent and I find it hard to believe

Şimdi bile, inanması zor ama Brent ve ben

that all these discoveries were essentially in our own backyard,

tüm bu keşifleri aslında arka bahçemizde yaptık,

hidden away, just waiting to be found.

saklıydılar ve sadece bulunmayı bekliyorlardı.

Like I said earlier, the idea of discovering

Daha öncede dediğim gibi, bu hareketli

in this busy world we live in

dünyada keşfetme fikri

kind of seems like something you can only do with space travel now,

sanki uzay seyahetlerinde karşılaşabilecek bir şeymiş gibi geliyor

but that's not true.

ama bu doğru değil.

Every year, new caves get discovered

Her yıl, daha önce kimsenin girmediği

that no one has ever been in before.

yeni mağaralar keşfediliyor.

So it's actually not too late for one of you

Öyle ise birinizin kaşif olması için

to become a discoverer yourself.

hiç de geç değil.

You just have to be willing to look

Sadece bakmaya devam etmeli

and go where people don't often go

ve insanların sık gitmediği yerlere gitmeli

and focus your eyes and your mind

ve onu gördüğünüz zaman gözlerinizi odaklamalı

to recognize the discovery when you see it,

ve keşfi tanımlamak için aklınızı ve gözlerinizi odaklamalısınız

because it might be in your own backyard.

çünkü arka bahçemizde olabilir.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)