Shaka Senghor: Why your worst deeds don't define you | TED

Shaka Senghor: Neden yaptığınız en kötü eylemler sizi tanımlamaz

Çeviri: Melisa McDermott Gözden geçirme: Berfin Nur Şahin

Twenty-three years ago,

Yirmi üç yıl önce

at the age of 19,

ben 19 yaşındayken,

I shot and killed a man.

bir adamı silahla öldürdüm.

I was a young drug dealer

Ben çabuk sinirlenen ve

with a quick temper

otomatik tabancası olan

and a semi-automatic pistol.

bir uyuşturucu satıcısıydım.

But that wasn't the end of my story.

Ama bu benim hikayemin sonu değildi.

In fact, it was beginning,

Aslında, başlangıcıydı

and the 23 years since

ve sonraki 23 yıl

is a story of acknowledgment,

bir tanıma,

apology and atonement.

özür ve telafi hikayesidir.

But it didn't happen in the way

Ama bu hikaye sizin hayal ettiğiniz veya düşündüğünüz

that you might imagine or think.

şekilde olmadı.

These things occurred in my life

Hayatımda meydana gelen olaylar

in a way that was surprising,

özellikle benim için şaşırtıcı

especially to me.

bir şekilde oldu.

See, like many of you,

Bakın, bir çoğunuz gibi,

growing up, I was an honor roll student,

büyürken, onur listesinde,

a scholarship student,

burslu,

with dreams of becoming a doctor.

doktor olma hayalleri kuran bir öğrenciydim.

But things went dramatically wrong

Ama annem le babam ayrıldığında

when my parents separated

ve sonunda boşandığında

and eventually divorced.

her şey ciddi bir şekilde kötüye gitti.

The actual events are pretty straightforward.

Yaşanan olaylar aslında epey açık.

At the age of 17,

17 yaşındayken,

I got shot three times

Detroit'te yaşadığım binanın köşesinde dururken

standing on the corner of my block in Detroit.

üç yerimden vuruldum.

My friend rushed me to the hospital.

Arkadaşım beni hastaneye yetiştirdi.

Doctors pulled the bullets out,

Doktorlar kurşunları çıkardı,

patched me up,

beni derleyip toparladı

and sent me back to the same neighborhood where I got shot.

ve vurulduğum aynı mahalleye geri gönderdi.

Throughout this ordeal,

Bütün bu olanlar sırasında,

no one hugged me,

hiç kimse bana sarılmadı,

no one counseled me,

hiç kimse öğüt vermedi,

no one told me I would be okay.

hiç kimse bana her şeyin iyi olacağını söylemedi.

No one told me that I would live in fear,

Hiç kimse bana korku içinde yaşayacağımı,

that I would become paranoid,

paranoyak olacağımı

or that I would react hyper-violently

ya da vurulamaya karşı aşırı şiddetli davranacağımı

to being shot.

söylemedi.

No one told me that one day,

Kimse bana bir gün,

I would become the person behind the trigger.

tetiğin arkasındaki kişi olacağımı söylemedi.

Fourteen months later,

On dört ay sonra,

at 2 a.m.,

sabaha karşı 2'de,

I fired the shots

bir adamın ölümüne yol açacak

that caused a man's death.

silahı ateş ettim.

When I entered prison,

Hapse girdiğimde,

I was bitter, I was angry, I was hurt.

sert, kızgın, incinmiştim.

I didn't want to take responsibility.

Sorumluluk almak istemiyordum.

I blamed everybody from my parents

Ailemden sisteme kadar,

to the system.

herkesi suçluyordum.

I rationalized my decision to shoot

Ateş etme kararıma bahane buldum

because in the hood where I come from,

çünkü geldiğim mahallede,

it's better to be the shooter

ateş edilen olmaktansa

than the person getting shot.

ateş eden olmak daha iyi.

As I sat in my cold cell,

Soğuk hücremde otururken,

I felt helpless,

kendimi çaresiz hissettim,

unloved and abandoned.

sevilmeyen ve terk edilmiş.

I felt like nobody cared,

Hiç kimsenin umursamadığını hissediyordum,

and I reacted

ve tutsaklığıma karşı

with hostility to my confinement.

düşmanlıkla tepki verdim.

And I found myself getting

Kendimi daha da derin

deeper and deeper into trouble.

bir derde sürüklenirken buldum.

I ran black market stores,

Karaborsa dükkanları işlettim,

I loan sharked,

çok yüksek faiz oranlarında borç para verdim

and I sold drugs that were illegally smuggled

ve hapishaneye kaçak getirilen

into the prison.

uyuşturucuları sattım.

I had in fact become

Ben sonuç olarak

what the warden of the Michigan Reformatory called

Michigan Hapishanesi'ndeki gardiyanın deyimiyle

"the worst of the worst."

"beterin beteri" olmuştum.

And because of my activity,

Ve aktivitelerim yüzünden,

I landed in solitary confinement

hapsedilmemin

for seven and a half years

yedi buçuk yılı boyunca,

out of my incarceration.

tek başıma bir hücreye kapatıldım.

Now as I see it, solitary confinement

Şimdi benim açımdan, tek başına hücreye kapatılmak

is one of the most inhumane and barbaric places

kendinizi içinde bulabileceğiniz

you can find yourself,

en insan dışı ve barbarca yerlerden biridir,

but find myself I did.

ama kendimi orada buldum.

One day, I was pacing my cell,

Bir gün, hücremde volta atarken,

when an officer came and delivered mail.

bir memur gelip postayı getirdi.

I looked at a couple of letters

Bir kaç mektuba

before I looked at the letter

üzerinde oğlumun kargacık burgacık el yazısı olan mektuba bakmadan

that had my son's squiggly handwriting on it.

önce baktım.

And anytime I would get a letter from my son,

Ne zaman oğlumdan bir mektup alsam,

it was like a ray of light

hayal edebileceğiniz en karanlık yerde görülen

in the darkest place you can imagine.

bir ışık demeti gibi geliyordu.

And on this particular day, I opened this letter,

Ve özellikle bu günde, mektubunu açtım

and in capital letters, he wrote,

ve içinde büyük harflerle,

"My mama told me why you was in prison:

"Annem bana senin neden hapiste olduğunu söyledi:

murder."

cinayet." yazmış.

He said, "Dad, don't kill.

Demiş ki, "Baba, öldürme.

Jesus watches what you do. Pray to Him."

Tanrı her yaptığını izliyor. O'na dua et."

Now, I wasn't religious at that time,

Şimdi, ben o sırada dindar değildim,

nor am I religious now,

şu an da değilim,

but it was something so profound

ama oğlumun söylediklerinde

about my son's words.

bir derinlik vardı.

They made me examine things about my life

Sözleri hayatım hakkında daha önce düşünmediğim

that I hadn't considered.

şeyleri gözden geçirmemi sağladı.

It was the first time in my life

Hayatımda ilk defa

that I had actually thought about the fact

oğlumun beni bir katil olarak göreceği

that my son would see me as a murderer.

düşüncesi geçti aklımdan.

I sat back on my bunk

Yatağıma yattım

and I reflected on something I had read

ve [Platon]'dan

in [Plato],

okuduğum bir şey hakkında düşündüm,

where Socrates stated in "Apology"

Sokrates'in savunmasında

that the unexamined life isn't worth living.

incelenmemiş bir hayatın yaşamaya değer olmadığını yazmıştı.

At that point is when the transformation began.

Bu sırada da değişim süreci başladı.

But it didn't come easy.

Ama kolay olmadı.

One of the things I realized,

Fark ettiğim şeylerden biri de,

which was part of the transformation,

ki bu da değişim sürecinin bir parçasıydı,

was that there were four key things.

dört ana temanın bulunmasıydı.

The first thing was,

Birincisi,

I had great mentors.

harika akıl hocalarım vardı.

Now, I know some of you all are probably thinking,

Biliyorum, bazılarınız şuan,

how did you find a great mentor in prison?

hapiste nasıl iyi bir akıl hocası bulabildin ki? diye düşünüyor.

But in my case,

Ama benim için,

some of my mentors

hocalarımın bazıları

who are serving life sentences

müebbet yatıyor

were some of the best people to ever come into my life,

ve bu insanlar hayatıma girebilecek en iyi insanlardı,

because they forced me to look at my life honestly,

çünkü beni hayatıma dürüstçe bakmama zorladılar

and they forced me to challenge myself

ve kendi kendimin karar verme aşamasında

about my decision making.

meydan okumama zorladılar.

The second thing was literature.

İkincisi edebiyattı.

Prior to going to prison,

Hapse girmeden önce,

I didn't know that there were so many brilliant

bu kadar sayıda müthiş siyahi şair, yazar ve filozof

black poets, authors and philosophers,

olduğunu bilmiyordum

and then I had the great fortune

ve sonra da Malcom X'in otobiyografisiyle karşılaşma

of encountering Malcolm X's autobiography,

şansını ele geçirdim

and it shattered every stereotype I had about myself.

ve bu kitap kendim hakkındaki bütün basmakalıplarımı yıktı.

The third thing was family.

Üçüncüsü ise aileydi.

For 19 years, my father stood by my side

19 yıl boyunca, babam benim yanımda

with an unshakable faith,

sarsılmaz bir inançla durdu,

because he believed that I had what it took

çünkü o, bende hayatımı geri döndürecek

to turn my life around.

ışığa sahip olduğuna inandı.

I also met an amazing woman

Ayrıca inanılmaz bir kadınla tanıştım

who is now the mother of my two-year-old son Sekou,

ki o şimdi benim iki yaşındaki oğlum Sekou'nun annesi,

and she taught me how to love myself

ve o bana kendimi sağlıklı bir şekilde

in a healthy way.

sevmeyi öğretti.

The final thing was writing.

Sonuncusu ise yazmaktı.

When I got that letter from my son,

Oğlumdan o mektubu aldığımda,

I began to write a journal

bir günlük tutmaya başladım

about things I had experienced in my childhood

çocukluğumda ve hapiste yaşadığım

and in prison,

şeyler hakkında

and what it did is it opened up my mind to the idea

ve bunun bana yaptığı da aklımı telafi etmek fikrine

of atonement.

açtı.

Earlier in my incarceration, I had received

Hapis zamanımın öncelerinde,

a letter from one of the relatives of my victim,

kurbanlarımdan birinin akrabalarından bir mektup aldım,

and in that letter,

ve o mektubun içinde de,

she told me she forgave me,

onun beni affetiğini,

because she realized I was a young child

çünkü benim şiddet görmüş

who had been abused

ve birçok zorluktan geçmiş

and had been through some hardships

ve sadece birçok kötü karar vermiş

and just made a series of poor decisions.

genç bir çocuk olduğumu farkettiğini söyledi .

It was the first time in my life

Hayatımda ilk defa

that I ever felt open to forgiving myself.

kendimi affetmeye açık hissetmiştim.

One of the things that happened

O deneyimden sonra

after that experience is that

olanlardan bir tanesi de

I thought about the other men who were incarcerated

benimle beraber

alongside of me,

hapsedilen diğer adamları düşünmek

and how much I wanted to share this with them.

ve bunu onlarla ne kadar çok paylaşmak istediğimdi.

And so I started talking to them about

Sonuç olarak onlarla bazı deneyimleri hakkında

some of their experiences,

konuşmaya başladım

and I was devastated to realize

ve şunu fark ettiğimde yıkıldım ki,

that most of them came from the same abusive environments,

adamların bir çoğu şiddet görülen çevrelerden geliyordu,

And most of them wanted help and they wanted to turn it around,

ve çoğu yardım istiyordu ve olanları düzeltmek istiyordu,

but unfortunately the system

ama ne yazık ki şu anda

that currently holds 2.5 million people in prison

2.5 milyon insanı hapiste tutan sistem

is designed to warehouse

insanları rehabilite etmek veya dönüştürmek yerine

as opposed to rehabilitate or transform.

depolamak için yaratılmış.

So I made it up in my mind

O zaman kendi kendime karar verdim ki,

that if I was ever released from prison

eğer hapisten çıkabilirsem

that I would do everything in my power

var gücümü kullanarak

to help change that.

bu durumu değiştireceğim.

In 2010, I walked out of prison

2010 yılında, yirmi yıl sonra ilk defa

for the first time after two decades.

hapisten çıktım.

Now imagine, if you will,

Şimdi düşünün, mesela,

Fred Flintstone walking into an episode

Fred Çakmaktaş'ın bir "Jetgiller"

of "The Jetsons."

bölümüne girdiğini.

That was pretty much what my life was like.

Bu aşağı yukarı benim hayatım gibiydi.

For the first time, I was exposed to the Internet,

İlk defa, İnternetle,

social media,

sosyal meydayla,

cars that talk like KITT from "Knight Rider."

"Knight Rider"daki KITT gibi konuşan arabalarla karşılaştım.

But the thing that fascinated me the most

Ama beni en çok hayran bırakan şey,

was phone technology.

telefon teknolojisiydi.

See, when I went to prison,

Bakın, ben hapse girdiğimde,

our car phones were this big

bizim araba telefonlarımız bu kadardı

and required two people to carry them.

ve taşınması için iki kişiye ihtiyaç vardı..

So imagine what it was like when I first grabbed

Yani benim küçük Blackberry'mi elime aldığım

my little Blackberry

ilk anı hayal edin

and I started learning how to text.

ve mesaj atmayı öğrenmeye başladım.

But the thing is, the people around me,

Ama, etrafımdaki insanlar,

they didn't realize that I had no idea

benim bu kısaltılmış mesajlardan hiç bir fikrim olmadğının

what all these abbreviated texts meant,

farkında değillerdi,

like LOL, OMG, LMAO,

LOL, OMG, LMAO gibi,

until one day I was having a conversation

ta ki bir gün

with one of my friends via text,

bir arkadaşımla mesajlaşırken,

and I asked him to do something, and he responded back, "K."

ondan bir şey yapmasını istedim ve bana "K" ile cevap verdi.

And I was like, "What is K?"

Ve ben de "K de nedir?"

And he was like, "K is okay."

Ve o da "K tamamdır." dedi.

So in my head, I was like,

Yani kafamda,

"Well what the hell is wrong with K?"

"Peki K ile sorun nedir?" dedim.

And so I text him a question mark.

Ben de arkadaşıma soru işareti yolladım.

And he said, "K = okay."

Ve o da bana, "K = tamam" dedi.

And so I tap back, "FU." (Laughter)

Ben de ona "FU." yazdım. (Gülüşme)

And then he texts back, and he asks me

Sonra o da bana geri mesaj attı ve

why was I cussing him out.

ona neden küfrettiğimi sordu,

And I said, "LOL FU,"

ve ben de ona, "LOL SA" dedim

as in, I finally understand.

yani sonunda anladım anlamında.

(Laughter)

(Gülüşme)

And so fast forward three years,

Peki, üç yıl ileri saralım

I'm doing relatively good.

fena gitmiyorum.

I have a fellowship at MIT Media Lab,

MIT Media Lab'da bir ortaklığım var,

I work for an amazing company called BMe,

BMe diye inanılmaz bir şirket için çalışıyorum,

I teach at the University of Michigan,

Michigan Üniversitesi'nde öğretmenlik yapıyorum,

but it's been a struggle

ama çok mücadele ettim

because I realize that there are more

çünkü daha çok erkek ve kadının

men and women coming home

bu kadar olanağa sahip olamayacağını

who are not going to be afforded those opportunities.

fark ettim.

I've been blessed to work with some amazing

Bir çok inanılmaz erkek ve kadınla çalışma

men and women,

şansına sahip oldum,

helping others reenter society,

başka insanları topluma geri kazandırmaya yardımcı olduk,

and one of them is my friend named Calvin Evans.

ve bu insanlardan bir de Calvin Evans adındaki arkadaşım.

He served 24 years for a crime he didn't commit.

İşlemediği bir suç için 24 yıl yattı.

He's 45 years old. He's currently enrolled in college.

45 yaşında. Şu anda yüksek okulda okuyor.

And one of the things that we talked about

Ve konuştuğumuz şeylerden biri de

is the three things that I found important

kendi dönüşümümde önemli bulduğum

in my personal transformation,

üç şeydi,

the first being acknowledgment.

birincisi kabullenme.

I had to acknowledge that I had hurt others.

Başkalarına zarar verdiğimi kabullenmeliydim.

I also had to acknowledge that I had been hurt.

Ayrıca kendimin de zarar gördüğünü kabullenmeliydim.

The second thing was apologizing.

İkincisi ise özür dilemek.

I had to apologize to the people I had hurt.

Zarar verdiğim insanlardan özür dilemeliydim.

Even though I had no expectations of them accepting it,

Onların kabul edeceklerinden ümidim olmadığı halde,

it was important to do because it was the right thing.

özür dilemem önemliydi çünkü yapılacak doğru şeydi.

But I also had to apologize to myself.

Ama aynı zamanda kendimden de özür dilemeliydim.

The third thing was atoning.

Üçüncüsü ise telafi etmekti.

For me, atoning meant

Benim için, telafi,

going back into my community

mahalleme geri dönmek

and working with at-risk youth

ve benimle aynı yolda ilerleyen

who were on the same path,

riskli gençlikle çalışmak,

but also becoming at one with myself.

ama aynı zamanda kendimle bir olmaktı.

Through my experience of being locked up,

Kilitli kaldığım zamanki deneyimlerimle,

one of the things I discovered is this:

keşfettiğim şeylerden biri de buydu:

the majority of men and women

tutuklu olan ve bağışlanabilir

who are incarcerated are redeemable,

erkek ve kadınların büyük çoğunluğu,

and the fact is,

ve kesin olan şu ki,

90 percent of the men and women who are incarcerated

hapis erkek ve kadınların yüzde 90'ı

will at some point return to the community,

bir gün eski çevreye geri dönecek,

and we have a role in determining what kind

ve bizim görevimiz ne çeşit erkek ve kadının

of men and women return to our community.

çevremize geri döneceğine karar vermek.

My wish today

Bugün benim dileğim

is that we will embrace

toplu hapsedilmeye karşı

a more empathetic approach

nasıl davrandığımıza

toward how we deal with mass incarceration,

daha fazla empatiyle yaklaşmayı benimsememiz,

that we will do away with

onları hapsedelim ve anahtarı atalım mantalitesinden

the lock-them-up-and-throw-away-the-key mentality,

vazgeçmemiz,

because it's proven it doesn't work.

çünkü bu yöntemin işe yaramadığı kanıtlandı.

My journey is a unique journey,

Benim yolculuğum eşsiz bir yolculuk,

but it doesn't have to be that way.

ama bu söz konusu olmayabilr.

Anybody can have a transformation

Herhangi biri bir dönüşüm geçirebilir

if we create the space for that to happen.

eğer olabilmesi için bir ortam yaratırsak.

So what I'm asking today

Yani bugün sizden istediğim

is that you envision

erkek ve kadınların

a world where men and women

kendi geçmişlerine tutsak olmadığı bir dünya

aren't held hostage to their pasts,

hayal etmenizi,

where misdeeds and mistakes

kötü hareketlerin ve hataların

don't define you for the rest of your life.

sizi hayatınızın sonuna kadar tanımlamadığı bir dünya.

I think collectively, we can create that reality,

Bence hep birlikte, bu gerçekliği yaratabiliriz,

and I hope you do too.

ve umuyorum yapabilirsiniz de.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)