Charles Anderson discovers dragonflies that cross oceans

Translator: Phuong Anh Reviewer: Uyên Lê Thị Diễm

Actually, I come from Britain,

Thật ra, tôi đến từ Anh,

but I've been living in Maldives for 26 years now.

nhưng tôi đã sống ở Maldives 26 năm.

So, that's home really.

Thế nên, nhà của tôi chính là đây.

The Maldives, as I'm sure you're aware, are a chain of islands

Maldives, tôi chắc bạn biết nó là một quần đảo.

off the southwest coast of India here.

nằm ở bờ biển Tây Nam của Ấn Độ

Capital, Malé, where I live.

Thủ đô Malé, nơi tôi sinh sống.

Actually, sitting here today in Mysore,

Và ngay đây hiện giờ là Mysore,

we're closer to Malé than we are to Delhi, for example.

ví dụ, chúng ta gần Malé hơn Delhi.

If you're in IT, India, obviously, is the place to be at the moment.

Nếu bạn làm IT, hiển nhiên, Ấn Độ là nơi thích hợp.

But if you're a marine biologist, Maldives is not such a bad place to be.

Nhưng nếu bạn là một nhà sinh học biển, Maldives là nơi không tệ.

And it has been my home these years.

Nơi đó là nhà của tôi nhiều năm rồi.

For those of you who've been there, fantastic coral reefs,

Với những ai đã tới đó, những rạn san hô tuyệt đẹp,

fantastic diving, fantastic snorkeling.

nơi ngụp lặn, lặn bình dưỡng khí tuyệt vời.

I spend as much of my time as possible

Tôi dành nhiều thì giờ nhất có thể

investigating the marine life.

nghiên cứu thủy sinh.

I study fish,

Tôi nghiên cứu cá biển,

also the bigger things, whales and dolphins.

cả những loài lớn hơn, như cá voi và cá heo.

This is a blue whale. We have blue whales

Đây là cá voi xanh. Chúng sống dưới nước

in the waters around here, off Maldives,

quanh đây, ở Maldives,

around the waters of India. You can see them off Kerala.

quanh vùng biển Ấn Độ. Bạn có thể thấy chúng ở Kerala.

And, in fact, we're very lucky in this region.

Và, thật ra, chúng ta rất may mắn vì mảnh đất này

One of the best places in the world to see blue whales

là một trong những nơi lý tưởng nhất

is here in this region.

trên thế giới để thấy cá voi xanh .

In Sri Lanka, if you go down to the south coast of Sri Lanka,

Ở Sri Lanka, nếu bạn xuống phía nam bờ biển

during the northeast monsoon season,

vào lúc gió mùa Đông Bắc,

you can see blue whales very, very easily.

bạn có thể thấy cá voi xanh rất, rất dễ dàng.

It's probably the best place in the world to see them.

Đây có thể là nơi lý tưởng nhất để thấy chúng.

Now, when I talk about the northeast monsoon season,

Giờ, khi tôi nói về gió mùa Đông Bắc,

I'm sure many of you here know exactly what I mean,

tôi chắc chắn rằng các bạn hiểu ý tôi,

but perhaps some of you are not quite so sure.

nhưng có lẽ một số người không chắc lắm.

I need to explain a little bit about monsoons.

Tôi cần giải thích một chút về gió mùa.

Now, monsoon, the root of the word "monsoon"

Gió mùa, gốc của từ "gió mùa"

comes from the word "season."

đến từ chữ " mùa."

So, it's just a season. And there are two seasons in most of South Asia.

Nên nó chỉ là một mùa. Có 2 mùa chủ yếu ở hầu hết các vùng Nam Á.

And in the summer India heats up, gets very hot.

Mùa hè ở Ấn Độ rất nóng.

Hot air rises, and air is drawn in off the sea to replace it.

Khí nóng tăng, và không khí được đưa ra biển để thay thế.

And the way it works is, it comes from the southwest.

Cách nó hoạt động là, nó xuất phát từ phía Tây Nam.

It comes off the ocean here and is drawn up towards India.

Nó đi qua đại dương và dừng lại ở Ấn Độ.

So it comes from the southwest. It's a southwest monsoon.

Vì vậy nó đến từ Tây Nam. Đó là gió mùa Tây Nam

Picks up moisture as it crosses the ocean.

Thu gom khí ẩm khi đi qua đại dương.

That's what brings the monsoon rain.

Đó là những gì mang đến mưa gió mùa.

And then in the winter things cool down.

Và vào mùa đông, mọi thứ trở nên lạnh.

High pressure builds over India.

Áp lực cao hình thành khắp Ấn Độ.

And the whole system goes into reverse.

Và toàn bộ hệ thống bị đảo lộn.

So, the wind is now coming from the northeast

Vì vậy, gió bây giờ đến từ Đông Bắc

out of India, across the Indian Ocean,

ra khỏi Ấn Độ, băng qua Ấn Độ Dương,

this way towards Africa.

từ đó đi tới Châu Phi.

Keep that in mind.

Hãy ghi nhớ điều này.

Now, I'm a marine biologist, but I'm actually

Bây giờ, tôi là nhà nghiên cứu sinh vật biển, nhưng thực ra

a bit of an old fashioned naturalist, I suppose.

tôi cho rằng mình là tuýp nhà tự nhiên học truyền thống.

I'm interested in all sorts of things, almost everything that moves,

Tôi hứng thú với mọi thể loại, hầu như là những thứ di chuyển,

including dragonflies. And I'm actually

bao gồm chuồn chuồn. Và tôi thực sự

going to talk, this afternoon, about dragonflies.

sẽ nói về chuồn chuồn trong chiều nay.

This is a very beautiful species, it's called the Oriental Scarlet.

Đây là một loài rất xinh đẹp, được gọi là Oriental Scarlet.

And one thing you need to know about dragonflies,

Và một điều bạn phải biết về chuồn chuồn,

one important thing,

một điều quan trọng,

is that they lay their eggs in fresh water.

là chúng đẻ trứng ở nước ngọt.

They need fresh water to breed.

Chúng cần nước ngọt để sinh sản.

They lay the eggs into fresh water.

Chúng đẻ trứng vào nước ngọt.

Little larvae hatch out in fresh water.

Ấu trùng bé nhỏ nở ra trong nước ngọt.

They feed on other little things. They feed on mosquito larvae.

Chúng ăn những sinh vật phù du. Chúng ăn ấu trùng của muỗi.

So, they're very important.

Vì vậy, chúng rất quan trọng.

They control mosquito larvae, among other things.

Nổi bật là chúng kiểm soát ấu trùng muỗi.

And they grow and grow by stages. And they climb out

Và chúng lớn dần lên theo từng giai đoạn.

of the water, burst out, as the adult which we see.

Rồi ra khỏi nước, lớn lên thành những con trưởng thành như ta thấy.

And typically, there is a lot of variation,

Và thông thường có rất nhiều sự phân hóa,

but if you have a dragonfly with, say, a one year life cycle,

nhưng nếu bạn có một con chuồn chuồn, vòng đời một năm,

which is quite typical, the larva, living in the fresh water,

điều khá điển hình, ấu trùng, sống ở nước ngọt,

lives for 10 or 11 months.

trong vòng 10 đến 11 tháng.

And then the adult, which comes after, lives for one or two months.

Và những con đã trưởng thành, sống 1 hay 2 tháng.

So it's essentially a freshwater animal.

Vì vậy nó thực chất là động vật nước ngọt.

It really does need fresh water.

Nó thật sự cần nước ngọt.

Now, the particular species of dragonfly

Hiện nay, loài chuồn chuồn đặc thù

I want to talk about is this one,

tôi muốn nói đến là loài này,

because most dragonflies, like the one we've just seen,

vì đa số chuồn chuồn, như loài ta vừa thấy,

when the adult is there for its brief one or two months of life,

có vòng đời 1 hoặc 2 tháng,

it doesn't go very far. It can't travel very far.

nó không đi xa lắm. Nó không thể di chuyển xa.

A few kilometers, maybe, is quite typical.

Khoảng cách điển hình là vài kilomet.

They are very good fliers, but they don't go too far.

Chúng bay rất giỏi, nhưng không bay quá xa.

But this guy is an exception.

Nhưng đây là một ngoại lệ.

And this is called the Globe Skimmer,

Nó được gọi là Globe Skimmer,

or Wandering Glider.

hoặc Wandering Glider.

And, as the name might suggest, it is found pretty much around the world.

Và, như cái tên gợi lên, nó được tìm thấy nhiều trên thế giới.

It lives throughout the tropics, the Americas,

Nó sống khắp vùng nhiệt đới, châu Mỹ,

Africa, Asia, Australia, into the Pacific.

châu Phi, châu Á, châu Úc và Thái Bình Dương.

And it wanders far and wide. We know that much about it.

Chúng đi xa và đi khắp nơi. Chúng tôi biết nhiều về nó.

But it really hasn't been studied very much.

Nhưng chưa thật sự được nghiên cứu nhiều.

It's a rather mediocre looking dragonfly.

Đó là một con chuồn chuồn nhìn khá tầm thường.

If you're going to study dragonflies, you want to study those really bright beautiful ones,

Nếu bạn sắp học về chuồn chuồn, bạn muốn nghiên cứu những con xinh đẹp rực rỡ

like that red one. Or the really rare ones, the endemic endangered ones.

như con màu đỏ này. Hay những con hiếm, đặc hữu.

This is, it seems a bit dull you know.

Nó có vẻ hơi mờ.

It's sort of dull-colored. And it's fairly common.

Đây là loại xỉn màu. Và khá phổ biến.

And it occurs everywhere -- you know, why bother?

Nó xuất hiện khắp nơi -- vậy tại sao tôi lại quan tâm?

But if you take that attitude, you're actually missing something rather special.

Nhưng nếu bạn giữ thái độ đó, bạn thật sự bỏ lỡ một vài điều đặc biệt.

Because this dragonfly has a rather amazing story to tell.

Bởi chuyện kể về loài chuồn chuồn này thật sự thú vị.

And I feel very privileged to have stumbled across it

Và tôi thấy đó là một đặc quyền khi được tìm hiểu nó

living in the Maldives.

trong lúc sống ở Maldives.

When I first went to the Maldives,

Khi tôi mới đến Maldives,

dead keen on diving, spent as much of my time

tôi cực kỳ thích lặn và dành nhiều thời gian lặn biển

as I could in and under the water.

như thể tôi có thể ở luôn dưới nước vậy.

Didn't notice any dragonflies; maybe they were there, maybe they weren't.

Tôi không hề chú ý đến chuồn chuồn, chúng có hay không tôi không quan tâm.

Didn't notice them.

Tôi không để ý chúng.

But after some time, after some months, one day

Nhưng sau một thời gian, sau nhiều tháng, một ngày

as I was going out and about,

khi tôi ra ngoài,

suddenly I noticed hundreds of dragonflies, hundreds of dragonflies.

bất chợt tôi thấy có đến hàng trăm con chuồn chuồn.

Something like this, these are all this species Globe Skimmer.

Một thứ gì đó giống như thế này, chúng là loài Glove Skimmer.

I didn't know at the time, but I know now,

Bây giờ thì tôi đã biết mặc dù lúc đó thì không,

they're Globe Skimmers, hundreds of them.

chúng là Globe Skimmers, hàng trăm con ấy.

And they were there for some time. And then they were gone.

Và chúng ở đấy một thời gian. Rồi chúng biến mất.

And I didn't think anything more of it until

Tôi không hề nghĩ về nó nữa cho đến

the following year, when it happened again,

năm sau, khi việc đó tiếp diễn.

and then the year after that, and then the year after that.

và năm sau nữa, và sau nữa.

And I was a bit slow, I didn't really take too much notice.

Và tôi đã hơi chậm, tôi không để ý chúng lắm.

But I asked some Maldivian friends and colleagues, and yes they come every year.

Nhưng khi hỏi bạn bè và đồng nghiệp ở Maldives, vâng chúng đến hàng năm.

And I asked people about them and yes,

Và tôi hỏi mọi người về chúng và vâng,

they knew, but they didn't know anything,

ai cũng biết, nhưng không ai rõ điều gì,

where they came from, or anything.

nơi chúng bắt nguồn, hay tương tự.

And again I didn't think too much of it.

Và tôi lại không suy nghĩ nhiều về điều đó.

But slowly it began to dawn on me that something

Nhưng dần dần có gì đó

rather special was happening.

khá đặc biệt đang xảy ra.

Because dragonflies need fresh water to breed.

Vì chuồn chuồn cần nước ngọt để sinh sản

And the Maldives, and I'm sure some of you have been there --

Và Maldives , tôi chắc chắn một số bạn đã đến đó --

so here is home.

chính là quê hương.

So, Maldives, beautiful place.

Thế nên, Maldives, một nơi tuyệt đẹp.

(Laughter)

(Cười)

It's built entirely of coral reefs.

Nó hoàn toàn được tạo nên bởi các rạn san hô.

And on top of the coral reefs are sand banks.

Trên các rạn san hô là bờ cát.

Average height, about that much above sea level.

Độ cao trung bình, cao hơn mực nước.

So, global warming, sea level rise, it's a real serious issue.

Vì thế, sự nóng lên toàn cầu, mực nước biển dâng lên, đó là vấn đề

But I'm not going to talk about that.

thực sự nghiêm trọng . Nhưng tôi không nói về nó.

Another important point of these sand banks

Điểm mấu chốt của những bờ cát này

is that when it rains,

là khi trời mưa,

the rainwater soaks down into the soil. So, it's gone.

nước mưa thấm xuống đất. Nên cát trôi đi.

So, it stays under the soil.

Chúng ở dưới lớp đất.

The trees can put their roots into it.

Cây cối có thể mọc rể ở đó.

Humans can dig holes and make a well.

Con người có thể đào hố và khoan giếng.

But dragonflies -- a bit tricky.

Nhưng chuồn chuồn -- kỹ xảo hơn một chút.

There is no surface fresh water.

Không có tí nước mặt ngọt nào.

There are no ponds, streams, rivers, lakes,

Không có ao, suối, sông, hồ,

nothing like that.

hay thứ gì như thế.

So, why is it that every year

Vậy, tại sao hàng năm

millions of dragonflies, millions,

hàng triệu con chuồn chuồn , hàng triệu,

millions of dragonflies turn up?

hàng triệu con chuồn chuồn lại đến?

I got a little bit curious. In fact I'll stop here,

Tôi có hơi tò mò . Thật ra, tôi sẽ dừng lại ở đây,

because I want to ask, and there is a lot of people who,

vì tôi muốn hỏi, và có nhiều người

from India of course, people who grew up spending your childhood here.

từ Ấn Độ, tất nhiên, những người trải qua thời thơ ấu ở đây .

Those of you who are Indian or spent your childhood here,

Những bạn là người Ấn Độ hoặc có tuổi thơ ở đây,

let me have a show of hands, who of you --

hãy cho tôi thấy cánh tay của mọi người,

not yet, not yet!

khoan, khoan!

You're too keen. You're too keen. No. Hang on. Hang on.

Mọi người hăng hái quá. Không. Bình tĩnh nào.

Wait for the go. I'll say go.

Hãy bắt đầu khi tôi nói.

Those of you who grew up in India,

Những ai lớn lên ở Ấn Độ,

do you remember in your childhood, dragonflies,

bạn có nhớ về tuổi thơ, những chú chuồn chuồn,

swarms of dragonflies? Maybe at school,

bầy chuồn chuồn ? Ở trường chẳng hạn,

maybe tying little bits of string onto them?

cột một sợi dây nhỏ vào chúng chẳng hạn?

Maybe pulling bits off? I'm not asking about that.

Kéo chúng đi chẳng hạn? Tôi không định hỏi về chúng.

You've only got to say, do you remember seeing lots of dragonflies.

Các bạn chỉ cần trả lời là có nhớ đã nhìn thấy nhiều chuồn chuồn không.

Any hands? Any hands? Yes. Thank you. Thank you.

Có ai không? Vâng. Cảm ơn.

It's a widespread phenomenon

Đó là một hiện tượng phổ biến.

throughout South Asia, including the Maldives.

khắp Nam Á , bao gồm cả Maldives.

And I got a bit curious about it.

Và tôi có một chút tò mò về nó.

In the Maldives -- now, in India there is plenty of water,

Ở Maldives -- bây giờ , có rất nhiều nước ở Ấn Độ,

so, dragonflies, yeah, of course. Why not?

nên chuồn chuồn, tất nhiên rồi. Tại sao không?

But in Maldives, no fresh water. So, what on Earth is going on?

Nhưng Maldives không có nước ngọt . Vậy, điều gì đang diễn ra?

And the first thing I did was started recording

Và điều đầu tiên tôi làm là bắt đầu ghi hình

when they turned up in the Maldives.

khi chúng đến Maldives.

And there is the answer, 21st of October.

Và đã có câu trả lời , ngày 21 tháng 10.

Not every year, that's the average date.

Không phải hàng năm, đó là ngày bình quân.

So, I've been writing it down for 15 years now.

15 năm nay tôi đã viết về nó.

You'd think they're coming from India. It's the closest place.

Mọi người sẽ cho rằng chúng đến từ Ấn Độ. Đó là nơi gần nhất.

But in October, remember, we're still in southwest monsoon,

Nhưng vào thàng 10, hãy nhớ, vẫn còn mùa gió Tây Nam.

Maldives is still in the southwest monsoon.

Maldives vẫn còn trong gió mùa Tây Nam.

But wind is, invariably, every time, is from the west.

Nhưng gió lúc nào cũng thổi từ phía Tây.

It's going towards India, not from India.

Nó sẽ hướng tới Ấn Độ , không phải từ Ấn Độ .

So, are these things, how are these things getting here?

Vậy những sinh vật này làm sao đến được đây?

Are they coming from India against the wind?

Chúng từ Ấn Độ ngược gió đến đây?

Seemed a bit unlikely.

Có vẻ hơi bất khả thi.

So, next thing I did is I got on the phone.

Nên điều sau đó tôi làm là gọi điện.

Maldives is a long archipelago.

Maldives là một quần đảo dài.

It stretches about 500 miles, of course it's India here.

Nó trải dài khoảng 500 dặm, dĩ nhiên Ấn Độ nằm đây.

I got on the phone and emailed to friends and colleagues.

Tôi gọi điện và gửi e-mail cho bạn bè và đồng nghiệp.

When do you see the dragonflies appear?

Khi nào bạn thấy chuồn chuồn xuất hiện?

And pretty soon, a picture started emerging.

Và rất nhanh, một bức tranh hiện ra.

In Bangalore, a colleague there sent me

Ở Bangalore, một đồng nghiệp đã gửi cho tôi

information for three years, average,

thông tin 3 năm, lấy trung bình,

24th of September, so late September.

ngày 24 tháng 9 , cuối tháng 9.

Down in Trivandrum, a bit later.

Trivandrum, một thời gian sau.

Far north of Maldives, a bit later.

Tận phía bắc Maldives, một thời gian sau.

Then Malé, then further south.

Và rồi là Malé, xa hơn là phía Nam.

And then the southernmost Maldives.

Và sau đó là cực nam Maldives.

It's pretty obvious, they're coming from India.

Rất rõ ràng, chúng đang đến từ Ấn Độ .

But they are coming 400 miles across the ocean, against the wind.

Nhưng chúng băng qua 400 dặm đại dương, ngược chiều gió.

How on Earth are they doing that?

Làm thế nào chúng lại làm được vậy?

I didn't know.

Tôi đã không biết.

The next thing I did was I started counting dragonflies.

Sau đó tôi bắt đầu đếm chuồn chuồn.

I wanted to know about their seasonality,

Tôi muốn biết về tính mùa của chúng,

what time of year, this is when they first arrive,

thời điểm trong năm, đấy là khi chúng đến lần đầu,

but how long are they around for? Does that give any clues?

nhưng chúng ở đây bao lâu? Nó cung cấp manh mối gì?

So, I started a very rigorous scientific process.

Nên, tôi bắt đầu quá trình khoa học rất nghiêm ngặt.

I had a rigorous scientific transect.

Tôi đã làm một nghiên cứu khoa học nghiêm ngặt.

I got on my bicycle,

Tôi lên xe,

and I cycled around the island of Malé.

và đạp quanh đảo Malé.

It's about five kilometers around,

Khoảng chừng 5 km,

counting the dragonflies as I go,

đếm chuồn chuồn lúc tôi đi,

trying not to bump into people as I'm looking in the trees.

cố gắng không để va vào người khác khi nhìn lên cây.

And they're here for a very short time,

Và chúng đã ở đây trong thời gian rất ngắn,

October, November, December. That's it.

Tháng 10, tháng 11, tháng mười 12. Nó đó.

And then they tail off, there's a few, but that's it.

Và rồi chúng yếu đi, dù chỉ một số con.

October, November, December. That is not the northeast monsoon season.

Tháng 10, tháng 11, tháng 12. Không phải mùa gió Tây Nam.

That's not the southwest season.

Đó không phải là mùa Tây Nam.

That's the inter-monsoon,

the time when the monsoon changes.

khi gió mùa thay đổi.

Now, what I said was, you get the southwest monsoon going one way,

Ý tôi là các bạn có gió mùa Tây Nam thổi một hướng,

and then it changes and you get the northeast monsoon going the other way.

và rồi nó thay đổi và bạn có gió mùa đông bắc thổi hướng khác.

And that sort of gives the impression you've got one air mass

Bạn sẽ ấn tượng rằng mình vừa có một khối khí

going up and down, up and down. It doesn't work like that.

đi lên và xuống, lên và xuống. Nó không vận hành như thế.

What happens, actually, is there is two air masses.

Thật ra có tới hai khối khí.

And there is a front between them, and the front moves.

Và có một đường hội tụ giữa chúng, và đường này thì di động.

So, if you've got India here,

Vì vậy, nếu bạn ở Ấn Độ,

when the front is up above India you're into the southwest monsoon.

khi đường ranh di chuyển lên Ấn Độ, bạn sẽ ở mùa gió Tây Nam.

Then the front moves into the northeast monsoon.

Sau đó di chuyển vào gió mùa Đông Bắc.

And that front in the middle is not vertical,

Và ở trung điểm ranh giới này không thẳng đứng,

it's at an angle.

nó tạo thành một góc.

So, as it comes over towards Malé

Vì vậy , khi nó đi về phía Malé

I'm standing in Malé underneath the front.

tôi đang đứng bên dưới ranh giới tại Malé.

I can be in the southwest monsoon.

Tôi có thể ở trong gió mùa Tây Nam .

But the wind above is from the northeast monsoon.

Nhưng gió trên là từ gió mùa Đông Bắc

So, the dragonflies are actually coming from India on the northeast monsoon,

Nên chuồn chuồn đang từ Ấn Độ khi có gió mùa Đông Bắc,

but at an altitude at 1,000 to 2,000 meters up in the air. Incredible.

nhưng ở độ cao 1.000 đến 2.000 mét. Không thể tin được

These little insects, it's the same ones we see out here [in India],

Những côn trùng nhỏ đó là những con chúng ta thấy ở Ấn Độ này

two inches long, five centimeters long,

dài 2 inch , 5 centimet ,

flying in their millions, 400 miles across the ocean,

bay trong hàng triệu con , 400 dặm trên đại dương ,

at 2,000 meters up. Quite incredible.

2.000 mét. Thật đáng kinh ngạc.

So, I was quite pleased with myself. I thought wow, I've tracked this one,

Tôi khá hài lòng với bản thân mình. Tôi nghĩ wow, mình đã theo dõi chúng,

I know how they come here. Then I scratched my head a bit,

tôi biết làm cách nào chúng đến đây. Rồi tôi khẽ gãi đầu,

and that's okay,

và nó thật ổn.

I know how they come here, but why do they come here?

Tôi biết làm cách nào chúng đến đây, nhưng tại sao chúng đến?

What are millions of dragonflies doing, flying out over the ocean every year

Tại sao hàng triệu con chuồn chuồn vượt đại dương

to their apparent doom?

bất chấp sự diệt vong rõ mồn một?

It doesn't make sense. There is nothing for them in Maldives.

Nó không có ý nghĩa. Chẳng có gì ở Maldives cho chúng cả.

What on Earth are they doing?

Chúng làm gì ở đó?

Well, to cut a long story short,

Ồ, để tóm gọn,

they're actually flying right across the ocean.

chúng đang thực sự qua đại dương.

They're making it all the way across to East Africa.

Chúng tìm mọi cách để tới Đông Phi.

I know that because I have friends who work on fisheries' research vessels

Tôi biết vì tôi có bạn bè làm việc trên tàu nghiên cứu thủy sản

who have sent to me reports from boats out in the ocean.

người đã gửi cho tôi báo cáo từ trên tàu tít tắp ngoài biển xa.

I know because we have reports from Seychelles,

Tôi biết vì chúng tôi có báo cáo từ Seychelles,

which fit in as well, down here.

mà tôi đang có ngay tại đây.

And I know because

Và tôi biết vì

when you look at the rainfall,

khi bạn nhìn vào lượng mưa,

these particular insects, these Globe Skimmers

những côn trùng đặc thù, loài Globe Skimmers

breed in temporary rain water pools.

sinh sản trong bể nước mưa tạm thời.

Okay, they lay their eggs where the seasonal rains are,

Chúng đẻ trứng nơi có mưa theo mùa,

the monsoon rains.

là mưa gió mùa.

The larvae have to develop very quickly.

Ấu trùng phải phát triển rất nhanh.

They only take six weeks. Instead of 11 months, they're six weeks.

Chúng chỉ mất 6 tuần. Thay vì 11 tháng, chúng mất 6 tuần.

They're up, and they're off.

Chúng lớn lên, rồi chết đi.

Now, here we have, in case you can't read at the back,

Giờ nếu mọi người không thể đọc được ở dưới,

the top is rainfall for India.

trên cùng là lượng mưa ở Ấn Độ.

And we're starting in June. So this is the monsoon rain.

Chúng ta đang bắt đầu vào tháng 6. Đây là mưa gió mùa.

By September, October, it's drying out.

Đến tháng 9, tháng 10, trời khô hanh.

Nothing for these dragonflies. There is no more seasonal rain.

Không có gì cho chuồn chuồn. Không còn mưa gió mùa.

They've got to go hunting for seasonal rain.

Chúng phải đi tìm mồi cho mưa mùa.

And they fly south. As the monsoon withdraws to the south

Và chúng bay về phía Nam. Khi gió mùa rút về phía Nam

they come down through Karnataka, into Kerala.

chúng xuống qua Karnataka , vào Kerala.

And then they run out of land.

Và sau đó ra khỏi lục địa.

But they are incredibly good fliers. This particular species,

Nhưng chúng là loài giỏi bay. Loài đặc thù này,

it can fly for thousands of kilometers.

chúng có thể bay hàng ngàn cây số .

And it just keeps going. And the wind, the northeast wind

Chúng cứ bay. Và gió, gió Đông Bắc

swooshes it around and carries it off across the ocean to Africa,

thổi vù vù và mang theo chuồn chuồn đến Phi châu,

where it's raining.

nơi trời mưa.

And they are breeding in the rains of Africa.

Và chúng sinh sản trong những cơn mưa của châu Phi.

Now, this is southeast Africa. It makes it look like there are sort of

Đây là phía Đông Nam châu Phi. Đại khái trông giống như có

two breeding periods here. It's slightly more complicated than that.

2 giai đoạn sinh sản ở đây. Hơi phức tạp hơn một chút.

What's happening is they are breeding in the monsoon rains here.

Chúng đang sinh sản trong mưa gió mùa ở đây.

And the dragonflies you can see today

Những con chuồn chuồn bạn thấy hôm nay

outside here, on the campus,

ở ngoài này, trong khuôn viên trường,

are the young of this generation.

là con cái của thế hệ này.

They hatched out in India.

Chúng nở ra ở Ấn Độ .

They're looking for somewhere to breed. If it rains here they'll breed.

Chúng tìm nơi sinh sản. Chúng sinh sản ở nơi nào có mưa.

But most of them are going to carry on. And next stop,

Nhưng phần lớn chúng sẽ tiếp tục. Và sẽ dừng lại,

perhaps only four or five days away is going to be East Africa.

có lẽ chỉ 4 hay 5 ngày bay là tới Đông Phi.

The wind will swoosh them out across here.

Gió sẽ thổi chúng tới đây.

If they pass the Maldives they might go and have a look,

Nếu vượt qua Maldives chúng có thể vừa bay vừa quan sát,

nothing there, they'll carry on.

chẳng có gì ở đây, chúng sẽ đi tiếp.

Here, here, Kenya, East Africa,

Đây, đây, Kenya, Đông Phi,

they've actually just come out of a long drought.

chúng vừa qua khỏi một trận hạn hán kéo dài.

Just last week the rains broke. The short rains broke

Mưa vừa rơi tuần trước. Cơn mưa ngắn

and it's raining there now.

và giờ trời đang mưa.

And the dragonflies are there. I have reports from my various contacts.

Và chuồn chuồn ở đó. Tôi nhận được báo cáo từ các liên lạc.

The dragonflies are here now. They're breeding there.

Chuồn chuồn ở đây lúc này. Chúng đang sinh sản ở đó.

When those guys, they'll lay their eggs now.

Chúng sẽ đẻ trứng bây giờ.

They'll hatch out in six weeks. By that time

Trứng sẽ nở ra sau 6 tuần. Lúc đó

the seasonal rains have moved on. It's not there, it's down here.

mưa mùa đã qua. Những trận mưa sẽ tới đây.

They'll fly down here. And the clever thing is

Chuồn chuồn sẽ bay tới đây. Và điều hay ho là

the wind is always converging to where the rain is.

gió luôn hội tụ ở nơi trời mưa.

The rain occurs, these are summer rains.

Mưa đến, đó là mưa mùa hè.

This is a summer monsoon.

Đây là gió mùa hè.

The sun is overhead there. Summer rains in southern Africa.

Không có mặt trời. Mưa mùa hè ở châu Phi.

The sun is overhead, maximum heating,

Mặt trời trên đỉnh đầu, nhiệt lượng đạt đỉnh,

maximum evaporation, maximum clouds,

sự bốc hơi chạm ngưỡng, mây tụ cực đại,

maximum rainfall,

lượng mưa đạt tối đa,

maximum opportunities for reproduction.

cơ hội cực đỉnh cho sinh sản.

Not only that, because you have this convection,

Không chỉ có vậy, nhờ có sự đối lưu,

you have this rising of the air

không khí bị đẩy lên

where it's hot, air is drawn in.

ở nơi nóng bức, không khí bị hút vào.

There's a convergence. So, wherever the rain is falling,

Có một sự hội tụ. Vì vậy, cứ khi nào mưa xuống,

the air is drawn towards it to replace the air that's rising.

không khí bị hút vào để thế chỗ luồng khí đang lên.

So, the little fellow that hatches out here,

Vì vậy, sinh vật nhỏ bé đẻ trứng ở đây,

he gets up into the air, he is automatically carried

nó hòa vào luồng khí, tự động được mang

to where the rain is falling.

tới nơi có mưa.

Lay their eggs, next generation, they come up,

Đẻ trứng, thế hệ kế tiếp, chúng ra đời,

automatically carried to where the rain is falling.

tự động được mang đến nơi mưa rơi.

It's now back there. They come out, it's time to come back.

Giờ quay lại chỗ đó. Chúng ra đời, đã đến lúc quay về.

So, in four generations, one, two, three,

Trong 4 thế hệ, 1, 2, 3,

four and then back.

4 và cứ thế quay lại.

A complete circuit of the Indian Ocean.

Một vòng tuần hoàn của Ấn Độ Dương.

This is a circuit of about 16,000 kilometers.

Một chu vi khoảng 16,000 km.

16,000 kilometers, four generations, mind you,

16.000 km, 4 thế hệ, hãy nhớ,

for a two inch long insect. It's quite incredible.

với một loài côn trùng dài 2 inch. Thật khó tin.

Those of you from North America

Những bạn đến từ Bắc Phi

will be familiar with the Monarch butterfly.

sẽ quen với loài bướm Monarch.

Which, up until now has had the longest known insect migration.

Mà được biết đến là loài di cư lâu đời nhất đến giờ.

It's only half the length of this one.

Nó chỉ bằng nửa kích thước loài này.

And this crossing here, of the ocean,

Và chuyến vượt qua đại dương này

is the only truly regular transoceanic crossing

chỉ là chuyến đi rất đỗi bình thường

of any insect.

của bất kỳ loài côn trùng nào.

A quite incredible feat.

Một kỳ tích quá khó tin.

And I only stumbled on this because I was living in Malé,

Và tôi chỉ biết về điều này vì tôi sống ở Malé,

in Maldives for long enough

ở Maldives đủ lâu

for it to percolate into my brain

để thấm nhuần vào đầu óc tôi

that something rather special was going on.

rằng có điều gì đó đặc biệt đang diễn ra.

But dragonflies are not the only creatures that make the crossing.

Nhưng chuồn chuồn không phải sinh vật duy nhất vượt đại dương.

There is more to the story.

Câu chuyện còn dài.

I'm also interested in birds. And I'm familiar

Tôi cũng hứng thú với chim chóc. Và tôi quen với chú chim này.

with this fellow. This is a rather special bird.

Đây là một loài chim khá đặc biệt.

It's a falcon. It's called the eastern red-footed falcon, obviously.

Một con chim ưng. Nó được gọi là chim ưng chân đỏ phương Đông, rõ ràng.

But it's also called the Amur Falcon.

Nhưng nó cũng được gọi là Amur Falcon .

And it's called the Amur Falcon

Và nó được gọi là Amur Falcon

because it breeds in Amurland.

bởi vì nó sinh sản ở Amurland.

Which is an area along the Amur River, which is up here.

Đó là một vùng dọc sông Amur, ở trên này.

It's the border, much of it is the border

Đó là biên giới, phần lớn giáp biên giới

between China and Russia, up here in the far east.

giữa Trung Quốc và Nga, trên miền Đông xa xôi.

So, Siberia, Manchuria.

Cho nên Siberia, Mãn Châu.

And that's where it breeds.

Đó là nơi nó sinh sản.

And if you're a falcon it's quite a nice place to be in the summer.

Nếu bạn là chim ưng, đó sẽ là nơi ở tuyệt đẹp vào mùa hè.

But it's a pretty miserable place to be in the winter.

Nhưng lại là nơi khắc nghiệt vào mùa đông.

It's, well, you can imagine.

Ồ, bạn có thể tưởng tượng ra.

So, as any sensible bird would do,

Giống như mọi loài chim biến nhiệt,

he moves south. They move south. The whole population moves south.

chim ưng bay xuống phía Nam. Toàn bộ chim ưng bay xuống phía Nam.

But then the being sensible stopped.

Nhưng sau đó loài biến nhiệt này dừng lại.

So, now they don't stop here, or even down here.

Giờ chúng không dừng lại tại đây, hay xuống đây.

No, they turn across here.

Không, chúng lần lượt qua đây.

They have a little refueling stop in northeastern India.

Chúng dừng lại ở Đông Bắc Ấn Độ để tiếp năng lượng.

They come to the latitude of about Mumbai or Goa.

Chúng đến vùng cận Mumbai hoặc Goa.

And then they strike out across the ocean, down to Kenya.

Và rồi chúng đổ bộ đại dương, xuống Kenya.

And down here, and they winter down here [in southern Africa].

Và tại đây, chúng trú đông ở đây [ở Nam Phi].

Incredible. This is the most extraordinary migration

Thật khó tin. Đây quả là cuộc di cư đặc biệt nhất

of any bird of prey. A quite incredible migration.

của bất cứ loài chim săn mồi nào. Một cuộc di cư quá khó tin.

And they are not the only one that makes the crossing.

Và chúng không phải loài duy nhất vượt biển.

They have the most incredible journey, but several make the crossing from India

Chúng có cuộc hành trình khó tin, nhưng còn nhiều loài từ Ấn Độ

to Africa. Includes this one, the hobby.

vượt biển đến Phi châu. Bao gồm loài này, chim cắt.

This fellow is a very nice bird, this is the Pied cuckoo.

Đây là một loài xinh đẹp, đây là chim cu gáy Pied.

Those of you from northern India will be familiar with this.

Những bạn quê ở Bắc Ấn hẳn quen thuộc với loài này.

It comes with the monsoons.

Nó đến cùng gió màu.

This time of year they cross back to Africa.

Thời gian này trong năm chúng quay về châu Phi.

And this guy, the roller, a rather beautiful bird.

Và chàng chim này, chim sả rừng, một loài rất xinh đẹp.

It's known as the Eurasian Roller. In India it occurs in the northwest,

Nó tên là chim sả rừng Eurasian. Ở Ấn Độ nó xuất hiện ở phía Tây Bắc,

so it's known as the Kashmir Roller.

nên có tên là chim sả rừng Kashmir.

And these birds, what I've done is I've complied all the records,

Và loài này, tôi vừa tập hợp tất cả các tài liệu,

all the available records of these birds,

tất cả các hồ sơ có sẵn về chúng,

put them together, and found out they migrate at exactly the same time

xếp chúng ra, và nhận ra rằng loài này di cư cùng lúc

as the dragonflies.

với chuồn chuồn.

They make use of exactly the same winds.

Chúng lợi dụng cùng hướng gió.

They travel at exactly the same time with the same winds

Chúng bay cùng lúc với những cơn gió

to make the crossing. I know they travel at the same altitude.

để bay vượt lục địa và địa dương. Tôi biết là chúng bay cùng độ cao.

It's known about the Amur Falcon. This guy, unfortunately,

Người ta viết về chim ưng Amur. Thật không may,

one of these met an unfortunate end.

một trong số chúng có một cái kết bất hạnh.

He was flying off the coast of Goa,

Nó đã bay qua bờ biển Goa,

21 years ago, 1988. October, 1988.

21 năm về trước, năm 1988. Tháng 10 năm 1988.

An Indian Navy jet was flying off Goa,

Một phi cơ Hải quân Ấn Độ khi bay qua Goa,

bang! In the middle of the night. Fortunately, a two engine jet

đùng! Giữa màn đêm. May là 2 phi cơ

got back to base, and they pulled the remains of one of these [Eurasian Rollers] out.

đã quay về căn cứ, và họ đã gỡ những mảnh xác chim ra.

Flying at night over the Indian Ocean 2,424 meters.

Bay đêm ở Ấn Độ Dương 2,424 mét.

Same height as the dragonflies go.

Cùng độ cao với chuồn chuồn.

So, they are using the same winds.

Chúng đang sử dụng cùng loại gió.

And the other thing, the other important factor

Và một điều nữa là, yếu tố hàng đầu

for all these birds, all medium sized fellows,

đối với những chú chim này, tất cả những con kích cỡ trung bình,

and this includes the next slide as well, which is a bee-eater.

và trong slide tiếp theo, về một con họ Trảu.

Chim họ Trảu ăn ong. Con này có cái má xanh dương tuyệt đẹp.

Bee-eaters eat bees. This one has a nice blue cheek.

Nó là loài chim Trảu má xanh.

It's a Blue-cheeked Bee-eater.

Và mỗi một con khi vượt đại dương và đất liền

And every one of these birds that makes the crossing

từ Ấn Độ đến Đông Phi

from India to East Africa

ăn những côn trùng lớn,

eats insects, large insects,

cỡ kích thước của chuồn chuồn. Cảm ơn rất nhiều.

the size of dragonflies. Thank you very much.

(Vỗ tay)

(Applause)