A shark-deterrent wetsuit (and it's not what you think) | Hamish Jolly

Hamish Jolly: Köpek balığını engelleyici dalış elbisesi (ve tahmin ettiğiniz şey değil)

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Siir Tecirlioglu

Scientific breakthrough,

Bilimsel ilerlemeler,

the kind that can potentially save lives,

özellikle potansiyel olarak hayat kurtarabilecek olanlar,

can sometimes be lying right out in the open

bazen oralarda bir yerlerde onu keşfetmemiz

for us to discover,

için bekler.

in the evolved, accumulated body

Örneğin evrilmiş, birikmiş

of human anecdote, for example,

insana dair hikâyelerde

or in the time-tested adaptations

veya çevremizdeki doğal yaşamda gözlemlediğimiz

that we observe in the natural world around us.

zamana karşı test edilmiş uyarlamalarda.

Science starts with observation,

Bilim gözlemle başlar,

but the trick is to identify the patterns and signatures

ancak işin püf noktası başka türlü

that we might otherwise dismiss

efsane veya tesadüf diyerek kabul etmeyeceğimiz

as myth or coincidence,

kalıpları ve işaretleri belirlemek,

isolate them, and test them with scientific rigor.

onları izole edip bilimsel kesinlikle test etmektir.

And when we do, the results will often surprise.

Ve bunu yapınca, sonuçlar çoğunlukla şaşırtır.

Western Australia has had a particular problem

Batı Avustralya'nın son üç yıldır köpek balığı

with shark attacks over the last three years,

saldırıları ile ilgili dikkat çekici bir problemi oldu,

unfortunately and tragically culminating

talihsiz ve üzücü bir şekilde bu

in five fatal shark attacks in a 10-month period

10 aylık süreçte beş ölümcül köpek balığı

during that time.

saldırısı gerçekleşmiştir.

But Western Australia is not alone in this.

Ancak Batı Avustralya bu konuda yalnız değildir.

The incident of shark engagements on humans

Köpek balıklarının insanlara saldırdığı olaylar

is escalating worldwide.

dünya çapında artmaktadır.

And so it's not surprising, perhaps,

Ve belki de sürpriz değil ama,

that in July of this year,

bu sene Temmuz ayında

Shark Attack Mitigation Systems in collaboration

Köpek balığı Saldırısı Azaltma Sistemleri (SAMS),

with the University of Western Australia Oceans Institute

Batı Avustralya Okyanus Enstitüsü ile birlikte

made an announcement which captured the attention

dünya basınının ve dünya genelindeki

of the worldwide media and of ocean users

okyanustan yararlananların dikkatini

worldwide,

çeken bir duyuru yaptı

and that was around the development of technology

ve bu duyuru köpek balığı saldırıları riskini azaltmak veya düşürmek için

to mitigate or reduce the risk of shark attack

köpek balıklarının görebildiği şeylerle ilgili bilime dayalı

based on the science of what sharks can see.

bir teknolojinin geliştirildiği ile ilgiliydi.

And I have for you today

Benim bugün anlatacağım şey

the story of that journey,

bu yolculuğun hikâyesi,

but also the notion that science can be

aynı zamanda bilimin icat yapmak kadar

as powerful as a translator

tercüman olmak konusunda da çok güçlü

as it can be for invention.

olabileceği nosyonu.

When we began this process,

Bu sürece başladığımızda,

we were looking, it was about three years ago,

araştırıyorduk, ki bu yaklaşık üç sene önceydi

and we'd just had the first two fatal shark attacks

ve Batı Avustralya'daki ilk iki ölümcül köpek balığı

in Western Australia,

saldırısını yaşamıştık.

and by chance, in a previous role,

Ve bir önceki pozisyonumdayken tesadüfen

I happened to be having dinner with Harry Butler.

Harry Butler'la akşam yemeği yedim.

Now Harry Butler, who most Australians would know is a famous naturalist,

Çoğu Avustralyalının bildiği ünlü bir doğa bilimcisi olan Harry Butler,

had spent a lot of time in the marine environment.

deniz ortamında çok zaman harcamıştır.

Harry Butler is a precursor, if you like,

Harry Butler bir bakıma vefat etmiş

to the late Steve Irwin.

olan Steve Irwin'in selefidir.

When I asked him about

Ona bu sorunun çözümünün ne

what the solution to the problem might be,

olabileceğini sorduğumda,

the answer was quite surprising.

cevap oldukça şaşırtıcıydı.

He said, "Take a black wetsuit,

Şöyle söyledi, "Siyah bir dalış kıyafeti al,

band it in yellow stripes like a bumblebee,

yaban arısına benzeyen sarı şeritlerle bantla,

and you'll be mimicking the warning systems

böylece deniz canlılarının çoğunun

of most marine species."

ikaz sistemini taklit edeceksin."

I didn't think about that much at the time,

O sırada bunun hakkında pek fazla düşünmedim

and it wasn't until the next three fatal shark attacks happened,

ve bir sonraki üç ölümcül köpek balığı saldırısı

and it caused me to think,

olunca da bu fikrin

maybe there's some merit to this idea.

belki de düşünmeye değer olduğuna ikna oldum.

And I turned to the web

Ve internete

to see if there might be some clues.

herhangi bir ipucu var mı diye baktım.

And it turns out the web is awash

Ve internetin bu çeşit bir düşünceyi

with this sort of evidence that supports

destekleyen bu tipteki kanıtlarla

this sort of thinking.

dolu olduğu ortaya çıktı.

So biologically, there are plenty of species

Yani biyolojik olarak, suda gizlenmek ya da

that display banding or patterns, warning patterns,

saldırılmaya karşı ikaz etmek için

to either be cryptical in the water

şeritler veya desenler, ikaz desenleri

or warn against being attacked,

sergileyen pek çok tür vardır,

not the least of which is the pilot fish

ki yaşamının büyük bir kısmını köpek balığının

which spends a big slab of its life

faaliyetleri etrafında geçiren

around the business end of a shark.

pilot balığı da buna dâhildir.

On the human side, Walter Starck, an oceanographer,

İnsanlara gelince, bir deniz bilimcisi olan Walter Starck,

has been painting his wetsuit since the 1970s,

dalış kıyafetini 1970'lerden beri boyamaktadır

and anthropologically,

ve antropolojik olarak

Pacific island tribes painted themselves in bands

Pasifik adaları kabileleri köpek balığı tanrısını

in a sea snake ceremony

uzaklaştırmak için deniz yılanı seremonisinde

to ward off the shark god.

kendilerini şerit şerit boyarlardı.

So what's going on here?

O zaman burada neler olup bitiyor?

Is this an idea lying wide out in the open

Bu fikir, oralarda bir yerlerde onu düşünmemiz ve

for us to consider and define?

ortaya koymamız için mi bekliyor?

We know that sharks use a range of sensors

Biliyoruz ki, köpek balıkları harekete geçince,

when they engage, particularly for attack,

özellikle de saldırı için, çok çeşitli duyular kullanır,

but the sight sensor is the one that they use

ancak görüş algısını hedeflerini belirlemek

to identify the target, and particularly

için kullanırlar, özellikle de

in the last number of meters before the attack.

saldırıdan önceki son birkaç metrede.

It makes sense to pay attention to the biological anecdote

Biyolojik hikâyelere kulak vermek mantıklı geliyor,

because that's time-tested evolution

çünkü bunlar binlerce yıl boyunca

over many millennia.

zamana karşı test edilmiş evrimleşmelerdir.

But isn't human anecdote also an evolution of sorts,

Ancak insana dair hikâyeler de bir çeşit evrim değil midir,

the idea that there's a kernel of truth

gerçeğin özünün olduğu fikri,

thought to be important,

önemli olduğu düşünülen,

passed down from generation to generation,

nesilden nesile geçen,

so that it actually ends up shaping human behavior?

böylece aslında insan davranışlarını şekillendiren?

I wanted to test this idea.

Bu fikri test etmek istedim.

I wanted to put some science

Bu hikâyelere dayalı kanıtlara

to this anecdotal evidence,

biraz bilim eklemek istedim,

because if science could support this concept,

çünkü eğer bilim bu görüşü desteklerse,

then we might have at least part of the solution

o zaman burnumuzun dibindeki köpek balığı saldırılarına

to shark attack right under our very nose.

bir nebze olsun çözümümüz olabilir.

To do that, I needed some experts

Bunu yapmak için, köpek balığı görüşü ve

in shark vision and shark neurology,

köpek balığı sinir biliminde bazı uzmanlara ihtiyacım vardı

and a worldwide search, again,

ve dünya çapında bir araştırma beni tekrar

led to the University of W.A.

University of W.A. (Batı Avustralya Üniversitesi)'ya götürdü,

on the doorstep here, with the Oceans Institute.

burada yanıbaşında Okyanus Enstitüsü olan.

And professor Nathan Hart and his team

Profesör Nathan Hart ve ekibi,

had just written a paper which tells us,

yırtıcı köpek balıklarının siyah-beyaz veya gri tonda

confirms that predatory sharks see

gördüklerini teyit eden, bunu söyleyen

in black and white, or grayscale.

yeni bir makale yazmışlardı.

So I called up Nathan,

Bunun üzerine Nathan'ı bu fikir hakkında aradım,

a little bit sheepishly, actually, about this idea

aslında biraz da korkarak,

that maybe we could use these patterns and shapes

belki bu desen ve şekilleri köpek balığı saldırısı riskini

to produce a wetsuit to try and mitigate the risk of shark attack,

azaltmaya çalışmak için dalış kıyafeti üretmek üzere kullanabiliriz diye

and fortunately, he thought that was a good idea.

ve neyse ki, o da bunun iyi bir fikir olduğunu düşündü.

So what ensued is a collaborative bit of research

Böylece Batı Avustralya Eyalet İdaresi tarafından desteklenen

supported by the West Australian State Government.

işbirliğine dayalı bir araştırma ortaya çıktı.

And we did three key things.

Ve üç önemli şey yaptık.

The first is that we mapped the characteristics,

Öncelikle üç ana yırtıcı köpek balığının,

the physical characteristics of the eyes

yani büyük beyaz, kaplan ve boğa köpek balığının

of the three main predatory sharks,

gözlerinin karakteristiklerini,

so the great white, tiger and bull shark.

fiziksel karakteristiklerini çıkardık.

We did that genetically

Bunu genetik olarak yaptik ve

and we did that anatomically.

bunu anatomik olarak yaptık.

The next thing we did was to understand,

Yaptığımız bir sonraki şey,

using complex computer modeling,

kompleks bilgisayar modellemeyi kullanarak

what that eye can see

gözün farklı derinliklerde, mesafelerde,

at different depths, distances,

ışık koşulları ve okyanustaki su berraklığında

light conditions, and water clarity in the ocean.

ne gördüğünü anlamaktı.

And from there, we were able to pinpoint

Ve bundan sonra iki temel karakteristiği

two key characteristics:

saptamayı başardık:

what patterns and shapes would present the wearer

Hangi desenler ve şekiller giyeni suda gizli

as hidden or hard to make out in the water, cryptic,

veya zor anlaşılır, kriptik olarak gösterir

and what patterns and shapes might provide

ve hangi desenler ve şekiller en fazla

the greatest contrast but provide the greatest

kontrastı, daha bozuk bir görünüşü sağlar.

breakup of profile

Bu sayede kişi köpek balığı

so that that person wasn't confused for shark prey

avı veya köpek balığı yemi

or shark food.

ile karıştırılmaz.

The next thing we needed to do was to convert this

Bir sonraki yapmamız gereken şey, bunu insanların

into wetsuits that people might actually wear,

gerçekte giyebileceği dalış kıyafetlerine çevirmekti

and to that end, I invited Ray Smith,

ve bu sebeple bir sörfçü, endüstriyel tasarımcı,

a surfer, industrial designer, wetsuit designer,

dalış kıyafeti tasarımcısı olan Ray Smith'i davet ettim,

and in fact the guy that designed the original Quiksilver logo,

ki kendisi aslında orijinal Quiksilver logosunu tasarımlayan kişiydi,

to come over and sit with the science team

gelip bilim ekibiyle oturarak

and interpret that science

bu bilimi insanların giyebileceği

into aesthetic wetsuits that people might actually wear.

estetik dalış kıyafetlerine dönüştürecekti.

And here's an example of one of the first drawings.

Ve işte ilk çizimlerden bir örnek.

So this is what I call a "don't eat me" wetsuit.

Bu, benim "beni yeme" olarak adlandırdığım dalış kıyafeti.

So this takes that banding idea,

İşte bu kıyafet, bantlama fikrini alıyor,

takes that banding idea, it's highly visible,

bantlama fikrini alıyor, oldukça dikkat çekici,

provides a highly disruptive profile,

oldukça rahatsız edici bir profil sağlıyor,

and is intended to prevent the shark

köpek balığını sıradan bir yiyecek olabileceğiniz

from considering that you would be ordinary food,

fikrinden alıkoymak için tasarlanmış

and potentially even create confusion for the shark.

ve köpek balığında kafa karışıklığı dahi yaratabilir.

And this one's configured to go with a surfboard.

Ve bir sörf tahtası ile de beraber kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

You can see that dark, opaque panel on the front,

Öndeki koyu, opak parçayı görüyorsunuz

and it's particularly better for the surface,

ve bu özellikle arkadan ışığın gelip

where being backlit and providing a silhouette

bir siluet yaratmasının problem olduğu bir durumda

is problematic.

yüzey için daha iyi.

Second iteration is the cryptic wetsuit,

İkinci iterasyon ise kriptik dalış kıyafeti

or the one which attempts to hide the wearer

veya giyen kişiyi su sütununda

in the water column.

saklamaya çalışanı.

There are three panels on this suit,

Bu giyside üç tane parça bulunuyor

and in any given conditions,

ve hangi koşulda olursa olsun

one or more of those panels

bu parçalardan biri veya birkaçı

will match the reflective spectra of the water

tamamen veya kısmen kaybolmak için

so as to disappear fully or partially,

suyun yansıtıcı tayfına uyacaktır,

leaving the last panel or panels

son parça veya parçalar da su sütununda

to create a disruptive profile in the water column.

karmaşa sağlayan bir profil yaratacaktır.

And this one's particularly well-suited

Bu kıyafet de, özellikle dalış konfigürasyonu için

to the dive configuration,

daha uygundur,

so when you're deeper under the water.

yani suyun derinlerindeyken.

So we knew that we had

Biliyorduk ki, burada gerçekten de

some really solid science here.

sağlam bir bilgiye sahibiz.

We knew, if you wanted to stand out,

Biliyorduk ki, eğer dikkat çekmek istiyorsanız,

you needed to look stripy,

çizgili görünmek zorundaydınız

and we knew if you wanted to be cryptic,

ve biliyorduk ki, eğer kriptik olmak istiyorsanız,

you needed to look like this.

buna benzemek zorundaydınız.

But the acid test is always going to be,

Ancak köpek balıklarının bu desen ve şekiller söz konusu olduğunda

how would sharks really behave

gerçekten nasıl davranacağına

in the context of these patterns and shapes.

ilişkin asit testi her zaman olacaktır.

And testing to simulate a person in a wetsuit

Ve doğal ortamındaki yırtıcı bir köpek balığı ile birlikte

in the water with a predatory shark

suyun içinde dalış kıyafeti giyen

in a natural environment

bir kişiyi simule etmek için test yapmak

is actually a lot harder than you might think.

aslında düşündüğünüzden daha zor olabilir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So we have to bait the rig,

Yani tuzak kurmak zorundaydık,

because we need to get the statistical number

çünkü bilimsel kanıt elde etmek için

of samples through to get the scientific evidence,

yeterli sayıda numuneyi almaya ihtiyacımız vardı

and by baiting the rig,

ve tuzak kurarak bariz olarak

we're obviously changing shark behavior.

köpek balığının davranışını değiştiriyoruz.

We can't put humans in the water.

İnsanları suya koyamıyoruz.

We're ethically precluded from even using

Suda insana benzer şekiller kullanarak tuzak

humanoid shapes and baiting them up in the water.

kurmamız dahi etik olarak mümkün değil.

But nevertheless, we started the testing process

Ancak bütün bunlara rağmen, test etme sürecine

in January of this year,

bu yılın Ocak ayında

initially with tiger sharks

önce kaplan köpek balıkları ile,

and subsequently with great white sharks.

ardından da büyük beyaz köpek balıkları ile başladık.

The way we did that

Bunu yapmamızın yolu,

was to get a perforated drum which is full of bait,

içi yemle dolu bir delikli bidon alarak suni kauçukla

wrap it in a neoprene skin,

sarmalayıp,

and then run two stereo underwater cameras

sonra da köpek balığının bu tuzağa

to watch how the shark actually engages with that rig.

ne şekilde davrandığını seyretmek üzere iki stereo su altı kamerası ile çekim yapmaktı.

And because we use stereo,

Stereo kullandığımız için de,

we can capture all the statistics on how big the shark is,

köpek balığının ne büyüklükte olduğu, hangi açıdan geldiği,

what angle it comes in at, how quickly it leaves,

ne hızda ayrıldığı ve davranışının nasıl olduğu

and what its behavior is

konusunda subjektif değil, gözleme dayalı

in an empirical rather than a subjective way.

tüm istatistikleri elde edebiliyorduk.

Because we needed to preserve the scientific method,

Bilimsel metodu korumamız gerektiği için de,

we ran a control rig

normal siyah bir dalış kıyafetine benzeyen

which was a black neoprene rig

siyah bir suni kauçuk tuzak

just like a normal black wetsuit

olan kontrol tuzağını

against the, what we call,

SAMS teknolojisi tuzağı adını verdiğimiz

SAMS technology rig.

olanla karşılaştırdık.

And the results were not just exciting,

Sonuçlar sadece heyecan verici değil,

but very encouraging,

aynı zamanda umut vericiydi

and today I would like to just give you a snapshot

ve size bugün bu deneylerin

of two of those engagements.

ikisinden görüntüler göstermek istiyorum.

So here we've got a four-meter tiger shark

İşte burada yaklaşık bir buçuk dakika

engaging the black control rig,

önce karşılaştığı

which it had encountered about

siyah kontrol tuzağı ile ilgilenen

a minute and a half before.

dört metrelik bir kaplan köpek balığımız var.

Now that exact same shark had engaged,

Aynı köpek balığı yaklaşık sekiz dakika önce

or encountered this SAMS rig,

bu SAMS tuzağıyla, Elude SAMS

which is the Elude SAMS rig,

tuzağıyla uğraşmıştı

about eight minutes before,

veya karşılaşmıştı,

and spent six minutes circling it, hunting for it,

altı dakika çevresinde dolanarak,

looking for what it could smell and sense but not see,

avlanmaya çalışarak, koklayıp hissetmeye çalışarak

and this was the final engagement.

zaman harcamış, ancak görememişti ve bu son yaptığı hareketti.

Great white sharks are more confident than the tigers,

Büyük beyaz köpek balıkları, kaplan köpek balıklarından daha çok kendine güvenir

and here you see great white shark

ve burada büyük beyaz köpek balığının

engaging a control rig,

kontrol tuzağıyla karşılaşmasını görüyorsunuz,

so a black neoprene wetsuit,

işte siyah suni kauçuk dalış elbisesi

and going straight to the bottom,

ve doğrudan altına doğru gidiyor,

coming up

yukarı yönelip

and engaging.

üzerine atlıyor.

In contrast to the SAMS technology rig,

SAMS teknolojisi tuzağının tam tersi,

this is the banded one,

bu ise bantlı olanı,

where it's more tactile,

burada daha duyarlı,

it's more investigative,

daha araştırmacı,

it's more apprehensive,

daha kaygılı

and shows a reluctance to come straight in and go.

ve doğrudan gelip saldırmak konusunda tereddüt gösteriyor.

(Applause)

(Alkış)

So, it's important for us that all the testing is done independently,

Bizim için bütün testlerin bağımsız olarak yapılması önemli

and the University of W.A. is doing the testing.

ve testleri Batı Avustralya Üniversitesi yapıyor.

It'll be an ongoing process.

Bu devam eden bir süreç olacak.

It's subject to peer review and subject to publication.

Emsal değerlendirmeleri yapılacak ve yayınlar çıkarılacak.

It's so important that this concept

Bu konseptin bilimle

is led with the science.

yürütülmesi çok önemli.

From the perspective of Shark Attack Mitigation Systems,

Köpek balığı Saldırısı Azaltma Sistemleri'nin bakış açısına göre,

we're a biotechnology licensing company,

biz bir biyoteknoloji lisanslama şirketiyiz,

so we don't make wetsuits ourselves.

yani dalış kıyafetlerini tek başımıza yapmıyoruz.

We'll license others to do that.

Bunu yapmaları için başkalarına lisans vereceğiz.

But I thought you might be interested

SAMS teknolojisinin dalış kıyafetine

in seeing what SAMS technology looks like

uyarlanmış hâlini görmek istersiniz

embedded in a wetsuit, and to that end,

diye düşündüm, bu sebeple,

for the first time, live, worldwide --

ilk kez canlı olarak tüm dünyada...

(Laughter) —

(Gülüşmeler)

I can show you what biological adaptation,

Size biyolojik adaptasyonun,

science and design looks like in real life.

bilim ve tasarımın gerçek hayatta nasıl göründüğünü gösterebilirim.

So I can welcome Sam, the surfer,

İşte sörfçü Sam'i davet ediyorum

from this side. Where are you, Sam?

bu taraftan. Neredesin Sam?

(Applause)

(Alkış)

And Eduardo.

Ve Eduardo.

(Applause)

(Alkış)

Cheers, mate.

Sağol dostum.

Cheers.

Teşekkürler.

Thanks, gentlemen. (Applause)

Teşekkürler, baylar. (Alkış)

So what have we done here?

Evet burada ne yaptık?

Well, to my mind, rather than take a blank sheet

Bana göre, boş bir sayfa alıp

and use science as a tool for invention,

bilimi icat yapmak üzere kullanmak yerine,

we've paid attention to the biological evidence,

biyolojik kanıtları dikkate aldık,

we've put importance to the

insanların anlattıklarına dayalı kanıtlara

human anecdotal evidence,

önem verdik

and we've used science as a tool

ve bilimi buna tercüman olmak üzere

for translation,

kullandık,

translation of something that was already there

hâlihazırda olan bir şeyi insanlığın yararına kullanılabilecek

into something that we can use for the benefit of mankind.

bir şeye dönüştürmek için.

And it strikes me that this idea of science

Ve bilimi icat etmek yerine dönüştürmek

as a tool for translation rather than invention

için bir araç olarak kullanma fikrinin,

is one that we can apply much more widely than this

yenilikçilik arayışında bundan daha geniş kapsamda

in the pursuit of innovation.

uygulayabileceğimiz bir şey olması beni etkiliyor.

After all, did the Wright brothers

Nihayetinde, Wright kardeşler

discover manned flight,

insanlı uçuşu keşif mi etti,

or did they observe the biological fact of flight

yoksa uçuşu biyolojik bir olay olarak gözlemleyerek

and translate that mechanically, replicate it

bunu insanların kullanabileceği şekilde kopyalayıp

in a way that humans could use?

mekanik bir hâle mi dönüştürdü?

As for the humble wetsuit,

Naçizane dalış elbisesine gelince,

who knows what oceanwear will look like

suda giyilen giysiler iki sene, beş sene

in two years' time, in five years' time

veya elli sene içinde kim bilir neye benzeyecek.

or in 50 years' time, but with this new thinking,

Ancak bu yeni düşünce şekliyle,

I'm guessing there's a fair chance

simsiyah olmaması oldukça büyük

it won't be pure black.

bir olasılık.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)