Ellen Jorgensen: Biohacking -- you can do it, too

Ellen Jorgensen: Biyohack -- siz de yapabilirsiniz.

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Doğancan Özturan Gözden geçirme: Hasan Mete

It's a great time to be a molecular biologist. (Laughter)

Moleküler biyolog olmak için harika bir zaman. (Kahkaha)

Reading and writing DNA code is getting easier

DNA kodunu okumak ve yazmak gittikçe kolaylaşıyor

and cheaper.

ve ucuzluyor.

By the end of this year, we'll be able to sequence

Bu yılın sonunda, bin euro dan ve bir günden daha az

the three million bits of information

bir zamanda genomunuzdaki

in your genome in less than a day

üç milyon bit bilginın

and for less than 1,000 euros.

dizilimini yapabileceğiz.

Biotech is probably the most powerful

Biyoteknoloji muhtemelen en güçlü

and the fastest-growing technology sector.

ve en hızlı gelişen teknoloji sektörü.

It has the power, potentially,

Bu teknoloji, potansiyel olarak,

to replace our fossil fuels,

fosil yakıtlarımıızın yerini alacak,

to revolutionize medicine,

tıp alanında devrim yapacak,

and to touch every aspect of our daily lives.

ve günlük hayatımızı her yönüyle etkileyecek potansiyele sahip.

So who gets to do it?

Peki bunu kim yapacak?

I think we'd all be pretty comfortable with

Sanırım bu işi yapanın

this guy doing it.

bu adam olması, hepimizi oldukça rahatlatırdı.

But what about

Peki,

that guy? (Laughter)

bu adama ne dersiniz? (Gülüşmeler)

(Laughter)

(Gülüşmeler)

In 2009, I first heard about DIYbio.

2009 yılında ilk kez DIYbio'yu duydum. (Do It Yourself Bio)

It's a movement that -- it advocates making biotechnology

Biyoteknolojiyi uygulamayı savunan bu hareket,

accessible to everyone,

bunu sadece bilim insanları ve hükumet laboratuvarlarındaki insanlar için değil

not just scientists and people in government labs.

herkes için erişilebilir kılıyor.

The idea is that if you open up the science

Bu fikir, eğer bilime bir alan açarsanız ve

and you allow diverse groups to participate,

farklı grupların katılımına izin veririrseniz,

it could really stimulate innovation.

gerçekten yenilikleri teşvik edebileceğini söylüyor.

Putting technology in the hands of the end user

Teknolojiyi son kullanıcının eline koymak aslında iyi bir fikirdir

is usually a good idea because they've got the best idea

çünkü onlar, neye ihtiyacı oldukları hakkında

of what their needs are.

en iyi fikre sahiptirler.

And here's this really sophisticated technology

Ve işte bu gerçekten gelişmiş teknoloji

coming down the road, all these associated

bütün sosyal, ahlaki ve etik sorularıyla

social, moral, ethical questions,

beraber yolda geliyor

and we scientists are just lousy at explaining to the public

ve biz bilim insanları, o laboratuvarlarda tam olarak neler yaptığımızı

just exactly what it is we're doing in those labs.

kamuoyuna açıklamakta çok kötüyüz.

So wouldn't it be nice

Eğer semtinizde gidip birşeyler öğrenebileceğiniz

if there was a place in your local neighborhood

ve bizzat birşeyler yapabileceğiniz

where you could go and learn about this stuff,

bir yer olsaydı,

do it hands-on?

fena olmaz mıydı?

I thought so.

Ben de öyle düşünmüştüm.

So, three years ago, I got together

Üç yıl önce ben

with some friends of mine who had similar aspirations

ve benimle benzer isteklere sahip birkaç arkadaşla

and we founded Genspace.

Genspace'i kurduk.

It's a nonprofit, a community biotech lab

Bu, Brooklyn, New York'ta kurulmuş olan

in Brooklyn, New York,

ve kar amacı gütmeyen halka açık bir biyoteknoloji laboratuvarı.

and the idea was people could come,

Fikir, insanların geleceği,

they could take classes and putter around in the lab

ders alıp laboratuvarda zaman geçirebileceği

in a very open, friendly atmosphere.

çok açık ve dost canlısı bir atmosfer yaratmaktı.

None of my previous experience prepared me

Benim önceki deneyimlerinden hiçbiri bunun sonrasında ne olacağı hakkında

for what came next. Can you guess?

bana yardımcı olmadı. Tahmin edebilir misiniz?

The press started calling us.

Basın, bizi aramaya başladı.

And the more we talked about how great it was to increase

Ve biz bilim okuryazarlığını artırmayı ne kadar konuştuysak,

science literacy, the more they wanted to talk

onlar da geleceğin

about us creating the next Frankenstein,

Frankstein'ını yaratmayı o kadar konuşmak istedi.

and as a result, for the next six months,

ve sonuç olarak önümüzdeki altı ay içinde

when you Googled my name,

benim adımı Google'da arattığınız zaman

instead of getting my scientific papers, you got this.

benim bilimsel makalelerimi görmek yerine, bunu görüyordunuz.

["Am I a biohazard?"]

["Ben bir biyotehlike miyim?"]

(Laughter)

(Kahkaha)

It was pretty depressing.

Bu oldukça iç karartıcıydı.

The only thing that got us through that period

Bu süreci atlatmamızı sağlayan tek şey

was that we knew that all over the world,

dünyada başka insanların da

there were other people that were trying to do

bizim yapmaya çalıştığımız şeyi

the same thing that we were.

yapmaya çalıştıklarını biliyor olmamızdı.

They were opening biohacker spaces, and some of them

Onlar biyohacker alanları açıyorlardı

were facing much greater challenges than we did,

ve bazıları daha çok yasa ve daha az kaynak ile

more regulations, less resources.

bizim yaşadığımızdan daha fazla zorlukla karşılaşıyorlardı.

But now, three years later, here's where we stand.

Ama şimdi, üç yıl sonra, işte bulunduğumuz nokta.

It's a vibrant, global community of hackerspaces,

Hacker alanları canlı, küresel bir topluluk

and this is just the beginning.

ve bu daha sadece başlangıç.

These are some of the biggest ones,

Bunlar büyük alanlardan birkaçı

and there are others opening every day.

ve diğerleri her geçen gün açılıyor.

There's one probably going to open up in Moscow,

Bir kişi muhtemelen Moskova'da bir tane açacak,

one in South Korea,

bir kişi Güney Kore'de

and the cool thing is they each have their own

ve harika olan şey her birinin

individual flavor

içinden çıktığı topluluktan büyümüş olan

that grew out of the community they came out of.

kendine özgü bireysel lezzeti var.

Let me take you on a little tour.

Sizi küçük bir geziye çıkarayım.

Biohackers work alone.

Biyohackerlar tek başına çalışır.

We work in groups,

Biz gruplar halinde

in big cities — (Laughter) —

büyük şehirlerde — (Kahkaha) —

and in small villages.

ve küçük köylerde çalışırız.

We reverse engineer lab equipment.

Biz, laboratuvar ekipmanlarına tersine mühendislik uygularız.

We genetically engineer bacteria.

Biz bakterileri genetik olarak düzenleriz.

We hack hardware,

Biz donanım,

software,

yazılım,

wetware,

yazılım&lab, (wetlab-software)

and, of course, the code of life.

ve tabii ki, yaşamın şifresini hackleriz.

We like to build things.

Biz birşeyler inşa etmekten hoşlanırız.

Then we like to take things apart.

Biz bazı şeyleri birbirinden ayırmaktan hoşlanırız.

We make things grow.

Biz bazı şeyleri büyümesini sağlarız.

We make things glow.

Bazı şeylerin parlamasını da.

And we make cells dance.

Ve biz hücrelerin dans etmesini de sağlarız.

The spirit of these labs, it's open, it's positive,

Bu laboratuvarların ruhu, açık, pozitif,

but, you know, sometimes when people think of us,

fakat, insanlar ne zaman bizi düşünmeye başlarsa

the first thing that comes to mind is bio-safety,

akıllarına ilk gelen biyogüvenlik

bio-security, all the dark side stuff.

biyoemniyet ve o tüm karanlık şeyler oluyor.

I'm not going to minimize those concerns.

Ben bu sorunları en aza indirmeyeceğim.

Any powerful technology is inherently dual use,

Her güçlü teknolojinin bir çift kullanımı vardır

and, you know, you get something like

ve, bilirsiniz,

synthetic biology, nanobiotechnology,

sentetik biyoloji, nanobiyoteknoloji gibi şeylerden bahsediyoruz.

it really compels you, you have to look at both

Bunlar sizi gerçekten zorlayan şeyler. Siz amatör gruplara baktığınız kadar

the amateur groups but also the professional groups,

profesyonel meslek gruplarına da bakmalısınız

because they have better infrastructure,

çünkü onların daha iyi bir altyapısı,

they have better facilities,

daha iyi tesisleri

and they have access to pathogens.

ve patojenlere erişimleri vardır.

So the United Nations did just that, and they recently

Birleşmiş Milletler tam da bunu yaptı ve geçenlerde

issued a report on this whole area,

bütün bu alanı konu alan bir rapor yayınladı

and what they concluded was the power of this technology

ve bu teknolojinin olumlu gücünün,

for positive was much greater than the risk for negative,

olumsuz gücünden daha büyük olduğu sonucuna vardı

and they even looked specifically at the DIYbio community,

ve hatta DIYbio topluluğuna özel olarak baktılar

and they noted, not surprisingly, that the press

ve onlar, doğal olarak, basının

had a tendency to consistently overestimate our capabilities

bizim yapabileceklerimizi sürekli olarak abartma,

and underestimate our ethics.

etik anlayışımızı ise küçümseme eğilimde olduğunu söylediler.

As a matter of fact, DIY people from all over the world,

Gerçek şu ki, dünyanın her yerindeki DIY fertleri

America, Europe, got together last year,

Amerika, Avrupa, geçen yıl toplandılar

and we hammered out a common code of ethics.

ve biz bildiğimiz etik kural hakkında kafa yorduk.

That's a lot more than conventional science has done.

Bu geleneksel bilimin yaptığından daha çok.

Now, we follow state and local regulations.

Şimdi biz devlet ve yerel yasalara uyuyoruz.

We dispose of our waste properly, we follow

Biz atıklarımızı düzgün bir biçimde yok ediyoruz.

safety procedures, we don't work with pathogens.

Biz güvenlik prosedürlerine uyuyoruz, patojenler ile çalışmıyoruz.

You know, if you're working with a pathogen,

Bilirsiniz, bir patojen ile çalışıyorsanız,

you're not part of the biohacker community,

biohacker toplumunun bir parçası değil,

you're part of the bioterrorist community, I'm sorry.

bir biyoterörist topluluğunun bir parçasısınız. Üzgünüm.

And sometimes people ask me,

Bazen insanlar bana soruyor,

"Well, what about an accident?"

"Peki, ya bir kaza olsa?"

Well, working with the safe organisms that we normally

Her zaman çalıştığımız

work with, the chance of an accident happening

güvenli organizmalarla çalışırken

with somebody accidentally creating, like,

kazara birinin

some sort of superbug,

bir süperböcek yaratması ihtimali

that's literally about as probable as a snowstorm

gerçek anlamda Sahara Çölünde

in the middle of the Sahara Desert.

bir kar fırtınası olma ihtimaliyle eşdeğer.

Now, it could happen,

Şimdi, bu olabilir,

but I'm not going to plan my life around it.

ama ben hayatımı bu ihtmalin çevresinde planlamayacağım.

I've actually chosen to take a different kind of risk.

Ben aslında farklı bir tür risk almayı seçtim.

I signed up for something called the Personal Genome Project.

Kişisel Genom Projesi adı verilen bir şey için kaydoldum.

It's a study at Harvard where, at the end of the study,

Bu Harvard'daki çalışmanın sonunda

they're going to take my entire genomic sequence,

benim bütün genom dizilimimi,

all of my medical information, and my identity,

tüm tıbbi bilgilerimi ve kimliğimi alıp,

and they're going to post it online for everyone to see.

onları herkesin görmesi için internette erişilebilir yapacaklar.

There were a lot of risks involved that they talked about

Bilgilendirme ve izin bölümü sırasında

during the informed consent portion.

olabilecek riskler hakkında konuştular.

The one I liked the best is,

Benim en çok hoşuma giden

someone could download my sequence, go back to the lab,

birinin benim dizilimimi indirip, laboratuvara gidip,

synthesize some fake Ellen DNA,

biraz sahte Ellen DNA sentezleyip

and plant it at a crime scene. (Laughter)

onu suç mahaline koyması fikriydi. (Kahkaha)

But like DIYbio, the positive outcomes and

Ama DIYbio gibi olumlu sonuçları ve

the potential for good for a study like that

potansiyeli olan iyi çalışmaların olması

far outweighs the risk.

riskten faktöründen çok daha ağır basıyor.

Now, you might be asking yourself,

Şimdi, kendinize

"Well, you know, what would I do in a biolab?"

"Evet, yani, ben bir biyoloji laboratuvarında ne yapardım?"

Well, it wasn't that long ago we were asking, "Well,

Evet, kısa zaman önce biz de,

what would anyone do with a personal computer?"

"Bir insan bir kişisel bilgisayar ile ne yapardı'' diye de soruyorduk.

So this stuff is just beginning.

Yani bu şey daha sadece başlangıç.

We're only seeing just the tip of the DNA iceberg.

Biz DNA buzdağının sadece ucunu görüyoruz.

Let me show you what you could do right now.

Gelin şimdi size hemen şu an ne yapabiliyor olabileceğinizi göstereyim.

A biohacker in Germany, a journalist, wanted to know

Almanya'da bir biyohacker, bir gazeteci,

whose dog was leaving little presents on his street?

sokaktaki küçük hediyelerin kimin köpeği tarafından bırakıldığını bilmek istedi.

(Laughter) (Applause)

(Kahkaha) (Alkış)

Yep, you guessed it. He threw tennis balls

Evet, tahmin ettiğiniz gibi. Bütün mahalleye

to all the neighborhood dogs, analyzed the saliva,

tenis topu attı, tükürük analizi yaptı.

identified the dog, and confronted the dog owner.

Köpeği tespit etti ve köpek sahibi ile konuştu.

(Laughter) (Applause)

(Kahkaha) (Alkış)

I discovered an invasive species in my own backyard.

Ben de kendi arka bahçemde istilacı bir tür keşfettim.

Looked like a ladybug, right?

Uğur böceğine benziyor, değil mi?

It actually is a Japanese beetle.

Aslında o bir Japon böceği.

And the same kind of technology --

Ve aynı tür teknoloji --

it's called DNA barcoding, it's really cool --

DNA barkodlama denir, gerçekten harika--

You can use it to check if your caviar is really beluga,

Havyarınızın gerçek bir morina balığından yapılıp yapılmadığına,

if that sushi is really tuna, or if that goat cheese

yediğiniz suşinin gerçekten ton balığı olup olmadığına

that you paid so much for is really goat's.

ya da o çok para verip aldığınız keçi peynirinin gerçek olup olmadığına bakabilirsiniz.

In a biohacker space, you can analyze your genome

Biyohacker alanında, genomunuzu

for mutations.

mutasyonları görmek için analiz edebilirsiniz.

You can analyze your breakfast cereal for GMO's,

Kahvaltı gevreğinizi GDO için analiz edebilir

and you can explore your ancestry.

ve köklerinize doğru bir keşfe çıkabilirsiniz.

You can send weather balloons up into the stratosphere,

Stratosfere orada ne olduğunu görmek ve mikroplar toplamak için

collect microbes, see what's up there.

hava balonları gönderebilirsiniz.

You can make a biocensor out of yeast

Sudaki kirletici maddeleri bulmak için

to detect pollutants in water.

mayadan bir biyosensör yapabilirsiniz.

You can make some sort of a biofuel cell.

Biyoyakıt hücrelerine benzer şeyler yapabilirsiniz.

You can do a lot of things.

Bir çok şey yapabilirsiniz.

You can also do an art science project. Some of these

Bir Sanat-Bilim projesi yapabilirsiniz. Bunların bazıları

are really spectacular, and they look at social,

gerçekten muhteşemler ve bu projeler sosyal

ecological problems from a completely different perspective.

ekolojik sorunlara tamamen farklı bir perspektiften bakmaktalar.

It's really cool.

Bu gerçekten harika.

Some people ask me, well, why am I involved?

Bazı insanlar benim neden bu işe dahil olduğumu soruyorlar.

I could have a perfectly good career in mainstream science.

Normal bilim yaparak gayet iyi bir kariyerim olabilirdi.

The thing is, there's something in these labs

Olay şu ki, bu laboratuvardaki herhangi birşey

that they have to offer society that you can't find

topluma başka yerde bulamayacağınız

anywhere else.

şeyler sunmalı.

There's something sacred about a space where

Bu yer ile ilgili kutsal bir şey var, o da

you can work on a project, and you don't have to justify

bu alanlarda bir proje üzerinde çalışabilirsiniz ve

to anyone that it's going to make a lot of money,

bu projenin çok büyük paralar kazandırması, insanlığı kurtarması

that it's going to save mankind, or even that it's feasible.

hatta yapılabilir bile olması hakkında birini ikna etmeniz gerekmez.

It just has to follow safety guidelines.

Sadece güvenli yönergelerini takip etmeniz yeterlidir.

If you had spaces like this all over the world,

Dünyanın her yerinde bu gibi alanlar olsaydı,

it could really change the perception

Bu gerçekten kimin biyoteknolojiyi kullanma izni

of who's allowed to do biotech.

olması gerektiği hakkında fikrimizi değiştirebilirdi.

It's spaces like these that spawned personal computing.

Bu gibi alanlar kişisel bilgisayar kullanımını meydana getirdi.

Why not personal biotech?

Neden kişisel biyoteknoloji olmasın?

If everyone in this room got involved,

Bu salonun içindeki herkes bu işe katılsaydı,

who knows what we could do?

ne yapılabileceğini kim bilebilirdi ki?

This is such a new area, and as we say back in Brooklyn,

Bu gerçekten çok yeni bir alan ve Brooklyn'de söylediğimiz gibi

you ain't seen nothin' yet. (Laughter)

daha hiçbir şey görmediniz. (Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)