How to separate fact and fiction online | Markham Nolan

Markham Nolan: Làm sao tách rời sự thật và điều hư cấu trên mạng

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hoa Huynh Reviewer: tran thao

I've been a journalist now since I was about 17,

Tôi bắt đầu nghiệp làm báo từ năm 17 tuổi.

and it's an interesting industry to be in at the moment,

Đây là ngành khá thú vị để theo đuổi.

because as you all know, there's a huge amount of upheaval

Bởi vì luôn có những thông tin đầy bất ngờ và biến động...

going on in media, and most of you probably know this

... được đăng tải trên mạng, mà như mọi người biết rồi đó

from the business angle, which is that the business model

Từ góc nhìn của người kinh doanh, thì biết điều này chẳng lấy làm vui vẻ gì.

is pretty screwed, and as my grandfather would say,

Mà như ông tôi thường hay nói đùa rằng:

the profits have all been gobbled up by Google.

"Tất cả lợi nhuận đều rơi vào túi của Google."

So it's a really interesting time to be a journalist,

Vậy nên làm nhà báo vào ngày nay là một điều hấp dẫn.

but the upheaval that I'm interested in is not on the output side.

Nhưng mà những điều biến động mà tôi nói đến không phải là đầu ra...

It's on the input side. It's concern with

.. mà chính là đầu vào.

how we get information and how we gather the news.

Tức là làm thế nào thu thập tin tức và sắp xếp thông tin lại với nhau.

And that's changed, because we've had a huge shift

Bây giờ đã khác hồi trước.

in the balance of power from

Cán cân quyền lực đã thay đổi.

the news organizations to the audience.

Nó được chuyển giao từ các hãng thông tấn sang khán giả.

And the audience for such a long time was in a position

Trước, khán giả từng rơi vào thế bị động...

where they didn't have any way of affecting news

... khi mà họ không thể tác động đến các nguồn tin

or making any change. They couldn't really connect.

... hay đóng góp vào sự thay đổi nào. Họ bị cô lập về thông tin.

And that's changed irrevocably.

Nhưng giờ tình thế đã thay đổi.

My first connection with the news media was

Lần đầu tiên tôi tiếp xúc với giới truyền thông là vào năm 1994.

in 1984, the BBC had a one-day strike.

Đó là khi kênh BBC không chiếu một ngày vì cuộc đình công.

I wasn't happy. I was angry. I couldn't see my cartoons.

Lúc đó tôi khá là thất vọng, thậm chí cáu giận vì không được xem phim hoạt hình.

So I wrote a letter.

Thế là tôi quyết định viết thư.

And it's a very effective way of ending your hate mail:

Và để kết thúc một lá thư đầy tức giận một cách hả hê, tôi viết:

"Love Markham, Aged 4." Still works.

"Cháu Markham, bốn tuổi." Đến giờ vẫn còn tác dụng.

I'm not sure if I had any impact on the one-day strike,

Không biết tôi có tác động gì đến cuộc đình công ngày hôm đó không...

but what I do know is that it took them three weeks to get back to me.

... nhưng mà tôi có biết là họ mất 3 tuần để trả lời tôi.

And that was the round journey. It took that long for anyone

... mà đó là cả đi lần về đấy.

to have any impact and get some feedback.

Cần bấy nhiêu đó thời gian để tạo sự tác động rồi được phản hồi.

And that's changed now because, as journalists,

Bây giờ không cần lâu đến thế nữa.

we interact in real time. We're not in a position

Là nhà báo, chúng ta truyền đi những thông tin nóng hổi nhất.

where the audience is reacting to news.

Bây giờ không còn ở thời đại mà khán giả đợi thông tin.

We're reacting to the audience, and we're actually relying on them.

Mà bây giờ là chúng ta phản ứng lại thông tin nhận được từ họ.

They're helping us find the news. They're helping us

Chúng ta thực sự trông cậy vào họ vì họ chính là người giúp chúng ta biết được tin tức mới nhất.

figure out what is the best angle to take and what is the stuff that they want to hear.

Giúp chúng ta biết đâu là nơi cần đến và hiểu được điều họ muốn được nghe là gì.

So it's a real-time thing. It's much quicker. It's happening

Bây giờ là sự tương tác tức thì, nhanh hơn, và thường xuyên hơn.

on a constant basis, and the journalist is always playing catch up.

Và nhà báo chúng ta có cơ hội tiếp cận thông tin mới nhất.

To give an example of how we rely on the audience,

Để ví dụ cách chúng ta biết thông tin mới nhất nhờ vào người dùng mạng.

on the 5th of September in Costa Rica, an earthquake hit.

Đó là sự kiện động đất ngày 5/9 ở Costa Rica.

It was a 7.6 magnitude. It was fairly big.

Cơn chấn động lên tới 7.6 độ, khá là dữ dội.

And 60 seconds is the amount of time it took

Trận động đất chỉ cần 60 giây...

for it to travel 250 kilometers to Managua.

... đã lan ra tới 250 km tới Managua.

So the ground shook in Managua 60 seconds after it hit the epicenter.

Mặt đất ở Managua rung chuyển 60 giây sau khi nó đụng vào tâm chấn.

Thirty seconds later, the first message went onto Twitter,

Ba mươi giây sau, một tin nhắn đầu tiên đăng lên Twitter.

and this was someone saying "temblor," which means earthquake.

... với nội dung đăng là: "temblor" nghĩa là động đất.

So 60 seconds was how long it took

Mất 60 giây để một trận động đất...

for the physical earthquake to travel.

... đi một quãng đường 250 km.

Thirty seconds later news of that earthquake had traveled

Và 30 giây sau, tin tức về trận động đất đó đã lan đi khắp thế giới.

all around the world, instantly. Everyone in the world,

Ngay trong tức khắc, mọi người trên trái đất...

hypothetically, had the potential to know that an earthquake

... đều biết về trận động đất xảy ra cách đó ít phút...

was happening in Managua.

... vừa xảy ra tại Managua.

And that happened because this one person had

Có được vậy là nhờ vào bản năng báo tin nhanh nhạy của người ấy...

a documentary instinct, which was to post a status update,

... khi người đó cập nhâp tình trạng hiện giờ của mình lên mạng.

which is what we all do now, so if something happens,

... mà đó cũng là điều ngày nay mọi người hay làm.

we put our status update, or we post a photo,

Vậy nên khi chúng ta đăng một câu nói, truyền đi một tấm ảnh...

we post a video, and it all goes up into the cloud in a constant stream.

... hay là chia sẻ một đoạn video, thì tất cả điều được truyền đi vào đám mây thông tin ngay tức thì.

And what that means is just constant,

Và khi lượng thông tin được chia sẻ dồn dập...

huge volumes of data going up.

... thì số lượng tin tức xuất hiện tăng lên theo số nhân.

It's actually staggering. When you look at the numbers,

Các con số thống kê thật sự choáng ngợp.

every minute there are 72 more hours

Cứ mỗi phút trôi qua thì lại có tổng số 72 tiếng thời lượng video...

of video on YouTube.

... được đăng tải lên YouTube.

So that's, every second, more than an hour of video gets uploaded.

Nghĩa là cứ mỗi giây lại có khoảng hơn 1 tiếng video được chia sẻ.

And in photos, Instagram, 58 photos are uploaded to Instagram a second.

Và cứ mỗi giây lại có 58 tấm ảnh được đăng lên Instagram.

More than three and a half thousand photos go up onto Facebook.

Và khoảng 3,500 tấm ảnh được tải lên Facebook.

So by the time I'm finished talking here, there'll be 864

Vậy nghĩa là khi tôi kết thúc buổi nói chuyện này...

more hours of video on Youtube than there were when I started,

... thì đã có 864 tiếng video được lan truyền trên YouTube.

and two and a half million more photos on Facebook and Instagram than when I started.

... và khoảng 2,5 triệu tấm ảnh được chia sẻ trên Facebook và Instagram.

So it's an interesting position to be in as a journalist,

Vậy nên làm nhà báo thì thực sự thú vị.

because we should have access to everything.

Khi mà chúng ta có thể có được mọi thông tin.

Any event that happens anywhere in the world, I should be able to know about it

Vậy nên khi có điều gì vừa xảy ra ở đâu đó trên thế giới, thì tôi đều biết được ngay lập tức.

pretty much instantaneously, as it happens, for free.

... và lại hoàn toàn miễn phí.

And that goes for every single person in this room.

Và mọi người trong khán phòng hôm nay cũng đều biết được...

The only problem is, when you have that much information,

... chỉ rắc rối là, với số lượng thông tin đồ sộ như thế...

you have to find the good stuff, and that can be

... thì chúng ta cần phải sàng lọc ra tin tức có giá trị.

incredibly difficult when you're dealing with those volumes.

Điều này thực sự khó khi phải xử lý một số lượng thông tin khổng lồ như thế.

And nowhere was this brought home more than during

Nói gì đâu cho xa xôi.

Hurricane Sandy. So what you had in Hurricane Sandy was

Trận siêu bão Sandy vừa rồi là một minh chứng.

a superstorm, the likes of which we hadn't seen for a long time,

Đây là một cơn bão kinh hoàng chưa từng thấy.

hitting the iPhone capital of the universe -- (Laughter) --

Nó làm khuynh đảo tâm của vũ trụ là iPhone.

and you got volumes of media like we'd never seen before.

Số lượng tin tức truyền đi về cơn bão nhiều chưa từng thấy.

And that meant that journalists had to deal with fakes,

Nó cũng đồng nghĩa với việc nhà báo phải đối mặt với những tin tức giả.

so we had to deal with old photos that were being reposted.

Ví dụ những tấm hình chụp đã lâu nhưng được đăng lại.

We had to deal with composite images

Hay như những tấm hình được chỉnh sửa...

that were merging photos from previous storms.

... bằng cách ghép những cơn bão được chụp trước đó lại với nhau.

We had to deal with images from films like "The Day After Tomorrow." (Laughter)

Thậm chí cả những tấm được trích từ bộ phim "Ngày tận thế." (Cười lớn)

And we had to deal with images that were so realistic

Có những tấm ảnh nhìn vào trông rất thật...

it was nearly difficult to tell if they were real at all.

... đến nỗi khó mà phân biệt được đâu là thật, là giả.

(Laughter)

(Cười lớn)

But joking aside, there were images like this one from Instagram

Bên cạnh những tấm hình gây cười, thì cũng có những tấm như thế này được đăng lên Instagram.

which was subjected to a grilling by journalists.

Nó đã khiến các phóng viên như ngồi trên đống lửa.

They weren't really sure. It was filtered in Instagram.

Họ không biết chắc nó có phải thật hay không vì hình ảnh được chỉnh sửa qua Instagram.

The lighting was questioned. Everything was questioned about it.

Độ ánh sáng trông đáng ngờ, ai cũng hoài nghi về độ chân thật của tấm hình.

And it turned out to be true. It was from Avenue C

Rốt cuộc đó là tấm hình thật, được chụp tại Avenue C...

in downtown Manhattan, which was flooded.

... ở khu trung tâm tại Manhattan, nơi bị ngập lụt dữ dội.

And the reason that they could tell that it was real

Tấm hình này được chứng minh là thật...

was because they could get to the source, and in this case,

Bởi vì họ tìm được nguồn của bức ảnh.

these guys were New York food bloggers.

Chủ nhân của tấm hình là blogger ẩm thực ở New York.

They were well respected. They were known.

Họ là người nổi tiếng và đáng tin cậy.

So this one wasn't a debunk, it was actually something that they could prove.

Vậy nên tấm hình này không phải là ảo vì nó được chứng thực rõ ràng.

And that was the job of the journalist. It was filtering all this stuff.

Và đó cũng là nhiệm vụ của một nhà báo là phải sàng lọc những thông tin như thế này.

And you were, instead of going and finding the information

Thay vì đi tìm thông tin khắp nơi...

and bringing it back to the reader, you were holding back

... rồi đăng những tin tức đó cho người đọc...

the stuff that was potentially damaging.

... thì chúng ta lại giữ lại những thông tin không có giá trị.

And finding the source becomes more and more important --

Đi tìm nguồn gốc của tin tức là việc trở nên vô cùng quan trọng.

finding the good source -- and Twitter is where most journalists now go.

Ví dụ tìm nguồn đáng tin cậy thì Twitter là nơi các phóng viên thường hay dùng.

It's like the de facto real-time newswire,

Nó như một mạng lưới thông tin không chính thức vậy.

if you know how to use it, because there is so much on Twitter.

Bạn cần biết cách sử dụng nó vì thông tin trên Twitter rất đa dạng.

And a good example of how useful it can be

Một ví dụ rõ ràng cho tính hữu ích của Twitter...

but also how difficult was the Egyptian revolution in 2011.

... cũng như khó khăn cho việc dùng nó là khi cuộc cách mạng Ai Cập nổ ra năm 2011.

As a non-Arabic speaker, as someone who was looking

Không biết nói tiếng Ả Rập, thì với một người ngoài cuộc...

from the outside, from Dublin,

... đến từ Dublin...

Twitter lists, and lists of good sources,

... danh sách cách tài khoản Twitter đáng tin cậy...

people we could establish were credible, were really important.

... mà chúng tôi có thể dùng được thật sự rất quan trọng.

And how do you build a list like that from scratch?

Làm sao chúng tôi có thể tạo ra danh sách đó từ giấy trắng ư?

Well, it can be quite difficult, but you have to know what to look for.

Mới nghe thì thật khó, nhưng nếu biết cách thì mọi việc sẽ đơn giản hơn nhiều.

This visualization was done by an Italian academic.

Hình minh họa này được tạo bởi anh chàng nghiên cứu người Ý.

He's called André Pannison, and he basically

Người đó tên là André Pannison.

took the Twitter conversation in Tahrir Square

Việc anh ta làm là lấy các cuộc đối thoại trên Twitter ở Quảng Trường Tahrir...

on the day that Hosni Mubarak would eventually resign,

... vào cái ngày mà Hosni Mubarak từ chức.

and the dots you can see are retweets, so when someone

Và cái chấm tròn mà mọi người thấy là những tin được truyền lại.

retweets a message, a connection is made between two dots,

Nghĩa là khi ai đó đăng lại một tin nào đó thì các chấm tròn sẽ được liên kết lại.

and the more times that message is retweeted by other people,

Càng nhiều tin được đăng lại và chia sẻ trên Twitter...

the more you get to see these nodes, these connections being made.

... thì kết nối sẽ được mở rộng, càng có nhiều chấm tròn được nối lại với nhau hơn.

And it's an amazing way of visualizing the conversation,

Hình minh họa này rất hữu ích.

but what you get is hints at who is more interesting

Nó cho bạn biết thông tin của ai thu hút hơn...

and who is worth investigating.

... và ai đáng được tiếp cận hơn.

And as the conversation grew and grew, it became

Vậy là khi mạng lưới này mở rộng ngày một lớn...

more and more lively, and eventually you were left

Và trở nên sống động thì chúng tôi quyết định không theo dõi thêm...

with this huge, big, rhythmic pointer of this conversation.

... và dừng cuộc đối thoại vĩ đại đầy nhịp điệu này.

You could find the nodes, though, and then you went,

Chúng tôi lần theo các dấu tròn để truy tìm về nguồn thông tin gốc.

and you go, "Right, I've got to investigate these people.

Và thế là: "Đây chính là những người mà ta cần liên lạc."

These are the ones that are obviously making sense.

"Đây là những người có những tin đáng để chú ý."

Let's see who they are."

"Thử xem họ là những người thế nào."

Now in the deluge of information, this is where

Ngập lụt trong lượng tin tức đồ sộ...

the real-time web gets really interesting for a journalist like myself,

... đây chính là lúc mà internet thật sự khiến những người làm phóng viên như thôi thấy thích thú.

because we have more tools than ever

Vì bây giờ có rất nhiều công cụ trên mạng...

to do that kind of investigation.

... có thể giúp ích cho việc tìm kiếm của chúng tôi.

And when you start digging into the sources, you can go

Khi càng đào sâu vào các nguồn thông tin đó...

further and further than you ever could before.

... bạn có thể tìm được rất nhiều thứ bạn muốn.

Sometimes you come across a piece of content that

Thỉnh thoảng bạn lại tìm được một tin tức...

is so compelling, you want to use it, you're dying to use it,

... mà thật sự rất hấp dẫn, bạn muốn đăng nó chết đi được...

but you're not 100 percent sure if you can because

... nhưng vẫn không thể đăng liền được...

you don't know if the source is credible.

... vì không biết nguồn tin ấy có phải thật hay không.

You don't know if it's a scrape. You don't know if it's a re-upload.

Bạn không biết nó có phải sản phẩm của đồ họa hay là được đăng lại.

And you have to do that investigative work.

Đó là khi bạn cần phải đi điều tra về độ chân thật của tin tức.

And this video, which I'm going to let run through,

Tôi sẽ cho chạy đoạn video này một lát.

was one we discovered a couple of weeks ago.

Chúng tôi tìm thấy nó cách đây được vài tuần.

Video: Getting real windy in just a second.

"Tí nữa là gió sẽ ào ào cho mà coi."

(Rain and wind sounds)

(Tiếng mưa và gió gào)

(Explosion) Oh, shit!

(Tiếng nổ) Ôi má ơi!

Markham Nolan: Okay, so now if you're a news producer, this is something

Nếu bạn là phóng viên tin tức thì đây là một điều rất đáng để đưa.

you'd love to run with, because obviously, this is gold.

Nó là một tin tức vô cùng quý giá và hấp dẫn.

You know? This is a fantastic reaction from someone,

Đây chính là phản ứng chân thật của một người dân...

very genuine video that they've shot in their back garden.

... khi quay lại cảnh mưa bão từ đằng sau vườn nhà.

But how do you find if this person, if it's true, if it's faked,

Nhưng mà làm sao bạn biết được người này đăng tin thật hay giả?

or if it's something that's old and that's been reposted?

Hay là nó có thật nhưng đã xảy ra từ lâu và được đăng lại mới đây thôi?

So we set about going to work on this video, and

Vậy chúng tôi quyết định xác minh lại đoạn video này.

the only thing that we had to go on was the username on the YouTube account.

Điều chúng tôi dựa vào duy nhất lúc đó là tên tài khoản YouTube đã tải đoạn video đó.

There was only one video posted to that account,

Tải khoản này chỉ mới có một đoạn video duy nhất.

and the username was Rita Krill.

Và tên là Rita Krill.

And we didn't know if Rita existed or if it was a fake name.

Chúng tôi không biết cái tên Rita có phải là thật hay giả.

But we started looking, and we used free Internet tools to do so.

Nhưng chúng tôi vẫn cứ tìm bằng cách dùng công cụ internet sẵn có.

The first one was called Spokeo, which allowed us to look for Rita Krills.

Cái đầu tiên là Spokeo, nó tìm tên Rita Krill có ở những đâu.

So we looked all over the U.S. We found them in New York,

Chúng tôi giới hạn trong nước Mỹ, và kết quả cho được ở New York...

we found them in Pennsylvania, Nevada and Florida.

Pennsylvania, Nevada, và Florida.

So we went and we looked for a second free Internet tool

Sau đó chúng tôi dùng tiếp công cụ miễn phí thứ hai.

called Wolfram Alpha, and we checked the weather reports

Chúng tôi kiểm tra báo cáo thời tiết trên Wolfram Alpha...

for the day in which this video had been uploaded,

... vào cái ngày đoạn băng được tải lên.

and when we went through all those various cities,

Chúng tôi rà khắp các thành phố...

we found that in Florida, there were thunderstorms and rain on the day.

... và cuối cùng tìm được ở Florida ngày hôm đó có mưa và sấm sét.

So we went to the white pages, and we found,

Và thế là chúng tôi lại lục tra danh bạ ở Florida...

we looked through the Rita Krills in the phonebook,

Và tìm kiếm cái tên Rita Krill.

and we looked through a couple of different addresses,

Sau khi lấy được các địa chỉ tìm được...

and that took us to Google Maps, where we found a house.

... chúng tôi gõ chúng vào Google Maps để tìm hình dạng ngôi nhà.

And we found a house with a swimming pool that looked

... đến một địa chỉ chúng tôi tìm được một hồ bơi...

remarkably like Rita's. So we went back to the video,

... giống như trong đoạn băng. Chúng tôi so sánh các điểm tương đồng...

and we had to look for clues that we could cross-reference.

... giữa đoạn băng và hình ảnh tìm thấy trên Google.

So if you look in the video, there's the big umbrella,

Nếu nhìn vào đoạn băng bạn sẽ thấy có một cái dù to...

there's a white lilo in the pool,

... một cái phao màu trắng...

there are some unusually rounded edges in the swimming pool,

Các góc của hồ bơi hình tròn đặc trưng...

and there's two trees in the background.

... và có 2 cái cây ở bên ngoài.

And we went back to Google Maps, and we looked a little bit closer,

Khi quan sát kĩ lưỡng hình ảnh trên Google Maps,

and sure enough, there's the white lilo,

... chúng ta thấy có một cái phao trắng...

there are the two trees,

Và đây là hai cái cây...

there's the umbrella. It's actually folded in this photo.

Có cả một cây dù. Trong hình thì nó được gập lại.

Little bit of trickery. And there are the rounded edges on the swimming pool.

Cái này thì hơi khó. Và hồ bơi có các góc tròn.

So we were able to call Rita, clear the video,

Vậy thế là chúng tôi gọi cho Rita và nhận được đoạn băng...

make sure that it had been shot, and then our clients

... rồi kiểm tra độ chân thật của nó.

were delighted because they were able to run it without being worried.

Khách hàng chúng tôi đã rất mừng khi cuối cùng họ cũng có thể sử dụng đoạn băng.

Sometimes the search for truth, though,

Đôi khi hành trình tìm sự thật...

is a little bit less flippant, and it has much greater consequences.

... lại không được thoải mái như vậy, và cũng có thể dẫn đến hậu quả khôn lường.

Syria has been really interesting for us, because obviously

Syria là một điểm nóng tin tức...

a lot of the time you're trying to debunk stuff that can be

... vì nhiều khi bạn phải bóc trần những tin tức...

potentially war crime evidence, so this is where YouTube

... mà có liên quan đến bằng chứng tội ác chiến tranh...

actually becomes the most important repository

Những lúc thế này, YouTube chính là kho tin tức...

of information about what's going on in the world.

... đầy quan trọng về những diễn biến đang xảy ra trên thế giới.

So this video, I'm not going to show you the whole thing,

Đoạn băng này tôi sẽ không chiếu hết...

because it's quite gruesome, but you'll hear some of the sounds.

Bởi vì nó chứa những hình ảnh khá là đáng sợ, nhưng bù lại bạn sẽ nghe được tiếng.

This is from Hama.

Đây là ở Hama.

Video: (Shouting)

(Tiếng la hét từ đoạn băng)

And what this video shows, when you watch the whole thing through,

Ở trong đoạn video này...

is bloody bodies being taken out of a pickup truck

... là cảnh các thi thể đầy máu trên một chiếc xe chở hàng...

and thrown off a bridge.

... bị đem ra một cây cầu và quăng xuống nước.

The allegations were that these guys were Muslim Brotherhood

Nguồn thông tin cho rằng đây là Hội Anh Em Hồi Giáo

and they were throwing Syrian Army officers' bodies

... và họ đang ném thi thể của các quân sĩ Syria xuống sông...

off the bridge, and they were cursing and using blasphemous language,

... kèm theo những câu chửi bới và báng bổ gay gắt...

and there were lots of counterclaims about who they were,

Có rất nhiều thông tin tranh cãi xoay quanh việc họ là ai...

and whether or not they were what the video said it was.

... và địa điểm đoạn video này được quay.

So we talked to some sources in Hama who we had been

Vậy là chúng tôi liên lạc với các nguồn tin ở Hama qua Twitter

back and forth with on Twitter, and we asked them about this,

.. và trao đổi với họ về điều này.

and the bridge was interesting to us because it was something we could identify.

Cây cầu chính là điểm chúng tôi chú ý tới vì nó có thể được xác minh dễ hơn.

Three different sources said three different things about the bridge.

Ba nguồn khác nhau nói ba thông tin khác nhau.

They said, one, the bridge doesn't exist.

Một người nói cây cầu không có thật.

Another one said the bridge does exist, but it's not in Hama. It's somewhere else.

Người thứ hai nói cây cầu nhưng không ở Hama mà ở chỗ khác.

And the third one said, "I think the bridge does exist,

Người thứ ba thì nói: "Tôi nghĩ có cây cầu này..."

but the dam upstream of the bridge was closed,

"Nhưng cái đập ở đoạn thượng lưu đã đóng..."

so the river should actually have been dry, so this doesn't make sense."

"Nhưng mặt sông đáng lẽ phải khô mới phải. Như thế thì không khớp."

So that was the only one that gave us a clue.

Đó là người duy nhất cho chúng tôi manh mối.

We looked through the video for other clues.

Vậy là chúng tôi đi tìm những manh mối khác.

We saw the distinctive railings, which we could use.

Đoạn băng có quay hàng rào chắn, có thể xác minh được.

We looked at the curbs. The curbs were throwing shadows south,

Trên thành cầu, bóng đổ về hướng Nam.

so we could tell the bridge was running east-west across the river.

Vậy là chúng tôi suy đoán cây cầu nằm hướng Đông-Tây.

It had black-and-white curbs.

Thành cầu được sơn trắng đen xen kẽ.

As we looked at the river itself, you could see there's

Khi nhìn vào đoạn có con sông, bạn thấy ở đó có một trụ đá ở hướng Tây.

a concrete stone on the west side. There's a cloud of blood.

Và kia chính là đoạn mây máu trên mặt sông.

That's blood in the river. So the river is flowing

Máu chảy theo nước sông, vậy nên con sông này chảy hướng Nam-Bắc.

south to north. That's what that tells me.

Đó là những gì chúng tôi thu nhận được.

And also, as you look away from the bridge,

Khi nhìn khỏi cây cầu...

there's a divot on the left-hand side of the bank,

... có một thảm cỏ ở bên trái dòng sông...

and the river narrows.

Và con sông thì thu hẹp dần.

So onto Google Maps we go, and we start

Vậy là dựa vào Google Maps, chúng tôi bắt đầu...

looking through literally every single bridge.

... cuộc tìm kiếm từng cây cầu một.

We go to the dam that we talked about, we start just

Chúng tôi nhớ đến cái đập được nhắc tới...

literally going through every time that road crosses the river,

Vậy là lần theo các đoạn đường bắc ngang con sông.

crossing off the bridges that don't match.

Rồi loại bỏ các cây cầu không trùng khớp.

We're looking for one that crosses east-west.

Cái cần tìm là cây cầu theo hướng Đông-Tây.

And we get to Hama. We get all the way from the dam

Và khi đến Hama, chúng tôi lần từ cái đập nước...

to Hama and there's no bridge.

... cho đến Hama, nhưng không có cây cầu nào.

So we go a bit further. We switch to the satellite view,

Khi đi xa hơn một chút và chuyển sang chế độ hình ảnh vệ tinh...

and we find another bridge, and everything starts to line up.

... chúng tôi tìm thấy một cây cầu có khả năng.

The bridge looks like it's crossing the river east to west.

Nó cũng bắt ngang đoạn sông và theo hướng Đông-Tây.

So this could be our bridge. And we zoom right in.

Đây là có thể là cây cầu được quay, và chúng tôi lập tức phóng to hình ảnh.

We start to see that it's got a median, so it's a two-lane bridge.

Nó có một làn phân cách nên đây là cây cầu có 2 làn đường.

And it's got the black-and-white curbs that we saw in the video,

Thành cầu sơn trắng đen như trong đoạn video.

and as we click through it, you can see someone's

Khi đào sâu hơn một tí, các bạn sẽ thấy những tấm hình về cây cầu...

uploaded photos to go with the map, which is very handy,

Được đăng kèm, điều này rất có ích.

so we click into the photos. And the photos start showing us

Vậy là khi nhấn vào mấy tấm hình...

more detail that we can cross-reference with the video.

Chúng tôi có thể so sánh các chi tiết trong đoạn băng.

The first thing that we see is we see black-and-white curbing,

Đầu tiên là thành cầu màu trắng đen.

which is handy because we've seen that before.

... ggiống như những gì ta đã thấy.

We see the distinctive railing that we saw the guys

Rồi cả hàng rào chắn với thiết kế nổi bật...

throwing the bodies over.

... mà chúng ta đã thấy khi họ ném các thi thể.

And we keep going through it until we're certain that this is our bridge.

Khi rà soát lại các điểm, chúng tôi chắc chắn đây là cây cầu đó.

So what does that tell me? I've got to go back now

Vậy thì nó nói lên được điều gì?

to my three sources and look at what they told me:

Nhớ lại thông tin từ ba nguồn khác nhau mà tôi đã nhận được:

the one who said the bridge didn't exist,

Một nói cây cầu không có.

the one who said the bridge wasn't in Hama,

Người thứ hai nói cây cầu không có ở Hama.

and the one guy who said, "Yes, the bridge does exist, but I'm not sure about the water levels."

Người cuối nói: "Cây cầu có thật, nhưng tôi không chắc về mực độ nước."

Number three is looking like the most truthful all of a sudden,

Trong ba người, thì người thứ ba thì có vẻ nói thật nhất.

and we've been able to find that out using some free Internet tools

Chúng tôi đã có thể tìm ra được điều đó bằng các công cụ miễn phí trên internet.

sitting in a cubicle in an office in Dublin

Khi ngồi trong một văn phòng ở Dublin...

in the space of 20 minutes.

... và ra kết quả trong vòng 20 phút.

And that's part of the joy of this. Although the web

Và đó chính là thú vui của công việc này.

is running like a torrent, there's so much information there

Mạng giống như một dòng nước cuồn cuộn...

that it's incredibly hard to sift and getting harder every day,

... càng ngày càng có nhiều thông tin khó sàng lọc.

if you use them intelligently, you can find out incredible information.

Nhưng nếu bạn sử dụng chúng một cách thông minh, bạn sẽ tìm được những tin có giá trị.

Given a couple of clues, I could probably find out

Chỉ cần một vài manh mối, tôi có thể tìm ra những điều...

a lot of things about most of you in the audience that you might not like me finding out.

... mà hầu hết những ai trong căn phòng này đều không muốn cho tôi biết.

But what it tells me is that, at a time when

Nhưng điều quan trọng hơn là...

there's more -- there's a greater abundance of information than there ever has been,

... khi mà càng ngày có nhiều thông tin khó sàng lọc...

it's harder to filter, we have greater tools.

... tràn lan trên mạng, thì các công cụ hỗ trợ càng trở nên mạnh mẽ và có ích.

We have free Internet tools that allow us,

... những công cụ internet miễn phí ngày nay...

help us do this kind of investigation.

... có thể giúp chúng ta trong những cuộc điều tra như thế này.

We have algorithms that are smarter than ever before,

Những thuật toán càng ngày càng thông minh và phức tạp hơn trước...

and computers that are quicker than ever before.

... và máy tính chạy nhanh hơn bao giờ hết.

But here's the thing. Algorithms are rules. They're binary.

Nhưng có một điều rằng: thuật toán chỉ là quy tắc, chỉ là phép tính nhị phân.

They're yes or no, they're black or white.

Nó chỉ có thể là có hoặc không, trắng hoặc đen.

Truth is never binary. Truth is a value.

Sự thật thì không phải vậy. Nó là giá trị.

Truth is emotional, it's fluid, and above all, it's human.

Sự thật là cảm xúc, hay thay đổi, và hơn hết, nó rất con người.

No matter how quick we get with computers, no matter

Dù cho chúng ta dùng máy tính có thành thạo đến đâu đi chăng nữa...

how much information we have, you'll never be able

... có bao nhiêu thông tin chúng ta biết được đi chăng nữa...

to remove the human from the truth-seeking exercise,

... thì bạn vẫn không bao giờ có thể tách phần người ra khỏi quá trình tìm kiếm sự thật.

because in the end, it is a uniquely human trait.

Bởi vì cuối cùng thì, đó là đặc điểm nổi bật của con người.

Thanks very much. (Applause)

Cảm ơn đã lắng nghe. (Vỗ tay)