Daniel Pauly: The ocean's shifting baseline

Çeviri: Meric Aydonat Gözden geçirme: Tanyel Tan

I'm going to speak

Bu gün konuşacağım

about a tiny, little idea.

konu küçük bir fikir.

And this is about shifting baseline.

Değişen taban seviyesi hakkında.

And because the idea can be explained in one minute,

Bu fikir bir dakikada açıklanabileceği için

I will tell you three stories before

zamanı doldurayım diye

to fill in the time.

önce size üç hikaye anlatacağım.

And the first story

Ve ilk hikaye

is about Charles Darwin, one of my heroes.

benim kahramanlarımdan biri olan Charles Darwin hakkında.

And he was here, as you well know, in '35.

Bildiğiniz gibi 1835 yılında buradaydı.

And you'd think he was chasing finches,

İspinoz kovaladığını düşünebilirsiniz,

but he wasn't.

fakat kovalamıyordu.

He was actually collecting fish.

Aslında balık topluyordu.

And he described one of them

Ve bir türü

as very "common."

oldukça ''yaygın'' olarak tanımladı.

This was the sailfin grouper.

Bu sailfin orfozuydi.

A big fishery was run on it

Bu balıkları avlamak '80 lere kadar

until the '80s.

çok yaygın idi.

Now the fish is on the IUCN Red List.

Şimdi bu balıklar IUCN'nin tehlikedeki türler listesinde.

Now this story,

Şimdi bu hikayeyi

we have heard it lots of times

birçok kez duyduk,

on Galapagos and other places,

Galapagos adaları ve diğer yerlerin

so there is nothing particular about it.

belirli bir özelliği yok.

But the point is, we still come to Galapagos.

Fakat biz halen Galapagos'a gidiyoruz.

We still think it is pristine.

Bozulmamış olduğunu düşünüyoruz

The brochures still say

ve broşürlerde de

it is untouched.

bozulmamış saf ve temiz olarak gösteriliyor.

So what happens here?

Peki buralarda neler oluyor?

The second story, also to illustrate another concept,

İkinci hikaye de, aynı zamanda başka bir kavramı gösteriyor,

is called shifting waistline.

değişen bel ölçüsü.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Because I was there in '71,

1971'de buradaydım,

studying a lagoon in West Africa.

Batı Afrika'da gölcük çalışması yapıyordum.

I was there because I grew up in Europe

Oradaydım çünkü Avrupa'da büyümüştüm

and I wanted later to work in Africa.

ve sonra Afrika'da çalışmak istiyordum.

And I thought I could blend in.

Uyum sağlarım diye düşünmüştüm.

And I got a big sunburn,

Güneşte kötü bir şekilde yandım

and I was convinced that I was really not from there.

ve aslında oradan olmadığıma ikna oldum.

This was my first sunburn.

Bu benim ilk güneş yanığımdı.

And the lagoon

Bu gölcük,

was surrounded by palm trees,

palmiye ağaçlarıyla

as you can see, and a few mangrove.

ve biraz da mangrovlarla sarılıydı.

And it had tilapia

yaklaşık 20 santimetre büyüklüğünde

about 20 centimeters,

tilapia balıkları vardı,

a species of tilapia called blackchin tilapia.

tilapia türünden blackthin tilapialar.

And the fisheries for this tilapia

Bu tür tilapialar için balıkçılık

sustained lots of fish and they had a good time

sürdürüldü ve iyi vakit geçirildi

and they earned more than average

ve Gana'nın ortalamasından daha çok

in Ghana.

kazanıldı.

When I went there 27 years later,

Ben 27 yıl sonra oraya gidince

the fish had shrunk to half of their size.

balıklar yarı yarıya küçülmüşlerdi.

They were maturing at five centimeters.

Beş santimetreye kadar gelişiyorlardı.

They had been pushed genetically.

Genetik olarak zorlanmışlardı.

There were still fishes.

Balık çiftlikleri hala vardı.

They were still kind of happy.

Hala mutlu sayılırlardı.

And the fish also were happy to be there.

Balıklar da orada olmaktan da mutlulardı.

So nothing has changed,

Değişen bir şey yoktu,

but everything has changed.

fakat her şey değişmişti.

My third little story

Üçüncü hikayem ise,

is that I was an accomplice

Güneydoğu Asya'ya

in the introduction of trawling

ağ ile balık tutmayı tanıştırmakta

in Southeast Asia.

suç ortağı olmam.

In the '70s -- well, beginning in the '60s --

1970'lerde, daha doğrusu 1960'ların başında

Europe did lots of development projects.

Avrupa birçok geliştirme projesi yaptı.

Fish development

Balıkçılıkta gelişmeler,

meant imposing on countries

100.000 balıkçısı olan ülkelerin

that had already 100,000 fishers

endüstriyel balıkçılık yapmasına

to impose on them industrial fishing.

zorlanması anlamına geliyordu.

And this boat, quite ugly,

Bu oldukça çirkin teknenin

is called the Mutiara 4.

adı Mutiara 4.

And I went sailing on it,

Bu tekneyle denize açıldım

and we did surveys

ve Güney Çin Denizi'nin güneyinde,

throughout the southern South China sea

özellikle Java Denizi'nde

and especially the Java Sea.

araştırmalar yaptık.

And what we caught,

Yakaladıklarımızı

we didn't have words for it.

kelimelerle tarif edemezdik.

What we caught, I know now,

Ne yakaladığımızı şimdi anlıyorum,

is the bottom of the sea.

denizin dibini yakaladık.

And 90 percent of our catch

Yakaladıklarımızın %90'ı

were sponges,

sünger

other animals that are fixed on the bottom.

ve denizin altına sabitlenen diğer canlılardı.

And actually most of the fish,

Açıkçası balıkların çoğu

they are a little spot on the debris,

enkazda küçük noktalardı,

the piles of debris, were coral reef fish.

döküntülerin arasında mercanlar vardı.

Essentially the bottom of the sea came onto the deck

Denizin dibi güvertedeydi

and then was thrown down.

ve sonra geri denize atıldı.

And these pictures are extraordinary

Bu fotoğraflar olağanüstü

because this transition is very rapid.

çünkü geçişler çok hızlı.

Within a year, you do a survey

Bir sene içerisinde araştırma yapıyorsunuz

and then commercial fishing begins.

ve ticari balıkçılık başlıyor.

The bottom is transformed

Denizin altı

from, in this case, a hard bottom or soft coral

sert dip ya da yumuşak mercanlardan

into a muddy mess.

çamura dönüştü.

This is a dead turtle.

Bu ölü bir kaplumbağa.

They were not eaten, they were thrown away because they were dead.

Yenilmemişlerdi, öldükleri için denize tekrar atılmışlardı.

And one time we caught a live one.

Bir keresinde canlı yakaladık.

It was not drowned yet.

Henüz boğulmamıştı.

And then they wanted to kill it because it was good to eat.

Yemek için öldürmek istediler.

This mountain of debris

Balıkçılar bu döküntü yığınını

is actually collected by fishers

gittikleri daha önce balıkçılık

every time they go

yapılmamış yerlerde

into an area that's never been fished.

topladılar.

But it's not documented.

Ancak bunlar belgelenmemiş.

We transform the world,

Biz dünyamızı değiştiriyoruz

but we don't remember it.

ve bunu unutuyoruz.

We adjust our baseline

Okyanus tabanını

to the new level,

yeni bir seviyeye getiriyoruz

and we don't recall what was there.

ve eski halini hatırlamıyoruz.

If you generalize this,

Genelleme yaparsak,

something like this happens.

bunun gibi bir şey oluyor.

You have on the y axis some good thing:

Y ekseninde iyi şeyler olduğunu varsayalım:

biodiversity, numbers of orca,

biyoçeşitlilik, katil balina sayıları,

the greenness of your country, the water supply.

ülkenizin yeşillikleri, su kaynakları.

And over time it changes --

Zaman içinde değişiyor --

it changes

değişimin sebebi

because people do things, or naturally.

insanların yaptıkları ya da doğal koşullar.

Every generation

Her nesil

will use the images

bilinçli hayatının başlangıcında

that they got at the beginning of their conscious lives

gördüğü resimleri

as a standard

standart olarak alır

and will extrapolate forward.

ve ekstrapole eder.

And the difference then,

O anda var olanla arasındaki farkı

they perceive as a loss.

kayıp olarak görür.

But they don't perceive what happened before as a loss.

Ancak bundan önce olanları kayıp olarak görmez.

You can have a succession of changes.

Arka arkaya değişimler olabilir.

At the end you want to sustain

Sonunda bir bakarsınız, korumak istedikleriniz

miserable leftovers.

aslında zavallı artıklar olmuş.

And that, to a large extent, is what we want to do now.

Şimdi büyük ölçüde yaptığımız bu.

We want to sustain things that are gone

Devam ettirmek istediklerimiz çoktan gitmiş

or things that are not the way they were.

ya da aslında eskiden oldukları gibi değil.

Now one should think

Bunların

this problem affected people

tarih öncesi insanları da

certainly when in predatory societies,

etkilediği düşünülebilir,

they killed animals

onlar da hayvanları öldürdüler

and they didn't know they had done so

ve birkaç nesil sonra

after a few generations.

bunu yaptıklarının farkında değillerdi.

Because, obviously,

Çünkü doğal olarak

an animal that is very abundant,

çok bulunan bir hayvanın

before it gets extinct,

soyu tükenmeden önce,

it becomes rare.

sayısı azalır.

So you don't lose abundant animals.

Yani çok bulunan hayvanları birden kaybetmezsiniz.

You always lose rare animals.

Hep sayıları azalmış hayvanları kaybedersiniz.

And therefore they're not perceived

Bu yüzden bunlar

as a big loss.

büyük bir kayıp olarak algılanmazlar.

Over time,

Zamanla,

we concentrate on large animals,

büyük hayvanlara odaklanırız

and in a sea that means the big fish.

ve denizde bunun anlamı büyük balıklar.

They become rarer because we fish them.

Bunların sayıları azalır, çünkü onları avlarız.

Over time we have a few fish left

Zamanla birkaç balık kalınca,

and we think this is the baseline.

buna taban seviyesi deriz.

And the question is,

Soru şu ki,

why do people accept this?

insanlar neden bunu kabulleniyorlar?

Well because they don't know that it was different.

Çünkü daha önce bunun farklı olduğunu bilmiyoruz.

And in fact, lots of people, scientists,

Aslında birçok insan, bilimadamı

will contest that it was really different.

bunun aslında çok farklı olduğunu söyler.

And they will contest this

Bunu söylerler

because the evidence

çünkü daha önceki

presented in an earlier mode

kanıtlar

is not in the way

onların istedikleri

they would like the evidence presented.

gibi sunulmaz.

For example,

Örneğin,

the anecdote that some present,

Kaptan Bilmemkim'in

as Captain so-and-so

daha önce burada

observed lots of fish in this area

çok fazla balık olduğunu söylemesi

cannot be used

su ürünleri bilimadamları

or is usually not utilized by fishery scientists,

tarafından kullanılamaz,

because it's not "scientific."

çünkü "bilimsel" değil.

So you have a situation

Yani durum öyle ki

where people don't know the past,

yazıya sahip toplumlar olmamıza rağmen,

even though we live in literate societies,

geçmişi bilmiyoruz

because they don't trust

çünkü geçmişin

the sources of the past.

kaynaklarına inanmıyorlar.

And hence, the enormous role

Bundan dolayı,

that a marine protected area can play.

korunma alanları önemli rol oynuyor.

Because with marine protected areas,

Çünkü korunma alanlarıyla

we actually recreate the past.

geçmişi yeniden yaratıyoruz.

We recreate the past that people cannot conceive

Taban seviyesi değiştiği

because the baseline has shifted

ve çok aşağıda olduğu için insanların algılayamadığı

and is extremely low.

geçmişi yeniden yaratıyoruz.

That is for people

Bu,

who can see a marine protected area

korunmuş alanları görüp

and who can benefit

bunların sağladığı

from the insight that it provides,

bilgilerden yararlanabilecek insanlar için,

which enables them to reset their baseline.

böylece taban seviyelerini yeniden ayarlayabilirler.

How about the people who can't do that

Peki ya bunlara erişimi

because they have no access --

olmayan insanlar --

the people in the Midwest for example?

Ortabatı'dakiler mesela?

There I think

Onlar için

that the arts and film

bence sanat, filmler

can perhaps fill the gap,

ve simülasyonlar

and simulation.

boşluğu doldurabilir.

This is a simulation of Chesapeake Bay.

Bu Chesapeake Körfezi'nin bir simülasyonu.

There were gray whales in Chesapeake Bay a long time ago --

Çok eskiden, 500 yıl önce, Chesapeake Körfezi'nde

500 years ago.

gri balinalar vardı.

And you will have noticed that the hues and tones

Renklerin ve tonların Avatar'a benzediğini

are like "Avatar."

fark etmişsinizdir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And if you think about "Avatar,"

Avatar'ı düşünürseniz,

if you think of why people were so touched by it --

insanların neden ondan çok etkilendiklerini --

never mind the Pocahontas story --

Pokahontas hikayesini boşverin --

why so touched by the imagery?

neden o resimlerden o kadar etkilendiler?

Because it evokes something

Çünkü onlara

that in a sense has been lost.

kaybolan şeyleri anımsattı.

And so my recommendation,

Bu yüzden benim önerim,

it's the only one I will provide,

bu tek önerim olacak,

is for Cameron to do "Avatar II" underwater.

James Cameron'un Avatar 2'yi sualtında çekmesi.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)