Edward Tenner: Unintended consequences

Edward Tenner: Tesadüfi sonuçlar

Çeviri: Zeynep Duygu Tamer Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I didn't always love unintended consequences,

Tesadüfi sonuçları her zaman sevmedim

but I've really learned to appreciate them.

ama sahip oldukları değeri anlamayı öğrendim.

I've learned that they're really the essence

Gelişmeyi sağlayan şeyin özünü

of what makes for progress,

oluşturduğunu öğrendim,

even when they seem to be terrible.

korkunç göründüklerinde bile.

And I'd like to review

Ve bugün tesadüfi sonuçların

just how unintended consequences

nasıl bir rol oynadıklarını

play the part that they do.

değerlendirmek istiyorum.

Let's go to 40,000 years before the present,

Günümüzden 40.000 yıl öncesine gidelim,

to the time of the cultural explosion,

kültürel patlamanın zamanına,

when music, art, technology,

müzik, sanat, teknoloji gibi

so many of the things that we're enjoying today,

bugün zevk aldığımız, TED'de gösteriliyor olan

so many of the things that are being demonstrated at TED

birçok şeyin doğduğu zamana

were born.

gidelim.

And the anthropologist Randall White

Antropolog Randall White

has made a very interesting observation:

çok ilginç bir gözlemde bulunuyor:

that if our ancestors

eğer 40.000 yıl önce

40,000 years ago

yaşayan atalarımız

had been able to see

neler yaptıklarını

what they had done,

görebilselerdi,

they wouldn't have really understood it.

sonuçlarını gerçekten anlamazlardı.

They were responding

Sahip oldukları mevcut

to immediate concerns.

sorunlara çözüm buluyorlardı.

They were making it possible for us

Onların yaptıklarını bizim de yapabilmemizi

to do what they do,

mümkün kılıyorlardı,

and yet, they didn't really understand

ancak, nasıl yaptıklarını tam olarak

how they did it.

anlamıyorlardı.

Now let's advance to 10,000 years before the present.

Şimdi günümüzden 10.000 yıl öncesine gidelim.

And this is when it really gets interesting.

Ve bu herşeyin ilginç bir hale geldiği zaman.

What about the domestication of grains?

Tahılın yetiştirilmesinden, tarımın

What about the origins of agriculture?

kökenlerinden bahsedelim.

What would our ancestors 10,000 years ago

10.000 yıl önce yaşayan atalarımız

have said

teknoloji

if they really had technology assessment?

değerlendirmesi yapabilselerdi, ne derlerdi?

And I could just imagine the committees

Komitelerin tarımın insanlığı, en azından

reporting back to them

gelecek birkaç yüzyıl içinde,

on where agriculture was going to take humanity,

nereye götüreceği hakkında

at least in the next few hundred years.

rapor sunduklarını hayal edebiliyorum.

It was really bad news.

Durum gerçekten kötüydü.

First of all, worse nutrition,

Öncelikle, daha kötü beslenme,

maybe shorter life spans.

belki daha kısa ömre sebep oldu.

It was simply awful for women.

Durum kadınlar için tek kelimeyle korkunçtu.

The skeletal remains from that period

O dönemden geriye kalan iskelet kalıntıları

have shown that they were grinding grain morning, noon and night.

insanların sabah, öğlen, akşam tahıl öğütüyor olduklarını gösteriyordu.

And politically, it was awful.

Ve politik açıdan, durum korkunçtu.

It was the beginning of a much higher degree

İnsanlar arasında çok daha yüksek bir eşitsizlik

of inequality among people.

evresinin başlangıcıydı.

If there had been rational technology assessment then,

Eğer o dönemde rasyonel teknoloji değerlendirmesi olsa idi,

I think they very well might have said,

bence söyleyecekleri şey şu oldurdu:

"Let's call the whole thing off."

"Bütün herşeyi iptal edelim."

Even now, our choices are having unintended effects.

Şimdi bile, tercihlerimiz tesadüfi etkiler doğuruyor.

Historically, for example,

Örneğin, bu konu hakkında

chopsticks -- according to one Japanese anthropologist

tez yazan bir Japon insanbilimciye göre,

who wrote a dissertation about it

tarihsel açıdan,

at the University of Michigan --

çin yemek çubukları

resulted in long-term changes

Japon halkının diş yapısında

in the dentition, in the teeth,

uzun süreli değişikliklere

of the Japanese public.

sebep oldu.

And we are also changing our teeth right now.

Ve biz de günümüzde dişlerimizi değiştiriyoruz.

There is evidence

İnsan ağzının ve

that the human mouth and teeth

dişlerinin giderek daha da

are growing smaller all the time.

küçüldüğüne dair kanıtlar var.

That's not necessarily a bad unintended consequence.

Bu aslında kötü bir tesadüfi sonuç değil.

But I think from the point of view of a Neanderthal,

Ama bence bir Neandertalin bakış açısından,

there would have been a lot of disapproval

şimdi sahip olduğumuz küçük, zararsız

of the wimpish choppers that we now have.

dişlere karşı büyük bir hoşnutsuzluk olurdu.

So these things are kind of relative

Yani bu konular sizin ya da atalarınızın

to where you or your ancestors happen to stand.

ne düşündüğüne bağlı olarak değişiyor.

In the ancient world

Antik dünyada

there was a lot of respect for unintended consequences,

tesadüfi sonuçlara büyük bir saygı duyuluyordu

and there was a very healthy sense of caution,

ve çok sağlıklı bir dikkat duygusu vardı,

reflected in the Tree of Knowledge,

ve bu, Bilgi Ağacı, Pandora'nın Kutusu

in Pandora's Box,

ve özellikle

and especially in the myth of Prometheus

teknoloji hakkında son zamanlarda yapılan

that's been so important

benzetmelerde çok önemli

in recent metaphors about technology.

olan Prometheus efsanesine yansımıştı.

And that's all very true.

Bunların hepsi doğru.

The physicians of the ancient world --

Antik dünyanın doktorları --

especially the Egyptians,

özellikle bugün bildiğimiz haliyle

who started medicine as we know it --

tıbbı başlatan Mısırlılar --

were very conscious

neyi tedavi edip, edemeyecekleri

of what they could and couldn't treat.

hakkında çok bilinçliydiler.

And the translations of the surviving texts say,

Geriye kalan metinler şunu söylüyor:

"This I will not treat. This I cannot treat."

"Bunu tedavi etmeyeceğim. Bunu tedavi edemem."

They were very conscious.

Onlar çok bilinçliydiler.

So were the followers of Hippocrates.

Hipokrat'ın takipçileri de bilinçliydi.

The Hippocratic manuscripts also --

Hipokrat metinleri de, son yıllarda

repeatedly, according to recent studies --

yapılan çalışmalara göre, zarar vermemenin

show how important it is not to do harm.

ne kadar önemli olduğunu tekrar tekrar gösteriyor.

More recently,

Daha yakın zamanda,

Harvey Cushing,

nöroşirurjiyi

who really developed neurosurgery as we know it,

aslında bugün bildiğimiz haliyle geliştiren,

who changed it from a field of medicine

ameliyat sonucu ölümlerin çok olduğu

that had a majority of deaths resulting from surgery

bir tıp alanından, umut verici bir görüntüye sahip

to one in which there was a hopeful outlook,

bir tıp alanına dönüştüren Harvey Cushing

he was very conscious

her zaman doğru şeyi

that he was not always going to do the right thing.

yapmayacağına dair çok bilinçliydi.

But he did his best,

Ama elinden geleni yaptı

and he kept meticulous records

ve bu tıp dalını değiştirmesini

that let him transform that branch of medicine.

sağlayan detaylı ve dikkatli kayıtlar tuttu.

Now if we look forward a bit

Şimdi 19. yüzyıla doğru

to the 19th century,

biraz baktığımızda,

we find a new style of technology.

yeni tarz bir teknoloji buluyoruz.

What we find is,

Bulduğumuz şey

no longer simple tools,

artık basit araçlar değil,

but systems.

ama sistemler.

We find more and more

Ne olduğunu teşhis etmeyi

complex arrangements of machines

gittikçe zor hale getiren karmaşık

that make it harder and harder

makine düzenlerini

to diagnose what's going on.

daha fazla buluyoruz.

And the first people who saw that

Ve bunu gören ilk insanlar 19. yüzyılın

were the telegraphers of the mid-19th century,

ortasında yaşamış telgrafçılardı.

who were the original hackers.

Onlar ilk bilgisayar korsanlarıydı.

Thomas Edison would have been very, very comfortable

Thomas Edison bugünün bir yazılım şirketinin atmosferinde

in the atmosphere of a software firm today.

çok ama çok rahat olurdu.

And these hackers had a word

Bu korsanların, telegraf sistemlerinde

for those mysterious bugs in telegraph systems

bulunan gizemli hatalar için kullandıkları bir kelime vardı,

that they called bugs.

ve o kelime, böcekti.

That was the origin of the word "bug."

Bu "böcek" kelimesini kökeniydi.

This consciousness, though,

Ancak bu bilinci genel nüfusa,

was a little slow to seep through the general population,

çok ama çok bilgili olan insanlara bile

even people who were very, very well informed.

yayılması biraz uzun sürdü.

Samuel Clemens, Mark Twain,

Samuel Clemens, Mark Twain,

was a big investor

tüm zamanların,

in the most complex machine of all times --

en azından 1918'e kadar, A.B.D. Patent

at least until 1918 --

Ofisine kayıtlı

registered with the U.S. Patent Office.

en karmaşık makinesinin büyük birer yatırımcılarıydı.

That was the Paige typesetter.

Bu makine Paige dizgi makinesi idi.

The Paige typesetter

Paige dizgi makinesi

had 18,000 parts.

18.000 parçadan oluşuyordu.

The patent had 64 pages of text

Patent 64 metin sayfası ve 271 figüre

and 271 figures.

sahipti.

It was such a beautiful machine

Çok güzel bir makineydi

because it did everything that a human being did

çünkü bir insanın dizgicilikte yapabileceği herşeyi

in setting type --

yapabiliyordu --

including returning the type to its place,

örneğin bir harfi yerine geri götürebiliyordu ki

which was a very difficult thing.

bu yapması çok zor birşeydi.

And Mark Twain, who knew all about typesetting,

Ve dizgicilik hakkında herşeyi bilen Mark Twain

really was smitten by this machine.

bu makineye gerçekten aşık olmuştu.

Unfortunately, he was smitten in more ways than one,

Ne yazık ki, birden fazla nedenden aşık olmuştu,

because it made him bankrupt,

çünkü makine, iflas etmesine neden oldu

and he had to tour the world speaking

ve zararını telafi etmek için dünyayı

to recoup his money.

dolaşarak konuşmalar verdi.

And this was an important thing

Ve 19. yüzyıl teknolojisine dair

about 19th century technology,

önemli birşeydi bu,

that all these relationships among parts

parçalar arasındaki bütün bu bağlar

could make the most brilliant idea fall apart,

en parlak fikrin yerle bir olmasına neden olabilirdi,

even when judged by the most expert people.

en uzman insanlar tarafından değerlendirildiğinde bile.

Now there is something else, though, in the early 20th century

Şimdi 20. yüzyılın başlarında herşeyi daha da karışık hale

that made things even more complicated.

getiren başka birşey daha var.

And that was that safety technology itself

Ve bu da, güvenlik teknolojisinin kendisinin

could be a source of danger.

bir tehlike kaynağı olabileceğiydi.

The lesson of the Titanic, for a lot of the contemporaries,

O dönemde yaşayanlar için Titanikten alınan ders,

was that you must have enough lifeboats

gemide herkes için yeterli can yeleği

for everyone on the ship.

olması gerektiğiydi.

And this was the result

Ve bu da can yelekleri

of the tragic loss of lives

olmayan insanların trajik bir şekilde

of people who could not get into them.

hayatlarını kaybetmesinin bir nedeniydi.

However, there was another case, the Eastland,

Ancak, başka bir vaka daha vardı, Eastland adlı

a ship that capsized in Chicago Harbor in 1915,

bir gemi 1915 yılında Şikago Limanında alabora oldu

and it killed 841 people --

ve 841 kişi hayatını kaybetti --

that was 14 more

bu sayı Titanikte ölen

than the passenger toll of the Titanic.

kişi sayısından 14 kişi fazlaydı.

The reason for it, in part, was

Bunun nedeni, kısmen,

the extra life boats that were added

eklenen fazladan cankurtaran sandalları

that made this already unstable ship

zaten dayanıksız olan gemiyi daha da

even more unstable.

dayanıksız yapmış olmasıydı.

And that again proves

Bu yine kanıtlıyor ki,

that when you're talking about unintended consequences,

tesadüfi sonuçlardan bahsederken,

it's not that easy to know

doğru dersleri çıkarmayı

the right lessons to draw.

bilmek o kadar da kolay değil.

It's really a question of the system, how the ship was loaded,

Aslında sorun sistem ile alakalı, geminin nasıl doldurulduğu,

the ballast and many other things.

denge ve diğer birçok şeyle alakalı.

So the 20th century, then,

Yani 20. yüzyıl, o zaman

saw how much more complex reality was,

gerçeğin ne kadar çok karmaşık olduğunu gördü,

but it also saw a positive side.

ama olumlu bir yön de gördü.

It saw that invention

İcatların acil durumlardan

could actually benefit from emergencies.

gerçekten yararlanabileceğini gördü.

It could benefit

Trajedilerden

from tragedies.

yararlanabilirdi.

And my favorite example of that --

Ve bunun en sevdiğim örneği şu --

which is not really widely known

ki aslında geniş ölçüde teknolojik

as a technological miracle,

bir mucize olarak bilinmiyor,

but it may be one of the greatest of all times,

ama tüm zamanların en büyüklerinden biri olabilir --

was the scaling up of penicillin in the Second World War.

İkinci Dünya Savaşı'nda penisilinin çoğaltılmasıydı.

Penicillin was discovered in 1928,

Penisilin 1928'de keşfedildi,

but even by 1940,

ama 1940 yılına kadar bile,

no commercially and medically useful quantities of it

ticari ve tıbbi olarak yeterli miktarda

were being produced.

üretilmiyordu.

A number of pharmaceutical companies were working on it.

Birkaç ilaç şirketi bunun üzerinde çalışıyordu.

They were working on it independently,

Bağımsız olarak çalışıyorlardı

and they weren't getting anywhere.

ve hiçbir yere varmıyorlardı.

And the Government Research Bureau

Ve Devlet Araştırma Bürosu, temsilcileri

brought representatives together

biraraya getirdi ve bunun

and told them that this is something

yapılması şart olan birşey olduğunu

that has to be done.

söyledi.

And not only did they do it,

Ve yapmakla kalmadılar,

but within two years,

ama iki yıl içinde,

they scaled up penicillin

penisilini, bir litrelik şişelerde

from preparation in one-liter flasks

hazırlamaktan, 10.000 galonluk

to 10,000-gallon vats.

varillerde çoğalttılar.

That was how quickly penicillin was produced

Penisilinin üretilmesi bu kadar hızlı oldu ve

and became one of the greatest medical advances of all time.

tüm zamanların en büyük tıbbi gelişmelerinden biri haline geldi.

In the Second World War, too,

İkinci Dünya Savaşı'nda da,

the existence

güneş radyasyonunun

of solar radiation

varlığı, Büyük Britanya'nın

was demonstrated by studies of interference

radar istasyonları tarafından belirlenen

that was detected by the radar stations of Great Britain.

parazit çalışmaları ile ortaya çıkartıldı.

So there were benefits in calamities --

Yani fafetlerin, uygulamalı bilim ve

benefits to pure science,

tıbba olan yararlarına

as well as to applied science

ek olarak, kuramsal bilime de

and medicine.

yararları vardı.

Now when we come to the period after the Second World War,

Şimdi İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki döneme geldiğimizde,

unintended consequences get even more interesting.

tesadüfi sonuçlar daha da ilginçleşiyor.

And my favorite example of that

Ve bunun en sevdiğim örneği

occurred beginning in 1976,

1976'da başlayarak gerçekleşti,

when it was discovered

Lejyoner hastalığına

that the bacteria causing Legionnaires disease

neden olan bakterinin doğal suyun içinde

had always been present in natural waters,

her zaman varolduğunu, fakat Lejyonella basilinin,

but it was the precise temperature of the water

azami derecede üremesi için gerekli sıcaklığa

in heating, ventilating and air conditioning systems

yükselten şeyin ısıtma, havalandırma ve

that raised the right temperature

iklimleme sistemlerindeki

for the maximum reproduction

suyun tam sıcaklığı olduğunu

of Legionella bacillus.

keşfettiler.

Well, technology to the rescue.

Günü kurtaran yine teknoloji oldu.

So chemists got to work,

Kimyagerler işe koyuldu

and they developed a bactericide

ve bu sistemlerde geniş çapta kullanılır

that became widely used in those systems.

hale gelen bir bakterisit geliştirdiler.

But something else happened in the early 1980s,

Ama 1980'lerin başında başka birşey meydana geldi

and that was that there was a mysterious epidemic

ve o da Amerika'nın her yerinde bant sürücülerin

of failures of tape drives

arızalanmasına sebep olan

all over the United States.

gizemli bir salgındı.

And IBM, which made them,

Ve bu sürücüleri üreten IBM

just didn't know what to do.

gerçekten ne yapacağını bilmiyordu.

They commissioned a group of their best scientists

Araştırmak için sahip oldukları en iyi bilimadamları ile

to investigate,

bir ekip görevlendirdiler

and what they found was

ve bütün bu bant sürücülerin

that all these tape drives

havalandırma kanalının

were located near ventilation ducts.

yakınında yer aldığını buldular.

What happened was the bactericide was formulated

Meydana gelen durum şuydu: bakterisit kalay zerreleri ile

with minute traces of tin.

hazırlanıyordu.

And these tin particles were deposited on the tape heads

Ve bu kalay zerreleri bant başları üzerinde kalıntı bırakıyor

and were crashing the tape heads.

ve bant başlarını bozuyorlardı.

So they reformulated the bactericide.

Böylece yeni bir bakteri öldürücü hazırladılar.

But what's interesting to me

Ama bana ilginç gelen şey

is that this was the first case

ilk kez mekanik bir aracın

of a mechanical device

en azından dolaylı bir biçimde

suffering, at least indirectly, from a human disease.

bir insan hastalığından zarar görmesiydi.

So it shows that we're really all in this together.

Yani bu gösteriyor ki, hepimiz gerçekten bu işin içindeyiz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

In fact, it also shows something interesting,

Aslında, ilginç birşey daha gösteriyor.

that although our capabilities and technology

Yeteneklerimiz ve teknoloji geometrik olarak

have been expanding geometrically,

büyümekte olmasına rağmen,

unfortunately, our ability to model their long-term behavior,

ne yazık ki, artmakta olan uzun dönem davranışlarını

which has also been increasing,

biçimlendirme yeteneğimiz

has been increasing only arithmetically.

sadece aritmetik olarak artmakta.

So one of the characteristic problems of our time

Yani zamanımızın en tipik problemlerinden biri

is how to close this gap

yeteneklerimiz ile öngörümüz

between capabilities and foresight.

arasındaki boşluğu nasıl kapatacağımız.

One other very positive consequence

20. yüzyıl teknolojisinin bir başka

of 20th century technology, though,

gayet olumlu neticesi de

was the way in which other kinds of calamities

başka tür hangi afetlerin olumlu gelişmelere

could lead to positive advances.

yönlendirebileceği idi.

There are two historians of business

Maryland Üniversitesi'nde Brent Goldfarb

at the University of Maryland,

ve David Kirsch adında iki

Brent Goldfarb and David Kirsch,

ticaret tarihçisi, büyük yeniliklerin

who have done some extremely interesting work,

tarihi üzerine, büyük bölümünün hala yayımlanmadığı

much of it still unpublished,

son derece ilginç bir çalışmayı

on the history of major innovations.

kaleme aldılar.

They have combined the list of major innovations,

Büyük yeniliklerden oluşan bir liste oluşturdular

and they've discovered that the greatest number, the greatest decade,

ve başkalarının oluşturdukları bütün listelere yansıdığı gibi,

for fundamental innovations,

önemli yenilikler için

as reflected in all of the lists that others have made --

en önemli sayı, en önemli dönem

a number of lists that they have merged --

Büyük Depresyon'un yaşandığı

was the Great Depression.

dönemdi.

And nobody knows just why this was so,

Ve kimse bunun neden böyle olduğunu bilmiyor,

but one story can reflect something of it.

ama bir hikaye konuyu biraz aydınlatabilir.

It was the origin of the Xerox copier,

Geçen yıl 50. yıldönümünü kutlayan

which celebrated its 50th anniversary

Xerox makinesinin kökenini anlatan

last year.

bir hikaye bu.

And Chester Carlson, the inventor,

Mucidi Chester Carlson

was a patent attorney.

bir patent avukatıydı.

He really was not intending

Aslında patent araştırmasında

to work in patent research,

çalışmayı hedeflemiyordu,

but he couldn't really find an alternative technical job.

ama başka teknik bir iş gerçekten bulamıyordu.

So this was the best job he could get.

Yani bu sahip olabileceği en iyi işti.

He was upset by the low quality and high cost

Mevcut patent kopyalarının düşük kalitesi ve

of existing patent reproductions,

yüksek maliyetinden memnun değildi

and so he started to develop

ve bu yüzden bir kuru fotokopileme

a system of dry photocopying,

sistemi geliştirdi, 1930'lu yılların

which he patented in the late 1930s --

sonlarında patentini aldı ve böylece

and which became the first dry photocopier

bu sistem 1960 yılında ticari olarak kullanabilir

that was commercially practical

ilk kuru fotokopi makinesi

in 1960.

oldu.

So we see that sometimes,

Yani görüyoruz ki, bazen,

as a result of these dislocations,

bu değişimlerin bir sonucu olarak,

as a result of people

insanların asıl hedeflenen

leaving their original intended career

kariyerlerini bırakıp, yaratıcılıklarının

and going into something else

bir fark yaratabileceği başka bir alana

where their creativity could make a difference,

girmelerinin bir sonucu olarak,

that depressions

bunalımlar ve

and all kinds of other unfortunate events

başka her türlü talihsiz olayların yaratıcılık

can have a paradoxically stimulating effect

üzerinde paradoksal olarak teşvik edici

on creativity.

bir etkisi olabilir.

What does this mean?

Bu ne anlama geliyor?

It means, I think,

Bence bu, beklenmeyen

that we're living in a time of unexpected possibilities.

ihtimallerin devrinde yaşıyor olduğumuz anlamına geliyor.

Think of the financial world, for example.

Mesela finansal dünyayı bir düşünün.

The mentor of Warren Buffett, Benjamin Graham,

Warren Buffett, Benjamin Graham'ın akıl hocası

developed his system of value investing

1929 iflasında, yaptıkları zarar sonucu,

as a result of his own losses

değer yatırımı sistemini

in the 1929 crash.

geliştirdi.

And he published that book

Ve kitabı 1930'lu yılların

in the early 1930s,

başında yayınladı.

and the book still exists in further editions

Ve bu kitap hala günümüzde basımda

and is still a fundamental textbook.

ve hala önemli bir ders kitabı.

So many important creative things can happen

İnsanlar felaketlerden ders çıkardığı zaman

when people learn from disasters.

pek çok önemli ve yaratıcı şey meydana gelebilir.

Now think of the large and small plagues that we have now --

Şimdi, günümüzde varolan tahtakurusu, öldüren arılar, istenmeyen e-postalar gibi

bed bugs, killer bees, spam --

büyük ve küçük vebaları düşünün

and it's very possible that the solutions to those

ve büyük bir ihtimalle bunlara getirilen çözümler

will really extend well beyond the immediate question.

mevcut sorunun çok daha ötesine uzayacaktır.

If we think, for example, of Louis Pasteur,

Mesela, 1860'larda ipek sanayisi için

who in the 1860s

ipekböceklerinin

was asked to study

hastalıklarını incelemesi

the diseases of silk worms for the silk industry,

istenen Louis Pasteur'u düşünürsek,

and his discoveries were really the beginning

bulguları aslında hastalıkta virüs teorisinin

of the germ theory of disease.

başlangıcını oluşturdu.

So very often, some kind of disaster --

Çoğu zaman, bir tür felaket --

sometimes the consequence, for example,

bazen örneğin o dönemde Avrupa'da bir sorun olan

of over-cultivation of silk worms,

ipekböceklerinin fazla yetiştirilmesinin

which was a problem in Europe at the time --

sonucu, daha büyük birşeye

can be the key to something much bigger.

yönlendiren anahtar olabilir.

So this means

Yani bu demektir ki

that we need to take a different view

tesadüfi sonuçlara farklı bir

of unintended consequences.

bakış açısıyla bakmalıyız.

We need to take a really positive view.

Gerçekten olumlu bir bakışa sahip olmalıyız.

We need to see what they can do for us.

Bizim için neler yapabileceklerini görmeliyiz.

We need to learn

Bahsettiğim

from those figures that I mentioned.

figürlerden ders almalıyız.

We need to learn, for example, from Dr. Cushing,

Mesela ilk ameliyatları süresince hastaları öldüren

who killed patients

Dr. Cushing'den

in the course of his early operations.

ders almalıyız.

He had to have some errors. He had to have some mistakes.

Bazı hatalar yapmak zorundaydı. Bazı yanlışlar yapmalıydı.

And he learned meticulously from his mistakes.

Ve dikkatli bir şekilde hatalarından ders aldı.

And as a result,

Ve sonuç olarak,

when we say, "This isn't brain surgery,"

"Beyin ameliyatı yapmıyorsun." dediğimizde,

that pays tribute to how difficult it was

görünümde çok heves kırıcı olduğu

for anyone to learn from their mistakes

düşünülen bir tıp dalında, hatalarından ders

in a field of medicine

çıkarmanın ne kadar

that was considered so discouraging in its prospects.

zor olduğunu bilen insanlara saygılarımızı sunmuş oluyoruz.

And we can also remember

Ve ayrıca ilaç şiketlerinin

how the pharmaceutical companies

acil bir durum karşısında

were willing to pool their knowledge,

bilgilerini birleştirmeye,

to share their knowledge,

bilgilerini paylaşmaya

in the face of an emergency,

hazır olduklarını hatırlayabiliriz,

which they hadn't really been for years and years.

ki yıllardır bu istekliliği gerçekten göstermediler.

They might have been able to do it earlier.

Daha önce bunu yapmaları mümkün olabilirdi.

The message, then, for me,

O halde, benim için, tesadüfi

about unintended consequences

sonuçların mesajı şu:

is chaos happens;

Kaos hayatın bir parçası;

let's make better use of it.

hadi ondan daha iyi faydalanalım.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)