How to separate fact and fiction online | Markham Nolan

184,809 views ・ 2012-12-11

TED


โปรดดับเบิลคลิกที่คำบรรยายภาษาอังกฤษด้านล่างเพื่อเล่นวิดีโอ

00:00
Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast
0
0
7000
Translator: Chatthip Chaichakan Reviewer: Yada Sattarujawong
00:15
I've been a journalist now since I was about 17,
1
15895
2621
ผมเป็นนักข่าวตั้งแต่ผมอายุ 17
00:18
and it's an interesting industry to be in at the moment,
2
18516
3560
และมันเป็นแวดวงที่น่าสนใจที่จะเข้ามาอยู่ในตอนนี้
00:22
because as you all know, there's a huge amount of upheaval
3
22076
2336
เพราะอย่างที่รู้ๆกันอยู่ มันมีความวุ่นวายมากมาย
00:24
going on in media, and most of you probably know this
4
24412
2480
กำลังเกิดขึ้นในสื่อ และพวกคุณส่วนใหญ่ก็อาจจะรู้เรื่องนี้
00:26
from the business angle, which is that the business model
5
26892
3223
จากมุมมองทางธุรกิจ นั่นก็คือว่า
00:30
is pretty screwed, and as my grandfather would say,
6
30115
2943
โมเดลธุรกิจค่อนข้างจะมีปัญหา ก็อย่างที่ปู่ผมคงจะพูดว่า
00:33
the profits have all been gobbled up by Google.
7
33058
2714
กำไรต่างๆถูกสวาปามไปหมดโดยกูเกิ้ล
00:35
So it's a really interesting time to be a journalist,
8
35772
2344
เพราะงั้น นี่เป็นเวลาที่น่าสนใจจริงๆที่จะทำอาชีพนักข่าว
00:38
but the upheaval that I'm interested in is not on the output side.
9
38116
3084
แต่ความวุ่นวายที่ผมสนใจไม่ใช่ในด้านของผลลัพธ์
00:41
It's on the input side. It's concern with
10
41200
3095
แต่มันอยู่ในด้านของปัจจัยนำเข้า มันเกี่ยวข้องกับ
00:44
how we get information and how we gather the news.
11
44295
2498
วิธีการที่เราได้รับข้อมูล และวิธีที่เรารวบรวมข่าวสาร
00:46
And that's changed, because we've had a huge shift
12
46793
3071
และมันได้เปลี่ยนไป เพราะมีการเคลื่อนย้ายขนานใหญ่
00:49
in the balance of power from
13
49864
2238
ในดุลแห่งอำนาจ
00:52
the news organizations to the audience.
14
52102
2017
จากองค์กรข่าว สู่ผู้ชม
00:54
And the audience for such a long time was in a position
15
54119
2215
และเป็นช่วงระยะเวลานานมากเหลือเกิน ที่ผู้ชมนั้นตกอยู่ในสภาวะ
00:56
where they didn't have any way of affecting news
16
56334
2690
ที่พวกเขาไม่สามารถส่งผลอะไรต่อข่าวสารได้
00:59
or making any change. They couldn't really connect.
17
59024
2267
หรือสร้างความเปลี่ยนแปลงอะไรได้ พวกเขาไม่สามารถเชื่อมต่อกับมันได้จริงๆ
01:01
And that's changed irrevocably.
18
61291
1476
แล้วนั่นก็ได้เปลี่ยนไปอย่างไม่มีทางย้อนกลับ
01:02
My first connection with the news media was
19
62767
2889
การเชื่อมโยงกันครั้งแรกระหว่างผมกับสื่อคือ
01:05
in 1984, the BBC had a one-day strike.
20
65656
3811
เมื่อปี 1984 ที่ BBC มีการประท้วงหยุดงานหนึ่งวัน
01:09
I wasn't happy. I was angry. I couldn't see my cartoons.
21
69467
3288
ผมไม่มีความสุขเลย ผมโกรธ ผมไม่สามารถดูการ์ตูนได้
01:12
So I wrote a letter.
22
72755
2547
ผมก็เลยเขียนจดหมาย
01:15
And it's a very effective way of ending your hate mail:
23
75302
2849
และวิธีการลงท้ายที่ได้ผลมากสำหรับจดหมายด่าก็คือ
01:18
"Love Markham, Aged 4." Still works.
24
78151
3087
"รักนะ มาร์คแฮม, 4 ขวบ" ถึงตอนนี้ก็ยังได้ผล
01:21
I'm not sure if I had any impact on the one-day strike,
25
81238
3011
ผมไม่แน่ใจว่า ผมได้ส่งผลกระทบอะไรกับการหยุดงานครั้งนั้นรึเปล่า
01:24
but what I do know is that it took them three weeks to get back to me.
26
84249
2682
แต่ที่ผมรู้ก็คือ มันเป็นเวลา 3 สัปดาห์เลยทีเดียว กว่าที่พวกเขาจะตอบกลับหาผม
01:26
And that was the round journey. It took that long for anyone
27
86931
2160
และนั่นคือการเดินทางไปกลับ [ของจดหมาย] มันก็ใช้เวลาประมาณนั้นแหละ ไม่ว่าจะเป็นใครก็แล้วแต่
01:29
to have any impact and get some feedback.
28
89091
2193
ในการที่จะสร้างผลกระทบ และได้รับการตอบกลับ
01:31
And that's changed now because, as journalists,
29
91284
2482
และตอนนี้ มันเปลี่ยนไปแล้ว เพราะ ในฐานะนักข่าว
01:33
we interact in real time. We're not in a position
30
93766
3166
เราต้องโต้ตอบทันควัน เราไม่ได้อยู่ในสถานะ
01:36
where the audience is reacting to news.
31
96932
2334
ที่ผู้ชมตอบกลับข่าวสาร
01:39
We're reacting to the audience, and we're actually relying on them.
32
99266
3757
เราต่างหากที่ตอบกลับผู้ขม และเราต่างหากที่พึ่งพาพวกเขาอยู่
01:43
They're helping us find the news. They're helping us
33
103023
2386
พวกเขาช่วยเราหาข่าว พวกเขาช่วยเรา
01:45
figure out what is the best angle to take and what is the stuff that they want to hear.
34
105409
4770
มองหามุมมองที่ดีที่สุด และเรื่องราวอะไรที่พวกเขาอยากได้ยิน
01:50
So it's a real-time thing. It's much quicker. It's happening
35
110179
3904
เพราะงั้น มันเป็นเรื่องการทันการณ์ มันเร็วกว่ามาก มันเกิดขึ้นบนฐานของความต่อเนื่อง
01:54
on a constant basis, and the journalist is always playing catch up.
36
114083
5917
และนักข่าวก็มักจะอยู่ในบทบาทของการไล่ตามให้ทัน
02:00
To give an example of how we rely on the audience,
37
120000
2633
ยกตัวอย่างหนึ่งของการที่เราพึ่งพาผู้ชม
02:02
on the 5th of September in Costa Rica, an earthquake hit.
38
122633
4537
เมื่อวันที่ 5 กันยายน เกิดเหตุแผ่นดินไหวขึ้นในคอสตาริกา
02:07
It was a 7.6 magnitude. It was fairly big.
39
127170
2326
ความรุนแรงอยู่ที่ 7.6 (ริคเตอร์) มันค่อนข้างใหญ่ทีเดียว
02:09
And 60 seconds is the amount of time it took
40
129496
2880
และ 60 วินาทีเป็นเวลาที่มันใช้
02:12
for it to travel 250 kilometers to Managua.
41
132376
2565
ในการเดินทาง 250 กิโลเมตร ไปยังมานากัว (Managua)
02:14
So the ground shook in Managua 60 seconds after it hit the epicenter.
42
134941
4145
ดังนั้น แผ่นดินไหวเกิดขึ้นที่มานากัว 60 วินาที หลังจากที่มันเกิดขึ้น ณ จุดศูนย์กลาง
02:19
Thirty seconds later, the first message went onto Twitter,
43
139086
2656
30 วินาทีถัดมา ข้อความแรกก็ปรากฏบนทวิตเตอร์
02:21
and this was someone saying "temblor," which means earthquake.
44
141742
2861
และนี่ก็คือใครบางคนกำลังพูดว่า "temblor" ที่แปลว่า แผ่นดินไหว
02:24
So 60 seconds was how long it took
45
144603
2337
เพราะงั้น 60 วินาทีเป็นเวลาที่
02:26
for the physical earthquake to travel.
46
146940
1906
แผ่นดินไหวใช้เวลาในการเดินทางจริงๆ
02:28
Thirty seconds later news of that earthquake had traveled
47
148846
2560
30 วินาทีหลังจากนั้น เป็นเวลาที่ข่าวของแผ่นดินไหวใช้เดินทาง
02:31
all around the world, instantly. Everyone in the world,
48
151406
2974
ไปทั่วโลกในทันทีทันใด โดยสมมุติฐาน ทุกคนบนโลก
02:34
hypothetically, had the potential to know that an earthquake
49
154380
3197
มีโอกาสที่จะได้รู้ว่า แผ่นดินไหว
02:37
was happening in Managua.
50
157577
2414
กำลังเกิดขึ้นในมานากัว
02:39
And that happened because this one person had
51
159991
2351
และนั่นเกิดขึ้นเพราะคนหนึ่งคนนี้
02:42
a documentary instinct, which was to post a status update,
52
162342
3949
มีสัญชาตญาณของการบันทึกความจริง ซึ่งก็คือการเขียนลงไปในการอัพเดทสถานะ
02:46
which is what we all do now, so if something happens,
53
166291
2532
ซึ่งก็เป็นสิ่งที่พวกเราทุกคนทำกันในปัจจุบัน ถ้ามีอะไรเกิดขึ้น
02:48
we put our status update, or we post a photo,
54
168823
2082
เราก็จะเขียนลงไปในการอัพเดทสถานะ หรือไม่ก็โพสต์รูปภาพ โพสต์วีดีโอ
02:50
we post a video, and it all goes up into the cloud in a constant stream.
55
170905
3778
และทั้งหมดนี้ก็ขึ้นไปยังคลาวด์ (cloud) ซึ่งอยู่ในกระแสข้อมูลต่อเนื่อง
02:54
And what that means is just constant,
56
174683
2761
ซึ่งนั่นก็หมายความว่า ข้อมูลต่อเนื่องมหาศาล
02:57
huge volumes of data going up.
57
177444
2406
เพิ่มสูงขึ้นๆ
02:59
It's actually staggering. When you look at the numbers,
58
179850
2281
จริงๆแล้ว มันทำให้เรามึนได้เลยล่ะ ถ้าคุณดูที่สถิติตัวเลข
03:02
every minute there are 72 more hours
59
182131
2991
ทุกหนึ่งนาที มีวีดีโอความยาว
03:05
of video on YouTube.
60
185122
1382
72 ชั่วโมง เพิ่มขึ้นบนยูทูป (You Tube)
03:06
So that's, every second, more than an hour of video gets uploaded.
61
186504
3282
นั่นก็คือ ทุกหนึ่งวินาที มีวีดีโอความยาวมากกว่าหนึ่งชั่วโมงถูกอัพโหลด
03:09
And in photos, Instagram, 58 photos are uploaded to Instagram a second.
62
189786
4256
และในด้านภาพถ่าย ในอีนสตาแกรม 58 รูปถูกอัพโหลดบนอินสตาแกรมในทุกหนึ่งวินาที
03:14
More than three and a half thousand photos go up onto Facebook.
63
194042
3756
มากกว่า 3,500 รูป ถูกโพสต์ในเฟซบุค
03:17
So by the time I'm finished talking here, there'll be 864
64
197798
3708
เพราะงั้น ตอนที่ผมพูดเสร็จ ก็จะมีวีดีโอเพิ่มมากขึ้น
03:21
more hours of video on Youtube than there were when I started,
65
201506
3618
864 ชั่วโมงในยูทูบ เทียบกับก่อนที่ผมเริ่มพูด
03:25
and two and a half million more photos on Facebook and Instagram than when I started.
66
205124
3863
และมีรูปเพิ่มมากขึ้น 2.5 ล้านรูปในเฟซบุคและอินสตาแกรม เทียบกับตอนที่ผมเริ่มพูด
03:28
So it's an interesting position to be in as a journalist,
67
208987
3932
เพราะงั้น มันเป็นอะไรที่น่าสนใจมาก กับการตกอยู่ในสถานะของนักข่าว
03:32
because we should have access to everything.
68
212919
2416
เพราะเราน่าจะได้มีช่องทางเข้าถึงทุกอย่าง
03:35
Any event that happens anywhere in the world, I should be able to know about it
69
215335
2898
เหตุการณ์อะไรก็แล้วแต่ที่เกิดขึ้นบนโลกนี้ ผมควรจะได้รู้มัน
03:38
pretty much instantaneously, as it happens, for free.
70
218233
3931
ค่อนข้างจะทันทีทันใด ณ ขณะที่มันเกิดเลยล่ะ และมันก็ฟรีด้วย
03:42
And that goes for every single person in this room.
71
222164
3165
และมันก็เป็นเช่นนั้นกับทุกคนในห้องนี้ด้วย
03:45
The only problem is, when you have that much information,
72
225329
2610
ปัญหาเดียวที่มีก็คือ เมื่อคุณมีข้อมูลมากขนาดนั้น
03:47
you have to find the good stuff, and that can be
73
227939
2287
คุณต้องหาสิ่งดีๆให้เจอ และนั่นก็ยากอย่างเหลือเชื่อเลยทีเดียว
03:50
incredibly difficult when you're dealing with those volumes.
74
230226
1988
เมื่อคุณต้องต่อกรกับข้อมูลปริมาณขนาดนี้
03:52
And nowhere was this brought home more than during
75
232214
2319
และมันก็ชัดเจนมากที่สุด ในช่วงของการเกิดเฮอริเคนแซนดี้
03:54
Hurricane Sandy. So what you had in Hurricane Sandy was
76
234533
2904
สิ่งที่คุณจะได้เจอในระหว่างเฮอริเคนแซนดี้ก็คือ
03:57
a superstorm, the likes of which we hadn't seen for a long time,
77
237437
3027
โคตรพายุ แบบที่เราไม่ได้เห็นมาเป้นเวลานาน
04:00
hitting the iPhone capital of the universe -- (Laughter) --
78
240464
3143
โจมตีไปที่ไอโฟน ซึ่งเป็นศูนย์กลางของจักรวาลนี้ (เสียงหัวเราะ)
04:03
and you got volumes of media like we'd never seen before.
79
243607
4215
และคุณก็จะได้รับสื่อจำนวนมากแบบที่เราไม่เคยเจอมาก่อน
04:07
And that meant that journalists had to deal with fakes,
80
247822
2744
และนั่นหมายความว่า นักข่าวจะต้องต่อกรกับข้อมูลปลอมต่างๆ
04:10
so we had to deal with old photos that were being reposted.
81
250566
2916
เราต้องต่อกรกับรูปภาพเก่าๆที่ถูกนำมาโพสต์ซ้ำ
04:13
We had to deal with composite images
82
253482
2248
เราต้องต่อกรกับภาพ
04:15
that were merging photos from previous storms.
83
255730
3183
ที่รวมเอาภาพจากพายุก่อนหน้าเข้าด้วยกัน
04:18
We had to deal with images from films like "The Day After Tomorrow." (Laughter)
84
258913
5234
เราต้องต่อกรกับภาพที่มาจากหนังต่างๆ เช่น จาก "The Day After Tomorrow" (เสียงหัวเราะ)
04:24
And we had to deal with images that were so realistic
85
264147
2834
และเราต้องต่อกรกับภาพที่ดูเหมือนจริงมากๆ
04:26
it was nearly difficult to tell if they were real at all.
86
266981
2370
แต่มันก็ยากที่จะบอกได้ว่าภาพพวกนี้จรืงหรือเปล่า
04:29
(Laughter)
87
269351
4313
(เสียงหัวเราะ)
04:33
But joking aside, there were images like this one from Instagram
88
273664
3724
วางมุกตลกเอาไว้ก่อน มันมีรูปหลายๆรูป อย่างรูปนี้ บนอินสตาแกรม
04:37
which was subjected to a grilling by journalists.
89
277388
2276
ซึ่งได้รับการวิจารณ์เอามากๆในหมู่นักข่าว
04:39
They weren't really sure. It was filtered in Instagram.
90
279664
2233
พวกเขาไม่แน่ใจเลย มันเป็นรูปที่ผ่านการตกแต่งในอินสตาแกรม
04:41
The lighting was questioned. Everything was questioned about it.
91
281897
2523
แสงดูน่าสงสัย ทุกอย่างดูน่าสงสัย
04:44
And it turned out to be true. It was from Avenue C
92
284420
2293
แล้วมันก็กลายเป็นว่านี่เป็นรูปจรืง มันมาจาก Avenue C
04:46
in downtown Manhattan, which was flooded.
93
286713
2160
ในตัวเมืองแมนฮัตตัน ซึ่งถูกน้ำท่วม
04:48
And the reason that they could tell that it was real
94
288873
2100
และเหตุผลที่พวกเขาได้รู้ว่ามันจริง
04:50
was because they could get to the source, and in this case,
95
290973
2089
ก็เพราะพวกเขาเจอแหล่งข่าว
04:53
these guys were New York food bloggers.
96
293062
2107
ซึ่งในกรณีนี้ ก็คือบล็อกเกอร์ด้านอาหารในนิวยอร์ก
04:55
They were well respected. They were known.
97
295169
2030
พวกเขาเป็นที่เคารพ พวกเขาเป็นที่รู้จัก
04:57
So this one wasn't a debunk, it was actually something that they could prove.
98
297199
3092
เพราะงั้น รูปนี้ก็ไม่ใช่ของปลอม มันเป็นอะไรที่พิสูจน์ได้
05:00
And that was the job of the journalist. It was filtering all this stuff.
99
300291
2918
และนั่นก็เป็นงานหนึ่งของนักข่าว นั่นก็คือ การกรองสิ่งเหล่านี้
05:03
And you were, instead of going and finding the information
100
303209
2711
และแทนที่คุณจะออกไปหาข้อมูล แล้วนำกลับมันมาสู่ผู้อ่าน
05:05
and bringing it back to the reader, you were holding back
101
305920
2567
คุณกลับกำลังครอบครอง
05:08
the stuff that was potentially damaging.
102
308487
2060
สิ่งที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดความเสียหายได้
05:10
And finding the source becomes more and more important --
103
310547
2958
และการค้นหาแหล่งข่าว ก็กลายมาเป็นสิ่งที่สำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ
05:13
finding the good source -- and Twitter is where most journalists now go.
104
313505
3734
โดยเฉพาะการค้นหาแหล่งข่าวที่ดี ทวิตเตอร์เป็นแหล่งหนึ่งที่นักข่าวทุกวันนี้ใช้กัน
05:17
It's like the de facto real-time newswire,
105
317239
3153
มันเหมือนเป็นสายข่าวแบบทันเหตุการณ์อย่างแท้จริง
05:20
if you know how to use it, because there is so much on Twitter.
106
320392
2967
ถ้าคุณรู้ว่าจะใช้มันยังไงน่ะนะ เพราะมันมีอะไรมากมายเหลือเกินในทวิตเตอร์
05:23
And a good example of how useful it can be
107
323359
2385
และตัวอย่างที่ดีที่ว่ามันจะเป็นประโยชน์ และยุ่งยากด้วย ได้ยังไง
05:25
but also how difficult was the Egyptian revolution in 2011.
108
325744
3533
ก็คือการปฏิวัติอียิปต์เมื่อปี 2011
05:29
As a non-Arabic speaker, as someone who was looking
109
329277
2646
ด้วยความที่ผมไม่ใช่คนอาหรับ ในฐานะเป็นคนหนึ่งที่มองมาจากข้างนอก
05:31
from the outside, from Dublin,
110
331923
2301
จากดับบลิน
05:34
Twitter lists, and lists of good sources,
111
334224
1792
รายชื่อของ ทวิตเตอร์ แหล่งข่าวชั้นดี และผู้คน
05:36
people we could establish were credible, were really important.
112
336016
3622
ที่น่าเชื่อถือนั้น สำคัญมากๆ
05:39
And how do you build a list like that from scratch?
113
339638
2509
แล้วคุณจะสร้างรายชื่อพวกนั้นจากศูนย์ได้ยังไง?
05:42
Well, it can be quite difficult, but you have to know what to look for.
114
342147
2430
มันก็ค่อนข้างยากแหละ แต่คุณต้องรู้ว่าคุณกำลังหาอะไร
05:44
This visualization was done by an Italian academic.
115
344577
2858
ภาพนี้ถูกสร้างขึ้นโดยนักวิชาการชาวอิตาเลียน
05:47
He's called André Pannison, and he basically
116
347435
3394
เขาชื่อ อังเดร แพนนิสัน (Andre Pannison)
05:50
took the Twitter conversation in Tahrir Square
117
350829
2175
เขานำเอาบทสนทนาทางทวิตเตอร์ในจัตุรัสทาห์รีร์ (Tahrir Square)
05:53
on the day that Hosni Mubarak would eventually resign,
118
353004
3454
ในวันที่ฮอสนี มูบารัก (Hosni Mubarak) ได้ลาออกในท้ายที่สุด
05:56
and the dots you can see are retweets, so when someone
119
356458
2632
และจุดต่างๆที่คุณเห็นก็คือการทวีตซ้ำ
05:59
retweets a message, a connection is made between two dots,
120
359090
2779
เพราะงั้น เมื่อใครสักคนทวิตซ้ำข้อความหนึ่ง การเชื่อมต่อระหว่างสองจุดก็จะถูกลากขึ้น
06:01
and the more times that message is retweeted by other people,
121
361869
2610
และยิ่งข้อความนั้นถูกทวิตซ้ำโดยคนอื่นๆมากขึ้นเท่าไหร่
06:04
the more you get to see these nodes, these connections being made.
122
364479
3206
คุณก็จะยิ่งเห็นจุด และเส้นสายพวกนี้ถูกสร้างขึ้นมากขึ้นเท่านั้น
06:07
And it's an amazing way of visualizing the conversation,
123
367685
1922
และมันก็เป็นวิธีที่น่าทึ่งในการฉายภาพของการสนทนา
06:09
but what you get is hints at who is more interesting
124
369607
2711
แต่สิ่งที่คุณจะได้ก็คือคำใบ้ว่าใครน่าสนใจกว่า
06:12
and who is worth investigating.
125
372318
2681
และใครที่ควรค่าแก่การสืบเสาะ
06:14
And as the conversation grew and grew, it became
126
374999
2879
และเมื่อบทสนทนาโดขึ้นเรื่อยๆ
06:17
more and more lively, and eventually you were left
127
377878
2284
มันก็จะดูมีชีวิตชีวามากขึ่นๆ และสุดท้ายแล้ว คุณก็จะได้เจอกับ
06:20
with this huge, big, rhythmic pointer of this conversation.
128
380162
4781
เจ้าจุดใหญ่ยักษ์ ขยับเขยื้อนเคลื่อนจังหวะได้ ของบทสนทนานี้
06:24
You could find the nodes, though, and then you went,
129
384943
1809
ยังไงก็แล้วแต่ คุณจะได้เจอกับจุดต่างๆ แล้วคุณก็ดำเนินการ
06:26
and you go, "Right, I've got to investigate these people.
130
386752
2294
แล้วคุณก็เดินหน้า "เอาล่ะ ฉันจะต้องสืบเสาะหาคนพวกนี้ล่ะ
06:29
These are the ones that are obviously making sense.
131
389046
1714
คนพวกนี้ดูท่าทางมีเหตุมีผล
06:30
Let's see who they are."
132
390760
2309
ดูสิว่าพวกเขาเป็นใคร"
06:33
Now in the deluge of information, this is where
133
393069
2690
ตอนนี้ ในสภาวะข้อมูลท่วมท้น
06:35
the real-time web gets really interesting for a journalist like myself,
134
395759
3207
นี่เป็นจุดที่เจ้าเครือข่ายทันการณ์น่าสนใจเอามากๆ สำหรับนักข่าวอย่างผม
06:38
because we have more tools than ever
135
398966
1974
เพราะเรามีเครื่องมือในการสืบเสาะแสวงหาดังกล่าว
06:40
to do that kind of investigation.
136
400940
2757
มากกว่าทีเคยมีมา
06:43
And when you start digging into the sources, you can go
137
403697
3009
และเมื่อคุณเริ่มขุดลึกลงไปยังแหล่งข่าว
06:46
further and further than you ever could before.
138
406706
2299
คุณจะไปได้ไกลขึ้นๆ มากกว่าที่คุณเคยทำได้
06:49
Sometimes you come across a piece of content that
139
409005
3352
บางครั้ง คุณบังเอิญไปเจอเข้ากับ ชิ้นส่วนข้อมูลที่น่าสนใจเอามากๆ
06:52
is so compelling, you want to use it, you're dying to use it,
140
412357
3460
คุณอยากจะใช้มัน คุณอยากจะใช้มันแทบตาย
06:55
but you're not 100 percent sure if you can because
141
415817
2675
แต่คุณไม่แน่ใจเต็มร้อย ว่าคุณจะใช้มันได้รึเปล่า
06:58
you don't know if the source is credible.
142
418492
1207
เพราะคุณไม่รู้ว่าแหล่งข่าวเชื่อถือได้รึเปล่า
06:59
You don't know if it's a scrape. You don't know if it's a re-upload.
143
419699
2182
คุณไม่รู้ว่ามันถูกตกแต่งขึ้นมา หรือว่ามันถูกนำมาโหลดซ้ำรึเปล่า
07:01
And you have to do that investigative work.
144
421881
1709
แล้วคุณก็ต้องทำการสืบสวนดังกล่าว
07:03
And this video, which I'm going to let run through,
145
423590
2344
และวีดีโอนี้ที่ผมกำลังจะแสดงให้คุณดู
07:05
was one we discovered a couple of weeks ago.
146
425934
2989
เราเจอมันเมื่อ 2-3 อาทิตย์ก่อน
07:08
Video: Getting real windy in just a second.
147
428923
2199
วีดีโอ: ลมแรงขึ้นมากภายในเพียงหนึ่งวินาที
07:11
(Rain and wind sounds)
148
431122
4888
(เสียงลมและฝน)
07:16
(Explosion) Oh, shit!
149
436010
3167
(เสียงระเบิด) โอ้ แม่ง!
07:19
Markham Nolan: Okay, so now if you're a news producer, this is something
150
439177
2937
มาร์คแฮม โนแลน (Markham Nolan): เอาล่ะ ตอนนี้ถ้าคุณเป็นผู้ผลิตข่าว
07:22
you'd love to run with, because obviously, this is gold.
151
442114
2552
นี่เป็นอะไรที่คุณอยากจะเอาไปใช้เลยล่ะ ชัดเจนเลยว่า นี่มันทองชัดๆ
07:24
You know? This is a fantastic reaction from someone,
152
444666
2263
คุณรู้มั้ย? นี่เป็นปฏิกิริยาตอบสนองที่ดีเยี่ยมจากใครสักคน
07:26
very genuine video that they've shot in their back garden.
153
446929
2570
วีดีโอที่ดูจริงมากๆที่พวกเขาบันทึกมัน ในสวนหลังบ้านของพวกเขา
07:29
But how do you find if this person, if it's true, if it's faked,
154
449499
3494
แต่คุณจะรู้ได้ยังไงล่ะว่ามันจริง หรือปลอม
07:32
or if it's something that's old and that's been reposted?
155
452993
2658
หรือเก่าแล้ว แล้วถูกนำมาโพสต์ใหม่?
07:35
So we set about going to work on this video, and
156
455651
2226
แล้วเราก็เริ่มสืบค้นเกี่ยวกับวีดีโอนี้ดู
07:37
the only thing that we had to go on was the username on the YouTube account.
157
457877
2860
และสิ่งเดียวที่เรามีก็คือ ชื่อผู้ใช้บนแอคเคาท์ของ Youtube
07:40
There was only one video posted to that account,
158
460737
2351
มีเพียงวีดีโอเดียวที่ถูกโพสต์ลงแอคเคาท์นี้
07:43
and the username was Rita Krill.
159
463088
1488
และชื่อผู้ใช้คือ ริต้า คริล (Rita Krill)
07:44
And we didn't know if Rita existed or if it was a fake name.
160
464576
3292
และเราไม่รู้ด้วยว่า ริต้ามีตัวตนรึเปล่า หรือว่ามันเป็นชื่อปลอม
07:47
But we started looking, and we used free Internet tools to do so.
161
467868
2913
แต่เราก็เริ่มมองหา และเราก็ใช้เครื่องมือฟรีบนอินเตอร์เน็ตในการทำแบบนั้น
07:50
The first one was called Spokeo, which allowed us to look for Rita Krills.
162
470781
3308
เครื่องมืออันแรกคือ Spokeo ซึ่งยอมให้พวกเรามองหาริต้า คริล
07:54
So we looked all over the U.S. We found them in New York,
163
474089
2382
เราก็เลยมองหาไปทั่วสหรัฐฯ เราเจอพวกเขาในนิวยอร์ก
07:56
we found them in Pennsylvania, Nevada and Florida.
164
476471
2762
เราเจอพวกเขาในเพนซิลเวเนีย เนวาด้า และฟลอริด้า
07:59
So we went and we looked for a second free Internet tool
165
479233
2649
แล้วเราก็เดินหน้าต่อ และมองหาในเครื่องมือฟรีทางอินเตอร์เน็ตอันที่สอง
08:01
called Wolfram Alpha, and we checked the weather reports
166
481882
2467
ชื่อว่า Wolfram Alpha และเราก็ตรวจสอบรายงานสภาพอากาศ
08:04
for the day in which this video had been uploaded,
167
484349
2497
ในวันที่วีดีโอนี้ถูกอัพโหลด
08:06
and when we went through all those various cities,
168
486846
1883
และเราก็ดูไปตามเมืองต่างๆ
08:08
we found that in Florida, there were thunderstorms and rain on the day.
169
488729
3496
เราเจอว่าในฟลอริด้า มีพายุฝนในวันนั้น
08:12
So we went to the white pages, and we found,
170
492225
2645
เราก็ไปที่สมุดโทรศัพท์
08:14
we looked through the Rita Krills in the phonebook,
171
494870
2924
เรามองหาริต้า คริล ในนั้น
08:17
and we looked through a couple of different addresses,
172
497794
1572
และเราก็ดูเอาไว้หลายๆที่อยู่
08:19
and that took us to Google Maps, where we found a house.
173
499366
3316
และก็นำไปสู่การใช้ Google Maps ที่ซึ่งเราเจอบ้าน
08:22
And we found a house with a swimming pool that looked
174
502682
1915
บ้านหลังที่มีสระว่ายน้ำที่ดูเหมือนกับบ้านริต้าเอามากๆ
08:24
remarkably like Rita's. So we went back to the video,
175
504597
2918
เราเลยกลับไปที่วีดีโอ
08:27
and we had to look for clues that we could cross-reference.
176
507515
2971
และเราก็หาดูว่ามีอะไรที่เราพอจะอ้างอิงได้บ้าง
08:30
So if you look in the video, there's the big umbrella,
177
510486
3215
ถ้าคุณดูในวีดีโอ มันมีร่มอันใหญ่ตรงนั้น
08:33
there's a white lilo in the pool,
178
513701
1845
มีแพยางสีขาวอยู่ตรงนั้นในสระว่ายน้ำ
08:35
there are some unusually rounded edges in the swimming pool,
179
515546
2440
มีขอบโค้งๆแปลกๆของสระว่ายน้ำ
08:37
and there's two trees in the background.
180
517986
2054
และมีต้นไม้สองต้นเป็นฉากหลัง
08:40
And we went back to Google Maps, and we looked a little bit closer,
181
520040
2427
แล้วเราก็ไปที่ Google Maps ดูใกล้เข้าไปอีกหน่อย
08:42
and sure enough, there's the white lilo,
182
522467
2671
และใช่เลย มีแพสีขาว
08:45
there are the two trees,
183
525138
2994
มีต้นไม้สองต้น
08:48
there's the umbrella. It's actually folded in this photo.
184
528132
1986
มีร่ม มันอยู่ในรูปนี้จริงๆ
08:50
Little bit of trickery. And there are the rounded edges on the swimming pool.
185
530118
3778
ดูยากนิดหน่อย และมันมีขอบโค้งของสระว่ายน้ำด้วย
08:53
So we were able to call Rita, clear the video,
186
533896
3150
เราก็เลยโทรหาริต้าเรื่องวีดีโอ
08:57
make sure that it had been shot, and then our clients
187
537046
2086
ให้แน่ใจว่ามันถูกถ่ายทำจริง
08:59
were delighted because they were able to run it without being worried.
188
539132
3194
แล้วลูกค้าของเราก็ดีใจเพราะพวกเขาก็จะได้ ฉายมันได้อย่างไร้กังวล
09:02
Sometimes the search for truth, though,
189
542326
1775
แต่บางครั้ง การค้นหาความจริง
09:04
is a little bit less flippant, and it has much greater consequences.
190
544101
4409
ก็เป็นอะไรที่ขึงขังกว่านี้ และมันมีผลลัพธ์ยิ่งใหญ่กว่านี้
09:08
Syria has been really interesting for us, because obviously
191
548510
2983
ซีเรียได้อยู่ในความสนใจของพวกเรามาตลอด
09:11
a lot of the time you're trying to debunk stuff that can be
192
551493
2681
เพราะหลายครั้งที่เราต้องพยายามพิสูจน์บางอย่างที่
09:14
potentially war crime evidence, so this is where YouTube
193
554174
3799
อาจจะกลายเป็นหลักฐานของอาชญากรรมทางสงครามได้ แล้วตรงนี้ก็เป็นจุดที่ YouTube
09:17
actually becomes the most important repository
194
557973
2357
ได้กลายมาเป็นคลังเก็บข้อมูลที่สำคัญที่สุด
09:20
of information about what's going on in the world.
195
560330
4150
เกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นบนโลกใบนี้ อย่างแท้จริง
09:24
So this video, I'm not going to show you the whole thing,
196
564480
2754
วีดีโอนี้ ผมจะไม่ให้คุณดูทั้งหมด
09:27
because it's quite gruesome, but you'll hear some of the sounds.
197
567234
2721
เพราะมันค่อนข้างน่าสยดสยอง แต่คุณจะได้ยินเสียงบ้าง
09:29
This is from Hama.
198
569955
2328
นี่มาจากฮามา (Hama)
09:32
Video: (Shouting)
199
572283
2970
วีดีโอ: เสียงตะโกน
09:35
And what this video shows, when you watch the whole thing through,
200
575253
3904
และสิ่งที่คุณจะได้เห็น เมื่อคุณดูวีดีโอนี้ทั้งหมด
09:39
is bloody bodies being taken out of a pickup truck
201
579157
2761
ก็คือร่างกายที่เต็มไปด้วยเลือด ถูกนำออกจากท้ายรถบรรทุก
09:41
and thrown off a bridge.
202
581918
2605
แล้วโยนออกจากสะพาน
09:44
The allegations were that these guys were Muslim Brotherhood
203
584523
2781
ข้อกล่าวหาก็คือว่า พวกเขาเหล่านี้คือ พี่น้องชาวมุสลิม
09:47
and they were throwing Syrian Army officers' bodies
204
587304
2875
และพวกเขากำลังโยนร่างของทหารของกองทัพซีเรีย
09:50
off the bridge, and they were cursing and using blasphemous language,
205
590179
2934
ออกจากสะพาน และพวกเขาก็สาปแช่ง และใช้คำพูดดูถูกเหยียดหยามต่างๆ
09:53
and there were lots of counterclaims about who they were,
206
593113
2382
และมันก็มีข้อโต้แย้งมากมายเกี่ยวกับว่าพวกเขาเป็นใคร
09:55
and whether or not they were what the video said it was.
207
595495
2242
และจริงหรือไม่ตามที่วีดีโอได้บอกไว้
09:57
So we talked to some sources in Hama who we had been
208
597737
3266
แล้วเราก็ได้คุยกับบางแหล่งข่าวในฮามา
10:01
back and forth with on Twitter, and we asked them about this,
209
601003
2333
ที่พวกเราได้ติดต่อเป็นครั้งคราวบนทวิตเตอร์ แล้วเราก็ถามพวกเขาถึงเรื่องนี้
10:03
and the bridge was interesting to us because it was something we could identify.
210
603336
3814
และสะพานเป็นสิ่งที่น่าสนใจสำหรับพวกเรา เพราะมันเป็นสิ่งที่พวกเราสามารถระบุสถานที่ได้
10:07
Three different sources said three different things about the bridge.
211
607150
2914
แหล่งข่าวสามแหล่ง พูดสามอย่าง เกี่ยวกับสะพานนั้น
10:10
They said, one, the bridge doesn't exist.
212
610064
2262
หนึ่ง พวกเขาบอกว่าสะพานนั้นไม่มีอยู่จริง
10:12
Another one said the bridge does exist, but it's not in Hama. It's somewhere else.
213
612326
3524
อีกหนึ่งบอกว่า สะพานมีอยู่ แต่มันไม่ได้อยู่ในฮามา มันอยู่ที่อื่น
10:15
And the third one said, "I think the bridge does exist,
214
615850
2562
และแหล่งที่สามบอกว่า "ฉันว่าสะพานมันมีอยู่นะ
10:18
but the dam upstream of the bridge was closed,
215
618412
3364
แต่เขื่อนที่อยู่เหนือน้ำของสะพานนั้นถูกปิดแล้ว
10:21
so the river should actually have been dry, so this doesn't make sense."
216
621776
3397
เพราะงั้น แม่น้ำมันก็น่าจะแห้งผากสิ เพราะงั้น นี่มันไม่น่าจะจริงหรอก"
10:25
So that was the only one that gave us a clue.
217
625173
2612
เอาล่ะ นั่นเป็นคำใบ้เดียวที่พอจะหาได้
10:27
We looked through the video for other clues.
218
627785
1225
เรามองไปทั่ววีดีโอแล้วก็เจอคำใบ้อื่น
10:29
We saw the distinctive railings, which we could use.
219
629010
3089
เราเห็นราวสะดุดตาอันนั้น ที่เราจะใช้ได้
10:32
We looked at the curbs. The curbs were throwing shadows south,
220
632099
3744
เรามองไปที่ไหล่ทาง เงาของไหล่ทางตกไปทางทิศใต้
10:35
so we could tell the bridge was running east-west across the river.
221
635843
2317
เพราะงั้นเราก็เลยบอกได้ว่า สะพานนี้ทอดข้ามแม่น้ำ จากทิศตะวันออกไปตะวันตก
10:38
It had black-and-white curbs.
222
638160
1956
มันมีขอบไหล่ทางสีขาวดำ
10:40
As we looked at the river itself, you could see there's
223
640116
1986
เมื่อเรามองไปที่แม่น้ำ คุณจะเห็นว่า
10:42
a concrete stone on the west side. There's a cloud of blood.
224
642102
2954
มันมีก้อนคอนกรีตอยู่ทางฝั่งตะวันตก มีคราบเลือดอยู่ตรงนั้น
10:45
That's blood in the river. So the river is flowing
225
645056
1734
มีเลือดอยู่ในแม่น้ำ เพราะงั้นแสดงว่าแม่น้ำกำลังไหล
10:46
south to north. That's what that tells me.
226
646790
1697
จากใต้ไปเหนือ นั่นคือสิ่งที่มันบอกผม
10:48
And also, as you look away from the bridge,
227
648487
2349
และเช่นกัน เมื่อคุณมองออกจากสะพานไป
10:50
there's a divot on the left-hand side of the bank,
228
650836
1649
มีก้อนดินอยู่ทางซ้ายมือของฝั่งน้ำ
10:52
and the river narrows.
229
652485
2430
และแม่น้ำแคบลง
10:54
So onto Google Maps we go, and we start
230
654915
2579
แล้วเราก็ไปที่ Google Maps
10:57
looking through literally every single bridge.
231
657494
2058
เราเริ่มมองไปทีทุกๆสะพาน
10:59
We go to the dam that we talked about, we start just
232
659552
3480
เราไปที่เขื่อนที่เราได้พูดถึง
11:03
literally going through every time that road crosses the river,
233
663032
3610
เราไปที่ทุกๆจุดที่มีถนนข้ามแม่น้ำ
11:06
crossing off the bridges that don't match.
234
666642
1738
ขีดฆ่าสะพานที่ไม่น่าใช่ออก
11:08
We're looking for one that crosses east-west.
235
668380
1763
เรามองหาสะพานที่ข้ามจากออกไปตก
11:10
And we get to Hama. We get all the way from the dam
236
670143
1952
แล้วเราก็ไปที่ฮามา เราไปตามทางจากเขื่อนไปยังฮามา
11:12
to Hama and there's no bridge.
237
672095
2003
แล้วมันก็ไม่มีสะพาน
11:14
So we go a bit further. We switch to the satellite view,
238
674098
2484
เราก็เลยไปไกลกว่านั้น เราเปลี่ยนเป็นภาพจากดาวเทียม
11:16
and we find another bridge, and everything starts to line up.
239
676582
2920
แล้วเราก็เจอสะพานอีกอัน แล้วทุกอย่างก็เริ่มเรียงตัวเข้ามา
11:19
The bridge looks like it's crossing the river east to west.
240
679502
3038
สะพานนี้ดูเหมือนจะข้ามจากออกไปตก
11:22
So this could be our bridge. And we zoom right in.
241
682540
3161
งั้นนี่ก็น่าจะเป็นสะพานของเราสิ เราก็เลยซูมเข้าไป
11:25
We start to see that it's got a median, so it's a two-lane bridge.
242
685701
2902
แล้วเราก็เริ่มเห็นว่ามันมีกึ่งกลาง งั้นมันก็เป็นสะพานสองเลนสินะ
11:28
And it's got the black-and-white curbs that we saw in the video,
243
688603
3646
แล้วมันก็มีขอบทางสีขาวและดำที่เราเห็นในวีดีโอ
11:32
and as we click through it, you can see someone's
244
692249
2312
และระหว่างที่เราคลิกไปเรือยๆ คุณจะเห็นรูปที่บางคนได้อัพโหลดไว้
11:34
uploaded photos to go with the map, which is very handy,
245
694561
2954
สำหรับดูไปพร้อมกับแผนที่ ซึ่งสะดวกดีมาก
11:37
so we click into the photos. And the photos start showing us
246
697515
2687
แล้วเราก็คลิกเข้าไปในรูป แล้วรูปก็เผยให้เราเห็น
11:40
more detail that we can cross-reference with the video.
247
700202
2622
รายละเอียดที่มากขึ้น ที่เราสามารถอ้างอิงกลับไปยังวีดีโอได้
11:42
The first thing that we see is we see black-and-white curbing,
248
702824
3723
สิ่งแรกที่เราเห็นคือขอบทางสีขาวดำ
11:46
which is handy because we've seen that before.
249
706547
2105
ซึ่งสะดวกดีเพราะเราเห็นมันมาก่อนแล้ว
11:48
We see the distinctive railing that we saw the guys
250
708652
3499
เราเห็นราวสะดุดตาอันนั้นที่เราเห็นกลุ่มคนเหล่านั้น
11:52
throwing the bodies over.
251
712151
2351
โยนศพข้ามไป
11:54
And we keep going through it until we're certain that this is our bridge.
252
714502
2655
แล้วเราก็ดูไปเรื่อยๆจนกระทั่งเราแน่ใจ ว่านี่เป็นสะพานของเรา
11:57
So what does that tell me? I've got to go back now
253
717157
1524
แล้วสิ่งเหล่านั้นบอกอะไรผมล่ะ? ผมต้องย้อนกลับไปแล้วล่ะ
11:58
to my three sources and look at what they told me:
254
718681
2313
ยังแหล่งข่าวสามแหล่งของผม และดูว่าพวกเขาบอกอะไรผม
12:00
the one who said the bridge didn't exist,
255
720994
1725
คนหนึ่งบอกว่าสะพานไม่มีอยู่
12:02
the one who said the bridge wasn't in Hama,
256
722719
1859
คนหนึ่งบอกว่าสะพานไม่ได้อยู่ในฮามา
12:04
and the one guy who said, "Yes, the bridge does exist, but I'm not sure about the water levels."
257
724578
3953
และคนหนึ่งบอกว่า "ใช่ สะพานมีอยู่จริง แต่ฉันไม่แน่ใจเกี่ยวกับระดับน้ำนะ"
12:08
Number three is looking like the most truthful all of a sudden,
258
728531
3331
หมายเลขสามดูน่าจะจริงที่สุดในทันทีทันใด
12:11
and we've been able to find that out using some free Internet tools
259
731862
2981
และเราก็สามารถหามันเจอได้ จากการใช้เครื่องมือฟรีทางอินเตอร์เน็ต
12:14
sitting in a cubicle in an office in Dublin
260
734843
2520
โดยนั่งอยู่ที่โต๊ะทำงาน ในสำนักงาน ในดับบลิน
12:17
in the space of 20 minutes.
261
737363
1487
ภายในเวลา 20 นาที
12:18
And that's part of the joy of this. Although the web
262
738850
2439
และนั่นเป็นส่วนหนึ่งของความสนุกของสิ่งนี้
12:21
is running like a torrent, there's so much information there
263
741289
3265
ถึงแม้ว่าเว็บจะวิ่งไปราวน้ำหลาก แต่มันมีข้อมูลมากมายในนั้น
12:24
that it's incredibly hard to sift and getting harder every day,
264
744554
3187
ซึ่งมันยากอย่างเหลือเชื่อที่จะกรอง และก็ยากขึ้นทุกวันๆ
12:27
if you use them intelligently, you can find out incredible information.
265
747741
3327
ถ้าคุณใช้มันอย่างฉลาด คุณจะได้เจอข้อมูลเหลือเชื่อ
12:31
Given a couple of clues, I could probably find out
266
751068
2395
ยกตัวอย่างเช่น ผมอาจจะสามารถหาอะไรต่อมิอะไร
12:33
a lot of things about most of you in the audience that you might not like me finding out.
267
753463
3534
เกี่ยวกับคุณผู้ชมหลายคนเจอ .ซึ่งคุณอาจจะไม่อยากให้ผมหามันเจอเท่าไหร่นัก
12:36
But what it tells me is that, at a time when
268
756997
3005
แต่สิ่งที่มันบอกผมก็คือว่า ในเวลาที่
12:40
there's more -- there's a greater abundance of information than there ever has been,
269
760002
4029
มีข้อมูลจำนวนมหาศาลกว่าที่เคยมีมา
12:44
it's harder to filter, we have greater tools.
270
764031
2633
มันยากขึ้นที่จะกรอง แต่เราก็มีเครื่องมือที่ดีขึ้น
12:46
We have free Internet tools that allow us,
271
766664
1863
เรามีเครื่องมือฟรีทางอินเตอร์เน็ตที่ช่วยให้
12:48
help us do this kind of investigation.
272
768527
2226
เราทำการสืบค้นอะไรพวกนี้ได้
12:50
We have algorithms that are smarter than ever before,
273
770753
1823
เรามีอัลกอริธึ่มที่ฉลาดกว่าเดิมมาก
12:52
and computers that are quicker than ever before.
274
772576
2421
และคอมพิวเตอร์ที่เร็วกว่าเดิมมาก
12:54
But here's the thing. Algorithms are rules. They're binary.
275
774997
3427
แต่นี่เป็นสิ่งสำคัญ อัลกอริธึ่มเป็นกฎ มันเป็นสิ่งสองขั้ว
12:58
They're yes or no, they're black or white.
276
778424
1785
มันคือใช่หรือไม่ใช่ มันคือขาวหรือดำ
13:00
Truth is never binary. Truth is a value.
277
780209
3554
ความจริงไม่เคยเป็นสิ่งสองขั้ว ความจริงคือค่านิยม
13:03
Truth is emotional, it's fluid, and above all, it's human.
278
783763
4664
ความจริงคืออารมณ์ มันเคลื่อนไหว และเหนือไปกว่านั้น มันคือมนุษย์
13:08
No matter how quick we get with computers, no matter
279
788427
2107
ไม่ว่าเราจะใช้คอมพิวเตอร์ได้เร็วแค่ไหน
13:10
how much information we have, you'll never be able
280
790534
2384
ไม่ว่าเราจะมีข้อมูลเท่าไหร่ เราจะไม่มีทาง
13:12
to remove the human from the truth-seeking exercise,
281
792918
2996
กำจัดมนุษย์ออกจากการค้นหาความจริงได้
13:15
because in the end, it is a uniquely human trait.
282
795914
3658
เพราะในท้ายที่สุด มันคือเอกลักษณ์ของมนุษย์
13:19
Thanks very much. (Applause)
283
799572
4000
ขอบคุณมากครับ (เสียงปรบมือ)
เกี่ยวกับเว็บไซต์นี้

ไซต์นี้จะแนะนำคุณเกี่ยวกับวิดีโอ YouTube ที่เป็นประโยชน์สำหรับการเรียนรู้ภาษาอังกฤษ คุณจะได้เห็นบทเรียนภาษาอังกฤษที่สอนโดยอาจารย์ชั้นนำจากทั่วโลก ดับเบิลคลิกที่คำบรรยายภาษาอังกฤษที่แสดงในแต่ละหน้าของวิดีโอเพื่อเล่นวิดีโอจากที่นั่น คำบรรยายเลื่อนซิงค์กับการเล่นวิดีโอ หากคุณมีความคิดเห็นหรือคำขอใด ๆ โปรดติดต่อเราโดยใช้แบบฟอร์มการติดต่อนี้

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7