When we design for disability, we all benefit | Elise Roy

Çeviri: Aysu Uslu Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I'll never forget the sound

Arkadaşlarımla gülüşme seslerimizi

of laughing with my friends.

asla unutmayacağım.

I'll never forget the sound

Annemin ben uykuya dalmadan hemen önceki sesini

of my mother's voice right before I fell asleep.

asla unutmayacağım.

And I'll never forget the comforting sound of water

Su damlalarının o rahatlatıcı sesini

trickling down a stream.

asla unutmayacağım.

Imagine my fear, pure fear,

Ben 10 yaşındayken

when, at the age of 10,

işitme duyumu kaybedeceğimi öğrendiğimdeki korkumu,

I was told I was going to lose my hearing.

o saf korkumu bir düşünün

And over the next five years,

ve sonraki beş yıl içinde,

it progressed until I was classified as profoundly deaf.

bu durum tam anlamıyla ben sağır olana kadar ilerledi.

But I believe that losing my hearing

Ama şuna inanıyorum ki duyma yetimi yitirmek,

was one of the greatest gifts I've ever received.

benim için en büyük hediyelerden biri oldu.

You see, I get to experience the world in a unique way.

Görüyorsunuz, hayatı eşsiz bir şekilde deneyimliyorum

And I believe that these unique experiences

ve yine şuna inanıyorum ki, engelli insanların bu eşsiz deneyimleri

that people with disabilities have

engelli ya da engelsiz herkes için

is what's going to help us make and design a better world

daha iyi bir dünya tasarlamaya

for everyone -- both for people with and without disabilities.

ve yaratmaya yardımcı oluyor.

I used to be a disability rights lawyer,

Eskiden engelli hakları avukatıydım

and I spent a lot of my time focused on enforcing the law,

ve vaktimin önemli bir kısmını intibakın sağlanmasıyla ilgili

ensuring that accommodations were made.

kanunun uygulanmasına ayırdım.

And then I had to quickly learn international policy,

Ve daha sonra acilen uluslararası politikayı öğrenmem gerekti,

because I was asked to work on the UN Convention

çünkü engelli bireylerin korunmasına ilişkin Birleşmiş Milletler sözleşmesi

that protects people with disabilities.

üzerine çalışmam istendi.

As the leader of the NGO there,

Orada sivil toplum kuruluşunun lideri olarak

I spent most of my energy trying to convince people

enerjimin çoğunu insanları engelli bireylerin kapasitelerine

about the capabilities of people with disabilities.

ikna etmeye çalışmakla harcadım.

But somewhere along the way,

Fakat bir noktada,

and after many career transitions

ailemin çok da hoşnut olmadığı

that my parents weren't so happy about --

pek çok kariyer değişiminin de ardından

(Laughter)

(Kahkahalar)

I stumbled upon a solution

bir engellilik hâli olsun ya da olmasın

that I believe may be an even more powerful tool

dünyanın en büyük sorunlarından bazılarını

to solve some of the world's greatest problems,

çözmeye yarayacak, çok da güçlü bir araç olabilecek

disability or not.

bir çözümle karşılaştım.

And that tool is called design thinking.

Bu araca tasarım düşüncesi deniliyor.

Design thinking is a process for innovation and problem solving.

Tasarım düşüncesi, yeniliği ve problem çözümünü içeren bir süreç

There are five steps.

ve beş aşamadan oluşuyor.

The first is defining the problem

İlk aşama, problemi tanımlamak

and understanding its constraints.

ve kısıtlamalarını kavramak.

The second is observing people in real-life situations

İkinci aşama, insanların gerçek hayattaki durumlarını gözlemlemek

and empathizing with them.

ve onlarla empati kurmak.

Third, throwing out hundreds of ideas -- the more the better,

Üçüncü aşama ortaya yüzlerce fikir atmak--

ne kadar çok ve şaşırtıcıysa o kadar iyi.

the wilder the better.

Fourth, prototyping: gathering whatever you can,

Dördüncüsüyse prototip çalışması: Çözümü taklit edip

whatever you can find,

onu test edebilmek

to mimic your solution, to test it

ve iyileştirebilmek için

and to refine it.

her ne bulabiliyorsan toplamak

And finally, implementation:

ve son olarak hayata geçirme aşaması:

ensuring that the solution you came up with is sustainable.

Bulduğun çözüm yolunun sürdürülebilir olduğundan emin olmak.

Warren Berger says that design thinking teaches us to look sideways,

Warren Berger tasarım düşüncesinin bize şüpheci olmayı,

to reframe, to refine, to experiment

farklı açıdan bakabilmeyi, ince eleyip sık dokumayı, deney yapmayı

and, probably most importantly,

ve belki de en önemlisi, saçma sorular sormayı

ask those stupid questions.

öğrettiğini söylüyor.

Design thinkers believe that everyone is creative.

Tasarım düşünürleri herkesin aslında yaratıcı olduğunu savunuyor.

They believe in bringing people from multiple disciplines together,

Farklı disiplinlerden insanları aynı çatı altında toplama kanısındalar,

because they want to share multiple perspectives

çünkü çeşitli bakış açılarını birbirleri ile paylaşmak, bir araya getirmek

and bring them together and ultimately merge them

ve en nihayetinde de yeni bir şey yaratmak için

to form something new.

onları birleştirmek istiyorlar.

Design thinking is such a successful and versatile tool

Tasarım düşüncesi öylesine başarılı ve çok yönlü bir araç ki

that it has been applied in almost every industry.

neredeyse tüm sektörlerde uygulanmakta.

I saw the potential that it had for the issues I faced,

Karşılaştığım sorunlara dair bir potansiyeli olduğunu da gördüm,

so I decided to go back to school

bu yüzden okula geri dönmeye

and get my master's in social design.

ve eğitimimi sosyal tasarım dâhilinde almaya karar verdim.

This looks at how to use design to create positive change in the world.

Bu, dünyada olumlu değişiklikler yapmakta tasarımın payını gözler önüne seriyor.

While I was there,

Oradayken,

I fell in love with woodworking.

ahşap işçiliğine merak sardım.

But what I quickly realized

Ama çok geçmeden

was that I was missing out on something.

bir şeyi kaçırdığımın farkına vardım.

As you're working with a tool,

Bir aletle çalışırken

right before it's about to kick back at you --

sana karşı bir reaksiyon göstermeden,

which means the piece or the tool jumps back at you --

yani bir parça ya da alet üstüne fırlamadan hemen önce,

it makes a sound.

bir ses çıkarıyor.

And I couldn't hear this sound.

Ve ben bu sesi duyamıyordum.

So I decided,

Neden uğraşıp

why not try and solve it?

bu problemi çözmüyorum ki dedim.

My solution was a pair of safety glasses

Benim çözümüm kulağımıza o ses gelmeden önce

that were engineered to visually alert the user

kullanıcıyı alette bir değişim olduğu takdirde

to pitch changes in the tool,

görsel olarak uyarması için tasarlanmış

before the human ear could pick it up.

birtakım güvenlik düzeneğiydi.

Why hadn't tool designers thought of this before?

Niçin bu düzenek takım tasarımcıları tarafından daha önce düşünülmemişti ki?

(Laughter)

(Kahkahalar)

Two reasons: one, I was a beginner.

İki sebebi var: İlki, ben bir acemiydim.

I wasn't weighed down by expertise or conventional wisdom.

Bir uzmanlık alanından ya da genel-geçer bilgilerden faydalanmadım.

The second is: I was Deaf.

İkincisiyse, işitme engelliydim.

My unique experience of the world helped inform my solution.

Dünyaya dair bu eşsiz deneyimlerim sayesinde bu çözüme ulaştım

And as I went on, I kept running into more and more solutions

ve zaman geçtikçe de, aslında engelli bireyler için yapılmış

that were originally made for people with disabilities,

ama daha sonra herkes tarafından kullanılmaya başlanmış,

and that ended up being picked up,

sahiplenilmiş ve sevilmiş

embraced and loved by the mainstream,

birçok çözüm önerisiyle karşılaştım.

disability or not.

This is an OXO potato peeler.

Bu bir patates soyacağı.

It was originally designed for people with arthritis,

Aslında kireçlenme sorunu olan bireyler için tasarlanmıştı

but it was so comfortable, everybody loved it.

ama o kadar kullanışlı ki herkes tarafından sevildi.

Text messaging: that was originally designed for people who are Deaf.

Kısa mesaj özelliği: Esasen işitme engelli bireyler için geliştirilmişti.

And as you know, everybody loves that, too.

Bildiğiniz üzere, bu da herkes tarafından seviliyor.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I started thinking:

Şunu düşünmeye başladım:

What if we changed our mindset?

Zihniyetimizi değiştirdiğimizde ne olur?

What if we started designing for disability first --

Standartlara yönelik değil de engelliler için tasarlamaya başladığımızda

not the norm?

ne olur?

As you see, when we design for disability first,

Gördüğünüz gibi, önceliğimiz engelliler için tasarlamak olduğunda

we often stumble upon solutions that are not only inclusive,

bulunan çözümler sadece kapsamlı olmakla kalmıyor, aynı zamanda

but also are often better than when we design for the norm.

standart tasarımlara nazaran genellikle çok daha iyi oluyor.

And this excites me,

Ve tüm bunlar beni heyecanlandırıyor.

because this means that the energy it takes to accommodate someone

Çünkü bu engelli bireylerin adaptasyonunda harcanan enerjinin geliştirilebileceği,

with a disability

şekillendirilebileceği,

can be leveraged, molded and played with

yaratıcılık ve yenilik adına bir güç olarak

as a force for creativity and innovation.

kullanılabileceği anlamına geliyor.

This moves us from the mindset of trying to change the hearts

Bu da bizi vicdanımızı rahatlatma ve

and the deficiency mindset of tolerance,

tolerans eksikliğimizi giderme düşüncesinden,

to becoming an alchemist,

en büyük sorunların çözülmesi adına

the type of magician that this world so desperately needs

dünyanın çaresizce ihtiyaç duyduğu,

to solve some of its greatest problems.

bir çeşit büyücü olan bir simyacı hâline getiriyor.

Now, I also believe

Artık engelli bireylerin

that people with disabilities have great potential to be designers

bu tasarım düşüncesi sürecinde oldukça etkili bir tasarımcı

within this design-thinking process.

olabileceğine inanıyorum.

Without knowing it, from a very early age,

Ben de tüm bunlardan habersiz, çok küçük yaştan beri

I've been a design thinker, fine-tuning my skills.

yeteneklerini kontrol eden bir tasarım düşünürüyüm.

Design thinkers are, by nature, problem solvers.

Tasarım düşünürleri doğuştan problem çözme odaklıdır.

So imagine listening to a conversation

Bir konuşmayı dinlediğinizi

and only understanding 50 percent of what is said.

ve söylenenin yalnızca yarısını anlayabildiğinizi bir hayal edin.

You can't ask them to repeat every single word.

Her bir kelimenin tekrar edilmesini isteyemezsiniz.

They would just get frustrated with you.

Bu şekilde onlara sadece engel olacaksınız.

So without even realizing it,

Ben de çözüm olarak

my solution was to take the muffled sound I heard,

farkına bile varmadan, duyduğum boğuk sesi

that was the beat,

yani tempoyu,

and turn it into a rhythm and place it with the lips I read.

bir ritme dönüştürüyor ve bunu da okuduğum dudaklarla bağdaştırıyordum.

Years later, someone commented that my writing had a rhythm to it.

Yıllar sonra, biri yazılarımın bir ritme sahip olduğunu söyledi.

Well, this is because I experience conversations as rhythms.

Çünkü konuşmaları bir ritim dâhilinde anlıyordum.

I also became really, really good at failing.

Başarısızlık konusunda da gerçekten çok iyiydim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Quite literally.

Abartmıyorum.

My first semester in Spanish, I got a D.

İlk dönemimde İspanyolca dersinden D almıştım.

But what I learned was that when I picked myself up

Ama şunu öğrendim ki, kendime çeki düzen verip

and changed a few things around,

etraftaki birkaç şeyi değiştirdiğimde

eventually, I succeeded.

nihayet başarıyorum.

Similarly, design thinking encourages people to fail

Aynı şekilde, tasarım düşüncesi insanları

and fail often,

sık sık başarısız olmaya sürüklüyor,

because eventually, you will succeed.

çünkü sonunda başarıyorsunuz.

Very few great innovations in this world

Yeryüzündeki büyük icatların çok azı

have come from someone succeeding on the first try.

ilk denemede elde edilen başarıdan meydana gelmiştir.

I also experienced this lesson in sports.

Ben bunu spor konusunda da yaşayıp gördüm.

I'll never forget my coach saying to my mom,

Antrenörümün anneme "Eğer kızınız duyma yetisini kaybetmemiş olsaydı,

"If she just didn't have her hearing loss,

şu an millî takımda olurdu."

she would be on the national team."

deyişini asla unutmayacağım.

But what my coach, and what I didn't even know at the time,

Ama o zamanlarda antrenörümün ve hatta benim bile bilmediğim şey şuydu ki

was that my hearing loss actually helped me excel at sports.

işitme kaybım aslında sporda başarılı olmama yardımcı olmuştu.

You see, when you lose your hearing, not only do you adapt your behavior,

Görüyorsunuz duyma yetinizi yitirdiğinizde yalnızca davranışlarınızı değil,

but you also adapt your physical senses.

ayrıca fiziksel duyularınızı da uyarlıyorsunuz.

One example of this

Görsel dikkat süremin artması

is that my visual attention span increased.

buna bir örnek olarak gösterilebilir.

Imagine a soccer player, coming down the left flank.

Sol taraftan gelen bir futbolcu düşünün.

Imagine being goalkeeper, like I was,

Tıpkı benim olduğum gibi, bir kaleci olduğunuzu

and the ball is coming down the left flank.

ve topun sol taraftan geldiğini düşünün.

A person with normal hearing would have the visual perspective of this.

Normal bir işitmeye sahip biri bunu görsel olarak algılayacaktır.

I had the benefit of a spectrum this wide.

Şu alanda bir avantaja sahiptim.

So I picked up the players over here,

Bu yüzden dolanıp duran ve

that were moving about and coming down the field.

sahaya giren oyuncuları buraya toplardım

And I picked them up quicker, so that if the ball was passed,

ve top geldiğinde kendimi ayarlayabilmek, şuta hazır olabilmek için

I could reposition myself and be ready for that shot.

oyuncuları oldukça hızlı bir şekilde toplamaya çalışırdım.

So as you can see,

Gördüğünüz gibi,

I've been a design thinker for nearly all my life.

neredeyse tüm hayatım boyunca bir tasarım düşünürüydüm.

My observation skills have been honed so that I pick up on things

Gözlem yeteneğim öylesine gelişti ki başkalarının asla fark edemeyeceği şeyleri

that others would never pick up on.

fark edebiliyorum.

My constant need to adapt has made me a great ideator

Kendimi sürekli bir şeylere adapte etme ihtiyacım beni büyük bir fikir üreticisi

and problem solver.

ve problem çözücü hâline getirdi.

And I've often had to do this within limitations and constraints.

Bunu genellikle limitler ve engeller dâhilinde yapmak zorunda kalıyorum.

This is something that designers also have to deal with frequently.

Bu, tasarımcıların çoğunlukla uğraşmak zorunda kaldıkları bir mesele.

My work most recently took me to Haiti.

Görevim için son zamanlarda Haiti'ye gittim.

Design thinkers often seek out extreme situations,

Tasarım düşünürleri sık sık olağanüstü durumlar arıyorlar,

because that often informs some of their best designs.

çünkü bu, en iyi tasarımlarına genellikle katkı sağlıyor.

And Haiti -- it was like a perfect storm.

Ve Haiti-- Kusursuz bir fırtına etkisinde gibiydi.

I lived and worked with 300 Deaf individuals

2010'daki depremin ardından yerleri değiştirilmiş

that were relocated after the 2010 earthquake.

300 işitme engelliyle beraber yaşadım ve çalıştım.

But five and a half years later,

Fakat beş buçuk yıl sonra,

there still was no electricity;

Haiti'de hâlâ elektrik yoktu,

there still was no safe drinking water;

hâlâ temiz bir içme suyu yoktu,

there were still no job opportunities;

hâlâ hiçbir iş imkânı yoktu

there was still rampant crime, and it went unpunished.

ve hâlâ etrafta kol gezen suçlar vardı ama cezalandırılmamışlardı.

International aid organizations came one by one.

Uluslararası yardım kuruluşları tek tek geldiler

But they came

ama önceden belirlenmiş

with pre-determined solutions.

çözüm önerileri sundular.

They didn't come ready to observe and to adapt

Gözlemlemek ve halkın ihtiyaçlarına yönelik bir şeyler

based on the community's needs.

uyarlamak için gelmemişlerdi.

One organization gave them goats and chickens.

Bir kuruluş onlara keçi ve tavuk dağıttı.

But they didn't realize

Ama farkında olmadıkları bir şey vardı.

that there was so much hunger in that community,

Toplumda öyle bir kıtlık vardı ki

that when the Deaf went to sleep at night and couldn't hear,

işitme engelliler gece uyuduklarında

people broke into their yards and their homes

insanlar onların bahçesine ve evlerine girip

and stole these chickens and goats,

tavuklarını ve keçilerini çaldı

and eventually they were all gone.

ve en sonunda hiçbiri kalmamıştı.

Now, if that organization had taken the time

Eğer o kuruluş engelli bireyleri

to observe Deaf people, to observe the community,

ve toplumu gözlemlemek için zaman ayırsaydı,

they would have realized their problem

problemin farkına varacaktı

and perhaps they would have come up with a solution,

ve belki de insanların gece hayvanları içine koyup

something like a solar light,

güvende tutabilecekleri bir kümesi aydınlatan,

lighting up a secure pen to put them in at night

güneş ışığı tarzında

to ensure their safety.

bir çözüm bulabilirlerdi.

You don't have to be a design thinker

Bugün sizlerle paylaştığım fikirler için

to insert the ideas I've shared with you today.

bir tasarım düşünürü olmanıza gerek yok.

You are creative.

Siz, yaratıcısınız.

You are a designer --

Siz birer tasarımcısınız,

everyone is.

herkes öyle.

Let people like me help you.

Benim gibi insanların size yardımcı olmasına izin verin.

Let people with disabilities help you look sideways,

Engelli bireylerin şüpheci yaklaşmanızda

and in the process,

ve zamanla

solve some of the greatest problems.

en büyük problemleri çözmenizde yardımcı olmasına izin verin.

That's it. Thank you.

Hepsi bu. Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)