Murray Gell-Mann: Beauty and truth in physics

Murray Gell-Mann Fizik'te Güzellik ve Gerçeklik hakkında

Çeviri: Aysu Mutlutürk Gözden geçirme: osman oguz ahsen

Thank you for putting up these pictures of my colleagues over here.

Meslektaşlarımın fotoğraflarını oraya astığınız için teşekkür ederim.

(Laughter) We'll be talking about them.

(Gülüşmeler). Onlar hakkında konuşacağız.

Now, I'm going try an experiment. I don't do experiments, normally. I'm a theorist.

Şimdi, ben bir deney yapacağım. Normalde, deney yapmam. Ben teorik fizikçiyim.

But I'm going see what happens if I press this button.

Ama bu düğmeye bastığımda neler olacağını göreceğim.

Sure enough. OK. I used to work in this field of elementary particles.

Beklediğim gibi. Tamam. Ben temel parçacıklar alanında çalışırdım.

What happens to matter if you chop it up very fine?

Maddeyi, çok ufak parçalara bölerseniz ne olur?

What is it made of?

Neyden oluşmuştur?

And the laws of these particles are valid throughout the universe,

Ve bu parçacıkların fizik kuralları bütün evrende geçerlidir,

and they're very much connected with the history of the universe.

ve evrenin tarihi ile oldukça bağlantılıdır.

We know a lot about four forces. There must be a lot more,

Dört kuvvet hakkında çok bilgimiz var. Ama çok çok ufak uzaklıklardakiler

but those are at very, very small distances,

hakkında çok daha fazla bilgimiz olmalı,

and we haven't really interacted with them very much yet.

ve onlarla daha yeteri derecede etkileşime giremedik.

The main thing I want to talk about is this:

Konuşmak istediğim temel konu şu:

that we have this remarkable experience in this field of fundamental physics

temel fizik alanında, güzelliğin doğru teoriyi seçmek için çok başarılı bir kriter

that beauty is a very successful criterion for choosing the right theory.

olması ile ilgili etkileyici bir deneyimimiz var.

And why on earth could that be so?

Ve bu hangi sebeple olabilirdi ki?

Well, here's an example from my own experience.

Peki, kendi deneyimlerimden yola çıkarak bir örnek vereceğim.

It's fairly dramatic, actually, to have this happen.

Aslında gerçekleşmesi, oldukça dramatik bir olay.

Three or four of us, in 1957,

1957 yılı, üç ya da dördümüz,

put forward a partially complete theory of one of these forces, this weak force.

Az önce bahsettiğim ufak kuvvetlerle ilgili kısmen doğru bir teori öne sürdük.

And it was in disagreement with seven -- seven, count them, seven experiments.

Ve bu teori 7-- 7, saydım, 7 deneyle zıt düşüyordu.

Experiments were all wrong.

Deneylerin hepsi yanlıştı.

And we published before knowing that,

Bu gerçeği bilmeden yayınladık,

because we figured it was so beautiful, it's gotta be right!

çünkü, bize o kadar güzel geldi ki, doğru olmalıydı!

The experiments had to be wrong, and they were.

Deneyler yanlış olmalıydı, ve öyleydi.

Now our friend over there, Albert Einstein,

Ve orada gördüğünüz arkadaşımız, Albert Einstein,

used to pay very little attention when people said,

insanlar "Bilirsiniz, özel göreliliğe karşı deneyi olan bir adam var.

"You know, there's a man with an experiment that seems to disagree with special relativity.

DC Miller. Bu nasıl oluyor?" dediklerinde pek dikkat göstermez ve

DC Miller. What about that?" And he would say, "Aw, that'll go away." (Laughter)

derdi ki, "Oh, yok olup gidecek." (Gülüşmeler).

Now, why does stuff like that work? That's the question.

Şimdi böyle şeyler neden işe yarıyor? Soru bu.

Now, yeah, what do we mean by beautiful? That's one thing.

Şimdi, evet, güzel derken ne demek istiyoruz? Bir mesele bu.

I'll try to make that clear -- partially clear.

Bunu netleştirmeye çalışacağım -- kısmen netleştirmeye.

Why should it work, and is this something to do with human beings?

Bu neden işe yaramalı ve bu insanlara dair bir şey mi?

I'll let you in on the answer to the last one that I offer,

Sizi sonuncusuyla ilgili yanıta ulaştırayım,

and that is, it has nothing to do with human beings.

ve bu yanıt, bunun insanlarla bir ilgisinin olmadığı.

Somewhere in some other planet, orbiting some very distant star,

Başka gezegenlerde bir yerlerde, uzak yıldızların yörüngesinde dönen,

maybe in a another galaxy,

belki başka bir galakside,

there could well be entities that are at least as intelligent as we are,

en az bizim kadar zeki başka varlıklar olabilir

and are interested in science. It's not impossible; I think there probably are lots.

ve onlar da bilimle ilgileniyor olabilir. Bu imkansız değil; bence bunlardan çok var.

Very likely, none is close enough to interact with us.

Büyük ihtimalle, hiçbiri bizimle etkileşime geçebilecek kadar yakın değil.

But they could be out there, very easily.

Ama pek ala oralarda bir yerlerde olabilirler.

And suppose they have, you know, very different sensory apparatus, and so on.

Ve tahminen, bilirsiniz, çok farklı duyumsal aygıtları ve benzeri şeyleri var.

They have seven tentacles, and they have 14 little funny-looking compound eyes,

Yedi tane antenleri ve 14 komik görünümlü, küçük, bitişik gözleri

and a brain shaped like a pretzel.

ve düğüm biçimini andıran bir beyinleri var.

Would they really have different laws?

Gerçekten farklı yasaları mı vardır?

There are lots of people who believe that, and I think it is utter baloney.

Buna inanan pek çok insan var ve bence bu tam bir zırvalık.

I think there are laws out there,

Bence orada yasalar var,

and we of course don't understand them at any given time very well

ve elbette bizler, herhangi bir zamanda, onları çok iyi anlamıyoruz

-- but we try. And we try to get closer and closer.

-- ama deniyoruz. Ve gittikçe daha da yakınlaşmayı deniyoruz.

And someday, we may actually figure out the fundamental unified theory

Ve bir gün, benim "temel yasa" olarak adlandırdığım,

of the particles and forces, what I call the "fundamental law."

parçacıkların ve kuvvetlerin temel birleşik kuramını gerçekten bulabiliriz.

We may not even be terribly far from it.

Hatta bundan çok da uzak olmayabiliriz.

But even if we don't run across it in our lifetimes,

Ama bununla yaşadığımız süre içinde karşılaşmasak bile,

we can still think there is one out there,

yine de orada bir yerde birinin olduğunu düşünebiliriz

and we're just trying to get closer and closer to it.

ve işte buna gittikçe daha da yakınlaşmaya çalışıyoruz.

I think that's the main point to be made.

Sanırım, koyulması gereken ana nokta bu.

We express these things mathematically.

Biz bu şeyleri matematiksel olarak ifade ediyoruz.

And when the mathematics is very simple --

Ve matematik, bazı matematiksel işaretler bağlamında,

when in terms of some mathematical notation,

çok basit olduğunda,

you can write the theory in a very brief space, without a lot of complication --

çok karışık olmaksızın, çok kısa bir alanda kuramı yazabilirsiniz --

that's essentially what we mean by beauty or elegance.

güzellik ve şıklıktan kastettiğimiz tam olarak bu.

Here's what I was saying about the laws. They're really there.

İşte yasalarla ilgili söylediğim şey buydu. Onlar gerçekten orada.

Newton certainly believed that.

Newton buna kesinlikle inandı.

And he said, here, "It is the business of natural philosophy to find out those laws."

Ve dedi ki, "O yasaları bulmak doğal felsefenin işi."

The basic law, let's say -- here's an assumption.

Temel yasa, diyelim ki -- işte bir varsayım.

The assumption is that the basic law really takes the form

Varsayım şu ki, temel yasa gerçekten tüm parçacıkların

of a unified theory of all the particles.

birleştirilmiş kuramının formunu alır.

Now, some people call that a theory of everything.

Şimdi, bazı insanlar bunu 'herşeyin kuramı' olarak adlandırıyorlar.

That's wrong because the theory is quantum mechanical.

Bu yanlış, çünkü kuram kuantum mekaniktir.

And I won't go into a lot of stuff about quantum mechanics and what it's like, and so on.

Kuantum mekaniği hakkında çok detaylı şeylere, bunun nasıl olduğu ve benzeri konulara girmeyeceğim.

You've heard a lot of wrong things about it anyway. (Laughter)

Bir biçimde bununla ilgili çok fazla yanlış şey duydunuz. (Gülüşmeler).

There are even movies about it with a lot of wrong stuff.

Bunun hakkında pek çok yanlış şeylerle dolu filmler bile var.

But the main thing here is that it predicts probabilities.

Ama buradaki temel şey şu ki; bu olasılıkları tahmin eder.

Now, sometimes those probabilities are near certainties.

Aslında bazen bu olasılıklar kesinliğe yakındır.

And in a lot of familiar cases, they of course are.

Ve pek çok bilindik konuda elbette kesindirler.

But other times they're not, and you have only probabilities for different outcomes.

Ama diğer konularda kesin değildirler ve sadece farklı sonuçlar için olasılıklara sahipsinizdir.

So what that means is that the history of the universe is not determined just by the fundamental law.

Öyleyse bu, evrenin tarihinin sadece temel yasa tarafından belirlenmediği anlamına geliyor.

It's the fundamental law and this incredibly long series of accidents,

İşte temel yasa ve inanılmaz uzunluktaki tesadüf serileri

or chance outcomes, that are there in addition.

ve şans sonuçları, ek olarak onlar da orada.

And the fundamental theory doesn't include those chance outcomes; they are in addition.

Ve temel kuram bu şans sonuçlarını içermez; onlar ek olarak vardır.

So it's not a theory of everything. And in fact, a huge amount of the information

Öyleyse bu herşeyin kuramı değil. Ve aslında bizi saran evrendeki

in the universe around us comes from those accidents,

devasa miktardaki bilgi, temel yasalardan değil,

and not just from the fundamental laws.

o tesadüflerden gelir.

Now, it's often said that getting closer and closer

Şimdi sık sık, fenomenleri düşük enerjide ve sonra daha yüksek enerjide

to the fundamental laws by examining phenomena at low energies, and then higher energies,

ve daha yükseğinde ya da kısa mesafede ve sonra daha kısa mesafede ve daha da kısasında,

and then higher energies, or short distances, and then shorter distances,

yani bir soğanın zarını soyar gibi, inceleyerek

and then still shorter distances, and so on, is like peeling the skin of an onion.

temel yasalara gittikçe yaklaşıldığı söyleniyor.

And we keep doing that,

Ve bunu yapmaya devam ediyoruz,

and build more powerful machines, accelerators for particles.

daha güçlü makineler, parçacık hızlandırıcılar yapıyoruz.

We look deeper and deeper into the structure of particles,

Gittikçe parçacıkların yapısına daha derine inerek bakıyoruz

and in that way we get probably closer and closer to this fundamental law.

ve bu yolla, muhtemelen temel yasaya gitgide daha da yaklaşıyoruz.

Now, what happens is that as we do that, as we peel these skins of the onion,

Şimdi, biz bunu yaparken, soğanın zarlarını soyarken

and we get closer and closer to the underlying law,

ve altta yatan temel yasaya yaklaşırken olan şu;

we see that each skin has something in common with the previous one,

her bir zarın bir öncekiyle ve bir sonrakiyle

and with the next one. We write them out mathematically,

ortak yanları var. Biz onları matematiksel biçimde yazıyoruz

and we see they use very similar mathematics.

ve görüyoruz ki, çok benzer bir matematiği kullanıyorlar.

They require very similar mathematics.

Çok benzer bir matematiği gerektirirler.

That is absolutely remarkable, and that is a central feature

Bu kesinlikle dikkat çekici ve bugün söylemeye çalıştığım şeyin

of what I'm trying to say today.

temel bir özelliği.

Newton called it -- that's Newton, by the way -- that one.

Newton bunu -- bu arada, Newton şu -- şu.

This one is Albert Einstein. Hi, Al! And anyway,

Bu da Albert Einstein. Selam Al! Neyse,

he said, "nature conformable to herself" -- personifying nature as a female.

Newton -- doğayı bir kadın olarak kişileştirerek -- dedi ki, "doğa kendine benzerdir".

And so what happens is that the new phenomena,

Ve öyleyse olan şu; yeni bir fenomen,

the new skins, the inner skins of the slightly smaller skins of the onion

yeni bir zar, soğanın biraz daha küçük zarlarının ulaştığımız daha iç katmanları

that we get to, resemble the slightly larger ones.

biraz daha geniş olanlarıyla benzerdir.

And the kind of mathematics that we had for the previous skin

Ve bir önceki zar için elimizdeki matematik türü

is almost the same as what we need for the next skin.

bir sonraki zar için ihtiyacımız olanın neredeyse aynısıdır.

And that's why the equations look so simple.

Ve bu yüzden denklemler bu kadar basit görünüyorlar.

Because they use mathematics we already have.

Çünkü zaten elimizde olan matematiği kullanıyorlar.

A trivial example is this: Newton found the law of gravity,

Eğlencelik bir örnek şu: Newton, çekimlenen şeyler arasındaki uzaklığın karesi

which goes like one over the square of the distance between the things gravitated.

gibi giden yer çekimi yasasını buldu.

Coulomb, in France, found the same law for electric charges.

Fransa'da Coulomb aynı yasayı elektrik yükleri için buldu.

Here's an example of this similarity.

İşte bu benzerliğin bir örneği.

You look at gravity, you see a certain law.

Yer çekimine bakıyorsunuz, kesin bir yasa görüyorsunuz.

Then you look at electricity. Sure enough. The same rule.

Sonra elektriğe bakıyorsunuz. Yeterince net. Aynı kural.

It's a very simple example.

Bu çok basit bir örnek.

There are lots of more sophisticated examples.

Daha sofistike bir çok örnek var.

Symmetry is very important in this discussion.

Bu tartışmada simetri çok önemli.

You know what it means. A circle, for example,

Bunun anlamını bilirsiniz. Bir çember, örneğin;

is symmetric under rotations about the center of the circle.

çemberin merkezine göre dönme eksenleri altında simetriktir.

You rotate around the center of the circle, the circle remains unchanged.

Çemberi merkezi etrafında döndürdüğünüzde çember aynı kalır.

You take a sphere, in three dimensions, you rotate around the center of the sphere,

Bir küre alırsınız, üç boyutlu, küreyi merkezi etrafında döndürürsünüz

and all those rotations leave the sphere alone.

ve bu dönüşlerin tümü küreyi yalnız bırakır.

They are symmetries of the sphere.

Onlar kürenin simetrisidir.

So we say, in general, that there's a symmetry

Öyleyse, genel olarak diyebiliriz ki; belli işleyişlerde -ki

under certain operations if those operations leave the phenomenon,

eğer bu işleyişler fenomeni ya da onun tanımını değiştirmiyorsa,

or its description, unchanged.

bir simetri vardır.

Maxwell's equations are of course symmetrical

Elbette Maxwell'in denklemleri tüm uzayın

under rotations of all of space.

eksenlerinde simetriktir.

Doesn't matter if we turn the whole of space around by some angle,

Tüm uzayı herhangi bir açıyla döndürsek de farketmez,

it doesn't leave the -- doesn't change the phenomenon of electricity or magnetism.

bu, elektrik ya da manyetizma fenomenini değiştirmez.

There's a new notation in the 19th century that expressed this,

19. yüzyılda bunu ifade eden yeni bir matematiksel sistem var

and if you use that notation, the equations get a lot simpler.

ve eğer bu sistemi kullanırsanız, denklemler çok daha basitleşir.

Then Einstein, with his special theory of relativity,

Öyleyse Einstein, özel görelilik kuramıyla,

looked at a whole set of symmetries of Maxwell's equations,

Maxwell'in denklerimdeki tüm simetriler kümesine baktı

which are called special relativity.

-ki bu da özel görelilik olarak adlandırılır.

And those symmetries, then, make the equations even shorter, and even prettier, therefore.

Ve öyleyse bu simetriler, böylece denklemleri daha da kısa ve daha da hoş hale getirir.

Let's look. You don't have to know what these things mean, doesn't make any difference.

Bakalım. Bunların ne anlama geldiğini bilmek zorunda değilsiniz, hiç farketmez.

But you can just look at the form. (Laughter) You can look at the form.

Ama sadece biçime bakabilirsiniz. (Gülüşmeler). Biçime bakabilirsiniz.

You see above, at the top, a long list

Yukarıda, en üstte, uzayın 3 yönünün 3 parçasıyla; x, y, ve z,

of equations with three components for the three directions of space: x, y and z.

uzun bir denklemler listesi görüyorsunuz.

Then, using vector analysis, you use rotational symmetry, and you get this next set.

Sonra, vektörel analiz kullanarak, dönme simetrisini kullanıyorsunuz ve bir sonraki denklem kümesini elde ediyorsunuz.

Then you use the symmetry of special relativity and you get an even simpler set

Sonra, özel görelilik simetrisini kullanıyorsunuz ve aşağıda daha basit bir küme,

down here, showing that symmetry exhibits better and better.

-ki bu, simetrinin gitgide daha iyisini sergilediğini gösterir.

The more and more symmetry you have, the better you exhibit the simplicity and elegance of the theory.

Ne kadar fazla simetri varsa, kuramın basitliğini ve zarafetini o kadar iyi sergilersiniz.

The last two, the first equation says that electric charges and currents

Son ikisi, ilk denklem elektrik yüklerinin ve akımlarının

give rise to all the electric and magnetic fields.

tüm elektrik ve manyetik alanlara neden olduğunu söyler.

The next -- second -- equation says that there is no magnetism other than that.

Bir sonraki -- ikinci -- denklem, bundan başka bir manyetizma olmadığını söyler.

The only magnetism comes from electric charges and currents.

Manyetizma sadece elektrik yükleri ve akımlarından gelir.

Someday we may find some slight hole in that argument.

Bir gün bu argümanda küçük bir delik bulabiliriz.

But for the moment, that's the case.

Ama şu an için, durum budur.

Now, here is a very exciting development that many people have not heard of.

Şimdi, işte pek çok insanın duymadığı, heyecan verici bir gelişme.

They should have heard of it, but it's a little tricky to explain in technical detail,

Duymuş olmalıydılar ama bunu teknik detaylarla anlatmak biraz ince iş,

so I won't do it. I'll just mention it. (Laughter)

o yüzden bunu yapmayacağım. Sadece söz edeceğim. (Gülüşmeler).

But Chen Ning Yang, called by us "Frank" Yang -- (Laughter)

Ancak bizim "Frank" Yang olarak adlandırdığmız Chen Ning Yang -- (Gülüşmeler)

-- and Bob Mills put forward, 50 years ago,

-- ve Bob Mills, 50 yıl önce, Maxwell'in denklemlerinin

this generalization of Maxwell's equations, with a new symmetry.

bu genellemesini yeni bir simetriyle ortaya koydular.

A whole new symmetry.

Tümüyle yeni bir simetri.

Mathematics very similar, but there was a whole new symmetry.

Matematiği çok benzerdi ama tümüyle yeni bir simetri vardı.

They hoped that this would contribute somehow to particle physics

Bunun parçacık fiziğine bir şekilde yardım edeceğini umdular

-- didn't. It didn't, by itself, contribute to particle physics.

-- etmedi. Parçacık fiziğine kendiliğinden yardım etmedi.

But then some of us generalized it further. And then it did!

Ama sonra bazılarımız bunu daha ileri biçimde genelledi. Ve sonra yardım etti.

And it gave a very beautiful description of the strong force and of the weak force.

Ve bu, baskın kuvvet ile zayıf kuvvetin çok güzel bir tanımını verdi.

So here we say, again, what we said before:

Bu yüzden, burada daha önce söylediğimizi tekrarlıyoruz:

that each skin of the onion shows a similarity to the adjoining skins.

soğanın her bir zarı bitişiğindeki zarlara benzerlik gösterir.

So the mathematics for the adjoining skins is very similar to what we need for the new one.

Öyleyse bitişik zarların matematiği, yeni bir zar için ihtiyacımız olana çok benzerdir.

And therefore it looks beautiful

Ve böylece, güzel görünür.

because we already know how to write it in a lovely, concise way.

Çünkü bunu hoş ve özlü biçimde nasıl yazacağımızı zaten biliyoruz.

So here are the themes. We believe there is a unified theory underlying all the regularities.

Öyleyse işte temalar. Tüm düzenliliklerin altında yatan birleşik bir kuram olduğuna inanıyoruz.

Steps toward unification exhibit the simplicity.

Birleştirmeye doğru atılan adımlar basitliği sergiler.

Symmetry exhibits the simplicity.

Simetri basitliği sergiler.

And then there is self-similarity across the scales -- in other words,

Ve tüm ölçekler arasında kendine benzerlik vardır -- bir başka deyişle,

from one skin of the onion to another one.

soğanın bir zarından diğerine.

Proximate self-similarity. And that accounts for this phenomenon.

Neredeyse kendine benzerlik. Ve bu fenomene bir açıklama getirir.

That will account for why beauty is a successful criterion for selecting the right theory.

Bu, güzelliğin doğru kuramı seçmek için neden bir başarı kriteri olduğuna açıklama getirecek.

Here's what Newton himself said:

İşte, bizzat Newton diyor ki:

"Nature is very consonant and conformable to her self."

"Doğa kendi kendine çok uyumlu ve benzerdir."

One thing he was thinking of is something that most of us take for granted today,

Düşündüğü şey, bugün çoğumuzun kabul ettiği bir şeydi,

but in his day it wasn't taken for granted.

ama bu, o günlerde kabul görmedi.

There's the story, which is not absolutely certain to be right, but a lot of people told it.

Doğruluğu çok kesin olmayan ama pek çok insanın anlattığı bir hikaye vardır.

Four sources told it. That when they had the plague in Cambridge,

Bunu dört kaynak anlattı. Cambridge'de veba salgını olduğunda

and he went down to his mother's farm -- because the university was closed --

ve annesinin çiftliğine gittiğinde -- çünkü üniversite kapanmıştı --

he saw an apple fall from a tree, or on his head or something.

ağaçtan yere düşen bir elma gördü ya da başına ya da başka birşey.

And he realized suddenly that the force that drew the apple down to the earth

Ve aniden elmayı yere doğru çeken kuvvetin

could be the same as the force regulating the motions of the planets and the moon.

gezegenlerin ve ayın hareketlerini düzenleyen kuvvetle aynı olabileceğini farketti.

That was a big unification for those days, although today we take it for granted.

Bugün artık sorgusuz sualsiz kabul etmemize rağmen bu, o günler için büyük bir birleştirme idi.

It's the same theory of gravity.

Aynı yer çekimi kuramı.

So he said that this principle of nature, consonance:

Yani Newton, doğanın prensibini söyledi, uyum:

"This principle of nature being very remote from the conceptions of philosophers,

"Doğanın, filozofların kavramlaştırmalarından çok uzak olan bu prensibini

I forbore to describe it in that book,

bu kitapta tarif etmek için sabrettim,

lest I should be accounted an extravagant freak ... "

en azından, abartılı bir ucube olarak ele alınmalıyım..."

That's what we all have to watch out for, (Laughter) especially at this meeting.

Buna hepimizin dikkat etmesi gerek. (Gülüşmeler). Özellikle bu toplantıda.

" ... and so prejudice my readers against all those things which were the main design of the book."

"... ve kitabın ana tasarımı olan bu şeylerin tümüne karşı duyulan önyargı."

Now, who today would claim that as a mere conceit of the human mind?

Şimdi, bugün kim bunun sadece insan zihninin garip bir fikri olduğunu söyleyebilir?

That the force that causes the apple to fall to the ground

Elmanın yere düşmesine neden olan kuvvet,

is the same force that causes the planets and the moon to move around,

gezegenlerin ve ayın hareketlerine ve benzeri şeylere neden olan aynı kuvvettir.

and so on? Everybody knows that. It's a property of gravitation.

Bunu herkes bilir. Bu yer çekiminin bir özelliğidir.

It's not something in the human mind. The human mind can, of course, appreciate it

Bu insan zihnindeki birşey değildir. İnsan zihni, elbette bunu kavrayabilir

and enjoy it, use it, but it's not -- it doesn't stem from the human mind.

ve bundan yararlanabilir, bunu kullanabilir ama bu insan zihninden kaynaklanan birşey değildir.

It stems from the character of gravity.

Bu yer çekiminin karakterinden kaynaklanır.

And that's true of all the things we're talking about.

Ve bu, konuştuğumuz herşey için geçerli.

They are properties of the fundamental law.

Onlar temel yasanın özellikleri.

The fundamental law is such that the different skins of the onion resemble one another,

Temel yasa soğanın birbirlerine benzeyen farklı zarları gibi bir şey

and therefore the math for one skin allows you to express beautifully and simply

ve böylece bir zarın matematiği, bir sonraki zar fenomenini güzel ve basit biçimde

the phenomenon of the next skin.

ifade etmenize izin verir.

I say here that Newton did a lot of things that year:

Burada Newton'ın o yıl pek çok şey yaptığını söylüyorum:

gravity, the laws of motion, the calculus, white light composed of all the colors of the rainbow.

yer çekimi, hareket yasası, kalkulüs, beyaz ışığın gökkuşağının tüm renklerinden oluşması.

And he could have written quite an essay on "What I Did Over My Summer Vacation."

Ve "Bu Yaz Tatilinde Ne Yaptım" konulu bir kompozisyon da yazmış olabilir.

(Laughter)

(Gülüşmeler).

So we don't have to assume these principles as separate metaphysical postulates.

Öyleyse bu prensipleri ayrı, metafiziksel esaslar olarak varsaymak zorunda değiliz.

They follow from the fundamental theory.

Bunlar temel kuramı takip ederler.

They are what we call emergent properties.

Onlar temel bileşenlerin ortaya çıkardığı karmaşık sistemlerdir.

You don't need -- you don't need something more to get something more.

Daha fazla birşeyi elde etmek için onun da daha fazlasına ihtiyacınız yok.

That's what emergence means.

Ortaya çıkmanın anlamı budur.

Life can emerge from physics and chemistry, plus a lot of accidents.

Yaşam fizik ve kimyadan, ek olarak pek çok tesadüften ortaya çıkabilir.

The human mind can arise from neurobiology and a lot of accidents,

Fizik ve belli başlı tesadüflerin sonucu oluşan kimyasal bağ yoluyla,

the way the chemical bond arises from physics and certain accidents.

insan zihni nörobiyoloji ve pek çok tesadüften ortaya çıkabilir.

It doesn't diminish the importance of these subjects

Onların daha temel şeyler ve ek olarak tesadüfleri takiben oluştuklarını bilmek,

to know that they follow from more fundamental things, plus accidents.

bu konuların önemini yok etmez.

That's a general rule, and it's critically important to realize that.

Bu genel bir kuraldır ve bunu farketmek kritik önem taşır.

You don't need something more in order to get something more.

Daha fazla birşeyi elde etmek için onun da daha fazlasına ihtiyacınız yok.

People keep asking that when they read my book, "The Quark and the Jaguar,"

İnsanlar kitabımı, Kuark ve Jaguar'ı okuduklarında sormaya devam ediyorlar.

and they say, "Isn't there something more beyond what you have there?"

Ve diyorlar ki, "Orada varolanın ötesinde birşey yok mu?"

Presumably, they mean something supernatural.

Sanıyorum, doğa üstü birşey demek istiyorlar.

Anyway, there isn't. (Laughter)

Herneyse, yok. (Gülüşmeler).

You don't need something more to explain something more.

Daha büyük birşeyi açıklamak için ondan da büyük birşeye ihtiyacınız yok.

Thank you very much. (Applause)

Çok teşekkürler. (Alkış)