Yuval Noah Harari: The Actual Cost of Preventing Climate Breakdown | TED

Çeviri: Cem Turkel Gözden geçirme: İlker ÖZBAŞ

As the climate crisis worsens,

İklim krizi kötüye gittikçe

too many people are swinging from denial straight to despair.

çok sayıda insan inkar etmeyi bırakıp doğrudan çaresizliğe kapılıyor.

But we should not lose hope.

Yine de umudumuzu kaybetmemeliyiz.

Humanity has enormous resources under its command,

İnsanlığın elinde devasa kaynaklar bulunuyor.

and by applying them wisely,

Onları doğru şekilde kullanarak

we can still prevent ecological cataclysm.

ekolojik felaketi hala önleyebiliriz.

Let's talk numbers.

Haydi biraz sayılardan bahsedelim.

What would it cost to prevent catastrophic climate change?

Bu yıkıcı iklim krizini önlemek ne kadara mal olurdu?

Would we have to commit 50 percent of our total budget?

Toplam bütçemizin %50′sini mi feda etmemiz gerekirdi?

Thirty percent?

%30′unu mu?

Ten percent?

%10′unu mu?

Naturally enough, no one knows for sure.

Doğal olarak, kimse tam olarak bilmiyor.

My team and I have spent weeks poring over various reports

Takımım ve ben haftalarımızı çeşitli raporları

and academic papers living in a cloud of numbers.

ve rakamlarla dolu akademik metinleri inceleyerek geçirdik.

But while the models behind the numbers are dizzyingly complex,

Bu rakamların arkasındaki modellemeler son derece karmaşık olsa da

the bottom line should cheer us up.

ortaya çıkan sonuç bizi sevindirmeli.

Most experts converge on the number two percent.

Çoğu uzman ihtiyacımız olan rakamın %2 olduğu konusunda birleşiyor.

If humanity increases our annual investment in clean technologies

Eğer insanlık temiz enerjilere ve altyapıya yapılan

and infrastructure by around two percent of global GDP,

yıllık yatırımı küresel yıllık gelirin %2′si kadar artırırsa

that should be enough to prevent catastrophic climate change.

yıkıcı bir iklim krizini önlemek için yeterli olacaktır.

If you want to see how experts got to that number,

Uzmanların bu rakama nasıl ulaştığını görmek isterseniz

you're welcome to visit the Sapienship website.

Sapienship internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.

We can, of course, argue endlessly about the exact number,

Modellemeleri farklı yönlere bükerek

tweaking the models this way and that way.

tam olarak gereken miktar üzerine uzun uzun tartışabiliriz.

But we should look at the big picture.

Fakat büyük resme bakmamız gerekiyor.

The crucial news is that the price tag of preventing the apocalypse

Önemli olan nokta şu ki kıyameti önlemenin faturası

is in the low single digits of annual global GDP.

küresel yıllık gelirin tek haneli yüzdelerine tekabül ediyor.

Even the more pessimistic models

Daha kötümser modellemeler bile

generally estimate it at below five percent.

genel olarak %5′in altında olduğunu tahmin edıyorlar.

And most models say it requires investing

Çoğu modellemeye göre küresel yıllık gelirin

only an additional two percent of global GDP in the right places.

ilaveten sadece yüzde 2′sini doğru yerlere yatırmak gerekiyor.

And note the word investing.

Yatırım sözcüğüne dikkatinizi çekerim.

We are not talking about burning piles of banknotes

Dünyanın ruhlarına kurban etmek üzere

in some huge sacrifice to the spirits of the Earth.

nakit para yığınlarını ateşe vermekten bahsetmiyoruz.

We are talking about making investments

Yeni teknolojilere ve altyapıya

in new technologies and infrastructure,

yatırım yapmaktan bahsediyoruz.

such as advanced batteries or other technologies

Güneş enerjisini depolamak için gelişmiş piller

to store solar energy

veya başka teknolojilerden

and updated power grids to distribute it.

ve dağıtmak için güncellenmiş güç nakil şebekelerinden.

These investments will create lots of new jobs and economic opportunities

Bu yatırımlar pek çok yeni iş olanakları ve ekonomik fırsatlar yaratacak

and are likely to be economically profitable in the long run,

ve muhtemelen uzun vadede ekonomik olarak karlı olacak.

in part by reducing health care expenditures

Sağlık masraflarını azaltarak

and saving millions of people from sickness caused by air pollution.

ve hava kirliliğinin sebep olduğu hastalıklardan milyonları kurtararak.

In addition, since oil and gas often prop up autocratic and militaristic regimes,

Ayrıca petrol ve gaz genellikle otokratik ve militarist rejimleri destekler.

reducing our dependence on fossil fuels

Fosil yakıtlara bağımlılığımızı azaltmak

will be a huge boon to democracy and to peace.

demokrasi ve barış adına çok yararlı olacaktır.

All this can be translated into a concrete political plan of action.

Bütün bunlar somut, politik bir eylem planına dönüştürülebilir.

We have learned in recent years to define our goal in terms of one number:

Geçmiş yıllarda, hedefimizi bir tek sayıyla tanımlamayı öğrendik.

1.5 degrees Celsius.

1.5 Santigrat derece.

We can define the means to do this

Buna ulaşma aracımızı da

with another number: two percent.

başka bir sayıyla tanımlayabiliriz: yüzde 2.

Increased investment in clean technologies and infrastructure

Temiz teknolojilere ve altyapıya yatırımın

by two percentage points of global GDP,

2020′deki küresel yıllık gelirin

above 2020 levels.

yüzde ikisi kadar arttırılması.

Of course, unlike the 1.5 Celsius figure,

Tabii ki, 1.5 Santigrat derece

which is a scientifically robust threshold,

bilimsel olarak net bir eşikken

the two-percent figure represents only a rough guesstimate.

yüzde iki rakamı sadece kaba bir tahmindir.

It should be understood as a ballpark figure

İnsanlığın ihtiyacı olan politik projeyi

that can help to frame

tasarlamaya yardımcı olacak

the kind of political project humanity requires.

tahmini bir hesap olarak ele alınmalıdır.

It tells us that preventing catastrophic climate change

Bu bize, yıkıcı iklim değişikliğini önlemenin

is a totally feasible project,

çok para gerektireceği aşikar olmasına rağmen

even though it would obviously cost a lot of money.

tamamen uygulanabilir bir proje olduğunu söylüyor.

Since global GDP in 2020 was about 85 trillion US dollars,

2020′deki küresel gelir yaklaşık 85 trilyon dolar olduğuna göre

we are talking about a number around 1.7 trillion US dollars.

yaklaşık olarak 1.7 trilyon dolar gibi bir sayıdan bahsediyoruz.

But that's still just two percent.

Bu hala sadece yüzde 2′dir.

This means that to save the environment,

Bu demektir ki doğayı kurtarmak için

we don't need to completely derail the economy

ekonomiyi tamamen raydan çıkarmaya

or to abandon the achievements of modern civilization.

ya da modern uygarlığın edinimlerini geride bırakmamıza gerek yok.

We just need to get our priorities right.

Sadece önceliklerimizi iyi belirlememiz gerekiyor.

Committing two percent of annual global GDP

Küresel yıllık gelirin yüzde ikisini adamak

is far from the whole story, of course.

hikayenin çok küçük bir parçasıdır.

It won't solve all our ecological problems,

Ekolojik problemlerimizin tamamını çözmeye yetmeyecektir.

such as oceans brimming with plastic or the continued loss of biodiversity.

Örneğin plastik ile dolan okyanusları veya kaybolmaya devam eden biyoçeşitliliği.

And even to prevent catastrophic climate change

Yıkıcı iklim değişikliğini önlemek için

we'll need to make sure that the funds are invested in the right places

para kaynaklarımızı doğru yerlere yatırdığımızdan emin olmalıyız.

and that the new investments don't cause

Yeni yatırımların ekolojik ve sosyal olarak

their own negative ecological or social fallout.

negatif yan etkileri olmamalı.

We will also need to change some of our behaviors

Bunun dışında, kendi davranışlarımızı ve düşünce yapımızı da

and ways of thinking

değiştirmemiz gerekecek.

from what we eat to how we travel.

Ne yediğimizden tutun nasıl seyahat ettiğimize kadar.

None of that will be easy.

Bunların hiç biri kolay olmayacak.

But that's exactly why we have politicians.

Tam da bu nedenle politikacılarımız var.

Their job is to deal with the hard stuff.

Zor işlerle uğraşmak onların görevi.

And politicians are actually very skilled at shifting two percent of resources

Politikacılar kaynakların yüzde ikisini oradan oraya aktarmak konusunda

from here to there.

gayet beceriklilerdir.

It's what they do all the time.

Bu sürekli yaptıkları bir şeydir.

The difference between the policies of right wing

Sol partiler ile sağ partilerin

and left wing parties

aralarındaki fark

often amounts to a few percentage points of GDP.

genellikle gayri safi milli hasılanın yüzde birkaçlık kısmıdır.

When faced by a major crisis,

Büyük bir krizle karşılaştıklarında

politicians swiftly shift far more resources to fight it.

politikacılar onunla savaşmak için çok fazla kaynağı hızlıca kaydırırlar.

For example, in 1945,

Örneğin 1945 yılında

the US spent about 36 percent of its GDP

ABD gayri safi milli hasılasının yaklaşık yüzde 36′sını

on winning the Second World War.

İkinci Dünya Savaşı’nı kazanmaya harcamıştır.

During the 2008-2009 financial crisis,

2008-2009 ekonomik krizinde

the US government spent about 3.5 percent of GDP

“batamayacak kadar büyük” denilen finans kuruluşlarını kurtarmak için

to save financial institutions that were deemed "too big to fail."

ABD hükümet gayri safi milli hasılanın yüzde 3.5′unu harcamıştır.

Maybe humankind should also treat the Amazon rainforest

İnsanoğlu belki Amazon ormanlarını da “batamayacak kadar büyük”

as too big to fail.

olarak muamele etmelidir.

Let's try a thought experiment.

Bir düşünce egzersizi yapalım.

Given the current price of cleared rainforest land in South America

Güney Amerika’daki bir yağmur ormanlarının arazi fiyatını

and the size of the Amazon rainforest,

ve Amazon ormanlarının boyutunu göz önünde bulundurduğumuzda

buying the [whole] of it in order to protect local forests,

yerel ormanları, biyoçeşitliliği ve insan topluluklarını

biodiversity and human communities from destructive business interests

yıkıcı ticari çıkarlardan korumak için tamamen satın almak

would cost about 800 billion dollars,

yaklaşık 800 milyar dolara mal olur

or a one-off payment of less than one percent of global GDP.

kürsel yıllık gelirin yüzde 1′inden daha az bir miktara tek seferde ödenir.

In just the first nine months of 2020,

2020′nin yalnızca ilk dokuz ayında

governments around the world announced stimulus measures

COVID-19 pandemisiyle baş etmek için tüm dünyadan hükümetler

worth nearly 14 percent of global GDP

küresel yıllık gelirin yüzde 14′ü değerinde

to deal with the COVID-19 pandemic.

uyarıcı önlemler açıkladılar.

If citizens pressed them hard enough,

Vatandaşlar yeterince baskı kursalardı

politicians can do the same to deal with the ecological crisis.

politikacılar aynısını iklim krizine karşı da yapabilirlerdi.

So can investment banks and pension funds.

Yatırım bankaları ve emeklilik fonları da aynı şekilde.

Pension funds hold over 56 trillion US dollars.

Emeklilik fonları yaklaşık olark 56 trilyon doları elinde tutuyor.

What's the point of having a pension if you don't have a future?

Bir geleceğimiz olmayacaksa emeklilik fonlarının anlamı nedir?

At present,

Şu anda

most businesses and governments are unwilling to make

pek çok işletme ve hükümet yıkıcı iklim krizini önlemek için

the additional two-percent investment

gerekli olan yüzde ikilik yaıtırmı

necessary to prevent catastrophic climate change.

yapmaya niyetli değil.

Where does that money go instead?

Bu para onun yerine nereye gidiyor?

Well, every two years,

Her iki yılda bir

approximately 2.4 percent of global GDP

küresel yıllık gelirin yüzde 2.4′ü

is spent on food that goes to waste.

çöpe giden yemeklere harcanıyor.

Governments also spend about 500 billion US dollars annually

Hükümetler ayrıca yılda 500 milyar doları

on -- wait for it --

şuna harcıyor -sıkı durun-

direct subsidies for fossil fuels.

fosil yakıtlar için devlet desteklerine.

That means that every 3.5 years governments write a nice fat check

Bu demek oluyor ki her 3.5 yılda bir hükümetler

for an amount equivalent to two percent of annual global GDP

küresel yıllık gelirin yüzde ikisine eşdeğer parayı

and gift it to the fossil fuel industry.

fosil yakıt endüstrisine hediye ediyor.

And it gets worse when you factor in the social and environmental costs

Fosil yakıt endüstrisinin sebep olduğu

that the fossil fuel industry causes

fakat bedelinin ödetilmediği

but isn't asked to pay for,

sosyal ve çevresel masrafları da işin içine kattığımızda

the value of these subsidies

bu devlet desteklerinin tutarı

actually reaches a staggering seven percent of annual global GDP.

küresel yıllık gelirin tamı tamına yüzde 7′sine denk geliyor.

Now consider tax evasion.

Vergi kaçakçılığını da ele alalım.

It's estimated that the money hidden by the wealthy in tax havens

Zenginlerin vergi cennetlerinde sakladığı paranın

is worth around 10 percent of global GDP.

küresel yıllık gelirin yaklaşık yüzde 10′u olduğu tahmin ediliyor.

Every year,

Her yıl

another 1.4 trillion dollars in profits

1.4 trilyon dolar kar

is stashed offshore by corporations,

yani küresel yıllık gelirin yaklaşık yüzde 1.6′sı

which is equal to 1.6 percent of global GDP.

şirketler tarafından başka ülkelerde saklanıyor.

To prevent the apocalypse,

Kıyamet gününü önlemek için

we'll probably need to impose some new taxes.

muhtemelen yeni vergiler dayatmamız gerekecek.

But why not start with collecting the old ones?

Peki neden eskileri tahsil etmekle başlamayalım?

Such examples can be multiplied.

Örnekler çoğaltılabilir.

But you get the picture.

Siz konuyu anladınız.

The money is there.

Para burada.

Of course, collecting taxes,

Tabii ki vergi tahsil etmek

stopping food wastage and slashing subsidies

yemek israfını durdurmak ve devlet desteklerini engellemek

is easier said than done,

söylemesi kolay şeyler.

especially when faced by some of the most powerful lobbies in the world.

Özellikle de dünyadaki en güçlü lobilerden bazılarıyla karşı karşıya gelindiğnde.

But it doesn't require a miracle.

İhtiyacımız olan şey bir mucize değil.

It just requires determined organization.

Kararlı bir örgütlenmeye ihtiyacımız var.

So we shouldn't succumb to defeatism.

Yenilgiyi kabul etmemeliyiz.

Whenever someone says,

Biri size

"It's too late, the apocalypse is here,"

“Artık çok geç, kıyamet kapıda” dediğinde

reply, "Nah, we can stop it with just two percent."

“Hayır, sadece yüzde iki ile durdurabiliriz” deyin.

And when COP 27 convenes in Egypt in November 2022,

Kasım 2022′de Mısır’da COP 27 konferansı toplandığında

we should tell the attending leaders

katılan liderlere 1.5 Santigrat derece ile ilgili

that it's not enough to make vague future pledges

muğlak vaatler vermenin

about 1.5 degrees Celsius.

yeterli olmadığını söylemeliyiz.

We want them to take out their pens

Kalemlerini ceplerinden çıkarmalarını

and sign a check

ve küresel yıllık gelirin yüzde ikisine

for two percent of annual global GDP.

karşılık gelecek bir çek yazmalarını istemeliyiz.

Thank you.

Teşekkür ederim.