Jonathan Drori: Why we don't understand as much as we think

Jonathan Drori bildiğimizi sandığımız şeyler

Çeviri: Ayşe Demirel Gözden geçirme: osman oguz ahsen

I'm going to try and explain why it is that perhaps

Şimdi size neden belki de düşündüğümüz kadar

we don't understand as much as we think we do.

anlamadığımızı anlatmaya çalışacağım.

I'd like to begin with four questions.

Şu dört soru ile başlamak istiyorum.

This is not some sort of cultural thing for the time of year.

Yılın bu dönemi ile ilgili sorulan şu kültürel sorulardan değiller.

That's an in-joke, by the way.

Bu bir şakaydı, bu arada.

But these four questions, actually,

Ama bu dört soru aslında

are ones that people who even know quite a lot about science find quite hard.

bilim hakkında çokça bilgi sahibi olduğunu sana kişilerce bile oldukça zordu.

And they're questions that I've asked of science television producers,

ve bunlar televizyonda bilim programcıları için hazırladığım sorular,

of audiences of science educators --

ve programın seyirciler de bilimsel kişiler--

so that's science teachers -- and also of seven-year-olds,

yani bilim öğretmenleri--ve ayrıca yedi yaş grubu,

and I find that the seven-year-olds do marginally better

ve ben 7 yaş grubunun uçukça daha iyi olduklarını gördüm

than the other audiences, which is somewhat surprising.

yani seyircilerin geri kalanına göre iyiydiler, ve bu şaşırtıcıydı.

So the first question, and you might want to write this down,

İlk sorum şu, bunu yazmak isteyebilirsiniz,

either on a bit of paper, physically, or a virtual piece of paper

bir parça kağıt yeterli, fiziksel olarak yani, sanal da olabilir

in your head. And, for viewers at home, you can try this as well.

yani kafanıza, ve evden seyredenler siz de deneyebilirsiniz.

A little seed weighs next to nothing and a tree weighs a lot, right?

Bir tohumun ağırlığı yok gibidir ama bir ağaç çok ağırdır, değil mi?

I think we agree on that. Where does the tree get the stuff that makes up this chair,

Anlaştık. Peki bu sandalyeyi yaptığımız bu ağacın onca ağırlığının geldiği yer

right? Where does all this stuff come from?

neresidir? Tüm bunlar nereden geliyor?

(Knocks)

(tak tak tak)

And your next question is, can you light a little torch-bulb

Ve sonraki sorunuz, küçük bir fener ampulünü

with a battery, a bulb and one piece of wire?

bir pil ile ve bir parça tel ile yakmanız mümkün mü?

And would you be able to, kind of, draw a -- you don't have to draw

Ve bir çeşit çizim yapma--aslında çizmenize de gerek yok ama

the diagram, but would you be able to draw the diagram,

eğer çizmeniz gerekseydi, şeklinde söyleyelim, eğer

if you had to do it? Or would you just say,

çizmeniz gerekirse bunu çizebilir misiniz?

that's actually not possible?

Yani mümkün mü?

The third question is, why is it hotter in summer than in winter?

Üçüncü soru ise yazları kış aylarından neden daha sıcaktır?

I think we can probably agree that it is hotter in summer than in winter,

Sanırım yaz aylarının daha sıcak olduğunda da hemfikir olabiliriz,

but why? And finally, would you be able to --

ama neden? Ve son olarak da--

and you can sort of scribble it, if you like --

eğer mümkünse, bir karalama yapmanız--

scribble a plan diagram of the solar system,

solar sistemin bir diyagramını kabaca çizermisiniz

showing the shape of the planets' orbits?

özellikle gezegenlerin yörüngelerini?

Would you be able to do that?

Bunu yapabilir misiniz?

And if you can, just scribble a pattern.

Olabilirse kabataslak bir yörünge çizmeniz kafi.

OK. Now, children get their ideas not from teachers,

OK. Çocuklar fikirlerini---öğretmenlerden almazlar,

as teachers often think, but actually from common sense,

öğretmenler öyle sanıyor, aslında bunu sağduyuları ile

from experience of the world around them,

çevrelerindeki dünyadaki tecrübeleri ile,

from all the things that go on between them and their peers,

kendi aralarında ve yaşıtları arasında olup bitenlerden,

and their carers, and their parents, and all of that. Experience.

bakıcılarından, ailelerinden, tecrübelerinden alırlar.

And one of the great experts in this field, of course, was, bless him,

Bu alandaki uzmanlardan birisi, de, şükürler olsun,

Cardinal Wolsey. Be very careful what you get into people's heads

Kardinal Wolsey'di. İnsanların kafasına soktuğun şeyler konusunda

because it's virtually impossible to shift it afterwards, right?

çok dikkatli ol daha sonra bunları değiştirmek aslında imkansız.

(Laughter)

(kahkahalar)

I'm not quite sure how he died, actually.

Aslında nasıl öldüğünü de pek bilmiyorum.

Was he beheaded in the end, or hung?

En sonunda kafası ya kesilmişti yada asıldı.

(Laughter)

(kahkahalar)

Now, those questions, which, of course, you've got right,

Ve, şu sorular, elbette ki bildiniz, ve

and you haven't been conferring, and so on.

danışmaya da ihtiyaç duymadınız, vesaire...

And I -- you know, normally, I would pick people out and humiliate,

ve aslında--- ben insan seçer ve küçük düşürürdüm ama...

but maybe not in this instance.

bu durumda bunu yapmayacağım.

A little seed weighs a lot and, basically, all this stuff,

Küçük bir tohum aslında ağırdır ve temel olarak

99 percent of this stuff, came out of the air.

bütün bunların %99 u da havadan gelir.

Now, I guarantee that about 85 percent of you, or maybe it's fewer at TED,

Garanti veriyorum %85'iniz ama burası TED belki daha azınız,

will have said it comes out of the ground. And some people,

bunun yerden geldiğini söyledi. ve bazılarınız da,

probably two of you, will come up and argue with me afterwards,

muhtemelen siz ikiniz, çıkışta yanıma gelip bunu tartışacaksınız,

and say that actually, it comes out of the ground.

ve bana aslında yerden geldiğini anlatacaksınız.

Now, if that was true, we'd have trucks going round the country,

Eğer bu doğru olsaydı, ülkede sağa sola gidip insanların bahçelerini

filling people's gardens in with soil, it'd be a fantastic business.

toprakla dolduran kamyonlar olurdu, harika bir iş imkanı.

But, actually, we don't do that.

Ama bunu yapmıyoruz.

The mass of this comes out of the air.

Bunun kütlesi gerçekten de havadan geliyor.

Now, I passed all my biology exams in Britain.

İngilterede bütün biyoloji sınavlarımı geçtim

I passed them really well, but I still came out of school

Ve iyi notlar ile geçtim, ama okuldan mezun olduğumda

thinking that that stuff came out of the ground.

hala bunun yerden geldiğini düşünüyordum.

Second one: can you light a little torch-bulb with a battery bulb and one piece of wire?

İkincisi, bir el feneri ampulünü, bir pil ve bir parça tel ile yakabilir misiniz?

Yes, you can, and I'll show you in a second how to do that.

Evet, yakabilirsiniz, göstereyim, şimdi nasıl göreceksiniz

Now, I have some rather bad news,

Şimdi de kötü bir haberim var,

which is that I had a piece of video that I was about to show you,

aslında size göstermek istediğim bir video vardı ama

which unfortunately -- the sound doesn't work in this room,

ne yazık ki---bu odadaki ses sistemi çalışmıyor,

so I'm going to describe to you, in true "Monty Python" fashion,

bu nedenle gerçek bir Monty Pythonben edasıyla ben tarif edeceğim,

what happens in the video. And in the video, a group of researchers

Bu videoda olan MIT'de okumuş bir grup araştırmacının

go to MIT on graduation day.

mezuniyet günü ile ilgili.

We chose MIT because, obviously, that's a very long way away

MIT'yi seçtik çünkü, MIT buradan çok çok uzakta ve

from here, and you wouldn't mind too much,

sizler de buna çok aldırmayacaksınız,

but it sort of works the same way in Britain

ama bu İngilterede de bu şekilde oluyor,

and in the West Coast of the USA.

ABD'nin Batı kıyısında da

And we asked them these questions, and we asked those questions

onlara bu soruları sorduğumuzda, aynı şekilde işliyor

of science graduates, and they couldn't answer them.

bilim bölümü mezunları bunlara cevap veremiyor.

And so, there's a whole lot of people saying,

Ve bir çok kişi de şöyle diyor "Bunun

"I'd be very surprised if you told me that this came out of the air.

havadan geldiğini bana söylemen beni çok şaşırttı"

That's very surprising to me." And those are science graduates.

Bu bana şaşkınlık verdi. Ve bunlar Bilim Öğrencileri.

And we intercut it with, "We are the premier science university in the world,"

Ve biz de konuyu şöyle kapatıyoruz "Bizler dünyanın en önde gelen bilimsel

because of British-like hubris.

üniversitesiyiz" ingilizler biraz kibirli olur, malum.

(Laughter)

(kahkahalar)

And when we gave graduate engineers that question,

Ve mezun olmuş mühendislik öğrencilerine soruyoruz,

they said it couldn't be done.

bunun yapılamayacağını söylüyorlar.

And when we gave them a battery, and a piece of wire, and a bulb,

Malzemeleri ellerine verip denemelerini istiyoruz,

and said, "Can you do it?" They couldn't do it. Right?

ve "yapabilir misiniz?" diye soruyoruz. Yapamıyorlar. tamam?

And that's no different from Imperial College in London, by the way,

Ve bu ingiltere'de Imperial College'de de aynı, yani anti-Amerikan

it's not some sort of anti-American thing going on.

bir durum yok ortada.

As if. Now, the reason this matters is we pay lots and lots of money

Aslında biz bu kişileri eğitmek için büyük miktarda paralar harcıyoruz

for teaching people -- we might as well get it right.

ve bunun doğru yapılmasını istiyoruz.

And there are also some societal reasons

Ve bazı sosyal nedenler de var, insanlardan

why we might want people to understand what it is that's happening

fotosentezde neler olduğunu anlamasını beklememizin nedenleri

in photosynthesis. For example, one half of the carbon equation

de var. Örneğin karbon denkleminin bir yarısında ne derece

is how much we emit, and the other half of the carbon equation,

yaydığımız da var, ve karbon denkleminin diğer yarısında da

as I'm very conscious as a trustee of Kew,

çok emin olarak söylüyorum, güvenin,

is how much things soak up, and they soak up carbon dioxide out of the atmosphere.

ne kadarını soğurdukları var, yani karbon dioksite soğuruyorlar

That's what plants actually do for a living.

Aslında bitkiler yaşamak için bunu yapıyor.

And, for any Finnish people in the audience, this is a Finnish pun:

İzleyenler arasında bir Finlandiya'li varsa, bu fince bir kelime oyunu,

we are, both literally and metaphorically, skating on thin ice

eğer biz bunu gerçekten anlayamıyorsak gerçek ve metaforik

if we don't understand that kind of thing.

olarak ikimiz de ince buzda kayak yapıyoruz demektir.

Now, here's how you do the battery and the bulb.

Şimdi burada pil ve ampulle ne yaptığınız var.

It's so easy, isn't it? Of course, you all knew that.

Çok basit değil mi? Elbette hepiniz bildiniz.

But if you haven't played with a battery and a bulb,

Ama daha önce pil ve ampulle oynamadıysanız,

if you've only seen a circuit diagram,

sadece bu devrenin şemasını gördüyseniz

you might not be able to do that, and that's one of the problems.

yapamama ihtimaliniz olurdu, ve bu problemlerden birisi.

So, why is it hotter in summer than in winter?

Peki yazları kışlardan neden daha sıcak?

We learn, as children, that you get closer to something that's hot,

Küçükken bir şeye yaklaşınca daha sıcak olduğunu öğrendik,

and it burns you. It's a very powerful bit of learning,

ve bu sizi yakar. Bu öğrenmenin en güçlü yoludur,

and it happens pretty early on.

ve oldukça da erken öğrenilir.

By extension, we think to ourselves, "Why it's hotter in summer than in winter

Bunu genişletiriz, ve kendi kendimize yazın güneşe daha yakın olduğumuz

must be because we're closer to the Sun."

için daha sıcak olması gerektiğini düşünürüz.

I promise you that most of you will have got that.

Size yemin ederim pek çoğunuz böyle düşünmüştür.

Oh, you're all shaking your heads,

Ah, herkes kafasını sallıyor,

but only a few of you are shaking your heads very firmly.

ama sadece bir kaçınız bunu çok emin bir şekilde yapıyor,

Other ones are kind of going like this. All right.

diğerleriyse yani, evet, işte öyle bir şey gibi yapıyor.

It's hotter in summer than in winter because the rays from the Sun

Yazları güneşin ışınları daha çok yayıldığı için daha sıcak olur, değil mi?

are spread out more, right, because of the tilt of the Earth.

çünkü dünyanın şöyle bir eğimi vardır.

And if you think the tilt is tilting us closer, no, it isn't.

ve eğer siz bu eğimden dolayı güneşe yakınız diye düşünüyorsanız, hayır.

The Sun is 93 million miles away, and we're tilting like this, right?

Güneş 93 milyon mil uzakta, biz de bu kadarcık eğilimdeyiz, değil mi?

It makes no odds. In fact, in the Northern Hemisphere,

Bu hiç bir fark yaratmaz, hatta kuzey Hemisphere'da

we're further from the Sun in summer,

yazları güneşten daha da uzaklaşıyoruz,

as it happens, but it makes no odds, the difference.

ama bu da hiç bir değişim yaratmıyor.

OK, now, the scribble of the diagram of the solar system.

OK, şimdi solar sistem şemasına geldik.

If you believe, as most of you probably do,

Şimdi pek çoğunuz şuna inanıyordur,

that it's hotter in summer than in winter because we're closer to the Sun,

biz yazları güneşe daha yakın olduğumuz için daha sıcak,

you must have drawn an ellipse.

ve muhtemelen bir elips çizdiniz.

Right? That would explain it, right?

Değil mi? Çünkü elips bunu açıklıyor?

Except, in your -- you're nodding -- now, in your ellipse,

Ama--siz kafa sallıyorsunuz--şimdi bu elipsinizde

have you thought, "Well, what happens during the night?"

şunu düşündünüz mü, peki geceleri ne oluyor?

Between Australia and here, right, they've got summer

Australia ve burası arasında yani--değil mi? orada yaz var

and we've got winter, and what --

ve bizde kış var ve ---

does the Earth kind of rush towards the Sun at night,

yani dünya geceleri güneşten aceleyle uzaklaşıp

and then rush back again? I mean, it's a very strange thing going on,

gündüzleri de alelacele güneşe mi yaklaşıyor, çok tuhaf bir şey--

and we hold these two models in our head, of what's right and what isn't right,

ve bu tuhaf iki modeli kafamızda tutuyoruz, yani neyin doğru olup olmadığını,

and we do that, as human beings, in all sorts of fields.

bunu yapıyoruz, biz insanlar, her alanda bunu yapıyoruz.

So, here's Copernicus' view of what the solar system looked like as a plan.

İşte Kopernik'in solar sistemin nasıl göründüğüne dair kafasındaki plan,

That's pretty much what you should have on your piece of paper. Right?

bu büyük oranda sizin de kağıdınıza çizdiğiniz şeye benziyor, değil mi?

And this is NASA's view. They're stunningly similar.

Ve bu da NASA'nın görüntüsü. İnanılmaz derecede benzerler.

I hope you notice the coincidence here.

Umarım buradaki tesadüfü fark etmişsinizdir.

What would you do if you knew that people had this misconception,

Eğer bunun daha çocukken eliptik yörüngeler hakkında edindiğimiz

right, in their heads, of elliptical orbits

bir yanlış kavramadan kaynaklanıp

caused by our experiences as children?

kafamıza yerleşen bir deneyim olduğunu söylersem?

What sort of diagram would you show them of the solar system,

Onlara ne çeşit bir şema ile solar sistemin yörüngesini göstermeli ki

to show that it's not really like that?

gerçekte böyle olmadığını düşünsünler?

You'd show them something like this, wouldn't you?

Şöyle bir şey gösterirdiniz, değil mi?

It's a plan, looking down from above.

Bu bir plan, yukarıdan aşağıya bakıyor

But, no, look what I found in the textbooks.

Ama hayır, bakın bu kitaplarda ben ne buldum,

That's what you show people, right? These are from textbooks,

işte size gösterilen şey buydu, değil mi? Bu kitaplarda,

from websites, educational websites --

we sitelerinden, eğitim sitelerinden,

and almost anything you pick up is like that.

neredeyse elinize geçen her şey böyleydi.

And the reason it's like that is because it's dead boring

Bunun sebebi de bir sürü konsantre daire çizen ve

to have a load of concentric circles,

ölümüne sıkıcı bu grafikler yerine,

whereas that's much more exciting, to look at something at that angle,

belli bir açıdan bakan bu grafiğin çok daha heyecan uyandırması,

isn't it? Right? And by doing it at that angle,

Doğru değil mi? Ve bu açıdan bakılan şema ile

if you've got that misconception in your head, then that

kafanıza bu yanlış yorumlama girdiyse, o zaman

two-dimensional representation of a three-dimensional thing will be ellipses.

üç boyutlu bu şeyin, iki boyuttaki sunumu da sizin için elips oluyor.

So you've -- it's crap, isn't it really? As we say.

Ve siz de---çok büyük saçmalık aslında, değil mi?

So, these mental models -- we look for evidence that reinforces our models.

Ve mu zeka modelleri ile, modellerimizi sağlamlaştıracak yeni deliller arıyoruz.

We do this, of course, with matters of race, and politics, and everything else,

Bunu ırk politika veya başka şeylerde de, aslında herşeyde yapıyoruz.

and we do it in science as well. So we look, just look --

bunu bilimde de yapıyoruz. yani bakın-- sadece bakın---

and scientists do it, constantly -- we look for evidence

ve bilim insanları siz de yapın, durmadan yapın-- modellerimize

that reinforces our models, and some folks are just all too able

destek verecek yeni bulgular arıyoruz ve bazıları da bu bulguları

and willing to provide the evidence that reinforces the models.

verip, kafamızdakileri sağlamlaştırmak için çok fazlaca niyetliler.

So, being I'm in the United States, I'll have a dig at the Europeans.

Şimdi ABD'de olduğum için Avrupa'ya bakacağım.

These are examples of what I would say is bad practice in science

İşte bunlar bilimde kötü pratik adını vereceğim şeylere örnekler,

teaching centers. These pictures are from La Villette in France

bir çeşit eğitim merkezleri. Fotoğraflar La Villette, Fransa'dan,

and the welcome wing of the Science Museum in London.

ve bu da Londra'daki Fen Müzesi Hoşgeldiniz kanadından.

And, if you look at the, kind of the way these things are constructed,

Ve bu şeylerin nasıl inşa edildiğine bir göz atacak olursanız,

there's a lot of mediation by glass, and it's very blue, and kind of professional --

burada pek çok cam kullanıldığını görürsünüz, ve çok mavi, profesyonelce,

in that way that, you know, Woody Allen comes up

bu şekilde de, bilirsiniz hani Annie Hall filminde,

from under the sheets in that scene in "Annie Hall,"

Woody Allen çarşafların altından çıkar ve "Tanrım,

and said, "God, that's so professional." And that you don't --

bu çok profesyonelceydi!" der ya, ve aslında değildir,

there's no passion in it, and it's not hands on, right,

aslında hiç bir tutku yoktur, ve elimizle tutamayız, değil mi?

and, you know, pun intended. Whereas good interpretation --

Kelime oyunlar yapıyorum, tabi. Aslında iyi bir yorumlama için

I'll use an example from nearby -- is San Francisco Exploratorium,

yakınlarda bulunan San Francisco Exploratorium'u kullanacağım,

where all the things that -- the demonstrations, and so on,

burada bütün şeyler--gösterimler ve diğerleri-- kullanılan materyaller

are made out of everyday objects that children can understand,

hergün kullanılan objelerden yapılmış ki çocuklar anlayabilsin.

it's very hands-on, and they can engage with, and experiment with.

çok fazlaca ellenebilir, ve bunların içine girip deneyler yapabilirler.

And I know that if the graduates at MIT

Ve eminim ki MIT mezunları da

and in the Imperial College in London had had the battery and the wire

Londra'daki Imperial College mezunları da pili ve teli ellemiş olsalardı,

and the bit of stuff, and you know, been able to do it,

ve bir kaç şeyi daha, bunu becerebilirlerdi,

they would have learned how it actually works,

ve gerçekten nasıl çalıştığını öğrenebilirlerdi,

rather than thinking that they follow circuit diagrams and can't do it.

bunun yerine bir devre şemasını takip etmek zorunda kalmazlardı.

So good interpretation is more about

Yani iyi bir yorumlama aslında benim

things that are bodged and stuffed and of my world, right?

dünyamda yer alan buraya ait şeylerle daha ilgili, değil mi?

And things that -- where there isn't an extra barrier

Ve bu şeyler---bir parça cam ve mekanikleştirilmiş

of a piece of glass or machined titanium,

titanyum gibi ekstra bariyer kullanmadan

and it all looks fantastic, OK?

sunuluyor, muhteşem görünüyor. Ok?

And the Exploratorium does that really, really well.

Ve Exploratorium bunu çok güzel başarmış,

And it's amateur, but amateur in the best sense,

çok amatör ama amatörlük en iyi duygudur,

in other words, the root of the word being of love and passion.

diğer değişle, amatörlük sevgi ve tutkudan kaynaklanır.

So, children are not empty vessels, OK?

Yani çocuklar boş saksılar değildir, OK?

So, as "Monty Python" would have it,

Yani Monty Python'nin yapmış olabileceği

this is a bit Lord Privy Seal to say so,

biraz da Lord Privy Seal'ın söyleyebileceği bir şey,

but this is -- children are not empty vessels.

ama çocuklar kesinlikle boş saksılar değildir.

They come with their own ideas and their own theories,

Kendi fikirleri ve teorileri ile gelirler,

and unless you work with those, then you won't be able to shift them,

ve bu teori ve fikirlerle çalışmazsanız, onlara yön veremezsiniz,

right? And I probably haven't shifted your ideas

Ben de muhtemelen dünya ve evrenin nasıl

of how the world and universe operates, either.

çalıştığına dair fikirlerinizi değiştirememişimdir.

But this applies, equally, to matters of trying to sell new technology.

Ama bu eşit olarak, yeni teknolojiyi nasıl pazarlayacağınızla ilgili.

For example, we are, in Britain, we're trying to do a digital switchover

Örneğin; İngilterede tüm nüfusu dijital teknolojili televizyon kullanan

of the whole population into digital technology [for television].

bir hale getirecek dijital bir dönüşüm yapmayı amaçlıyoruz.

And it's one of the difficult things

Ve güçlüklerden birisi de

is that when people have preconceptions of how it all works,

insanların bunların nasıl çalıştığına dair ön yargılara sahip olması.

it's quite difficult to shift those.

Bunları değiştirmek biraz zor.

So we're not empty vessels; the mental models that we have

yani boş vazolar değiliz, sahip olduğumuz zeka modelleri

as children persist into adulthood.

çocukluktan erişkinliğe kadar kalıyor.

Poor teaching actually does more harm than good.

Kötü eğitimin aslında yaradan çok zararı var.

In this country and in Britain, magnetism is understood better

Bu ülkede manyetizma okula gitmelerinden önceki dönemde

by children before they've been to school than afterwards, OK?

okula gitmeye başlayanlara göre çocuklarca daha iyi kavranıyor.

Same for gravity, two concepts, so it's -- which is quite humbling,

Aynısı yer çekimi için de geçerli, yani--bu çok mütevazice,

as a, you know, if you're a teacher, and you look before and after,

yani öğretmenseniz, önce ve sonrasına bakarsınız,

that's quite worrying. They do worse in tests afterwards, after the teaching.

ve bu endişe uyandırıcı. Daha sonraki testlerde, dersler sonrası kötülüyorlar.

And we collude. We design tests,

Ve bizler dolaplar çevirip, testler tasarlıyor

or at least in Britain, so that people pass them. Right?

--en azından ingiltere'de böyle--onlara sınıf geçiriyoruz. Değil mi?

And governments do very well. They pat themselves on the back.

Hükümetler de harika. Sırtlarına vurup onaylıyorlar.

OK? We collude, and actually if you --

OK? Dolap çeviriyoruz ve aslında eğer

if someone had designed a test for me

eğer birisi benim biyoloji sınavım

when I was doing my biology exams,

için bir test düzenliyorsa--

to really understand, to see whether I'd understood

bunu gerçekten anlayıp anlamadığımı kontrol edecek şekilde,

more than just kind of putting starch and iodine together

basitce nişasta ve iyotu bir araya getirip bunun maviye

and seeing it go blue,

döndüğünü görebilmem,

and really understood that plants took their mass out of the air,

bu bitkilerin kütlelerinin gerçekten havadan geldiğini anlamam için

then I might have done better at science.

yapmış olsaydı, bilimde çok daha iyi olabilirdim.

So the most important thing is to get people to articulate their models.

Yani önemli olan kişilerin kendi modellerini anlamalarını sağlamak.

Your homework is -- you know, how does an aircraft's wing create lift?

Ödeviniz de şu-- diyelim-- uçakların kanatları kaldırma işlevini nasıl görür?

An obvious question, and you'll have an answer now in your heads.

Bariz bir soru, ve kafanızda da bir cevap belirmiştir,

And the second question to that then is,

o zaman ikinci soru şu olmalı,

ensure you've explained how it is that planes can fly upside down.

uçakların ters bir şekilde nasıl uçabildiklerini de açıkladığınızdan emin olun.

Ah ha, right. Second question is, why is the sea blue? All right?

Ahhaa, değil mi? İkinci sorumuz deniz neden mavidir? Tamam?

And you've all got an idea in your head of the answer.

Bunun için de kafanızda bir cevap var mutlaka.

So, why is it blue on cloudy days? Ah, see.

O zaman bulutlu günlerde neden mavi? Gördünüz mü?

(Laughter)

(kahkahalar)

I've always wanted to say that in this country.

Bunu bu ülkede söylemeyi hep istemişimdir.

(Laughter)

(kahkahalar)

Finally, my plea to you is to allow yourselves, and your children,

Son olarak, sizden istediğim kendinize de çocuklarınıza da,

and anyone you know, to kind of fiddle with stuff,

tanıdığınız herkese de, eşyaların şeylerin detaylarıyla

because it's by fiddling with things that you, you know,

oynama izni vermeniz, çünkü kurcalama yoluyla,

you complement your other learning. It's not a replacement,

öğrenmenizi tamalayan bir şeydir. Bu bir yerine koyma değil,

it's just part of learning that's important.

sadece öğrenmenin önemli bir parçası.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

Now -- oh, oh yeah, go on then, go on.

Şimdi, ah tamam, gidin.. Gidin...

(Applause)

(alkışlar)