Printing a human kidney | Anthony Atala

Translator: Silvin Lito Reviewer: Helena Bedalli

There's actually a major health crisis today

Sot ekziston një krizë e rëndë në shëndetësi

in terms of the shortage of organs.

në lidhje me pamjaftueshmërinë e organeve.

The fact is that we're living longer.

Po jetojmë më gjatë.

Medicine has done a much better job

Mjekësia e ka kryer punën më mirë

of making us live longer,

duke na e zgjatur jetën,

and the problem is, as we age,

e duke u plakur,

our organs tend to fail more,

organet tona fillojnë të degradohen,

and so currently

e në fakt sot

there are not enough organs to go around.

nuk ka organe të mjaftueshme për transplantim.

In fact, in the last 10 years,

Në fakt, në 10 vjetët e fundit,

the number of patients requiring an organ has doubled,

numri i pacientëve që presin për transplant është dyfishuar

while in the same time,

ndërkohë numri i transplanteve,

the actual number of transplants has barely gone up.

me zor se është shtuar.

So this is now a public health crisis.

Pra, kjo është një krizë e re e shëndetësisë.

So that's where this field comes in

Këtu pra, ndërhyn një fushë e cila

that we call the field of regenerative medicine.

quhet fusha e mjekësisë rigjenerative.

It really involves many different areas.

Në fakt ajo përfshin shumë zona të ndryshme.

You can use, actually, scaffolds,

Ju mund të përdorni, skelete,

biomaterials --

biomateriale--

they're like the piece of your blouse or your shirt --

ato janë si copa bluzash, pëlhure--

but specific materials you can actually implant in patients

por të përftuara për t'u implantuar në pacientë

and they will do well and help you regenerate.

dhe do t'ju ndihmojnë të ripërtërihen.

Or we can use cells alone,

Ose mund të përdorim vetëm qeliza,

either your very own cells

ose vetë qelizat tuaja

or different stem cell populations.

ose popullata të ndryshme qelizash burimore (staminale)

Or we can use both.

Ose edhe të dyja.

We can use, actually, biomaterials

Ne mund të përdorim, biomateriale

and the cells together.

dhe qeliza sëbashku.

And that's where the field is today.

Dhe në këtë gjendje është fusha sot.

But it's actually not a new field.

Por në fakt s'është fushë e re.

Interestingly, this is a book

Çuditërisht, ky është një libër

that was published back in 1938.

që është publikuar në vitin 1938.

It's titled "The Culture of Organs."

Quhet "Kultura e Organeve".

The first author, Alexis Carrel, a Nobel Prize winner.

Autori i parë, Alexis Carrel, fitues i çmimit Nobel.

He actually devised some of the same technologies

Ai shpiku disa nga teknologjitë

used today for suturing blood vessels,

që përdoren sot për qepjen e enëve të gjakut,

and some of the blood vessel grafts we use today

e disa nga graftet (transplantet) që ne përdorim

were actually designed by Alexis.

kanë qenë të projektuara nga Alexis.

But I want you to note his co-author:

Ju duhet të vini re bashkëautorin e vet:

Charles Lindbergh.

Charles Lindbergh.

That's the same Charles Lindbergh

I njejti Charles Lindbergh

who actually spent the rest of his life

i cili shpenzoi tërë jetën e tij

working with Alexis

duke punuar me Alexis'in

at the Rockefeller Institute in New York

në Institutin Rockefeller në New York

in the area of the culture of organs.

në fushën e kulturës së organeve.

So if the field's been around for so long,

Por, n.q.s këto gjera ka kohë që dihen,

why so few clinical advances?

pse kaq pak përparime në klinikë?

And that really has to do to many different challenges.

Kjo ka të bëjë me numrin e madh të veshtirësive.

But if I were to point to three challenges,

por, tri problemet kryesore janë,

the first one is actually the design of materials

Një-- dizajni i materialeve që mund të

that could go in your body

vendosen brenda trupit

and do well over time.

dhe nuk krijojnë probleme me kalimin e kohës

And many advances now,

Shumë përparime tani,

we can do that fairly readily.

ne jemi në gjendje t'i kryejmë.

The second challenge was cells.

Dy-- qelizat.

We could not get enough of your cells to grow outside of your body.

Nuk kishim mundësinë që të rrisnim një numër të mjaftueshëm qelizash

Over the last 20 years, we've basically tackled that.

Gjatë 20 vjetëve të fundit, e kemi zgjidhur këtë.

Many scientists can now grow many different types of cells.

Shkencëtarët janë në gjendje të rrisin shumë lloje qelizash.

Plus we have stem cells.

Kemi gjithashtu edhe qeliza staminale.

But even now, 2011,

Por edhe sot, në 2011,

there's still certain cells that we just can't grow from the patient.

Ka disa lloje qelizash të cilat ende nuk mundemi t'i rrisim nga pacienti.

Liver cells, nerve cells, pancreatic cells --

Qelizat e mëlçisë, qelizat nervore dhe qelizat e pankreasit--

we still can't grow them even today.

Nuk jemi në gjendje t'i rrisim as sot.

And the third challenge is vascularity,

Së treti, problemi i vaskularitetit,

the actual supply of blood

furnizimit me gjak

to allow those organs or tissues to survive

për t'u mundësuar atyre organeve mbijetesën

once we regenerate them.

sapo i kemi rigjeneruar.

So we can actually use biomaterials now.

Pra, sot ne mund të përdorim biomateriale.

This is actually a biomaterial.

Ky është në fakt biomaterial.

We can weave them, knit them, or we can make them like you see here.

Ne mund t'i tjerrim, t'i qendisim, ose t'i ndreqim kështu.

This is actually like a cotton candy machine.

kjo është si makina e sheqerit- pambuk.

You saw the spray going in.

Ja si po e spërkasin

That was like the fibers of the cotton candy

Përnjimend si fijet e sheqerit- pambuk

creating this structure, this tubularized structure,

këto struktura, struktura tubulare,

which is a biomaterial

Si biomaterial

that we can then use

që ne mund të përdorim

to help your body regenerate

për të ndihmuar ripërtëritjen

using your very own cells to do so.

duke përdorur vet qelizat tuaja.

And that's exactly what we did here.

Dhe pikërisht këtë e bëmë këtu.

This is actually a patient

Ky është një pacient

who [was] presented with a deceased organ,

që u paraqit me një organ jo vital

and we then created one of these smart biomaterials,

dhe ne krijuam një prej këtyre biomaterialeve inteligjente

and then we then used that smart biomaterial

dhe i përdorëm ato më tej

to replace and repair

për të zëvendësuar dhe riparuar

that patient's structure.

strukturat e pacientit.

What we did was we actually

Ajo që ne bëmë është që ne

used the biomaterial as a bridge

përdorëm biomaterialet si një urë

so that the cells in the organ

që qelizat në organ të

could walk on that bridge, if you will,

kalojnë urën, dhe të

and help to bridge the gap

plotësojnë boshllëqet

to regenerate that tissue.

e të ripërtërijnë indet.

And you see that patient now six months after

Dhe e vëreni tani pacientin mbas 6 muajsh

with an X-ray showing you the regenerated tissue,

një grafi ju tregon indin e ripërtërirë,

which is fully regenerated

plotësisht të ripërtërirë

when you analyze it under the microscope.

kur e analizoni nën mikroskop.

We can also use cells alone.

Ne mund të përdorim qoftë edhe vetëm qeliza.

These are actually cells that we obtained.

Këto janë qelizat që përftuam.

These are stem cells that we create from specific sources,

Qeliza staminale që ne i krijojmë nga burime të caktuara,

and we can drive them to become heart cells,

i detyrojmë që të diferencohen si qeliza të zemrës,

and they start beating in culture.

dhe ato fillojnë të rrahin në kulturë.

So they know what to do.

Pra, ato e njohin detyrën e tyre.

The cells genetically know what to do,

gjenetikisht ato janë të predispozuara,

and they start beating together.

të rrahin sëbashku.

Now today, many clinical trials

Sot e kësaj dite, shumë studime klinike

are using different kinds of stem cells

po përdorin lloje të ndryshme qelizash burimore

for heart disease.

për sëmundjet e zemrës.

So that's actually now in patients.

Kjo aktualisht ndodhet në pacientë.

Or if we're going to use larger structures

ose nëse do të përdorim struktura më të mëdha

to replace larger structures,

të zëvendësojmë struktura më të mëdha,

we can then use the patient's own cells,

ne mund të përdorim qelizat e vet pacientit,

or some cell population,

ose ndonjë popullatë qelizash,

and the biomaterials,

e biomaterialet,

the scaffolds, together.

strukturat, sëbashku.

So the concept here:

Pra, koncepti është ky:

so if you do have a deceased or injured organ,

nga organi juaj i dëmtuar apo jashtë përdorimi,

we take a very small piece of that tissue,

marrim një pjesë të vogël nga indi

less than half the size of a postage stamp.

më pak se ½ e një pulle poste.

We then tease the cells apart,

I ndajmë qelizat nga njera- tjetra,

we grow the cells outside the body.

i rrisim ato jashtë trupit.

We then take a scaffold, a biomaterial --

Dhe marrim një skelet, biomaterial--

again, looks very much like a piece of your blouse or your shirt --

përsëri, duket pikërisht si copë pëlhurë nga bluza juaj--

we then shape that material,

i japim formë,

and we then use those cells to coat that material

dhe përdorim qeliza që ti mbulojmë

one layer at a time --

shtresë mbas shtrese--

very much like baking a layer cake, if you will.

tamam si tortë me kate.

We then place it in an oven-like device,

I vendosim në një si furrë

and we're able to create that structure

dhe krijojmë strukturën

and bring it out.

dhe e nxjerrim atë.

This is actually a heart valve

Kjo është kllapë zemre

that we've engineered,

që kemi prodhuar,

and you can see here, we have the structure of the heart valve

dhe ju mund ta shihni këtu, strukturën

and we've seeded that with cells,

që po mbjellim me qeliza,

and then we exercise it.

e i ushtrojmë ato.

So you see the leaflets opening and closing --

ja si hapen e mbyllen fletët--

of this heart valve

e kësaj valvule

that's currently being used experimentally

e cila është aktualisht eksperimentale

to try to get it to further studies.

dhe që po përpiqemi të përmirësojmë.

Another technology

Një teknologji tjetër

that we have used in patients

që kemi përdorur tek pacientët

actually involves bladders.

ka të bëjë me fshikëzat.

We actually take a very small piece of the bladder from the patient --

Marrim një copë të vockël nga fshikëza e urinës të pacientit--

less than half the size of a postage stamp.

më pak se ½ e një pulle poste.

We then grow the cells outside the body,

Dhe i rrisim qelizat jashtë trupit,

take the scaffold, coat the scaffold with the cells --

marrim skeletin, e mbulojmë atë me qeliza--

the patient's own cells, two different cell types.

qelizat e vet pacientit, dy lloje të ndryshme qelizash.

We then put it in this oven-like device.

dhe i vendosim në "furrë".

It has the same conditions as the human body --

Me të njëjtat kushte si në brendësi të trupit--

37 degrees centigrade, 95 percent oxygen.

37 gradë temperaturë, 95 % oksigjen.

A few weeks later, you have your engineered organ

Disa javë më vonë, përftojmë organe që ne mund

that we're able to implant back into the patient.

t'i implantojmë përsëri brenda pacientit.

For these specific patients, we actually just suture these materials.

Ne i qepim këto materiale, për këta pacientë.

We use three-dimensional imagining analysis,

Përdorim analizë tre-dimensionale të imazheve,

but we actually created these biomaterials by hand.

por i krijojmë me dorë.

But we now have better ways

Por sot kemi metoda më të mira

to create these structures with the cells.

për të krijuar këto struktura me qeliza.

We use now some type of technologies,

Sot përdorim disa teknologji të reja,

where for solid organs, for example,

Ku për disa organe solide, si p.sh.

like the liver,

mëlçinë,

what we do is we take discard livers.

ne marrim organe të skarcuara.

As you know, a lot of organs are actually discarded, not used.

Siç e dini, shumë organe skarcohen, nuk përdoren.

So we can take these liver structures,

Pra, ne i marrim këto struktura të mëlçisë,

which are not going to be used,

të cilat do të përdoren,

and we then put them in a washing machine-like structure

e pastaj i vendosim në një si makinë larëse

that will allow the cells to be washed away.

që i shpëlan qelizat.

Two weeks later,

Dy javë më vonë,

you have something that looks like a liver.

përftojmë diçka që i ngjan mëlçisë

You can hold it like a liver,

që mbahet në dorë si mëlçi,

but it has no cells; it's just a skeleton of the liver.

por nuk ka asnjë qelizaë; është thjesht skeleti i mëlçisë.

And we then can re-perfuse the liver with cells,

Pastaj e riperfuzojmë mëlçinë me qeliza,

preserving the blood vessel tree.

duke e ruajtur trungun vaskular.

So we actually perfuse first the blood vessel tree

Ne në fakt e riperfuzojmë në fillim trungun vaskular me qelizat e enëve

with the patient's own blood vessel cells,

të gjakut, qelizat e vet pacientit,

and we then infiltrate the parenchyma with the liver cells.

e pastaj e infiltrojmë parenkimën me qeliza të mëlçisë.

And we now have been able just to show

ja si ja dolëm të vërtetojmë

the creation of human liver tissue

krijimin e indit të mëlçisë njerëzore.

just this past month

gjatë muajit të fundit

using this technology.

duke përdorur këtë teknologji.

Another technology that we've used

Një teknologji tjetër e përdorur është

is actually that of printing.

printimi.

This is actually a desktop inkjet printer,

Ky është një printer inkxhet,

but instead of using ink,

por në vend të bojës,

we're using cells.

ne përdorim qeliza.

And you can actually see here the printhead

Ja ku po e shikoni kokën e printerit

going through and printing this structure,

që kalon përmes strukturës

and it takes about 40 minutes to print this structure.

dhe i duhen rreth 40 minuta për ta printuar atë.

And there's a 3D elevator

Ka një ashensor në 3D

that then actually goes down one layer at a time

që kalon përmes secilës shtresë

each time the printhead goes through.

gjatë printimit.

And then finally you're able to get that structure out.

Dhe në fund e nxjerrim strukturën.

You can pop that structure out of the printer and implant it.

E nxjerrim nga printeri dhe mund ta implantojmë.

And this is actually a piece of bone

Ja këtu kemi një copë kockë

that I'm going to show you in this slide

që po ju tregoj në diapozitivë

that was actually created with this desktop printer

e krijuar pikërisht me këtë printerin

and implanted as you see here.

dhe u implantua këtu.

That was all new bone that was implanted

Kockë krejtësisht e re e implantuar

using these techniques.

duke përdorur këto struktura.

Another more advanced technology we're looking at right now,

Një teknologji tjetër që po studiojmë tani,

our next generation of technologies,

brezi i ri teknologjik,

are more sophisticated printers.

përfaqësohet nga printera më të sofistikuar.

This particular printer we're designing now

ky printeri i veçantë që po dizenjojmë tani

is actually one where we print right on the patient.

është model që printon direkt mbi pacient.

So what you see here --

ja ku po e shikoni--

I know it sounds funny,

tingullon qesharake,

but that's the way it works.

por tamam kështu funksionon.

Because in reality, what you want to do

sepse në realitet, ju e doni pacientin

is you actually want to have the patient on the bed with the wound,

të shtrirë mbi tavolinë me plagë të ekspozuar,

and you have a scanner,

e keni një skaner,

basically like a flatbed scanner.

si skanerat e sheshtë.

That's what you see here on the right side.

Këtë po e shikoni nga e djathta.

You see a scanner technology

teknologjia e skanerit

that first scans the wound on the patient

që në fillim skanon plagën e pacientit

and then it comes back with the printheads

dhe më vonë kalon me kokën e printerit

actually printing the layers that you require

dhe printon shtresën e kërkuar të indit

on the patients themselves.

mbi vet pacientin.

This is how it actually works.

Ja dhe parimi i punës.

Here's the scanner going through,

ja si po kalon skaneri,

scanning the wound.

skanon plagën.

Once it's scanned,

Sa të skanohet,

it sends information in the correct layers of cells

merr informacione të sakta mbi shtresat e qelizave

where they need to be.

që na nevojiten.

And now you're going to see here

Dhe po i shikoni këtu

a demo of this actually being done

një demostrim të punës

in a representative wound.

në plagë maket.

And we actually do this with a gel so that you can lift the gel material.

E ne e realizojmë këtë nëpërmjet një xheli, që mund të manipulohet.

So once those cells are on the patient

Dhe sa të shtrohen,

they will stick where they need to be.

qelizat ngjisin në vendin e duhur.

And this is actually new technology

Dhe kjo akoma është

still under development.

në etap zhvillimi.

We're also working on more sophisticated printers.

Ne gjithashtu po punojmë mbi printera më të sofistikuar.

Because in reality, our biggest challenge

Sepse, përnjimend sfida jonë më e madhe

are the solid organs.

janë organet solide.

I don't know if you realize this,

Unë nuk e di nëse e konceptoni,

but 90 percent of the patients on the transplant list

por 90% e pacientëve në listë

are actually waiting for a kidney.

presin për veshkë.

Patients are dying every day

Po vdesin njerëz çdo ditë,

because we don't have enough of those organs to go around.

sepse ne nuk kemi organe të mjaftueshme për të gjithë.

So this is more challenging --

Pra, kjo është një sfidë e rëndë--

large organ, vascular,

organ i madh, i vaskularizuar,

a lot of blood vessel supply,

furnizim i madh me gjak,

a lot of cells present.

dendësi e madhe qelizash.

So the strategy here is --

Pra, strategjia është e tillë--

this is actually a CT scan, an X-ray --

kemi një TK, skaner, grafi--

and we go layer by layer,

dhe kalojmë shtresë për shtresë,

using computerized morphometric imaging analysis

duke përdorur analizën kompjuterike morfometrike të imazheve

and 3D reconstruction

dhe rindërtim 3D

to get right down to those patient's own kidneys.

që të përftojmë veshkën e vet pacientit.

We then are able to actually image those,

Sapo i kemi imazhet e tyre,

do 360 degree rotation

e kthejmë me 360 gradë

to analyze the kidney

për të analizuar veshkën

in its full volumetric characteristics,

në të gjitha karakteristikat volumetrike,

and we then are able

e jemi të aftë

to actually take this information

ta marrim këtë informacion

and then scan this

dhe ta përdorim

in a printing computerized form.

për të printuar me kompjuter.

So we go layer by layer through the organ,

Shtresë mbas shtrese,

analyzing each layer as we go through the organ,

duke analizuar secilën shtresë,

and we then are able to send that information, as you see here,

dhe e dërgojmë informacionin, siç e shihni këtu,

through the computer

përmes kompjuterit

and actually design the organ

dhe e dizenjojmë organin

for the patient.

për pacientin.

This actually shows the actual printer.

Kjo tregon printerin

And this actually shows that printing.

dhe produktin e tij

In fact, we actually have the printer right here.

Në fakt, ne e kemi një printer të pranishëm këtu.

So while we've been talking today,

Dhe gjatë kohës që kemi folur sot,

you can actually see the printer

ju mund ta shikoni vet printerin

back here in the back stage.

këtu në prapaskenë.

That's actually the actual printer right now,

Ky është vet printeri që tani

and that's been printing this kidney structure

po printon strukturën e veshkës

that you see here.

që po shikoni.

It takes about seven hours to print a kidney,

Atij i duhen rreth 7 orë që ta përfundojë,

so this is about three hours into it now.

dhe ky ka 3 orë që po punon.

And Dr. Kang's going to walk onstage right now,

Dhe Dr. Kangu po hipën tash mbi skenë

and we're actually going to show you one of these kidneys

dhe do t'ju tregojmë një prej këtyre veshkave

that we printed a little bit earlier today.

që printuam pak më herët sot.

Put a pair of gloves here.

Po vendos një çift dorashka.

Thank you.

Faleminderit!

Go backwards.

Ec mbrapa.

So, these gloves are a little bit small on me, but here it is.

Këto më rrijnë pak të vogla, po ja ku është!

You can actually see that kidney

Ja veshka që printuam sot.

as it was printed earlier today.

pak më herët.

(Applause)

(Duartrokitje)

Has a little bit of consistency to it.

ësht disi konsistente.

This is Dr. Kang who's been working with us on this project,

Ky është Dr. Kangu që ka punuar mbi këtë projekt,

and part of our team.

pjesëtar i ekipit tonë.

Thank you, Dr. Kang. I appreciate it.

Faleminderit, Dr. Kang. E vlerësoj.

(Applause)

(Duartrokitje)

So this is actually a new generation.

Kjo pra është gjenerata e re.

This is actually the printer that you see here onstage.

Printerin po e shikoni

And this is actually a new technology we're working on now.

dhe kjo është teknologjia që po zhvillojmë sot.

In reality, we now have a long history of doing this.

Në fakt, kemi shumë kohë që po merremi me këtë.

I'm going to share with you a clip

Dua të ndaj me ju një klip

in terms of technology we have had in patients now for a while.

të teknologjive me të cilat kemi kohë që po punojmë me pacientë.

And this is actually a very brief clip --

Një klip mjaft i shkurtër--

only about 30 seconds --

vetëm rreth 30 sekonda--

of a patient who actually received an organ.

të një pacienti që përftoi organ.

(Video) Luke Massella: I was really sick. I could barely get out of bed.

(Video) Luke Massella: unë isha shumë i sëmurë. Mezi ngrihesha nga krevati.

I was missing school. It was pretty much miserable.

Bëja mungesa në shkollë. Gjendja ishte e rëndë.

I couldn't go out

Nuk mund të dilja jashtë

and play basketball at recess

dhe të luaja basketboll

without feeling like I was going to pass out

pa pasur ndjenjën se do më binte të fikët

when I got back inside.

sa të kthehesha brenda.

I felt so sick.

Ndihesha i sëmurë.

I was facing basically a lifetime of dialysis,

Përpara vetes kisha një jetë me dializë,

and I don't even like to think about what my life would be like

as që doja ta përfytyroja një jetë të tillë

if I was on that.

kaq keq.

So after the surgery,

Por, mbas operacionit,

life got a lot better for me.

jeta mu përmirësua ndjeshëm.

I was able to do more things.

Unë mund të bëja shumë gjera.

I was able to wrestle in high school.

Mund të bëja mundje në gjimnaz.

I became the captain of the team, and that was great.

u bëra kapiten skuadre, ishte e mrekullueshme.

I was able to be a normal kid with my friends.

Kisha mundësinë të isha fëmijë normal me shokët.

And because they used my own cells to build this bladder,

Dhe duke qenë se qelizat ishin të mijat,

it's going to be with me.

do të më ngelet.

I've got it for life, so I'm all set.

Për tërë jetën, pra gati jam.

(Applause)

(Duartrokitje)

Juan Enriquez: These experiments sometimes work,

Juan Enriquez: Këto eksperimente nganjëherë janë të

and it's very cool when they do.

suksesshme dhe është tullë kur kjo ndodh.

Luke, come up please.

Luke, afrohu të lutem.

(Applause)

(Duartrokitje)

So Luke, before last night,

Pra, Luke, që parmbrëmë,

when's the last time you saw Tony?

kur u takove për herë të fundit me Tonin?

LM: Ten years ago, when I had my surgery --

LM: Para 10 vjetësh, kur u operova--

and it's really great to see him.

dhe është kënaqësi ta shoh përsëri.

(Laughter)

(Hilaritet)

(Applause)

(Duartrokitje)

JE: And tell us a little bit about what you're doing.

JE: Tregona pak se ç'je duke bërë.

LM: Well right now I'm in college at the University of Connecticut.

LM: Po ja, po bëj shkollën e lartë në Universitetin e Konektikatit.

I'm a sophomore and studying communications, TV and mass media,

jam në vitin e dytë dhe po studioj komunikacione, TV dhe mas media,

and basically trying to live life like a normal kid,

e po përpiqem të jetoj jetën normale të çdo djali,

which I always wanted growing up.

siç kam dashur gjithmonë të bëja kur të rritesha.

But it was hard to do that when I was born with spina bifida

E vështirë qe, se u linda me spina bifida,

and my kidneys and bladder weren't working.

e veshkat dhe fshikëza e urinës nuk punonin.

I went through about 16 surgeries,

Kalova përmes 16 operacionesh,

and it seemed impossible to do that

dukej e pamundur t'ia arrija kësaj

when I was in kidney failure when I was 10.

kur isha 10 vjeç e pësova pamjaftueshmëri të veshkave

And this surgery came along

dhe u shfaq kjo mundësi

and basically made me who I am today

që më bëri atë që jam sot.

and saved my life.

dhe më shpëtoi jetën.

(Applause)

(Duartrokitje)

JE: And Tony's done hundreds of these?

JE: Dhe Toni ka bërë me qindra të tilla?

LM: What I know from, he's working really hard in his lab

LM: Me sa e di unë, ai po punon shumë në laboratorin e tij

and coming up with crazy stuff.

dhe po bën këto gjera të çuditshme.

I know I was one of the first 10 people to have this surgery.

Unë kam qenë ndër 10 të parët që kam kaluar këtë operacion.

And when I was 10, I didn't realize how amazing it was.

Dhe kur isha 10 vjeç, nuk e merrja dot me mend sa

I was a little kid, and I was like,

e fortë ishte. Kur isha fëmijë thashë:

"Yeah. I'll have that. I'll have that surgery."

"Posi! Do ta bëj! Do ta bëj atë operacion!"

(Laughter)

(Hilaritet)

All I wanted to do was to get better,

Unë veç shpresoja të bëhesha më mirë,

and I didn't realize how amazing it really was until now that I'm older

s'ma priste mendja sa mirë do të bëhesha kur të rritesha

and I see the amazing things that he's doing.

e tani po shoh gjerat e mrekullueshme që ai po bën.

JE: When you got this call out of the blue --

JE: Kur të thirrëm ashtu, si pa paralajmërim--

Tony's really shy,

se Toni është pakëz i turpshëm

and it took a lot of convincing

dhe mu desh shumë për t'ia mbushur mendjen

to get somebody as modest as Tony

njërit kaq modest si Tonit

to allow us to bring Luke.

të më lejonte të sillja Luke'un.

So Luke, you go to your communications professors --

Pra Luke, ti vajte tek profesorët e tu të komunikacioneve--

you're majoring in communications --

e ke masterin në komunikacione--

and you ask them for permission to come to TED,

dhe i kërkove leje që të vish në TED,

which might have a little bit to do with communications,

që edhe mund të ketë pak lidhje me komunikimin,

and what was their reaction?

e cili qe reaksioni?

LM: Most of my professors were all for it,

LM: Shumica e profesorëve ishin me mua,

and they said, "Bring pictures

e thanë: "Na sill disa fotografi

and show me the clips online," and "I'm happy for you."

e na i trego klipet onlajn", e "më bëhet qejfi për ty"

There were a couple that were a little stubborn,

Ka pasë nja dy që ishin kokëfortë,

but I had to talk to them.

por ia mbusha mendjen.

I pulled them aside.

I mora mënjanë.

JE: Well, it's an honor and a privilege to meet you.

JE: Mirë, e kam për nder dhe privilegj të takohem me ty.

Thank you so much. (LM: Thank you so much.)

Faleminderit shumë. (LM: Faleminderit shumë)

JE: Thank you, Tony.

JE: Faleminderit shumë, Toni.

(Applause)

(Duartrokitje)