How to separate fact and fiction online | Markham Nolan

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Patricia Pahl Korekta: Rysia Wand

I've been a journalist now since I was about 17,

Jestem dziennikarzem odkąd skończyłem 17 lat.

and it's an interesting industry to be in at the moment,

W tej chwili to ciekawa branża,

because as you all know, there's a huge amount of upheaval

bo jest sporo zamieszania w mediach,

going on in media, and most of you probably know this

i jak pewnie wiecie,

from the business angle, which is that the business model

model biznesowy jest sknocony,

is pretty screwed, and as my grandfather would say,

jak powiedziałby mój dziadek.

the profits have all been gobbled up by Google.

Wszystkie zyski pochłonął Google.

So it's a really interesting time to be a journalist,

Ciekawie jest być dzisiaj dziennikarzem,

but the upheaval that I'm interested in is not on the output side.

ale zamieszanie, o którym mówię nie dotyczy sprawozdawania,

It's on the input side. It's concern with

tylko zdobywania informacji.

how we get information and how we gather the news.

Jak zdobywamy i gromadzimy wiadomości.

And that's changed, because we've had a huge shift

Zmieniło się to, gdyż agencje prasowe

in the balance of power from

straciły znaczenie

the news organizations to the audience.

na rzecz odbiorców.

And the audience for such a long time was in a position

Przez długi czas odbiorcy nie mieli

where they didn't have any way of affecting news

żadnego wpływu na wiadomości,

or making any change. They couldn't really connect.

nie liczyli się.

And that's changed irrevocably.

Zmieniło się to nieodwołalnie.

My first connection with the news media was

Pierwszy kontakt z mediami miałem

in 1984, the BBC had a one-day strike.

w 1984 roku, podczas strajku w BBC.

I wasn't happy. I was angry. I couldn't see my cartoons.

Byłem zły, bo nie mogłem oglądać kreskówek.

So I wrote a letter.

Napisałem więc list i przy okazji odkryłem

And it's a very effective way of ending your hate mail:

dobry sposób na zakończenie obraźliwego listu:

"Love Markham, Aged 4." Still works.

"Pozdrawiam, Markham, 4 lata". Ciągle się sprawdza.

I'm not sure if I had any impact on the one-day strike,

Nie wiem, czy miałem jakiś wpływ na strajk,

but what I do know is that it took them three weeks to get back to me.

wiem natomiast, że odpisanie zajęło im 3 tygodnie.

And that was the round journey. It took that long for anyone

Tyle musiał czekać każdy,

to have any impact and get some feedback.

kto chciał coś zmienić.

And that's changed now because, as journalists,

Już tak nie jest, gdyż dzisiaj

we interact in real time. We're not in a position

dziennikarze pracują na bieżąco.

where the audience is reacting to news.

Nie możemy czekać, aż odbiorcy zareagują na newsa.

We're reacting to the audience, and we're actually relying on them.

Musimy sami reagować na odbiorców

They're helping us find the news. They're helping us

i w zasadzie polegamy na nich. Pomagają nam

figure out what is the best angle to take and what is the stuff that they want to hear.

znajdować najlepszą perspektywę i podpowiadają, co chcieliby usłyszeć.

So it's a real-time thing. It's much quicker. It's happening

To ciągły i szybki proces

on a constant basis, and the journalist is always playing catch up.

i dziennikarz wciąż musi nadrabiać zaległości.

To give an example of how we rely on the audience,

Przykładem naszej zależnosci od widzów

on the 5th of September in Costa Rica, an earthquake hit.

było trzęsienie ziemi w Kostaryce 5 września.

It was a 7.6 magnitude. It was fairly big.

Miało wielkość 7,6, czyli było duże.

And 60 seconds is the amount of time it took

W ciągu zaledwie 60 sekund

for it to travel 250 kilometers to Managua.

pokonało 250 km i dotarło do Managui.

So the ground shook in Managua 60 seconds after it hit the epicenter.

Trzęsienie nastąpiło w 60 sekund po uderzeniu w epicentrum.

Thirty seconds later, the first message went onto Twitter,

Po 30 sekundach pojawił się pierwszy wpis na Twitterze,

and this was someone saying "temblor," which means earthquake.

ktoś napisał "temblor", czyli "trzęsienie ziemi".

So 60 seconds was how long it took

Trzęsienie przemieściło się w 60 sekund,

for the physical earthquake to travel.

a 30 sekund potem wieść o nim

Thirty seconds later news of that earthquake had traveled

obiegła błyskawicznie cały świat.

all around the world, instantly. Everyone in the world,

Każdy na świecie

hypothetically, had the potential to know that an earthquake

mógł się dowiedzieć o trzęsieniu ziemi,

was happening in Managua.

które wydarzyło się w Managui.

And that happened because this one person had

Wszystko dzięki temu, że ktoś to udokumentował

a documentary instinct, which was to post a status update,

przez zaktualizowanie swojego statusu.

which is what we all do now, so if something happens,

Każdy to dziś robi. Kiedy coś się dzieje,

we put our status update, or we post a photo,

wstawiamy statusy, publikujemy zdjęcia i filmy,

we post a video, and it all goes up into the cloud in a constant stream.

co daje ciągły potok informacji gromadzonych w chmurze.

And what that means is just constant,

Oznacza to

huge volumes of data going up.

ogromny przyrost danych.

It's actually staggering. When you look at the numbers,

To oszałamiające.

every minute there are 72 more hours

Z każdą minutą na YouTube

of video on YouTube.

jest o 72 godziny więcej filmów.

So that's, every second, more than an hour of video gets uploaded.

W ciągu sekundy dodawana jest ponad 1 godzina wideo.

And in photos, Instagram, 58 photos are uploaded to Instagram a second.

Na Instagramie pojawia się 58 zdjęć na sekundę,

More than three and a half thousand photos go up onto Facebook.

a na Facebooku ponad 3,5 tysiąca zdjęć.

So by the time I'm finished talking here, there'll be 864

Kiedy skończę swoją prezentację,

more hours of video on Youtube than there were when I started,

na YouTube będzie 864 godzin więcej filmów,

and two and a half million more photos on Facebook and Instagram than when I started.

a na Facebooku i Instagramie 2,5 miliona więcej zdjęć.

So it's an interesting position to be in as a journalist,

To ciekawa profesja, bo jako dziennikarz

because we should have access to everything.

powinienem mieć dostęp do wszystkiego.

Any event that happens anywhere in the world, I should be able to know about it

Jeśli coś się wydarzy gdzieś na świecie,

pretty much instantaneously, as it happens, for free.

dowiem się o tym natychmiast i za darmo.

And that goes for every single person in this room.

Każdy z nas to może.

The only problem is, when you have that much information,

Problem w tym,

you have to find the good stuff, and that can be

że w takim natłoku informacji

incredibly difficult when you're dealing with those volumes.

niezwykle trudno odnaleźć rzeczy wartościowe.

And nowhere was this brought home more than during

Huragan Sandy

Hurricane Sandy. So what you had in Hurricane Sandy was

bardzo nam ten fakt uświadomił.

a superstorm, the likes of which we hadn't seen for a long time,

Cyklon, jakiego dawno nie było

hitting the iPhone capital of the universe -- (Laughter) --

uderzył w iPhonową stolicę wszechświata (Śmiech)

and you got volumes of media like we'd never seen before.

i pozostawił po sobie nieprzebrane ilości informacji.

And that meant that journalists had to deal with fakes,

Dziennikarze mieli do czynienia

so we had to deal with old photos that were being reposted.

z podróbkami, ze starymi zdjęciami,

We had to deal with composite images

które ktoś ponownie udostępnił,

that were merging photos from previous storms.

z fotomontażami z poprzednich huraganów.

We had to deal with images from films like "The Day After Tomorrow." (Laughter)

Trafiały się zdjęcia z filmów, jak "Pojutrze". (Śmiech)

And we had to deal with images that were so realistic

Niektóre były tak realistyczne,

it was nearly difficult to tell if they were real at all.

że ciężko było potwierdzić ich wiarygodność.

(Laughter)

(Śmiech)

But joking aside, there were images like this one from Instagram

Ale mówiąc poważnie, pojawiały się też

which was subjected to a grilling by journalists.

zdjęcia takie jak to z Instagramu, które dziennikarze szczegółowo zbadali.

They weren't really sure. It was filtered in Instagram.

Nie byli pewni.

The lighting was questioned. Everything was questioned about it.

Mieli wątpliwości co do wszystkiego.

And it turned out to be true. It was from Avenue C

A zdjęcie okazało się prawdziwe.

in downtown Manhattan, which was flooded.

Zrobiono je w zalanej Alei C na Manhattanie.

And the reason that they could tell that it was real

Udało się potwierdzić jego wiarygodność,

was because they could get to the source, and in this case,

dzięki dotarciu do autorów,

these guys were New York food bloggers.

czyli w tym wypadku blogerów kulinarnych z Nowego Jorku.

They were well respected. They were known.

Byli znani i szanowani.

So this one wasn't a debunk, it was actually something that they could prove.

To zdjęcie zostało potwierdzone.

And that was the job of the journalist. It was filtering all this stuff.

Praca dziennikarza polegała na filtrowaniu.

And you were, instead of going and finding the information

Zamiast udostępniać informacje czytelnikom,

and bringing it back to the reader, you were holding back

musieliśmy zachować je dla siebie,

the stuff that was potentially damaging.

bo mogły wyrządzić szkodę.

And finding the source becomes more and more important --

Coraz ważniejsze staje się znalezienie dobrego źródła.

finding the good source -- and Twitter is where most journalists now go.

Większość dziennikarzy korzysta z Twittera.

It's like the de facto real-time newswire,

To jakby bieżący serwis prasowy,

if you know how to use it, because there is so much on Twitter.

jeśli umie się z niego korzystać.

And a good example of how useful it can be

Dobrym przykładem przydatności Twittera,

but also how difficult was the Egyptian revolution in 2011.

ale jednocześnie trudności w użyciu,

As a non-Arabic speaker, as someone who was looking

była rewolucja w Egipcie w 2011 roku.

from the outside, from Dublin,

Dla kogoś z zewnątrz,

Twitter lists, and lists of good sources,

kto nie zna arabskiego,

people we could establish were credible, were really important.

zaufane kontakty z Twittera były bardzo ważne.

And how do you build a list like that from scratch?

Jak stworzyć listę kontaktów od podstaw?

Well, it can be quite difficult, but you have to know what to look for.

Trzeba wiedzieć, czego szukać.

This visualization was done by an Italian academic.

Wizualizację wykonał

He's called André Pannison, and he basically

włoski naukowiec Andre Pannison.

took the Twitter conversation in Tahrir Square

Zanalizował rozmowy na Twitterze na placu Tahrir,

on the day that Hosni Mubarak would eventually resign,

w dniu, kiedy ustąpił Hosni Mubarak.

and the dots you can see are retweets, so when someone

Kropki to powtórzone wypowiedzi,

retweets a message, a connection is made between two dots,

a kiedy ktoś przekazuje czyjąś wiadomość,

and the more times that message is retweeted by other people,

kropki się łączą. Im więcej przekazań,

the more you get to see these nodes, these connections being made.

tym więcej widać połączeń.

And it's an amazing way of visualizing the conversation,

Ta niezwykła wizualizacja rozmowy

but what you get is hints at who is more interesting

pomaga określić, kto jest interesujący

and who is worth investigating.

i warty sprawdzenia.

And as the conversation grew and grew, it became

Rozmowa rosła

more and more lively, and eventually you were left

i na koniec pozostał

with this huge, big, rhythmic pointer of this conversation.

ten ogromny, rytmiczny wskaźnik.

You could find the nodes, though, and then you went,

Na podstawie węzłów

and you go, "Right, I've got to investigate these people.

można odnaleźć ciekawe

These are the ones that are obviously making sense.

i zorientowane w temacie osoby.

Let's see who they are."

Osoby, które warto sprawdzić.

Now in the deluge of information, this is where

Tutaj zaczyna robić się ciekawie,

the real-time web gets really interesting for a journalist like myself,

bo w sieciowym zalewie informacji

because we have more tools than ever

jest mnóstwo narzędzi

to do that kind of investigation.

pomagających w takim śledztwie.

And when you start digging into the sources, you can go

Przeszukiwanie źródeł może dać

further and further than you ever could before.

nieznane dotąd rezultaty.

Sometimes you come across a piece of content that

Zdarzają się materiały tak ciekawe,

is so compelling, you want to use it, you're dying to use it,

że aż prosi się o publikację,

but you're not 100 percent sure if you can because

ale nie wiadomo,

you don't know if the source is credible.

czy źródło jest wiarygodne.

You don't know if it's a scrape. You don't know if it's a re-upload.

Nie wiadomo, czy materiał był już udostępniany.

And you have to do that investigative work.

Trzeba to zbadać.

And this video, which I'm going to let run through,

Pokażę film,

was one we discovered a couple of weeks ago.

który znaleźliśmy parę tygodni temu.

Video: Getting real windy in just a second.

Film: Zrywa się wiatr.

(Rain and wind sounds)

(Odgłosy deszczu i wiatru)

(Explosion) Oh, shit!

(Wybuch) O, cholera!

Markham Nolan: Okay, so now if you're a news producer, this is something

Markham Nolan: Producent wiadomości

you'd love to run with, because obviously, this is gold.

uznałby, że to świetny materiał.

You know? This is a fantastic reaction from someone,

To autentyczny film

very genuine video that they've shot in their back garden.

nakręcony w czyimś ogródku.

But how do you find if this person, if it's true, if it's faked,

Jednak jak sprawdzić, czy to nie fałszywka,

or if it's something that's old and that's been reposted?

czy to nie było już wcześniej opublikowane?

So we set about going to work on this video, and

Wzięliśmy się więc do roboty,

the only thing that we had to go on was the username on the YouTube account.

a naszym jedynym tropem

There was only one video posted to that account,

była nazwa użytkowniczki YouTube - Rita Krill.

and the username was Rita Krill.

Na koncie miała tylko jeden film.

And we didn't know if Rita existed or if it was a fake name.

Nie wiedzieliśmy, czy to prawdziwe nazwisko czy pseudonim.

But we started looking, and we used free Internet tools to do so.

Zaczęliśmy szukać w sieci za pomocą darmowych narzędzi.

The first one was called Spokeo, which allowed us to look for Rita Krills.

Spokeo pozwoliło szukać Rit Krill w całym USA.

So we looked all over the U.S. We found them in New York,

Znaleźliśmy je w Nowym Jorku,

we found them in Pennsylvania, Nevada and Florida.

Pensylwanii, Newadzie i na Florydzie.

So we went and we looked for a second free Internet tool

Następnie, używając narzędzia Wolfram Alpha,

called Wolfram Alpha, and we checked the weather reports

sprawdziliśmy jaka była pogoda

for the day in which this video had been uploaded,

w dniu kiedy dodano film.

and when we went through all those various cities,

Okazało się,

we found that in Florida, there were thunderstorms and rain on the day.

że na Florydzie były wtedy burze i padał deszcz.

So we went to the white pages, and we found,

Książki telefoniczne

we looked through the Rita Krills in the phonebook,

i inne bazy danych

and we looked through a couple of different addresses,

doprowadziły nas

and that took us to Google Maps, where we found a house.

do domu na Mapach Google.

And we found a house with a swimming pool that looked

Znaleźliśmy dom

remarkably like Rita's. So we went back to the video,

z takim samym basenem jak na filmie.

and we had to look for clues that we could cross-reference.

Szukaliśmy dalszych wskazówek.

So if you look in the video, there's the big umbrella,

Na filmie widać wielki parasol

there's a white lilo in the pool,

i biały materac,

there are some unusually rounded edges in the swimming pool,

zaokrąglone krawędzie basenu,

and there's two trees in the background.

i dwa drzewa na tle.

And we went back to Google Maps, and we looked a little bit closer,

Wróciliśmy do Map Google

and sure enough, there's the white lilo,

i po zbliżeniu odnaleźliśmy i biały materac,

there are the two trees,

i dwa drzewa i parasol.

there's the umbrella. It's actually folded in this photo.

Są trochę zniekształcone.

Little bit of trickery. And there are the rounded edges on the swimming pool.

Są też okrągłe krawędzie basenu.

So we were able to call Rita, clear the video,

Zadzwoniliśmy więc do Rity

make sure that it had been shot, and then our clients

i rozwialiśmy wszelkie wątpliwości.

were delighted because they were able to run it without being worried.

Można było bez obaw wykorzystać ten film.

Sometimes the search for truth, though,

Poszukiwanie prawdy bywa czasem bardziej poważne

is a little bit less flippant, and it has much greater consequences.

i ma poważniejsze konsekwencje.

Syria has been really interesting for us, because obviously

Interesowaliśmy się Syrią,

a lot of the time you're trying to debunk stuff that can be

bo sprawdzaliśmy dużo materiałów,

potentially war crime evidence, so this is where YouTube

które mogły być dowodem zbrodni wojennych.

actually becomes the most important repository

Youtube jest w tym względzie

of information about what's going on in the world.

największą skarbnicą informacji.

So this video, I'm not going to show you the whole thing,

Nie pokażę tego filmu w całości,

because it's quite gruesome, but you'll hear some of the sounds.

bo jest makabryczny, będzie jednak słychać odgłosy.

This is from Hama.

To nagranie z Hamy.

Video: (Shouting)

Film: (Krzyki)

And what this video shows, when you watch the whole thing through,

Tak wygląda cały film.

is bloody bodies being taken out of a pickup truck

Zrzucanie zakrwawionych ciał z mostu.

and thrown off a bridge.

Zrzucanie zakrwawionych ciał z mostu.

The allegations were that these guys were Muslim Brotherhood

Były przypuszczenia, że to członkowie

and they were throwing Syrian Army officers' bodies

Bractwa Muzułmańskiego zrzucają ciała syryjskich oficerów,

off the bridge, and they were cursing and using blasphemous language,

klnąc przy tym bluźnierczo.

and there were lots of counterclaims about who they were,

Były też inne teorie,

and whether or not they were what the video said it was.

kwestionowano autentyczność nagrania.

So we talked to some sources in Hama who we had been

Spytaliśmy naszych informatorów w Hamie,

back and forth with on Twitter, and we asked them about this,

których znaliśmy z Twittera.

and the bridge was interesting to us because it was something we could identify.

Pytaliśmy o most, to był nasz punkt orientacyjny.

Three different sources said three different things about the bridge.

Trzech różnych informatorów podało trzy różne informacje.

They said, one, the bridge doesn't exist.

Według pierwszego, most w ogóle nie istniał.

Another one said the bridge does exist, but it's not in Hama. It's somewhere else.

Według drugiego istniał, ale gdzieś poza Hamą.

And the third one said, "I think the bridge does exist,

Trzeci powiedział, że most istnieje,

but the dam upstream of the bridge was closed,

ale tama w górze rzeki jest zamknięta,

so the river should actually have been dry, so this doesn't make sense."

więc rzeka powinna być wyschnięta.

So that was the only one that gave us a clue.

Była to nasza jedyna wskazówka.

We looked through the video for other clues.

Szukaliśmy dalej.

We saw the distinctive railings, which we could use.

Na filmie widać wyraźne barierki.

We looked at the curbs. The curbs were throwing shadows south,

Krawężniki rzucały cień na południe,

so we could tell the bridge was running east-west across the river.

więc most przecinał rzekę w kierunku wschód-zachód.

It had black-and-white curbs.

Krawężniki były czarno-białe.

As we looked at the river itself, you could see there's

Po zachodniej stronie widać

a concrete stone on the west side. There's a cloud of blood.

betonowy brzeg i ślady krwi.

That's blood in the river. So the river is flowing

To krew w rzece.

south to north. That's what that tells me.

Płynie więc na północ.

And also, as you look away from the bridge,

W szerszej perspektywie

there's a divot on the left-hand side of the bank,

widać wgłębienie po lewej stronie brzegu,

and the river narrows.

gdzie rzeka zwęża się.

So onto Google Maps we go, and we start

Przeszliśmy na Mapy Google

looking through literally every single bridge.

i zaczęliśmy poszukiwanie.

We go to the dam that we talked about, we start just

Prześledziliśmy całą trasę od tamy,

literally going through every time that road crosses the river,

sprawdziliśmy każdy most,

crossing off the bridges that don't match.

eliminując te,

We're looking for one that crosses east-west.

które nie pasowały.

And we get to Hama. We get all the way from the dam

Doszlismy do Hamy

to Hama and there's no bridge.

i nic nie znaleźliśmy.

So we go a bit further. We switch to the satellite view,

Przeszliśmy na widok z satelity

and we find another bridge, and everything starts to line up.

i przy kolejnym moście wszystko zaczęło pasować.

The bridge looks like it's crossing the river east to west.

Most biegnie w kierunku wschód-zachód,

So this could be our bridge. And we zoom right in.

więc to mógł być ten.

We start to see that it's got a median, so it's a two-lane bridge.

Po zbliżeniu widać, że jest dwupasmowy,

And it's got the black-and-white curbs that we saw in the video,

ma też czarno-białe krawężniki, jak na filmie.

and as we click through it, you can see someone's

Były też zdjęcia mostu,

uploaded photos to go with the map, which is very handy,

które ktoś udostępnił.

so we click into the photos. And the photos start showing us

Okazały się bardzo pomocne.

more detail that we can cross-reference with the video.

Dzieki nim

The first thing that we see is we see black-and-white curbing,

mogliśmy potwierdzić szczegóły,

which is handy because we've seen that before.

jak czarno-białe krawężniki,

We see the distinctive railing that we saw the guys

czy barierki,

throwing the bodies over.

przez które wyrzucano ciała.

And we keep going through it until we're certain that this is our bridge.

I tak dalej, aż byliśmy całkiem pewni,

So what does that tell me? I've got to go back now

że to nasz most. Co z tego wynika?

to my three sources and look at what they told me:

Wróćmy do informatorów:

the one who said the bridge didn't exist,

pierwszy powiedział, że mostu w ogóle nie ma,

the one who said the bridge wasn't in Hama,

drugi, że nie ma takiego w Hamie,

and the one guy who said, "Yes, the bridge does exist, but I'm not sure about the water levels."

a trzeci, że most istnieje, ale rzeka może być wyschnięta.

Number three is looking like the most truthful all of a sudden,

Teraz wiemy, że trzeci był najbliżej prawdy.

and we've been able to find that out using some free Internet tools

Udało nam się to ustalić w ciągu 20 minut

sitting in a cubicle in an office in Dublin

za pomocą darmowych narzędzi internetowych,

in the space of 20 minutes.

nie opuszczając biura w Dublinie.

And that's part of the joy of this. Although the web

A to dopiero początek zabawy.

is running like a torrent, there's so much information there

Sieć to wzbierający potok informacji,

that it's incredibly hard to sift and getting harder every day,

które coraz trudniej filtrować.

if you use them intelligently, you can find out incredible information.

Używając ich umiejętnie można odkryć niesamowite rzeczy.

Given a couple of clues, I could probably find out

Mógłbym pewnie łatwo odkryć dużo szczegółów

a lot of things about most of you in the audience that you might not like me finding out.

o większości z was, bez waszej zgody.

But what it tells me is that, at a time when

To mówi mi, że w czasach,

there's more -- there's a greater abundance of information than there ever has been,

gdy informacji jest coraz więcej,

it's harder to filter, we have greater tools.

trudno je filtrować, ale mamy coraz lepsze narzędzia.

We have free Internet tools that allow us,

Darmowe aplikacje internetowe

help us do this kind of investigation.

pomagają w prowadzeniu śledztwa.

We have algorithms that are smarter than ever before,

Algorytmy są dzisiaj lepsze,

and computers that are quicker than ever before.

a komputery szybsze niż kiedykolwiek.

But here's the thing. Algorithms are rules. They're binary.

Rzecz w tym, że algorytmy to reguły.

They're yes or no, they're black or white.

Są binarne, zero-jedynkowe, czarne albo białe.

Truth is never binary. Truth is a value.

Prawda nigdy nie jest zero-jedynkowa. Prawda to wartość.

Truth is emotional, it's fluid, and above all, it's human.

Jest emocjonalna, płynna i przede wszystkim ludzka.

No matter how quick we get with computers, no matter

Nieważne, jak szybkie będą komputery

how much information we have, you'll never be able

i jak dużo informacji zgromadzimy,

to remove the human from the truth-seeking exercise,

nigdy nie znajdziemy prawdy bez człowieka,

because in the end, it is a uniquely human trait.

bo ostatecznie jest to cecha wyłącznie ludzka.

Thanks very much. (Applause)

Dziękuję bardzo. (Brawa)