Nina Jablonski breaks the illusion of skin color

Nina Jablonski ten rengi yanılgısını yıkıyor

Çeviri: Nihan Ates Gözden geçirme: Sancak Gülgen

İlginçtir, Charles Darwin

Interestingly, Charles Darwin

was born a very lightly pigmented man,

kısmi-koyu arası pigmentli bir dünyada

in a moderately-to-darkly pigmented world.

oldukça açık pigmentli bir insan olarak doğdu.

Over the course of his life,

Hayatı boyunca

Darwin had great privilege.

Darwin muazzam ayrıcalıklara sahipti.

He lived in a fairly wealthy home.

Oldukça zengin bir evde yaşadı.

He was raised by very supportive and interested parents.

Destekleyici ve ilgili ebeveynlerce büyütüldü.

And when he was in his 20s

Ve 20'li yaşlarındayken

he embarked upon a remarkable voyage on the ship the Beagle.

Beagle adlı gemi ile olağanüstü bir yolculuğa çıktı.

And during the course of that voyage,

Ve bu seyahati boyunca,

he saw remarkable things:

olağanüstü şeyler gördü.

tremendous diversity of plants and animals, and humans.

Bitkilerin, hayvanların ve insanların muazzam çeşitliliği.

And the observations that he made

Ve bu destansı yolculuğunda

on that epic journey

yaptığı gözlemler, nihayetinde

were to be eventually distilled

150 yıl önce yayınlanan

into his wonderful book, "On the Origin of Species,"

harika kitabı Türlerin Kökeni'nde

published 150 years ago.

biçimlenecekti.

Now what is so interesting

Türlerin Kökeni'ni hakkında

and to some, the extent, what's a bit infamous

oldukça ilginç

about "The Origin of Species,"

ve biraz da kötü şöhretli olan şey,

is that there is only one line in it

bu kitapta insan evrimi hakkında

about human evolution.

sadece bir satır olmasıdır.

"Light will be thrown on the origin of man

İnsanlığın kökeni ve tarihi

and his history."

açıklığa kavuşturulacaktır.

It wasn't until much longer,

Çok sürmeden,

much later,

çok zaman geçmeden,

that Darwin actually spoke

Darwin bilfiil insanlar hakkında

and wrote about humans.

konuşup yazdı.

Now in his years of

Beagle ile seyahat

traveling on the Beagle,

yıllarından

and from listening to the accounts

ve söylentilerden

or explorers and naturalists,

kaşiflerden ve doğabilimcilerden duyduklarından,

he knew that skin color

ten renginin

was one of the most important ways

insanların farklılaştığı en önemli yönlerden

in which people varied.

birisi olduğunu biliyordu.

And he was somewhat interested in the pattern of skin color.

Ve bir şekilde ten rengi paterni ile ilgileniyordu.

He knew that darkly pigmented peoples

Koyu pigmentli insanların

were found close to the equator;

ekvatora yakın bulunduğunu biliyordu.

lightly pigmented peoples, like himself,

Kendisi gibi açık pigmentli insanlar

were found closer to the poles.

kutuplara daha yakın bulunuyordu.

So what did he make of all this?

Öyleyse tüm bunlardan ne sonuç çıkardı?

Well he didn't write anything about it in The Origin of Species.

Bu konuda Türlerin Kökeni'nde hiçbir şey yazmadı.

But much later, in 1871,

Fakat çok sonraları, 1871'de

he did have something to say about it.

Bu konuda söyleyeceği bir şey vardı.

And it was quite curious. He said,

Ve bu oldukça ilginç bir şeydi.

"Of all the differences between the races of men,

"İnsan ırkları arasındaki tüm farklılıklar içinde,

the color of the skin is the most conspicuous

ten rengi en göze çarpan

and one of the best marked."

ve en belirgin olanlardan birisidir."

And he went on to say,

Ve şöyle devam etti:

"These differences do not coincide

"Bu farklılıklar,

with corresponding differences in climate."

iklim farklılıkları ile uyumlu değildir."

So he had traveled all around.

Her yere seyahat etmişti.

He had seen people of different colors

Farklı yerlerde yaşayan

living in different places.

farklı renkteki insanları görmüştü.

And yet he rejected the idea

Ve sonuçta, insan ten pigmentasyonunun

that human skin pigmentation

iklim ile ilgili olduğu

was related to the climate.

fikrine karşı çıkmıştı.

If only Darwin lived today.

Darwin bugün yaşasaydı.

If only Darwin had NASA.

Darwin'in zamanında NASA olsaydı.

Now, one of the wonderful things that NASA does

Günümüzde, NASA'nın yaptığı harika şeylerden birisi

is it puts up a variety of satellites

çevremiz hakkındaki her türlü ilginç şeyi

that detect all sort of interesting things about our environment.

meydana çıkaran çeşitli uydular sağlamasıdır.

And for many decades now

Ve şimdi, onlarca yıldır

there have been a series of TOMS satellites

Dünya yüzeyindeki radyasyon hakkında

that have collected data about the radiation of the Earth's surface.

veri toplayan bir dizi TOMS uyduları var.

The TOMS 7 satellite data, shown here,

Burada gösterilen TOMS 7 uydusunun verileri

show the annual average

Dünya yüzeyindeki yıllık ultraviyole rasyasyon

ultraviolet radiation at the Earth's surface.

ortalamasını gösteriyor.

Now the really hot pink and red areas

Çok koyu pembe ve kırmızı alanlar

are those parts of the world that receive the highest amounts

dünyanın yıl boyunca en yüksek miktarda

of UV during the year.

UV ışına maruz kalan yerleri.

The incrementally cooler colors --

Artarak soğuklaşan renkler

blues, greens, yellows, and finally grays --

maviler, yeşiller, sarılar ve nihayetinde griler,

indicate areas of much lower ultraviolet radiation.

çok daha düşük ultraviyole radyasyon alanlarını gösteriyor.

What's significant to the story of human skin pigmentation

İnsan deri pigmentasyonunun öyküsü açısından belirgin olan şey

is just how much of the Northern Hemisphere

Kuzey Yarıküre'nin ne kadarının

is in these cool gray zones.

bu soğuk gri alanlarda yer alması.

This has tremendous implications for our understanding

Bu, insan deri pigmentasyonunun evrimini idrakımız

of the evolution of human skin pigmentation.

için muazzam çıkarımlar sunuyor.

And what Darwin could not appreciate,

Ve Darwin'in kavrayamadığı,

or didn't perhaps want to appreciate at the time,

veya belki de o zaman kavramak istemediği şey

is that there was a fundamental relationship

ultraviyole radyasyon yoğunluğu ve

between the intensity of ultraviolet radiation

deri pigmentasyonu arasında

and skin pigmentation.

temel bir ilişki olduğuydu.

And that skin pigmentation itself

Ve deri pigmentasyonunun da

was a product of evolution.

evrimin bir sonucu olduğu idi.

And so when we look at a map of skin color,

Ten rengi ve beklenen ten rengi haritalarına baktığımızda

and predicted skin color, as we know it today,

günümüzde bilindiği üzere,

what we see is a beautiful gradient

gördüğümüz şey, ekvatora doğru

from the darkest skin pigmentations toward the equator,

en koyu olan deri pigmentasyonundan,

and the lightest ones toward the poles.

kutuplara doğru en açık olana doğru olan hoş bir değişim.

What's very, very important here

Burada çok çok önemli olan şey

is that the earliest humans

ilk insanların

evolved in high-UV environments,

ekvatoral Afrika'da

in equatorial Africa.

yüksek UV ortamında evrilmiş olmaları.

The earliest members of our lineage,

Irkımızın ilk üyeleri,

the genus Homo, were darkly pigmented.

yani genus Homo, koyu pigmentliydi.

And we all share this incredible heritage

Ve hepimiz, şu şaşırtıcı kalıtımı paylaşıyoruz

of having originally been

bir buçuk iki milyon yıl önce

darkly pigmented,

aslında

two million to one and half million years ago.

koyu pigmentli idik.

Now what happened in our history?

Tarihte ne yaşandı?

Let's first look at the relationship

İlk önce dünya yüzeyine düşen

of ultraviolet radiation to the Earth's surface.

ultraviyole radyasyon ilişkisine bakalım.

In those early days of our evolution,

Evrimimizin ilk zamanlarında,

looking at the equator,

ekvator çevresine baktığımızda,

we were bombarded by high levels of ultraviolet radiation.

yüksek seviyede ultraviyole radyasyon bombardımanına maruz kalmıştık.

The UVC, the most energetic type,

En enerjik tip olan UVC

was occluded by the Earth's atmosphere.

Dünya atmosferince engellenmişti.

But UVB and UVA

Fakat özellikle UVB ve UVA

especially, came in unimpeded.

engellenmeden ulaşıyordu.

UVB turns out to be incredibly important.

UVB inanılmaz derecede önemli hale gelmişti.

It's very destructive,

UVB oldukça yıkıcıdır.

but it also catalyzes the production of vitamin D in the skin,

Fakat aynı zamanda derideki D vitamini üretimini katalize eder.

vitamin D being a molecule that we very much need

D vitamini kuvvetli kemikler, bağışıklık sisteminin sağlığı,

for our strong bones, the health of our immune system,

ve vücuttaki diğer pek çok önemli fonksiyon

and myriad other important functions in our bodies.

için çok ihtiyaç duyduğumuz bir molekül.

So, living at the equator, we got

Ekvatorda yaşayarak,

lots and lots of ultraviolet radiation

çok miktarda ultraviyole radyasyona maruz kaldık,

and the melanin --

ve derimizdeki

this wonderful, complex, ancient polymer

harika, karmaşık, en eski polimer

compound in our skin --

bileşen olan melanin

served as a superb natural sunscreen.

muhteşem bir güneşten koruyucu işlevi gördü.

This polymer is amazing

Bu polimer şaşırtıcı

because it's present in so many different organisms.

çünkü pek çok farklı organizmada bulunuyor.

Melanin, in various forms, has probably been on the Earth

Melanin, değişik formlarda

a billion years,

muhtemelen bir milyar yıldır dünyada.

and has been recruited over and over again

Ve sıkça olduğu gibi, evrim tarafından

by evolution, as often happens.

defalarca görevlendirildi.

Why change it if it works?

İşe yarıyorsa neden değiştiresiniz ki?

So melanin was recruited, in our lineage,

Bu nedenle, melanin ırkımızda

and specifically in our earliest ancestors

özellikle Afrika'da evrilen ilk atalarımızda

evolving in Africa,

doğal bir güneşten koruyucu

to be a natural sunscreen.

olarak görevlendirildi.

Where it protected the body

Vücüdu

against the degradations of ultraviolet radiation,

ultraviyole radyasyon bozunumuna,

the destruction, or damage to DNA,

DNA'nın yıkımına veya zarar görmesine,

and the breakdown of a very important molecule called folate,

ve vücuttaki hücre üretimine ve bölünmesine yardımcı olan

which helps to fuel cell production,

folik asit molekülünün yıkımına

and reproduction in the body.

karşı korudu.

So, it's wonderful. We evolved this very protective,

Harika. Bu oldukça koruyucu ve

wonderful covering of melanin.

harika melanin korumasını geliştirdik.

But then we moved.

Fakat daha sonra göç ettik.

And humans dispersed -- not once, but twice.

Ve insanlar dağıldı, bir kez değil, iki kez.

Major moves, outside of our equatorial homeland,

Başlıca göçler ekvatoral anayurdumuz Afrika'dan

from Africa into other parts of the Old World,

eski dünyanın diğer yerlerine,

and most recently, into the New World.

ve en yakın geçmişte Yeni Dünya'ya.

When humans dispersed into these latitudes,

İnsanlar buralara yayılınca

what did they face?

ne ile karşılaştılar?

Conditions were significantly colder,

Koşullar bariz şekilde daha soğuktu,

but they were also less intense

ancak ultraviyole rejim açısından

with respect to the ultraviolet regime.

daha hafifti.

So if we're somewhere in the Northern Hemisphere,

Eğer kuzey yarıkürede bir yerlerde isek,

look at what's happening to the ultraviolet radiation.

ultraviyole rasyasyona ne oluyor bakın.

We're still getting a dose of UVA.

Hala bir miktar UVA alıyoruz.

But all of the UVB,

Fakat UVB'nin tamamı,

or nearly all of it,

veya neredeyse tamamı,

is dissipated through the thickness of the atmosphere.

atmosferin kalınlığı içinde kayboluyor.

In the winter, when you are skiing in the Alps,

Kış mevsiminde Alpler'de kayak yaparken,

you may experience ultraviolet radiation.

ultraviyole radyasyona maruz kalabilirsiniz.

But it's all UVA,

Fakat bunun tamamı UVA'dır,

and, significantly, that UVA

ve kayda değer şekilde, UVA

has no ability to make vitamin D in your skin.

derinizde D vitamini yapma yeteneğine sahip değildir.

So people inhabiting northern hemispheric environments

Yani kuzey yarıkürede yaşayan insanlar

were bereft of the potential

yılın çoğu zamanında

to make vitamin D in their skin for most of the year.

derilerinde D vitamini üretme potansiyelinden mahrumdu.

This had tremendous consequences

Bu durum insanın deri pigmentasyonu

for the evolution of human skin pigmentation.

açısından muazzam sonuçlar doğurdu.

Because what happened, in order to ensure health and well-being,

Vücut sağlığını garantilemek için,

these lineages of people

kuzey yarıküreye yayılan

dispersing into the Northern Hemisphere

bu insan nesilleri

lost their pigmentation.

pigmentasyonlarını kaybettiler.

There was natural selection

Açık pigmentli deri evrimi için

for the evolution of lightly pigmented skin.

doğal seçilim vardı.

Here we begin to see the evolution

Burada artık tüm insanlığı karakterize eden

of the beautiful sepia rainbow

o güzel kahverengi gökkuşağının

that now characterizes all of humanity.

evrimleşmesini görmeye başlıyoruz.

Lightly pigmented skin evolved not just once,

Açık pigmentli deri sadece bir kez değil,

not just twice, but probably three times.

iki kez değil, muhtemelen üç kez evrildi.

Not just in modern humans,

Sadece modern insanda değil,

but in one of our distant unrelated ancestors,

uzak atalarımızdan birisinde;

the Neanderthals.

Neanderthal'lerde de.

A remarkable, remarkable testament

Evrimin gücünün

to the power of evolution.

dikkat çekici, çarpıcı bir kanıtı.

Humans have been on the move for a long time.

İnsanlar, uzun zamandır hareket halinde.

And just in the last 5,000 years,

Ve son 5.000 yıldır,

in increasing rates, over increasing distances.

artan oranlarda ve artan mesafelerde.

Here are just some of the biggest movements of people,

Bunlar, insanların son 5.000 yıldaki en büyük

voluntary movements, in the last 5,000 years.

gönüllü göçlerinden bazıları.

Look at some of the major latitudinal transgressions:

Büyük enlemlerdeki gerilemelerine bakın

people from high UV areas

Yüksek UV bölgelerinden

going to low UV and vice versa.

düşük UV bölgelerine giden insanlar ve tam tersi.

And not all these moves were voluntary.

Ve tüm bu göçler gönüllü değildi.

Between 1520 and 1867,

1520 ve 1867 arasında

12 million, 500 people

12 milyon 500 insan

were moved from high UV

transatlantik köle ticaretinde

to low UV areas

yüksek UV bölgelerinden

in the transatlantic slave trade.

düşük UV bölgelerine getirilmişlerdi.

Now this had all sorts of invidious social consequences.

Bunun her şekillerde kırıcı sosyal sonuçları olmuştu.

But it also had deleterious

Ama aynı zamanda

health consequences to people.

insanlara zararlı sağlık sonuçları da olmuştu.

So what? We've been on the move.

Ne olmuş yani? Hareket halindeydik.

We're so clever we can overcome all of these

O kadar akıllıyız ki biyolojik gözüken

seeming biological impediments.

tüm bu engellerin üstesinden gelebiliriz.

Well, often we're unaware

Sıklıkla, cildimizin doğuştan

of the fact that we're living

yetersiz adapte olduğu ortamlarda

in environments in which our skin

yaşadığımız gerçeğinin

is inherently poorly adapted.

farkında değiliz.

Some of us with lightly pigmented skin

Açık pigmentli ten rengine sahip bazılarımız

live in high-UV areas.

yüksek UV bölgelerinde yaşıyor.

Some of us with darkly pigmented skin

Koyu pigmentli ten rengine sahip bazılarımız

live in low-UV areas.

düşük UV bölgelerinde yaşıyor.

These have tremendous consequences for our health.

Bunlar sağlığımız için çok büyük sonuçlar doğurabilir.

We have to, if we're lightly pigmented,

Eğer açık pigmentliysek,

be careful about the problems of skin cancer,

cilt kanseri problemleri

and destruction of folate in our bodies,

ve bolca güneş ile vücudumuzdaki folik asitin yıkımı hakkında

by lots of sun.

dikkatli olmalıyız.

Epidemiologists and doctors

Epidemiyologlar ve doktorlar

have been very good about telling us

cildimizi korumamız gerektiğinı söyleyerek

about protecting our skin.

bize çok iyi davrandılar.

What they haven't been so good about instructing people

Yüksek enlem bölgelerinde yaşayan

is the problem of darkly pigmented people

ya da sürekli kapalı alanda çalışan

living in high latitude areas,

koyu pigmentli insanların problemini

or working inside all the time.

insanlara anlatmayarak ise pek iyi davranmadılar.

Because the problem there is just as severe,

Çünkü oradaki problem de aynı şekilde ciddi.

but it is more sinister,

Ama daha kötü.

because vitamin D deficiency,

Çünkü ultraviyolet B radyasyonunu yoksunluğundan gelen

from a lack of ultraviolet B radiation,

D vitamini eksikliği

is a major problem.

çok büyük bir problem.

Vitamin D deficiency creeps up on people,

D vitamini eksikliği insanlara sinsice yaklaşır

and causes all sorts of health problems to their bones,

ve kemiklerinde her çeşit probleme,

to their gradual decay of their immune systems,

bağışıklık sistemlerinde kademeli bir bozulmaya

or loss of immune function,

ya da bağışıklık kaybı problemlerine

and probably some problems

ve büyük ihtimalle ruh hallerinde ve sağlıklarında

with their mood and health,

akıl sağlıklarında

their mental health.

problemlere yol açar.

So we have, in skin pigmentation,

Yani evrimin harika ürünlerinden biri olan

one of these wonderful products of evolution

ten pigmentasyonunun

that still has consequences for us today.

bizim için bugün hala geçerli olan sonuçları var.

And the social consequences,

Ve bildiğimiz gibi sosyal sonuçlar,

as we know, are incredibly profound.

inanılmaz bir şekilde derin.

We live in a world where we

Açık ve koyu pigmentli insanların

have lightly and darkly pigmented people

yan yana yaşadığı

living next to one another,

bir dünyada yaşıyoruz.

but often brought into proximity initially

Ama çoğu zaman başlangıçta haksız

as a result of very invidious social interactions.

bir sosyal etkileşimin sonucunda yan yana gelmişiz.

So how can we overcome this?

Peki nasıl bunun üstesinden gelebiliriz?

How can we begin to understand it?

Bunu nasıl anlamaya başlayabiliriz?

Evolution helps us.

Evrim bize yardımcı olur.

200 years after Darwin's birthday,

Darwin'in doğum gününden 200 yıl sonra,

we have the first moderately pigmented President of the United States.

Amerikanın ilk orta derecede pigmentli başkanına sahibiz.

(Applause)

(Alkışlar)

How wonderful is that?

Bu ne kadar harika?

(Applause)

(Alkışlar)

This man is significant for a whole host of reasons.

Bu adam bir çok sebepler nedeniyle önemli.

But we need to think about how he compares,

Ama biz pigmentasyonu açısından,

in terms of his pigmentation, to other people on Earth.

onun dünyadaki diğer insanlarla nasıl kıyaslandığını düşünmeliyiz.

He, as one of many urban admixed populations,

O, bir çok karışık şehir popülasyonlarından gelen biri,

is very emblematic

karışık ebeveynliliğin,

of a mixed parentage, of a mixed pigmentation.

karışık pigmentasyonun sembolü.

And he resembles, very closely,

Ve o, Güney Afrika ya da Güneydoğu Asya'da yaşayan

people with moderate levels of pigmentation

orta dereceli pigmentasyonlu insanlara

who live in southern Africa, or Southeast Asia.

çok yakından benziyor.

These people have a tremendous potential

Bu insanlar güneşe maruz kalma sonucunda

to tan, to develop more pigment in their skin,

çok büyük bir bronzlaşma,

as a result of exposure to sun.

ciltlerinde daha fazla pigment oluşturma potansiyeline sahipler.

They also run the risk of vitamin D deficiency,

Onlarda aynı zamanda D vitamini eksikliği riski de bulunur,

if they have desk jobs, like that guy.

eğer o adam gibi masa başı işlerde çalışıyorlarsa.

So lets all wish for his great health,

Öyleyse hep beraber ona bol sağlık

and his awareness of his own skin pigmentation.

ve kendi ten pigmentasyonunun farkındalılığını dileyelim.

Now what is wonderful

İnsan ten pigmentasyonunun evrimi

about the evolution of human skin pigmentation,

ve pigmentasyon fenomeni hakkında

and the phenomenon of pigmentation,

muhteşem olan şey

is that it is the demonstration,

doğal seçilim yoluyla

the evidence, of evolution

evrimin ispatının,

by natural selection,

kanıtının

right on your body.

hemen vücudunuzda olmasıdır.

When people ask you, "What is the evidence for evolution?"

İnsanlar size, "evrim için kanıt nedir?" diye sorduklarında

You don't have to think about some exotic examples, or fossils.

Aklınıza egzotik örnekler ya da fosillerin gelmesi gerekmez.

You just have to look at your skin.

Kendi teninize bakmanız yeter.

Darwin, I think, would have appreciated this,

Bence, hayatı boyunca iklimin

even though he eschewed the importance

pigmentasyonun evrimindeki önemininden kaçınsa da

of climate on the evolution of pigmentation during his own life.

Darwin bunu takdir ederdi.

I think, were he able to look

Sanıyorum ki, eğer günümüzdeki

at the evidence we have today, he would understand it.

kanıtları görebilseydi, bunu anlardı.

He would appreciate it.

Bunu kavrardı.

And most of all, he would teach it.

Ve en önemlisi, bunu öğretirdi.

You, you can teach it.

Sizler, sizler bunu öğretebilirsiniz.

You can touch it.

Buna dokunabilirsiniz.

You can understand it.

Bunu anlayabilirsiniz.

Take it out of this room.

Bunu bu odanın dışına taşıyabilirsiniz.

Take your skin color,

Ten renginizi alın,

and celebrate it.

ve kutlayın.

Spread the word.

Duymayan kalmasın.

You have the evolution

Türümüzün

of the history of our species,

evrim hikayesine sahipsiniz,

part of it, written in your skin.

bir kısmı cildinizde yazılı.

Understand it. Appreciate it. Celebrate it.

Anlayın. Kavrayın. Kutlayın.

Go out. Isn't it beautiful? Isn't it wonderful?

Dışarı çıkın, Güzel değil mi? Harika değil mi?

You are the products of evolution.

Sizler evrimin ürünlerisiniz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)