How humans could evolve to survive in space | Lisa Nip

Çeviri: Ahmet Emre Şafak Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

So there are lands few and far between on Earth itself

Her ne kadar Dünya'da

that are hospitable to humans by any measure,

insanların yaşayabileceği sayılı yer olsa da,

but survive we have.

biz yine de hayatta kalabildik.

Our primitive ancestors, when they found their homes and livelihood endangered,

İlkel atalarımız, evleri ve canları tehlikede olunca

they dared to make their way into unfamiliar territories

bilinmeyen yerlere yol almaya daha iyi fırsatlar

in search of better opportunities.

bulabilmek için cesaret ettiler.

And as the descendants of these explorers,

Bu kaşiflerin torunları olarak

we have their nomadic blood coursing through our own veins.

bizim damarlarımızda onların göçebe kanı dolaşıyor.

But at the same time,

Ama aynı zamanda,

distracted by our bread and circuses

öyle görünüyor ki biz

and embroiled in the wars that we have waged on each other,

rahatlık ve eğlenceyle ve içine karıştığımız savaşlarla

it seems that we have forgotten this desire to explore.

bu keşif arzusunu unuttuk.

We, as a species, we're evolved uniquely

Biz, tür olarak benzersizce

for Earth, on Earth, and by Earth,

Dünya için, Dünya'da, Dünya ile geliştik.

and so content are we with our living conditions

Yaşama koşullarımızdan o kadar memnunuz ki

that we have grown complacent and just too busy

Güneş'in hayatının ve kaynaklarının sonlu olduğunu

to notice that its resources are finite,

fark edemeyecek kadar

and that our Sun's life is also finite.

meşgul ve umarsız kaldık.

While Mars and all the movies made in its name

Mars ve onunla ilgili tüm filmler

have reinvigorated the ethos for space travel,

uzaya gitmek dürtüsünü yeniden canlandırdıysa da ne yazık ki

few of us seem to truly realize that our species' fragile constitution

sadece birkaçımız, ırkımızın kırılgan yapısının uzun uzay

is woefully unprepared for long duration journeys into space.

yolculukları için hazırlıksız olduğu gerçeğini göz önüne alıyor.

Let us take a trek to your local national forest

Hızlı bir gerçeklik testi için

for a quick reality check.

yerel ormanınıza yol alalım.

So just a quick show of hands here:

Ellerinizi kaldırarak cevap verin:

how many of you think you would be able to survive in this lush wilderness

Aranızdan kaç kişi bu bereketli doğada birkaç gün

for a few days?

hayatta kalabileceğini düşünüyor?

Well, that's a lot of you.

Sayınız bayağı fazla.

How about a few weeks?

Peki birkaç hafta desek?

That's a decent amount.

İyi bir miktar.

How about a few months?

Peki ya birkaç ay?

That's pretty good too.

Bu da bayağı iyi.

Now, let us imagine that this local national forest

Şimdi, diyelim ki bu yerel ormanda

experiences an eternal winter.

sürekli kış mevsimi var.

Same questions: how many of you think you would be able to survive for a few days?

Aynı soru: Aranızdan kaç kişi birkaç gün hayatta kalabileceğini düşünüyor?

That's quite a lot.

Oldukça fazlasınız.

How about a few weeks?

Peki ya birkaç hafta?

So for a fun twist, let us imagine that the only source of water available

Eğlenceli olsun diye, farz edelim ki uygun olan tek su kaynağı

is trapped as frozen blocks miles below the surface.

yerin yüzlerce metre altında donmuş bloklar halinde bulunuyor.

Soil nutrients are so minimal that no vegetation can be found,

Topraktaki besin maddeleri o kadar az ki yetişebilen bir bitki

and of course hardly any atmosphere exists to speak of.

ve bahsedilebilecek bir atmosfer bulunmuyor.

Such examples are only a few of the many challenges we would face

Mars gibi bir gezegende bu örnekler, karşılaşılabilecek

on a planet like Mars.

sorunlardan sadece birkaçı.

So how do we steel ourselves for voyages whose destinations are so far removed

O zaman, tropik bir tatilden kendimizi mesafeleri bu kadar uzak olan

from a tropical vacation?

seyahatlere nasıl hazırlarız ?

Will we continuously ship supplies from Planet Earth?

Sürekli ihtiyaçlarımızı Dünya gezegeninden mi karşılayacağız ?

Build space elevators, or impossible miles of transport belts

Uzay asansörleri ya da seçtiğiniz gezegeni oturduğunuz gezegene bağlayan

that tether your planet of choice to our home planet?

inanılmaz uzunlukta taşıma bantları mı inşa edeceğiz ?

And how do we grow things like food that grew up on Earth like us?

Peki Dünya'da bizim gibi büyüyen yiyecek gibi şeyleri nasıl yetiştireceğiz?

But I'm getting ahead of myself.

Şimdi kendimi aşıyorum.

In our species' journey to find a new home under a new sun,

Türümüzün yeni bir güneş altında ev bulma yolculuğunda,

we are more likely than not going to be spending much time

birçok jenerasyon boyunca, zamanımızın çoğunu

in the journey itself,

yolculuğun kendisinde,

in space,

uzayda,

on a ship, a hermetic flying can,

bir gemide, hava geçirmez bir araçta

geçirme olasılığımız geçirmeme olasılığımızdan daha yüksek.

possibly for many generations.

The longest continuous amount of time that any human has spent in space

Bir insanın uzayda kesintisiz olarak geçirdiği en uzun süre

is in the vicinity of 12 to 14 months.

12-14 ay dolaylarında.

From astronauts' experiences in space,

Astronotların deneyimlerinden biliyoruz ki

we know that spending time in a microgravity environment

yer çekimsiz ortamda zaman geçirmek

means bone loss, muscle atrophy, cardiovascular problems,

kemik erimesi, kas atrofisi, kalp ve damar problemlerinin yanı sıra

among many other complications

fizyolojik ve psikolojik olarak

that range for the physiological to the psychological.

sıralanabilecek şikayetler anlamına geliyor.

And what about macrogravity,

Peki ya yerçekimi çok büyükse

or any other variation in gravitational pull

ya da içinde bulunacağımız gezegenin yerçekimi

of the planet that we find ourselves on?

bir şekilde farklıysa?

In short, our cosmic voyages will be fraught with dangers

Kısacası kozmik yolculuklarımız, hem bilindik hem bilinmedik

both known and unknown.

tehlikelerle dolu olacak.

So far we've been looking to this new piece of mechanical technology

Bugüne kadar, bu mekanik teknoloji parçasını

veya bu harika yeni nesil robotu, türümüzün uzaydan

or that great next generation robot

as part of a lineup to ensure our species safe passage in space.

güvenli bir şekilde geçmesinin garantileyicisi olarak gördük.

Wonderful as they are, I believe the time has come

Mükemmel olsalar da bence bu kocaman elektronik devleri

for us to complement these bulky electronic giants

doğanın icat etmiş olduğu

with what nature has already invented:

bir şeyle bütünleştirmemiz gerek.

the microbe,

Mikropla,

a single-celled organism that is itself a self-generating, self-replenishing,

kendini yenileyebilen, kendisi üretebilen, yaşayan bir makine olan

living machine.

bu tek hücreli organizmayla.

It requires fairly little to maintain,

Çok az bakım gerektiriyor,

offers much flexibility in design

tasarımda çok daha fazla esneklik sunuyor,

and only asks to be carried in a single plastic tube.

ve tek isteği plastik bir tüpte taşınmak.

The field of study that has enabled us to utilize the capabilities of the microbe

Mikropların bu yeteneklerinden faydalanmamızı sağlayan branşa

is known as synthetic biology.

sentetik biyoloji deniyor.

It comes from molecular biology, which has given us antibiotics, vaccines

Bu branş, bize antibiyotikler, aşılar veren

and better ways to observe the physiological nuances

ve vücudumuzun fizyolojik ayrıntılarını daha iyi gözlemlememizi sağlayan

of the human body.

moleküler biyolojiden geliyor.

Using the tools of synthetic biology,

Sentetik biyolojinin araçlarını kullanarak

we can now edit the genes of nearly any organism,

mikroskobik olsun ya da olmasın herhangi bir organizmanın genlerini

microscopic or not,

inanılmaz bir hızla ve uygun şekilde

with incredible speed and fidelity.

değiştirebiliriz.

Given the limitations of our man-made machines,

İnsan yapımı makinelerimizin sınırları göz önüne alındığında,

synthetic biology will be a means for us to engineer not only our food,

sentetik biyoloji sadece yiyeceğimizi, yakıtlarımızı ve çevremizi

our fuel and our environment,

düzenlememiz için bir araç olmakla kalmayacak

but also ourselves

bunların yanında kendimizin

to compensate for our physical inadequacies

fiziksel yetersizliklerini giderecek

and to ensure our survival in space.

ve uzayda hayatta kalmamızı garantileyecek.

Sentetik biyolojiyi uzayı keşfetmede

To give you an example

of how we can use synthetic biology for space exploration,

nasıl kullanacağımıza örnek vermek üzere

let us return to the Mars environment.

Mars ortamına geri dönelim

The Martian soil composition is similar to that of Hawaiian volcanic ash,

Mars'ın toprak alaşımı eser miktarda organik madde içeren

with trace amounts of organic material.

Hawai'nin volkanik küllerine benziyor.

Let's say, hypothetically,

Diyelim ki

what if martian soil could actually support plant growth

Mars toprağı Dünya'dan gelen besleyiciler olmadan

without using Earth-derived nutrients?

bitki yetiştirmek için uygun.

The first question we should probably ask is,

Böyle bir durumda sormamız gereken ilk soru.

how would we make our plants cold-tolerant?

"Bitkilerimizi nasıl soğuğa daha dayanıklı yaparız?" olmalıdır.

Because, on average, the temperature on Mars

Çünkü Mars'ın ortalama sıcaklığı

is a very uninviting negative 60 degrees centigrade.

eksi 60 santigrat derecedir.

The next question we should ask is,

Sormamız gereken diğer bir soru ise

how do we make our plants drought-tolerant?

"Bitkilerimizi nasıl kuraklığa dayanıklı yaparız?"dır.

Considering that most of the water that forms as frost

Çünkü kırağı hâlindeki suyun çoğu,

evaporates more quickly than I can say the word "evaporate."

benim "buharlaşmak" dememden daha önce buharlaşıyor.

Well, it turns out we've already done things like this.

Aslında biz, balıklardan antifiriz protein genini

By borrowing genes for anti-freeze protein from fish

ve pirinç gibi bitkilerden kuraklığa karşı dayanıklı genlerip alıp

and genes for drought tolerance from other plants like rice

onları ihtiyacı olan bitkilere

and then stitching them into the plants that need them,

eklemek gibi şeyleri zaten yaptık.

we now have plants that can tolerate most droughts and freezes.

Artık kuraklığa ve dona karşı dayanıklı bitkilerimiz var.

They're known on Earth as GMOs,

Dünya'da GDO olarak

yani genetiği değiştirilmiş organizmalar olarak biliniyorlar.

or genetically modified organisms,

and we rely on them to feed all the mouths of human civilization.

Bugün ise insan uygarlığının beslenmesi GDO'lar sayesinde gerçekleşiyor.

Nature does stuff like this already,

Doğa, bu tarz şeyleri

without our help.

yardımımız olmadan yapıyor zaten.

We have simply found more precise ways to do it.

Biz ise bunu yapmak için daha hassas bir yol bulduk.

So why would we want to change the genetic makeup of plants for space?

Neden bitkilerin genetik yapılarını uzay için değiştirmek isteyelim ki?

Well, to not do so would mean needing to engineer

Bunu yapmamak, tamamen yeni bir gezegendeki

endless acres of land on an entirely new planet

uçsuz bucaksız araziyi trilyonlarca atmosferik gaz yayarak

by releasing trillions of gallons of atmospheric gasses

ve tüm bu gazları tutması için devasa bir cam kubbe inşa ederek

and then constructing a giant glass dome to contain it all.

yeniden düzenlemek demektir.

It's an unrealistic engineering enterprise

Bu kısa sürede yüksek masraflı bir kargo işi olacak

that quickly becomes a high-cost cargo transport mission.

gerçekçi olmayan bir mühendislik girişimi olurdu.

One of the best ways to ensure

İhtiyacımız olan besine ve havaya

that we will have the food supplies and the air that we need

sahip olacağımızı garantilemenin en iyi yollarından biri,

is to bring with us organisms that have been engineered

yanımızda yeni ve haşin çevrelere uyum sağlamak için düzenlenmiş

to adapt to new and harsh environments.

organizmalar getirmektir.

In essence, using engineered organisms to help us terraform a planet

Diğer bir deyişle bir gezegeni hem kısa hem uzun dönemde yaşanabilir kılmamıza

both in the short and long term.

yardım etmeleri için değiştirilmiş organizmalar kullanmak.

These organisms can then also be engineered to make medicine or fuel.

Bu organizmalar, daha sonra yakıt veya ilaç üretmek üzere düzenlenebilir de.

So we can use synthetic biology to bring highly engineered plants with us,

Sentetik biyolojiyi sayesinde yanımızda değiştirilmiş bitkiler getirebiliriz.

but what else can we do?

Peki başka ne yapabiliriz?

Well, I mentioned earlier that we, as a species,

Daha önceden de bahsettiğim gibi bir tür olarak biz,

were evolved uniquely for planet Earth.

Dünya gezegeni için özel olarak evrimleştik.

That fact has not changed much in the last five minutes

Bu gerçek, sizin orada oturduğunuz benim ise burada durduğum

that you were sitting here and I was standing there.

beş dakika içinde pek de değişmedi.

And so, if we were to dump any of us on Mars right this minute,

Yani tam şu anda herhangi birimiz bol miktarda

even given ample food, water, air

yiyecek, hava, su ve bir elbiseyle

and a suit,

Marsa bırakılacak olsaydık,

we are likely to experience very unpleasant health problems

büyük ihtimalle Mars gibi atmosferi olmayan gezegenlerin

from the amount of ionizing radiation that bombards the surface

yüzeyini kaplayan iyonlaştırıcı radyasyonun miktarından dolayı

of planets like Mars that have little or nonexistent atmosphere.

pek hoş olmayan sağlık sorunları yaşardık.

Unless we plan to stay holed up underground

Eğer gittiğimiz her gezegende

for the duration of our stay on every new planet,

yerin altında kalmayı planlamıyorsak

we must find better ways of protecting ourselves

neredeyse sizinle aynı ağırlıkta olan bir zırh giyme

without needing to resort to wearing a suit of armor

veya bir duvarın arkasına saklanma ihtiyacı duymadan

that weighs something equal to your own body weight,

kendimizi koruyabilmenin

or needing to hide behind a wall of lead.

daha iyi yollarını bulmalıyız.

So let us appeal to nature for inspiration.

İlham almak için doğaya başvuralım.

Among the plethora of life here on Earth,

Dünyadaki canlı bolluğunun arasında

there's a subset of organisms known as extremophiles,

ekstremofiller ya da ekstrem koşullarda yaşamayı seven canlılar

or lovers of extreme living conditions,

olarak bilinen bir organizma grubu var.

if you'll remember from high school biology.

Belki lisedeki biyoloji derslerinden hatırlarsınız.

And among these organisms is a bacterium by the name of Deinococcus radiodurans.

Bu organizmalardan biri de Deinococcus radiodurans adındaki bir bakteridir.

It is known to be able to withstand cold, dehydration, vacuum, acid,

Bu bakteri dehidrasyona, soğuğa, vakuma, asitlere ve özellikle radyasyona karşı

and, most notably, radiation.

dayanıklı olmasıyla tanınır.

While its radiation tolerance mechanisms are known,

Bu bakterinin radyasyona direnç mekanizması bilindiği hâlde

we have yet to adapt the relevant genes to mammals.

henüz söz konusu genleri memelilere aktaramadık.

To do so is not particularly easy.

Bunu yapmak pek de kolay değil.

There are many facets that go into its radiation tolerance,

Bu bakterinin radyasyon mekanizmasına ait bir sürü özellik var

and it's not as simple as transferring one gene.

ve bunları aktarmak bir geni aktarmak kadar kolay değil.

But given a little bit of human ingenuity

Ama bence insan becerisi göze alındığında

and a little bit of time,

biraz zaman verildiğinde

I think to do so is not very hard either.

bunu başarmak o kadar da zor değil.

Even if we borrow just a fraction of its ability to tolerate radiation,

Bu bakterinin radyasyona direnç yeteneğinden bir parça bile alsak

it would be infinitely better than what we already have,

şu ankinden çok daha iyi olurdu.

which is just the melanin in our skin.

Ki şu an sahip olduğumuz tek şey cildimizdeki melanin.

Using the tools of synthetic biology,

Sentetik biyolojinin araçlarını kullanarak

we can harness Deinococcus radiodurans' ability

radyasyonun ölümcül dozlarında yaşayabilmek için

to thrive under otherwise very lethal doses of radiation.

Deinococcus radiodurans'ın becerilerinden yararlanabiliriz.

As difficult as it is to see,

Her ne kadar görmesi zor olsa da

homo sapiens, that is humans,

homo sapiensler, insanlar,

evolves every day,

her gün evrimleşiyor

and still continues to evolve.

ve hâlâ da evrimleşmeye devam ediyor.

Thousands of years of human evolution

İnsan evriminin binlerce yılı,

has not only given us humans like Tibetans,

düşük oksijen şartlarında yaşayabilen Tibetli insanları

who can thrive in low-oxygen conditions,

ortaya çıkarmakla kalmayıp

but also Argentinians, who can ingest and metabolize arsenic,

Arjantinlileri, sıradan bir insanı öldüren bir kimyasal element olan arseniği

the chemical element that can kill the average human being.

yiyebilen ve sindirebilen insanları, ortaya çıkardı.

Every day, the human body evolves by accidental mutations

Her gün insan vücudu belirli insanların kazara

that equally accidentally allow certain humans

kötü şartlara dayanıklı yapan ve kazara gerçekleşen mutasyonlarla

to persevere in dismal situations.

evrimleşiyor.

But, and this is a big but,

Ama, bu ama önemli,

such evolution requires two things that we may not always have,

Böyle bir evrim hep sahip olamayacağımız yada karşılayamayacağımız

or be able to afford,

iki şey gerektiriyor:

and they are death and time.

Ölüm ve zaman.

In our species' struggle to find our place in the universe,

Türümüzün evrendeki yerini bulma mücadelesinde,

we may not always have the time necessary

Dünya harici gezegenlerde hayatta kalması için gereken

for the natural evolution of extra functions

ilave fonksiyonlarının doğal evrimi için

for survival on non-Earth planets.

yeterli zamanıımız hep olmayabilir.

We're living in what E.O. Wilson has termed the age of gene circumvention,

E.O. Wilson'ın genlerden kaçma çağı dediği

during which we remedy our genetic defects like cystic fibrosis or muscular dystrophy

kistik fibroz, kas distrofisi gibi genetik bozukluklarımızın çaresine

with temporary external supplements.

geçici dış ilavelerle baktığımız bir dönemde yaşıyoruz.

But with every passing day,

Ancak geçen her günle birlikte

we approach the age of volitional evolution,

yapay evrim çağına, bir tür olarak bizlerin

a time during which we as a species

kendi genetik kaderimize

will have the capacity to decide for ourselves our own genetic destiny.

karar verme kapasitesine sahip olacağımız bir çağa yaklaşıyoruz.

Augmenting the human body with new abilities

İnsan vücudunun yeni yeteneklerinin artacağından bahsederken

is no longer a question of how,

artık nasıl değil,

but of when.

ne zaman diye soruyoruz.

Using synthetic biology

Sentetik biyolojinin, bir organizmanın

to change the genetic makeup of any living organisms,

özellikle kendimizin genetik yapısını

especially our own,

değiştirmede kullanılması hakkında

is not without its moral and ethical quandaries.

değerler ve ahlaksal olarak bazı kuşkular yok değil.

Will engineering ourselves make us less human?

Kendi genetiğimizi değiştirmek bizi daha az mı insan yapacak?

But then again, what is humanity

Kaldı ki, insanlık bir şekilde bilinç sahibi olmuş

but star stuff that happens to be conscious?

üstün şeyden başka nedir ki?

Where should human genius direct itself?

İnsan dehası kendini nereye yönlendirmeli?

Surely it is a bit of a waste to sit back and marvel at it.

Elbette öylece oturup kendi dehamıza şaşıp durmak zaman kaybıdır.

How do we use our knowledge

Bilgimizi, kendimizi dış tehlikelerden

to protect ourselves from the external dangers

ve de kendimizden korumak için

and then protect ourselves from ourselves?

nasıl kullanırız?

I pose these questions

Bu soruları

not to engender the fear of science

bilime karşı korku yaratmak için değil

bilimin bizim için yaptıklarını ve yapmaya devam ettiklerini

but to bring to light the many possibilities

that science has afforded and continues to afford us.

meydana çıkarmak için soruyorum.

We must coalesce as humans to discuss and embrace the solutions

İnsanlar olarak, çözümleri

not only with caution

ihtiyatın yanı sıra cesaretle

but also with courage.

tartışmak ve kabul etmek için bir araya gelmeliyiz.

Mars is a destination,

Mars bir hedef,

but it will not be our last.

ama son hedefimiz olmayacak.

Our true final frontier is the line we must cross

Gerçek son sınırımız, türümüzün inanılmaz zekâsıyla

in deciding what we can and should make of our species' improbable intelligence.

neler yapabileceğimize ve yapmamıza karar vermemiz gereken çizgidir.

Space is cold, brutal and unforgiving.

Uzay soğuk, acımasız ve affetmezdir.

Our path to the stars will be rife with trials

Yıldızlara olan yolculuğumuz,

that will bring us to question not only who we are

bizi kim olduğumuz ve nereye gittiğimiz sorusuna getiren

but where we will be going.

imtihanlarla dolu olacak.

The answers will lie in our choice to use or abandon the technology

Cevaplar ise hayatın kendisinden topladığımız teknolojiyi kullanma veya

that we have gleaned from life itself,

terk etme arasındaki seçimimizde saklı olacak

and it will define us for the remainder of our term in this universe.

ve cevaplar bizi bu evrendeki dönemimizden geri kalanlar olarak tanımlayacak.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)