Charles Anderson discovers dragonflies that cross oceans

Charles Anderson yusufçukların okyanusları katettiğini keşfediyor.

Çeviri: Mehmet Kafkaslıgil Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Actually, I come from Britain,

Aslında ben Britanya'dan geliyorum,

but I've been living in Maldives for 26 years now.

fakat Maldivler'de yaşamaya başlayalı 26 yıl oldu.

So, that's home really.

Yani, orası evim anlayacağınız.

The Maldives, as I'm sure you're aware, are a chain of islands

Maldivler, biliyorsunuzdur ama, Hindistan'ın güneybatı sahillerinde

off the southwest coast of India here.

bulunan takım adalardan oluşuyor.

Capital, Malé, where I live.

Ben başkent Male'de yaşıyorum.

Actually, sitting here today in Mysore,

Aslında örneğin şuan bulunduğumuz Mysore

we're closer to Malé than we are to Delhi, for example.

şehri, Male'ye daha yakın Delhi'ye göre.

If you're in IT, India, obviously, is the place to be at the moment.

Eğer bilgi-işlemciyseniz, Hindistan sizin için biçilmiş kaftan şu anda.

But if you're a marine biologist, Maldives is not such a bad place to be.

Ama eğer bir deniz biyologuysanız, Maldivler hiç de fena bir yer değil.

And it has been my home these years.

Bunca yıl sonunda benim evim haline geldi.

For those of you who've been there, fantastic coral reefs,

Orada bulunanlar bilir, harika mercan kayalıkları,

fantastic diving, fantastic snorkeling.

harika dalış ve şnorkelle yüzme imkanları vardır.

I spend as much of my time as possible

Ben zamanımın harcayabildiğim kadarını deniz hayatını

investigating the marine life.

incelemekle harcıyorum.

I study fish,

Balıkları, ve daha

also the bigger things, whales and dolphins.

büyük şeyleri, balinalar ve yunuslar gibi, inceliyorum.

This is a blue whale. We have blue whales

Bu bir mavi balina. Bu sularda,

in the waters around here, off Maldives,

Maldivler'in açıklarında ve Hindistan'ı çevreleyen sularda

around the waters of India. You can see them off Kerala.

mavi balinalar bulunur. Kerala'da bunları görebilirsiniz.

And, in fact, we're very lucky in this region.

Ve aslında, bu bölgede olduğumuz için çok şanslıyız.

One of the best places in the world to see blue whales

Dünyada mavi balinaları görebileceğiniz en güzel

is here in this region.

yer bu bölgedir.

In Sri Lanka, if you go down to the south coast of Sri Lanka,

Sri Lanka'da, eğer Sri Lanka'nın güney sahillerine giderseniz

during the northeast monsoon season,

kuzeydoğu muson sezonunda;

you can see blue whales very, very easily.

mavi balinaları çok çok rahat görebilirsiniz.

It's probably the best place in the world to see them.

Büyük ihtimalle dünyada görebileceğiniz en iyi yer.

Now, when I talk about the northeast monsoon season,

Şimdi; kuzeydoğu muson sezonundan bahsederken,

I'm sure many of you here know exactly what I mean,

birçoğunuzun ne dediğimi tamamiyle anladığını biliyorum,

but perhaps some of you are not quite so sure.

ama belki de bazılarınız çok da emin olmayabilir.

I need to explain a little bit about monsoons.

Muson hakkında biraz daha açıklama yapmam gerekir.

Now, monsoon, the root of the word "monsoon"

Muson, kelime kökenine baktığımızda

comes from the word "season."

"sezon" kelimesinden gelmektedir.

So, it's just a season. And there are two seasons in most of South Asia.

Yani bu sadece bir sezon. Ve Güney Asya'da genellikle sadece iki sezon olur.

And in the summer India heats up, gets very hot.

Yazları Hindistan'da ısı yükselir ve çok sıcak olur.

Hot air rises, and air is drawn in off the sea to replace it.

Sıcak hava yükselir, ve denizin içindeki hava giden havayı telafi etmek için yüzeye çıkar.

And the way it works is, it comes from the southwest.

Bu hava güney-batıdan gelir.

It comes off the ocean here and is drawn up towards India.

Okyanusun içinden çıkarak Hindistan'ın içlerine kadar ilerler.

So it comes from the southwest. It's a southwest monsoon.

Yani güney-batıdan geliyor. Böylece buna güney-batı musonu deniyor.

Picks up moisture as it crosses the ocean.

Nemi alarak okyanusu katediyor.

That's what brings the monsoon rain.

Bu da muson yağmurlarına neden oluyor.

And then in the winter things cool down.

Kış gelince havalar da soğuyor tabi.

High pressure builds over India.

Hindistan'da yüksek basınç oluşmaya başlıyor.

And the whole system goes into reverse.

Ve de tüm sistem ters şekilde işliyor.

So, the wind is now coming from the northeast

Yani, rüzgar Hint Okyanusu'ndan Hindistan'a

out of India, across the Indian Ocean,

kuzey-doğudan giriyor, ve oradan da

this way towards Africa.

Afrika'ya gidiyor.

Keep that in mind.

Bunu aklınızda tutun.

Now, I'm a marine biologist, but I'm actually

Şimdi; ben bir deniz biyologuyum. Ama aslında

a bit of an old fashioned naturalist, I suppose.

biraz eski moda doğa bilimciyim sanırım.

I'm interested in all sorts of things, almost everything that moves,

Her şeye ilgim vardır, neredeyse hareket eden her şeye.

including dragonflies. And I'm actually

Buna yusufçuklar da dahil. Ve ben aslında,

going to talk, this afternoon, about dragonflies.

yusufçuklardan bahsedeceğim bugün.

This is a very beautiful species, it's called the Oriental Scarlet.

Bu çok güzel bir tür, adı "Crocothemis servilia".

And one thing you need to know about dragonflies,

Yusufçuklarla ilgili bilmeniz gereken bir şey,

one important thing,

önemli bir şey,

is that they lay their eggs in fresh water.

yumurtalarını tatlı sulara bıraktıklarıdır.

They need fresh water to breed.

Çoğalmak için tatlı suya ihtiyaç duyarlar.

They lay the eggs into fresh water.

Yumurtalarını tatlı suya bırakırlar.

Little larvae hatch out in fresh water.

Küçük larva tatlı su içinde yumurtadan çıkabilir.

They feed on other little things. They feed on mosquito larvae.

Başka ufak şeylerle beslenirler, sivrisinek larvaları gibi.

So, they're very important.

Yani bunlar çok önemlidir.

They control mosquito larvae, among other things.

Sivrisinek larvalarını kontrol altında tutarlar, başka şeyleri de.

And they grow and grow by stages. And they climb out

Adım adım büyürler. Ve suyun yüzeyine doğru

of the water, burst out, as the adult which we see.

tırmanırlar, sudan çıkarlar bizim de gördüğümüz yetişkin haliyle.

And typically, there is a lot of variation,

Genellikle çok çeşitli olmakla beraber

but if you have a dragonfly with, say, a one year life cycle,

elinizde bir yusufçuk varsa, örneğin bir yıllık yaşam döngüsünde

which is quite typical, the larva, living in the fresh water,

ki bu çok tipiktir, tatlı suda yaşayan larva

lives for 10 or 11 months.

10-11 ay yaşar.

And then the adult, which comes after, lives for one or two months.

Ve daha sonra ortaya çıkan yetişkin, bir ya da iki ay yaşar.

So it's essentially a freshwater animal.

Yani bu aslında bir tatlı su hayvanı.

It really does need fresh water.

Gerçekten tatlı suya ihtiyacı var.

Now, the particular species of dragonfly

Şimdi, bahsetmek istediğim asıl şey

I want to talk about is this one,

spesifik bir yusufçuk türü.

because most dragonflies, like the one we've just seen,

Çünkü çoğu yusufçuklar, demin gördüğümüz gibi,

when the adult is there for its brief one or two months of life,

bir iki aylık yetişkin hayatlarında,

it doesn't go very far. It can't travel very far.

çok fazla ilerleyemez. Uzaklara seyahat edemez.

A few kilometers, maybe, is quite typical.

Bir kaç kilometre belki, en genel şekliyle.

They are very good fliers, but they don't go too far.

Çok iyi uçarlar ama fazla uzağa gitmezler.

But this guy is an exception.

Ama bu adam bir istisna.

And this is called the Globe Skimmer,

Ve ona Yeryüzü Süzgeci,

or Wandering Glider.

ya da Gezgin Planör deniyor.

And, as the name might suggest, it is found pretty much around the world.

Ve, isminden de anlaşılacağı gibi, neredeyse tüm dünyayı geziyor.

It lives throughout the tropics, the Americas,

İster tropik iklim olsun, ister Amerika, Afrika,Asya

Africa, Asia, Australia, into the Pacific.

Avustralya, ve Pasifik'in içleri, her yerde yaşayabilir.

And it wanders far and wide. We know that much about it.

Ve çok uzaklarda gezinir. Bu kadarını biliyoruz hakkında.

But it really hasn't been studied very much.

Fakat bu tür fazla çalışılmadı.

It's a rather mediocre looking dragonfly.

Biraz vasat görünümlü bir yusufçuk.

If you're going to study dragonflies, you want to study those really bright beautiful ones,

Eğer yusufçuklarla ilgili bir çalışma yapacaksanız, çok güzel gözükenleri çalışmak istersiniz.

like that red one. Or the really rare ones, the endemic endangered ones.

Mesela kırmızı olanları, ya da çok ender türleri, soyu tükenmekte olanları.

This is, it seems a bit dull you know.

Bu.., bu biraz sıradan.

It's sort of dull-colored. And it's fairly common.

Sıradan renkleri var. Ve gayet yaygın bir tür.

And it occurs everywhere -- you know, why bother?

Her yerde bulunan bir tür için keyfini bozmaya ne gerek var?

But if you take that attitude, you're actually missing something rather special.

Fakat eğer bu tavrı takınırsanız, çok özel bir şeyi kaçırırsınız.

Because this dragonfly has a rather amazing story to tell.

Çünkü bu yusufçuğun anlatacak çok harika bir hikayesi var.

And I feel very privileged to have stumbled across it

Ve ben kendimi çok ayrıcalıklı hissediyorum Maldivlerde

living in the Maldives.

karşıma çıktığı için.

When I first went to the Maldives,

Maldivler'e ilk gittiğimde,

dead keen on diving, spent as much of my time

dalış hastasıydım, neredeyse tüm zamanım

as I could in and under the water.

suyun altında geçiyordu.

Didn't notice any dragonflies; maybe they were there, maybe they weren't.

Yusufçukları farketmedim; belki oradalardı, belki değillerdi.

Didn't notice them.

Onları farketmedim.

But after some time, after some months, one day

Ama biraz zaman geçince, bir kaç ay sonra, bir gün

as I was going out and about,

çalışmalarımı sürdürürken,

suddenly I noticed hundreds of dragonflies, hundreds of dragonflies.

bir anda yüzlerce yusufçukla karşılaştım, yüzlercesiyle.

Something like this, these are all this species Globe Skimmer.

Böyle bir şey, bunların hepsi Yeryüzü Süzgeci türünden.

I didn't know at the time, but I know now,

O zaman bilmiyordum fakat şimdi biliyorum ki,

they're Globe Skimmers, hundreds of them.

bunlar Yeryüzü Süzgeci, yüzlercesi.

And they were there for some time. And then they were gone.

Ve orada epey bir kaldılar. Sonra da kayboldular.

And I didn't think anything more of it until

Buna fazla zamanımı harcamadım düşünmek için

the following year, when it happened again,

bir sonraki yıla kadar, bu olay tekrarlanana kadar,

and then the year after that, and then the year after that.

ve sonraki yıl da tekrarladı, bir sonraki de, ve sonrasındaki de.

And I was a bit slow, I didn't really take too much notice.

Ve kafam çok basmadı, fazla dikkat etmedim.

But I asked some Maldivian friends and colleagues, and yes they come every year.

Ama Maldivli arkadaşlarıma ve meslektaşlarıma sordum, evet her yıl geliyorlardı.

And I asked people about them and yes,

Ve insanlara onlar hakkında sorular sordum ve evet,

they knew, but they didn't know anything,

bu olayı biliyorlardı, fakat hiç bir şey bilmiyorlardı.

where they came from, or anything.

Nereden geldiklerine dair, ya da herhangi başka bir şey.

And again I didn't think too much of it.

Ve tekrardan konu hakkında fazla kafa yormadım.

But slowly it began to dawn on me that something

Fakat yavaş yavaş ilgimi çekti, burada özel bir şey olduğuna

rather special was happening.

kanaat getirdim.

Because dragonflies need fresh water to breed.

Çünkü yusufçukların üremesi için tatlı su gerekir.

And the Maldives, and I'm sure some of you have been there --

Ve Maldivler, -eminim bazılarınız görmüştür-

so here is home.

Evet burası evim.

So, Maldives, beautiful place.

Maldivler, harika bir yer.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It's built entirely of coral reefs.

Tamamiyle mercan kayalıklarından oluşuyor.

And on top of the coral reefs are sand banks.

Mercan kayalıklarının üstünde de kum yığınları var.

Average height, about that much above sea level.

Ortalama yükseklik, bu kadar denizin üstünde.

So, global warming, sea level rise, it's a real serious issue.

Ve de küresel ısınma, deniz yüksekliği artıyor, çok önemli bir problem.

But I'm not going to talk about that.

Ama ben bunlardan bahsetmeyeceğim.

Another important point of these sand banks

Kum yığınlarının önemli olduğu bir diğer nokta ise

is that when it rains,

yağmur yağdığında

the rainwater soaks down into the soil. So, it's gone.

yağmur suları toprağın altına emiliyor. Yani gidiyor.

So, it stays under the soil.

Yani; toprağın altında kalıyor.

The trees can put their roots into it.

Ağaçlar bu sulara kök salabiliyor.

Humans can dig holes and make a well.

İnsanlar çukurlar kazıp kuyu inşa edebiliyor.

But dragonflies -- a bit tricky.

Ama yusufçuklara gelince , iş biraz karışıyor.

There is no surface fresh water.

Yüzeyde hiç tatlı su yok.

There are no ponds, streams, rivers, lakes,

Göller, nehirler, göletler, akarsular yok.

nothing like that.

Hiç bir şey yok.

So, why is it that every year

Bu yüzden de her yıl

millions of dragonflies, millions,

milyonlarca yusufçuk, milyonlarca

millions of dragonflies turn up?

milyonlarca yusufçuk ortaya çıkıyor.

I got a little bit curious. In fact I'll stop here,

Bu yüzden biraz meraklandım. Aslında burada durmalıyım

because I want to ask, and there is a lot of people who,

çünkü bir şey sormak istiyorum, ve burada Hintli bir çok

from India of course, people who grew up spending your childhood here.

kişi var tabi ki, çocukluğunu burada geçirmiş bir çok insan var.

Those of you who are Indian or spent your childhood here,

Hintliler ve çocukluğunu burada geçirmiş olanlar,

let me have a show of hands, who of you --

ellerinizi havaya kaldırın, aranızdan kimler-

not yet, not yet!

henüz değil, henüz değil!

You're too keen. You're too keen. No. Hang on. Hang on.

Çok heveslisiniz. Siz çok heveslisiniz. Bekleyin biraz.

Wait for the go. I'll say go.

İşaretimi bekleyin. İşaret vericem.

Those of you who grew up in India,

Hindistan'da büyümüş olanlar,

do you remember in your childhood, dragonflies,

acaba çocukluğunuzda hiç yusufçuk sürüleri

swarms of dragonflies? Maybe at school,

gördüğünüzü hatırlıyor musunuz? Belki okulda,

maybe tying little bits of string onto them?

belki üzerlerine birşeyler bağlarken?

Maybe pulling bits off? I'm not asking about that.

Belki kanatlarını koparırken? Bunu sormuyorum tabi ki.

You've only got to say, do you remember seeing lots of dragonflies.

Söylemeniz gereken tek şey, bir sürü yusufçuk görüp görmediğiniz.

Any hands? Any hands? Yes. Thank you. Thank you.

Elleri görelim? Eller var mı? Evet. Teşekürler. Teşekürler.

It's a widespread phenomenon

Bu çok yaygın bir hadise

throughout South Asia, including the Maldives.

bütün Asya'da, Maldivler de dahil.

And I got a bit curious about it.

Ve ben de biraz meraklandım.

In the Maldives -- now, in India there is plenty of water,

Maldivler'de, şimdi de Hindistan'da çok sulak alan var,

so, dragonflies, yeah, of course. Why not?

yani yusufçuk, tabi ki. Neden olmasın?

But in Maldives, no fresh water. So, what on Earth is going on?

Ama Maldivler'de hiç tatlı su yok. E o zaman neler dönüyor burada?

And the first thing I did was started recording

İlk yaptığım şey yusufçuklar Maldivler'de ortaya çıkınca

when they turned up in the Maldives.

onları kaydetmek oldu.

And there is the answer, 21st of October.

Ve işte cevap, 21 Ekim.

Not every year, that's the average date.

Her yıl olmasa da , ortalama tarih.

So, I've been writing it down for 15 years now.

15 yıldır da yazıyorum bununla ilgili.

You'd think they're coming from India. It's the closest place.

Hindistan'dan geldiklerini düşünüyor olabilirsiniz çünkü en yakın orası.

But in October, remember, we're still in southwest monsoon,

Ama ekimde, hatırlayın, hala güney-batı muson mevsimindeyiz.

Maldives is still in the southwest monsoon.

Maldivler hala güney-batı musonunda.

But wind is, invariably, every time, is from the west.

Ama rüzgar, değişmez bir şekilde, her zaman batıdan esiyor.

It's going towards India, not from India.

Hindistan'a doğru gidiyor, oradan buraya gelmiyor.

So, are these things, how are these things getting here?

Bu şeyler peki nasıl buraya gelebiliyor?

Are they coming from India against the wind?

Hindistan'dan buraya rüzgara karşı mı geliyorlar_

Seemed a bit unlikely.

Uzak bir ihtimal.

So, next thing I did is I got on the phone.

Sonraki adımda yaptığım şey telefona sarılmak oldu.

Maldives is a long archipelago.

Maldivler uzun bir takımada.

It stretches about 500 miles, of course it's India here.

500 mile kadar yayılıyor, tabi ki burası Hindistan.

I got on the phone and emailed to friends and colleagues.

Arkadaşlarımı ve meslektaşlarımı aradım, onlara mail yolladım.

When do you see the dragonflies appear?

Soru şuydu: Yusufçukları ne zaman görüyorsunuz?

And pretty soon, a picture started emerging.

Ve hemen, bir tablo oluşmaya başladı.

In Bangalore, a colleague there sent me

Bangalore'de, bir meslektaşım bana 3 yıllık

information for three years, average,

ortalamaların olduğu bilgileri yolladı.

24th of September, so late September.

24 Eylül, yani eylülün sonu.

Down in Trivandrum, a bit later.

Aşağılarda Trivandrum'da, ondan biraz zaman sonra.

Far north of Maldives, a bit later.

Maldivler'in en kuzeyinde biraz daha sonra.

Then Malé, then further south.

Sonrasında Male, giderek daha güneyde görülüyor.

And then the southernmost Maldives.

Ardından Maldivler'in en güneyinde.

It's pretty obvious, they're coming from India.

Çok belli ki Hindistan'dan geliyorlar.

But they are coming 400 miles across the ocean, against the wind.

Ama okyanusu aşıp 400 mil yol katediyorlar ve rüzgara karşı.

How on Earth are they doing that?

Nasıl beceriyorlar bunu tanrı aşkına?

I didn't know.

Anlayamadım başta.

The next thing I did was I started counting dragonflies.

Bir sonraki aşamada yaptığım şey yusufçukları saymak oldu.

I wanted to know about their seasonality,

Sezonları hakkında bilgi toplamaya çalıştım.

what time of year, this is when they first arrive,

Yılın hangi zamanında geldiklerini öğrendim

but how long are they around for? Does that give any clues?

ama ne kadar kalıyorlar? Bunu bilmek bana herhangi bir ipucu sağlıyor mu?

So, I started a very rigorous scientific process.

Böylece, titiz bir bilimsel çalışma süreci başladı.

I had a rigorous scientific transect.

Titiz bir bilimsel konu vardı elimde.

I got on my bicycle,

Bisikletime bindim

and I cycled around the island of Malé.

ve Male adasının etrafında dolaşmaya başladım.

It's about five kilometers around,

5 kilometre çapında,

counting the dragonflies as I go,

gezdiğim gibi yusufçukları saydım,

trying not to bump into people as I'm looking in the trees.

ağaçlara baktığım için sürekli insanlara çarpmamaya çalıştım.

And they're here for a very short time,

Ve burada çok kısa bir süre içinde bulunuyorlar,

October, November, December. That's it.

ekim, kasım, aralık. Bu kadar.

And then they tail off, there's a few, but that's it.

Ve sonra gidiyorlar, çok çok azı geride kalıyor.

October, November, December. That is not the northeast monsoon season.

Ekim, kasım, aralık. Bu kuzey-doğu muson sezonu değil.

That's not the southwest season.

Bu güney-batı sezonu da değil.

That's the inter-monsoon,

Bu muson arası,

the time when the monsoon changes.

musonun değiştiği sezon.

Now, what I said was, you get the southwest monsoon going one way,

Şimdi, demin dediğim gibi, bir tarafta güney-batı musonu var belirli bir yöne giden,

and then it changes and you get the northeast monsoon going the other way.

diğer tarafta da mevsim değiştiğinde kuzey-doğu musonu var diğer yöne giden.

And that sort of gives the impression you've got one air mass

Sizin düşüncenizde kocaman bir hava kütlesinin

going up and down, up and down. It doesn't work like that.

bir o yana bir bu yana gitmesi olabilir ama işler bu şekilde yürümüyor.

What happens, actually, is there is two air masses.

Gerçekte var olan şey ise iki hava kütlesi.

And there is a front between them, and the front moves.

Aralarında bir paravan var ve bu hareket ediyor.

So, if you've got India here,

Yani burada Hindistan var,

when the front is up above India you're into the southwest monsoon.

paravan Hindistan'ın üstündeyse güney-batı musonu içindesinizdir.

Then the front moves into the northeast monsoon.

Sonra paravan kuzey-doğu musonuna doğru kayar.

And that front in the middle is not vertical,

Aradaki paravan dikey değil

it's at an angle.

bu bir açı.

So, as it comes over towards Malé

Yani, Male dolaylarına geldiğinde

I'm standing in Malé underneath the front.

Male'de otururken paravanın altında oluyorum.

I can be in the southwest monsoon.

Güney-batı musonunda olabilirim.

But the wind above is from the northeast monsoon.

Ama yukarıdaki rüzgar kuzey-doğu musonuna ait.

So, the dragonflies are actually coming from India on the northeast monsoon,

Böylelikle, yusufçukların aslında Hindistan'a kuzey-doğu musonunda geldiğini görüyoruz.

but at an altitude at 1,000 to 2,000 meters up in the air. Incredible.

Ama 1000 ila 2000 metre arasındaki irtifalarda geliyorlar. Müthiş.

These little insects, it's the same ones we see out here [in India],

Bu küçük böcekler, buralarda [Hindistan'da] gördüklerimizin aynısı,

two inches long, five centimeters long,

iki inç uzunluğunda, 5 santim ediyor,

flying in their millions, 400 miles across the ocean,

milyonlarca birlikte hareket ediyorlar, 400 mil katedip okyanusu geçiyorlar,

at 2,000 meters up. Quite incredible.

ve 2000 metre yükseklikte. Gerçekten harika.

So, I was quite pleased with myself. I thought wow, I've tracked this one,

Kendimle gurur duydum. Dedim ki vay be, bu olayı çözdüm,

I know how they come here. Then I scratched my head a bit,

Buraya nasıl geldiklerini biliyorum. Sonra biraz kafamı kaşıdım,

and that's okay,

ve tamam,

I know how they come here, but why do they come here?

buraya nasıl geldiklerini biliyorum, ama buraya neden geliyorlar?

What are millions of dragonflies doing, flying out over the ocean every year

Milyonlarca yusufçuk ne yapıyor okyanusları aşıp her yıl

to their apparent doom?

kör talihlerine ulaşıp?

It doesn't make sense. There is nothing for them in Maldives.

Bu işin mantığı yok. Maldivler'e gelmeleri için hiç bir sebep yok.

What on Earth are they doing?

Ne yapıyorlar tanrı aşkına?

Well, to cut a long story short,

Uzun lafın kısası,

they're actually flying right across the ocean.

okyanusun tam ortasından uçup geliyorlar.

They're making it all the way across to East Africa.

Doğu Afrika'ya kadar gidiyorlar.

I know that because I have friends who work on fisheries' research vessels

Bunu biliyorum çünkü balıkçılık araştırması yapan bir arkadaşım var orada

who have sent to me reports from boats out in the ocean.

o bana okyanustaki gemilerden raporlar yolladı.

I know because we have reports from Seychelles,

Seyşel Adaları'ndan raporlarımız var aynı şekilde

which fit in as well, down here.

profile uyan raporlar.

And I know because

Ve bunu biliyorum çünkü

when you look at the rainfall,

sağanak yağmurlara bakacak olursanız,

these particular insects, these Globe Skimmers

bu böcekler, bu Yeryüzü Süzgeçleri

breed in temporary rain water pools.

geçici oluşan yağmur suyu havuzlarında çoğalabiliyorlar.

Okay, they lay their eggs where the seasonal rains are,

Tamam, yumurtalarını sezonsal yağmurların olduğu yerlerde bırakıyorlar

the monsoon rains.

yani muson yağmurlarında.

The larvae have to develop very quickly.

Larva çok çabuk büyümek zorunda.

They only take six weeks. Instead of 11 months, they're six weeks.

Sadece 6 haftada oluyor bu. 11 ay yerine 6 haftaları var,

They're up, and they're off.

gelişip hemen vınlıyorlar.

Now, here we have, in case you can't read at the back,

Şimdi, burada elimizde, belki arkadakiler okuyamıyorlardır diye

the top is rainfall for India.

en yukarıdaki Hindistan'ın sağanak yağmurları.

And we're starting in June. So this is the monsoon rain.

Ve hazirandan başlıyoruz. Yani muson yağmurlarından.

By September, October, it's drying out.

Eylül ekim gibi ortalık kurumakta.

Nothing for these dragonflies. There is no more seasonal rain.

Yusufçuklar için bir şey yok. Mevsimlik yağmurlar yok.

They've got to go hunting for seasonal rain.

Bu yağmurlara ulaşmak için çaba sarfetmeleri gerek.

And they fly south. As the monsoon withdraws to the south

Böylelikle güneye uçuyorlar. Muson güneye indiğinden,

they come down through Karnataka, into Kerala.

Karnataka'yı geçip Kerala içlerine gidiyorlar.

And then they run out of land.

Ve gidecek toprak kalmıyor.

But they are incredibly good fliers. This particular species,

Ama bunlar harika uçucular. Özellikle bu tür

it can fly for thousands of kilometers.

binlerce kilometre uçabiliyor.

And it just keeps going. And the wind, the northeast wind

Ve böyle sürekli devam ediyor. Ayrıca rüzgar, kuzey-doğu rüzgarı

swooshes it around and carries it off across the ocean to Africa,

sert bir şekilde esip okyanus üzerinden Afrika'ya taşıyor onları,

where it's raining.

yağmurun olduğu yere yani.

And they are breeding in the rains of Africa.

Onlar da Afrika'nın yağmurlarında ürüyorlar.

Now, this is southeast Africa. It makes it look like there are sort of

Şimdi, burası güney-doğu Afrika. Burada gözüken sanki iki tane

two breeding periods here. It's slightly more complicated than that.

üreme zamanı varmış gibi. Ama bundan biraz daha karmaşık olay.

What's happening is they are breeding in the monsoon rains here.

Asıl olay ise, yusufçukların burada muson yağmurlarında üremesi.

And the dragonflies you can see today

Ve bugün burada gördüğünüz yusufçuklar

outside here, on the campus,

hemen dışarıda, kampüsün içinde,

are the young of this generation.

bu jenerasyonun gençliği.

They hatched out in India.

Yumurtalarından burada , Hindistan'da çıktılar.

They're looking for somewhere to breed. If it rains here they'll breed.

Üremek için yer arıyorlar kendilerine. Eğer yağmur yağarsa burada üreyecekler.

But most of them are going to carry on. And next stop,

Ama çoğunluk burada kalmayacak. Ve diğer durak,

perhaps only four or five days away is going to be East Africa.

belki sadece 4-5 gün uzaklıktaki Doğu Afrika.

The wind will swoosh them out across here.

Rüzgar onları oraya atacak.

If they pass the Maldives they might go and have a look,

Eğer Maldivler'i geçmeyi başarırlarsa gidip bir bakarlar,

nothing there, they'll carry on.

hiçbir şey yok, yola devam ederler.

Here, here, Kenya, East Africa,

Burada, burada, Kenya, Doğu Afrika

they've actually just come out of a long drought.

aslında uzun bir kuraklık döneminden yeni çıkmış oluyorlar.

Just last week the rains broke. The short rains broke

Geçen hafta başladı yağmurlar. Kısa yağmurlar başladı

and it's raining there now.

ve yağışlar hala devam ediyor.

And the dragonflies are there. I have reports from my various contacts.

Ve yusufçuklar orada. Değişik bağlantılarımdan raporlar var elimde.

The dragonflies are here now. They're breeding there.

Yusufçuklar burada şuan. Ürüyorlar.

When those guys, they'll lay their eggs now.

Şimdi yumurtalarını bırakacaklar.

They'll hatch out in six weeks. By that time

6 haftada yumurtalar çatlayacak. O vakit geldiğinde

the seasonal rains have moved on. It's not there, it's down here.

mevsimlik yağmurlar başka yere gitmiş olacak. Orada değil, burada aşağıda.

They'll fly down here. And the clever thing is

Onlar da aşağıya uçacak. Ve zekice olan şey

the wind is always converging to where the rain is.

rüzgar her zaman yağmurlara doğru yaklaşıyor.

The rain occurs, these are summer rains.

Yağmur oluşuyor, bunlar yaz yağmuru.

This is a summer monsoon.

Bu bir yaz musonu.

The sun is overhead there. Summer rains in southern Africa.

Güneş tam tepede. Afrika'nın güneyinde yaz yağmurları var.

The sun is overhead, maximum heating,

Güneş tepede, en sıcak zamanlar,

maximum evaporation, maximum clouds,

en çok buharlaşma, en fazla bulutlar,

maximum rainfall,

en çok yağmur,

maximum opportunities for reproduction.

en geniş çoğalma olanakları.

Not only that, because you have this convection,

Sadece o da değil, bu ısı aktarımı olduğu için,

you have this rising of the air

havanın yükseldiğini görüyoruz

where it's hot, air is drawn in.

hava sıcak olan yere çekiliyor.

There's a convergence. So, wherever the rain is falling,

Bir yakınsama var. Yani, yağmur nereye yağarsa

the air is drawn towards it to replace the air that's rising.

hava da yukarı çıkan havanın yerini almak için o bölgeye çekiliyor.

So, the little fellow that hatches out here,

Böylece bu ufaklık yumurtadan çıkıyor,

he gets up into the air, he is automatically carried

havalanıyor, ve otomatikman yağmurun olduğu yere

to where the rain is falling.

taşınıyor.

Lay their eggs, next generation, they come up,

Yumurtaları bırakıyor, sonraki jenerasyon ortaya çıkıp

automatically carried to where the rain is falling.

onlar bu sefer otomatikman yağmurun olduğu yere gidiyor.

It's now back there. They come out, it's time to come back.

Şimdi hala geride. Ortaya çıktılar, geri dönme vakti geldi.

So, in four generations, one, two, three,

4 nesilde, bir, iki, üç

four and then back.

4 ve tekrar.

A complete circuit of the Indian Ocean.

Hint Okyanusu'nuın tam bir devir döngüsü.

This is a circuit of about 16,000 kilometers.

Bu döngü 16.000 kilometreden oluşuyor.

16,000 kilometers, four generations, mind you,

16.000 km, 4 nesil, hatırlatırım

for a two inch long insect. It's quite incredible.

bunlar 5 cmlik böcekler. Bu harika bir şey.

Those of you from North America

Kuzey Amerikalılar varsa aranızda

will be familiar with the Monarch butterfly.

Kral Kelebeği'ni yakından tanırlar.

Which, up until now has had the longest known insect migration.

O ki, şu ana kadar en uzun göç etme rekorunu elinde bulunduruyordu böcekler arasında.

It's only half the length of this one.

Ve sadece yusufçukların yarısı kadar mesafeyle.

And this crossing here, of the ocean,

Ve bu okyanusu katetme hadisesi,

is the only truly regular transoceanic crossing

tüm böcekler arasında okyanuslar arası yolculuğun

of any insect.

tek örneğidir.

A quite incredible feat.

Muazzam bir başarı.

And I only stumbled on this because I was living in Malé,

Ve bu olayı tesadüfen bulmamın sebebi de; Male'de

in Maldives for long enough

Maldivler'de özel bir şeylerin

for it to percolate into my brain

döndüğü fikrinin beynime sızacağı

that something rather special was going on.

kadar uzun yaşamamdır buralarda.

But dragonflies are not the only creatures that make the crossing.

Ama bu yolculuğu yapanlar sadece yusufçuklar değil.

There is more to the story.

Hikayenin devamı da var.

I'm also interested in birds. And I'm familiar

Ben kuşlarla da ilgileniyorum. Ve bu türle

with this fellow. This is a rather special bird.

aşinayım. Bu özel bir kuş türü.

It's a falcon. It's called the eastern red-footed falcon, obviously.

Bu bir şahin. Adına da doğulu kızıl-ayak şahini diyorlar, göründüğü gibi.

But it's also called the Amur Falcon.

Ama aynı zamanda Amur Şahini de.

And it's called the Amur Falcon

Buna bu isim verilmiş çünkü Amur'da

because it breeds in Amurland.

ürüyor.

Which is an area along the Amur River, which is up here.

O bölge de Amur Nehri'nin olduğu bölge, yani burası.

It's the border, much of it is the border

Bu bir sınır, burası Çin'le Rusya arasındaki

between China and Russia, up here in the far east.

sınırın çoğunluğunu oluşturan bir nehir, buradan ta uzak doğuya kadar.

So, Siberia, Manchuria.

Yani Sibirya, Mançurya.

And that's where it breeds.

Ve bu kuş burada çoğalıyor.

And if you're a falcon it's quite a nice place to be in the summer.

Eğer bir şahinseniz yazın buraları tam size göre.

But it's a pretty miserable place to be in the winter.

Fakat ne yazık ki kışları değil.

It's, well, you can imagine.

Kışlar, yani tahmin ettiğiniz gibi.

So, as any sensible bird would do,

Böylece mantıklı bir kuşun yapacağı gibi,

he moves south. They move south. The whole population moves south.

güneye uçuyor. Bunlar güneye uçuyor. Tüm popülasyon güneye gidiyor.

But then the being sensible stopped.

Ama sonra mantıklı olma durumu kayboluyor.

So, now they don't stop here, or even down here.

Burada durmuyorlar, hatta burada da.

No, they turn across here.

Hayır, buradan bir dönüş yapıyorlar.

They have a little refueling stop in northeastern India.

Hindistan'ın kuzey-doğusunda benzin takviyesi yapıyorlar.

They come to the latitude of about Mumbai or Goa.

Bombay'ın ya da Goa'nın enlemine geliyorlar.

And then they strike out across the ocean, down to Kenya.

Sonra da Kenya'ya kadar uçuyorlar okyanusu geçip.

And down here, and they winter down here [in southern Africa].

Ve burada aşağılarda kışlarını geçiriyorlar. (Afrika'nın güneyinde)

Incredible. This is the most extraordinary migration

Harika. Bu bir kuşun yapabileceği en sıradışı

of any bird of prey. A quite incredible migration.

göç etme hadisesi. Müthiş bir göç.

And they are not the only one that makes the crossing.

Ve bunlar da bu geçişi yalnız yapmıyor.

They have the most incredible journey, but several make the crossing from India

Onların yolculuğu en harika olanından, ama bir kaç tür Hindistan'dan Afrika'ya

to Africa. Includes this one, the hobby.

yolculuk ediyor. Bu da dahil, yani Hobi.

This fellow is a very nice bird, this is the Pied cuckoo.

Bu çok güzel bir kuş, bu Alacalı guguk kuşu.

Those of you from northern India will be familiar with this.

Hindistan'ın kuzeyinden gelenleriniz tanıyacaktır bu kuşu.

It comes with the monsoons.

Bunlar musonlarla birlikte gelir.

This time of year they cross back to Africa.

Yılın bu zamanları Afrika'ya geri dönüş yaparlar.

And this guy, the roller, a rather beautiful bird.

Ve bu arkadaş, Taklacı güvercin, çok güzel bir kuş bu da.

It's known as the Eurasian Roller. In India it occurs in the northwest,

Buna Avrasya Taklacısı derler. Hindistan'ın kuzey-doğusunda

so it's known as the Kashmir Roller.

yaşar o yüzden bir adı da Keşmir Taklacı'dır.

And these birds, what I've done is I've complied all the records,

Ve bu kuşlar, yaptığım şey bütün kayıtları topladım,

all the available records of these birds,

tüm uygun kayıtları bu kuşlarla ilgili,

put them together, and found out they migrate at exactly the same time

bir araya getirdim, ve öğrendim ki bunlar yusufçuklarla tamamiyle aynı anda

as the dragonflies.

göç ediyorlar.

They make use of exactly the same winds.

Tamı tamına aynı rüzgarları kullanıyorlar.

They travel at exactly the same time with the same winds

Okyanusu geçmek için aynı rüzgarları ve zamanı

to make the crossing. I know they travel at the same altitude.

kullanıyorlar. Biliyorum ki aynı yükseklikte uçuyorlar.

It's known about the Amur Falcon. This guy, unfortunately,

Amur Şahini hakkında bilinir, bu adam malesef

one of these met an unfortunate end.

talihsiz sonu olanlardan.

He was flying off the coast of Goa,

Goa kıyılarında uçarken,

21 years ago, 1988. October, 1988.

21 yıl önce, 1988'de, Ekim 1988.

An Indian Navy jet was flying off Goa,

Bir Hint donanma jeti Goa dolaylarında uçarken,

bang! In the middle of the night. Fortunately, a two engine jet

gümm, gecenin bir yarısı, iyi ki de 2 motorlu bir uçak,

got back to base, and they pulled the remains of one of these [Eurasian Rollers] out.

üsse geri döndü, ve bu Avrasya Taklacısı'nın geri kalanlarını motorun içinden çıkarmak zorunda kaldılar.

Flying at night over the Indian Ocean 2,424 meters.

Hint Okyanusu'nda geceleyin 2,424 metrede uçarken.

Same height as the dragonflies go.

Yusufçukların uçtuğu yükseklik yani.

So, they are using the same winds.

Evet, aynı rüzgarları kullanıyorlar.

And the other thing, the other important factor

Diğer bir nokta, diğer önemli nokta da,

for all these birds, all medium sized fellows,

tüm kuşlar için, tüm orta boyutlu türler,

and this includes the next slide as well, which is a bee-eater.

ve bu bir sonraki slayttaki için de geçerli, Arı-yiyici için.

Bee-eaters eat bees. This one has a nice blue cheek.

Arı-yiyiciler arıları yer. Bunun güzel mavi bir çenesi var.

It's a Blue-cheeked Bee-eater.

Bu bir Mavi çeneli Arı yiyici.

And every one of these birds that makes the crossing

Ve Hindistan'dan Afrika'ya göç eden tüm kuşlar

from India to East Africa

böcekleri yer,

eats insects, large insects,

büyük böcekleri,

the size of dragonflies. Thank you very much.

yusufçuk büyüklüğündeki böcekleri. Çok teşekürler.

(Applause)

(Alkış)