Daniel Pauly: The ocean's shifting baseline

Tłumaczenie: Bartłomiej Szóstak Korekta: Monika Sulima

I'm going to speak

Opowiem o małej idei,

about a tiny, little idea.

Opowiem o małej idei,

And this is about shifting baseline.

którą jest przesunięcie punktu odniesienia.

And because the idea can be explained in one minute,

Idea ta może zostać opisana w minutę,

I will tell you three stories before

opowiem więc najpierw 3 historie,

to fill in the time.

by czymś wypełnić czas.

And the first story

Pierwsza opowieść

is about Charles Darwin, one of my heroes.

jest o Charlesie Darwinie, jednym z moich bohaterów.

And he was here, as you well know, in '35.

Był tu, jak wiecie, w 1835 r.

And you'd think he was chasing finches,

Pomyślicie, że gonił za ziębami,

but he wasn't.

ale nie.

He was actually collecting fish.

Zbierał ryby.

And he described one of them

Jedną z nich opisał

as very "common."

jako bardzo "powszechną".

This was the sailfin grouper.

Ta ryba to Mycteroperca olfax (z okoniowatych).

A big fishery was run on it

Intensywnie odławiana

until the '80s.

do lat '80 XX w.

Now the fish is on the IUCN Red List.

a obecnie znajdująca się w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych IUCN.

Now this story,

To historia,

we have heard it lots of times

którą wiele razy słyszeliśmy

on Galapagos and other places,

na Galapagos i w innych miejscach,

so there is nothing particular about it.

więc nic w niej nadzwyczajnego.

But the point is, we still come to Galapagos.

Chodzi o to, że nadal jeździmy na Galapagos.

We still think it is pristine.

Nadal uważamy je za dziewicze miejsce.

The brochures still say

Broszury wciąż reklamują ją

it is untouched.

jako miejsce nietknięte.

So what happens here?

Co się tutaj dzieje ?

The second story, also to illustrate another concept,

Druga historia, by zobrazować inne pojęcie,

is called shifting waistline.

to tzw. przesuwająca się talia.

(Laughter)

(Śmiech)

Because I was there in '71,

Byłem tam 1971 r.

studying a lagoon in West Africa.

badając lagunę w Zachodniej Afryce.

I was there because I grew up in Europe

Znalazłem się tam, ponieważ dorastałem w Europie,

and I wanted later to work in Africa.

a później chciałem pracować w Afryce.

And I thought I could blend in.

Myślałem, że uda mi się wmieszać w tłum.

And I got a big sunburn,

Doznałem poważnych poparzeń słonecznych

and I was convinced that I was really not from there.

i czułem się jakbym tam nie pasował.

This was my first sunburn.

To było moje pierwsze poparzenie słoneczne.

And the lagoon

Laguna otoczona była palmami,

was surrounded by palm trees,

Laguna otoczona była palmami

as you can see, and a few mangrove.

i kilkoma namorzynami.

And it had tilapia

Były też tilapie,

about 20 centimeters,

mierzące ok. 20 cm,

a species of tilapia called blackchin tilapia.

z gatunku tilapii wielkogłowej.

And the fisheries for this tilapia

Wyłowiono ich ogromne ilości

sustained lots of fish and they had a good time

Wyłowiono ich ogromne ilości

and they earned more than average

i zarobiono na nich więcej niż zwykle

in Ghana.

w Ghanie.

When I went there 27 years later,

Kiedy udałem się tam 27 lat temu,

the fish had shrunk to half of their size.

rozmiar ryb zmniejszył się o połowę.

They were maturing at five centimeters.

Osiągały dojrzałość przy rozmiarach 5 cm.

They had been pushed genetically.

Zostały zmodyfikowane genetycznie.

There were still fishes.

Nadal były rybami.

They were still kind of happy.

W pewnym sensie były szczęśliwe.

And the fish also were happy to be there.

Ryby lubiły to miejsce.

So nothing has changed,

Wbrew pozorom nic się nie zmieniło.

but everything has changed.

Zmieniło się jednak wszystko.

My third little story

Moja trzecia opowieść jest o tym,

is that I was an accomplice

że byłem współodpowiedzialny

in the introduction of trawling

za zapoczątkowanie połowów włokiem

in Southeast Asia.

w południowo-wschodniej Azji.

In the '70s -- well, beginning in the '60s --

Od lat '60 XX w.

Europe did lots of development projects.

Europa wykonała wiele rozwojowych projektów.

Fish development

Rozwój rybołówstwa

meant imposing on countries

oznaczał wprowadzenie w krajach

that had already 100,000 fishers

wyławiających już 100 000 ryb

to impose on them industrial fishing.

rybołówstwa przemysłowego.

And this boat, quite ugly,

Ta łódź, całkiem brzydka,

is called the Mutiara 4.

nazywa się Mutiara 4.

And I went sailing on it,

Pływałem nią

and we did surveys

i robiliśmy badania

throughout the southern South China sea

na południu Morza Południowochińskiego,

and especially the Java Sea.

a szczególnie na Morzu Jawajskim.

And what we caught,

Zabrakło nam słów na to,

we didn't have words for it.

co złapaliśmy.

What we caught, I know now,

Teraz już wiem, że złowiliśmy

is the bottom of the sea.

morskie dno.

And 90 percent of our catch

90% tego co złowiliśmy,

were sponges,

to gąbki

other animals that are fixed on the bottom.

i inne zwierzęta żyjące na dnie.

And actually most of the fish,

Większość ryb to ryby koralowe,

they are a little spot on the debris,

to te małe punkty na odpadach,

the piles of debris, were coral reef fish.

na górze resztek.

Essentially the bottom of the sea came onto the deck

Mieliśmy dno morza na pokładzie

and then was thrown down.

i wyrzuciliśmy to z powrotem za burtę.

And these pictures are extraordinary

To niesamowite obrazy,

because this transition is very rapid.

ponieważ zmiana jest bardzo gwałtowna.

Within a year, you do a survey

Jednego roku robimy badania,

and then commercial fishing begins.

później zaczyna się rybołówstwo komercyjne.

The bottom is transformed

Dno ulega zmianom,

from, in this case, a hard bottom or soft coral

jak w tym przypadku, z dna twardego lub miękkiego koralowego

into a muddy mess.

w dno muliste.

This is a dead turtle.

To martwy żółw.

They were not eaten, they were thrown away because they were dead.

Nie były zjedzone. Wyrzucano je, bo były martwe.

And one time we caught a live one.

Raz złapaliśmy żywego żółwia.

It was not drowned yet.

Jeszcze nie utonął.

And then they wanted to kill it because it was good to eat.

Później chciano go zabić, bo nadawał się do jedzenia.

This mountain of debris

Góra odpadów

is actually collected by fishers

jest zbierana przez rybaków,

every time they go

za każdym razem, gdy udają się na obszary,

into an area that's never been fished.

na których wcześniej nie poławiano,

But it's not documented.

ale nie jest to udokumentowane.

We transform the world,

Zmieniamy świat,

but we don't remember it.

ale o tym nie pamiętamy.

We adjust our baseline

Dostosowujemy nasz punkt odniesienia

to the new level,

do nowego poziomu

and we don't recall what was there.

i nie pamiętamy, co było wcześniej.

If you generalize this,

Ogólnie rzecz ujmując,

something like this happens.

dzieje się coś takiego.

You have on the y axis some good thing:

Na osi rzędnych, mamy coś dobrego:

biodiversity, numbers of orca,

bioróżnorodność, liczebność orek,

the greenness of your country, the water supply.

zieleń we własnym kraju, zapas wody.

And over time it changes --

Z czasem to ulega zmianie.

it changes

Zmienia się przez ludzi.

because people do things, or naturally.

Zmienia się przez ludzi.

Every generation

Każde pokolenie

will use the images

wykorzysta obrazy

that they got at the beginning of their conscious lives

z początku swego świadomego życia

as a standard

jako pewien standard

and will extrapolate forward.

i na ich podstawie dokona szacunków na przyszłość.

And the difference then,

Różnicę traktują jako stratę.

they perceive as a loss.

Różnicę traktują jako stratę.

But they don't perceive what happened before as a loss.

Nie dostrzegają straty która nastąpiła wcześniej.

You can have a succession of changes.

Może zaistnieć następstwo zmian.

At the end you want to sustain

Na końcu będziemy chcieli chronić

miserable leftovers.

marne resztki.

And that, to a large extent, is what we want to do now.

W dużym stopniu to to, co chcemy robić teraz.

We want to sustain things that are gone

Chcemy chronić coś czego nie ma,

or things that are not the way they were.

lub z czym jest źle.

Now one should think

Każdy powinien wziąć pod uwagę fakt,

this problem affected people

że ten problem dotykał ludzi

certainly when in predatory societies,

kiedy w społecznościach drapieżnych

they killed animals

zabijano zwierzęta,

and they didn't know they had done so

nie zdając sobie sprawy ze skutków,

after a few generations.

które następowały po kilku pokoleniach.

Because, obviously,

Oczywistym jest,

an animal that is very abundant,

że zwierzę, które występuje licznie,

before it gets extinct,

zanim wyginie,

it becomes rare.

będzie rzadko występować.

So you don't lose abundant animals.

Licznie występującym zwierzętom nie grozi wyginięcie.

You always lose rare animals.

Zawsze giną rzadkie zwierzęta.

And therefore they're not perceived

Dlatego nie są uważane

as a big loss.

za istotną stratę.

Over time,

Z czasem,

we concentrate on large animals,

koncentrujemy się na dużych zwierzętach,

and in a sea that means the big fish.

w morzu to duże ryby.

They become rarer because we fish them.

Rzadziej występują, bo je łowimy.

Over time we have a few fish left

Z czasem zostanie mała ich liczba,

and we think this is the baseline.

a my uznamy to za normę, punkt odniesienia.

And the question is,

Dlaczego ludzie to akceptują?

why do people accept this?

Dlaczego ludzie to akceptują?

Well because they don't know that it was different.

Ponieważ nie wiedzą, że wcześniej było inaczej.

And in fact, lots of people, scientists,

Wielu ludzi, naukowców,

will contest that it was really different.

będzie spierać się, że było naprawdę inaczej.

And they will contest this

Będą się spierać,

because the evidence

ponieważ dowody

presented in an earlier mode

przedstawione wcześniej

is not in the way

nie były przedstawione tak,

they would like the evidence presented.

jakby chcieli,

For example,

np. anegdota, że jakiś tam kapitan

the anecdote that some present,

np. anegdota, że jakiś tam kapitan

as Captain so-and-so

np. anegdota, że jakiś tam kapitan

observed lots of fish in this area

który widział w tym miejscu dużo ryb

cannot be used

nie może lub nie będzie wzięty pod uwagę

or is usually not utilized by fishery scientists,

przez naukowców od rybołówstwa,

because it's not "scientific."

ponieważ nie jest to "naukowe" podejście.

So you have a situation

Mamy sytuację,

where people don't know the past,

kiedy to ludzie nie znają przeszłości,

even though we live in literate societies,

mimo że żyjemy w piśmiennych społecznościach,

because they don't trust

ponieważ nie ufają

the sources of the past.

źródłom z przeszłości.

And hence, the enormous role

W związku z tym,

that a marine protected area can play.

morskie obszary chronione mogą odegrać ogromną rolę.

Because with marine protected areas,

Dzięki morskim obszarom chronionym,

we actually recreate the past.

odtwarzamy przeszłość,

We recreate the past that people cannot conceive

której ludzie nie potrafią sobie wyobrazić,

because the baseline has shifted

ponieważ zmienił się punkt odniesienia

and is extremely low.

i znajduje się na bardzo niskim poziomie.

That is for people

To dla ludzi,

who can see a marine protected area

którzy widzą sens w morskich obszarach chronionych

and who can benefit

i którzy mogą czerpać korzyści

from the insight that it provides,

z dostarczanej przez nie wiedzy,

which enables them to reset their baseline.

co pozwala im ustawić swój punkt odniesienia na nowo.

How about the people who can't do that

Co z ludźmi, którzy nie mogą tego zrobić,

because they have no access --

bo nie mają dostępu,

the people in the Midwest for example?

np. ludzie ze środkowego zachodu USA?

There I think

Myślę, że tam

that the arts and film

sztuka i film

can perhaps fill the gap,

mogą wypełnić braki,

and simulation.

również symulacja.

This is a simulation of Chesapeake Bay.

To symulacja Zatoki Chesapeake.

There were gray whales in Chesapeake Bay a long time ago --

Dawno temu, były tam wieloryby szare,

500 years ago.

ok. 500 lat temu.

And you will have noticed that the hues and tones

Zauważyliście pewnie, że kolory i odcienie

are like "Avatar."

jak w "Avatarze".

(Laughter)

(Śmiech)

And if you think about "Avatar,"

Jeśli zastanawiacie się nad "Avatarem",

if you think of why people were so touched by it --

dlaczego ludzie byli tak poruszeni,

never mind the Pocahontas story --

pomińcie wątek miłosny,

why so touched by the imagery?

dlaczego obrazy były tak poruszające?

Because it evokes something

Poniewa przywołują coś,

that in a sense has been lost.

co w pewnym sensie zostało utracone.

And so my recommendation,

Mam tylko jedną sugestię,

it's the only one I will provide,

Mam tylko jedną sugestię,

is for Cameron to do "Avatar II" underwater.

by Cameron nakręcił "Avatara II" pod wodą.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)