Why can't we talk about periods? | Jen Gunter

Tłumaczenie: Ola Kamińska Korekta: Rysia Wand

When I was a teen, I had terrible periods.

Jako nastolatka miałam okropne miesiączki.

I had crippling cramps,

Skurcze mnie paraliżowały,

I leaked blood onto my clothes and onto my bed sheets,

brudziłam krwią ubrania i pościel.

and I had period diarrhea.

Wszystkiemu towarzyszyła biegunka.

And I had to miss school one to two days a month,

W szkole opuszczałam dzień lub dwa w ciągu miesiąca

and I remember sitting on the couch with my heating pads, thinking,

i pamiętam, jak siedziałam na kanapie z ciepłym okładem, zastanawiając się

"What's up with this?"

"Dlaczego tak musi być?".

When I ate food, I didn't leak saliva from my salivary glands.

Podczas jedzenia nie zalewałam się śliną.

When I went for a walk,

Podczas spaceru

I didn't leak fluid from my knees, "joint fluid."

maź stawowa nie wypływała mi z kolan.

Why was menstruation so different?

Dlaczego zatem miesiączka przebiega inaczej?

I wanted answers to these questions

Chciałam znać odpowiedzi na te pytania,

but there was no one for me to ask.

ale nie wiedziałam, komu je zadać.

My mother knew nothing about menstruation

Mama nie wiedziała nic o menstruacji poza tym,

except that it was dirty and shameful and I shouldn't talk about it.

że to brudna i wstydliwa sprawa, o której się nie rozmawia.

I asked girlfriends

Pytane przyjaciółki

and everybody spoke in euphemisms.

odpowiadały eufemizmami.

And finally, when I got the courage to go to the doctor

A kiedy wreszcie zdobyłam się na odwagę, żeby pójść do lekarza

and talk about my heavy periods,

i porozmawiać o moich okresach,

I was told to eat liver.

usłyszałam, że mam jeść wątróbkę.

(Laughter)

(Śmiech)

And when I went to the drug store to buy my menstrual products,

Raz poszłam do apteki po artykuły higieniczne,

my 48-pack of super maxi pads,

paczkę 48 super-chłonnych podpasek.

back in the day when they were the size of a tissue box, each pad --

Kiedyś taka podpaska była wielkości paczki chusteczek higienicznych.

(Laughter)

(Śmiech)

You know what I'm talking about.

Wiecie, o czym mówię.

You have no idea how far absorbent technology has come.

Nie macie pojęcia, jak poprawiła się chłonność.

(Laughter)

(Śmiech)

I used to have to buy my menstrual products

Kiedyś kupowałam takie artykuły

in the feminine hygiene aisle.

w alejce z artykułami higienicznymi dla kobiet

And I remember standing there, thinking,

i zastanawiałam się,

"Well, why don't I buy toilet paper in the anal hygiene aisle?"

dlaczego nie kupuję papieru toaletowego w dziale higieny odbytu.

(Laughter)

(Śmiech)

Like, what's up with that?

O co chodzi?

Why can't we talk about periods?

Dlaczego nie umiemy rozmawiać o okresie?

And it's not about the blood, as Freud would have you say,

Nie chodzi o krew, jakby powiedział to Freud

because if it were,

bo gdyby o nią chodziło,

there would be an ear, nose and throat surgeon up here right now,

siedzieliby tu chirurdzy-laryngolodzy

talking about the taboos of nose bleeds, right?

rozmawiali o tabu, jakim jest krwotok z nosa.

And it's not even about periods,

Nawet nie chodzi o okres jako taki,

because otherwise, when we got rid of our toxic, shameful periods

bo wtedy zaniknięcie toksycznych, wstydliwych miesiączek,

when we became menopausal,

osiągnięcie menopauzy,

we'd be elevated to a higher social status.

oznaczałoby awans społeczny.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

It's just a patriarchal society is invested in oppressing women,

Patriarchalne społeczeństwo gnębi kobiety

and at different points in our lives, different things are used.

w różnych momentach życia, korzystając z różnych argumentów,

And menstruation is used

jak na przykład okres

during what we in medicine call the reproductive years.

w wieku rozrodczym, jak mówi medycyna.

It's been around since pretty much the beginning of time,

Już od samego początku

many cultures thought that women could spoil crops

w wielu kulturach uważano, że kobieta może zniszczyć plony

or milk, or wilt flowers.

czy mleko albo sprawić, że zwiędną kwiaty.

And then when religion came along,

Te wierzenia podchwyciła religia.

purity myths only made that worse.

Mit o nieskazitelności tylko pogorszył sytuację.

And medicine wasn't any help.

Medycyna nie przychodziła z pomocą.

In the 1920s and '30s

W latach 20. i 30. istniała hipoteza,

there was the idea that women elaborated something called a menotoxin.

że kobiety wytwarzają menotoksyny.

We could wilt flowers just by walking by.

Wystarczyło przejść obok kwiatów, żeby zwiędły.

(Laughter)

(Śmiech)

And that's what happens when there's no diversity, right.

Tak się dzieje, gdy brakuje odmienności.

Because there was no woman to put her hand up and go,

Żadna kobieta nie podniosła ręki i nie powiedziała:

"Well, actually, that doesn't happen."

"w zasadzie to tak nie działa".

And when you can't talk about what's happening to your body,

Gdy nie możesz porozmawiać o tym, co dzieje się w twoim ciele,

how do you break these myths?

to jak obalić mity?

Because you don't even need to be a doctor

Nie potrzeba lekarza,

to say that periods aren't toxic.

by stwierdzić, że okres nie jest toksyczny.

If they were, why would an embryo implant in a toxic swill?

Gdyby tak było, jak embrion mógłby się zagnieździć w toksycznych pomyjach?

And if we all had this secret menotoxin,

Gdybyśmy wytwarzały sekretną menotoksynę,

we could be laying waste to crops and spoiling milk.

niszczyłybyśmy plony i kwasiły mleko.

(Laughter)

(Śmiech)

Why would we have not used our X-Women powers to get the vote sooner?

Może skorzystałybyśmy z sekretnej mocy, żeby wcześniej zyskać prawa do głosu?

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Even now,

Nawet teraz

when I tweet about period diarrhea,

gdy piszę o biegunkach przy menstruacji,

as one does,

jak każdy przecież,

(Laughter)

(Śmiech)

I mention that it affects 28 percent of women.

wspominam, że dotykają 28% kobiet,

And every single time, someone approaches me and says,

za każdym razem słyszę:

"I thought I was the only one."

"Myślałam, że tylko ja tak mam".

That's how effective that culture of shame is,

Kultura wstydu ma tak silny wpływ,

that women can't even share their experiences.

że kobiety wstydzą się wymienić doświadczeniami.

So I began to think,

Zaczęłam więc myśleć:

"Well, what if everybody knew about periods like a gynecologist?

"A jeśli każdy wiedziałby o miesiączkach tyle, co ginekolog?

Wouldn't that be great?"

Czy nie byłoby wspaniale?".

Then you would all know what I know,

Wszyscy by wiedzieli to, co ja wiem,

you'd know that menstruation

że menstruacja

is a pretty unique phenomenon among mammals.

to całkiem wyjątkowy fenomen u ssaków.

Most mammals have estrus.

Większość ssaków ma ruję.

Humans, some primates,

Ludzie, niektóre naczelne,

some bats,

niektóre nietoperze,

the elephant shrew and the spiny mouse menstruate.

kolcomysz i zwierzęta z rodziny ryjkonosowatych menstruują.

And with menstruation what happens is the brain triggers the ovary

Podczas menstruacji mózg stymuluje jajnik

to start producing an egg.

do produkcji jajeczka.

Estrogen is released

Uwalnia się estrogen,

and it starts to build up the lining of the uterus,

który wyściela macicę nabłonkiem,

cell upon cell, like bricks.

komórka po komórce, jak cegłami.

And what happens if you build a brick wall too high without mortar?

Co się stanie, jeśli zbudujemy za wysoki mur bez zaprawy?

Well, it's unstable.

Będzie niestabilny.

So what happens when you ovulate?

Co się dzieje podczas owulacji?

You release a hormone called progesterone,

Uwalnia się progesteron,

which is progestational, it gets the uterus ready.

który odpowiada za przygotowanie macicy do ciąży.

It acts like a mortar and it holds those bricks together.

Działa trochę jak zaprawa, spaja wszystkie cegiełki w całość.

It also causes some changes

Powoduje też kilka zmian,

to make the lining more hospitable for implantation.

sprawia, że w nabłonku łatwiej się zagnieździć.

If there's no pregnancy,

Jeśli nie ma ciąży,

(Whoosh)

(Chlust)

lining comes out,

nabłonek spływa,

there's bleeding from the blood vessels and that's the period.

naczynia krwionośne krwawią i jest okres.

And I always find this point really interesting.

To jest dla mnie najciekawszy moment.

Because with estrus,

U zwierząt z rują

the final signaling to get the lining of the uterus ready

to embrion daje sygnał

do przygotowania nabłonka w macicy.

actually comes from the embryo.

But with menstruation,

Ale w przypadku menstruacji

that choice comes from the ovary.

wybór należy do jajnika.

It's as if choice is coded in to our reproductive tracts.

To tak, jakby wybór zakodowano w naszym układzie rozrodczym.

(Cheering and applause)

(Owacje i brawa)

OK, so now we know why the blood is there.

Wiemy już, dlaczego pojawia się krew

And it's a pretty significant amount.

i to całkiem znaczna ilość.

It's 30 to 90 milliliters of blood,

Od 30 do 90 mililitrów krwi,

which is one to three ounces,

czyli od 1 do 3 uncji,

and it can be more,

a może być więcej

and I know it seems like it's more a lot of the times.

i może się wydawać, że krwi jest więcej.

I know.

Wiem.

So why do we have so much blood?

Dlaczego aż tak krwawimy?

And why doesn't it just stay there till the next cycle, right?

Dlaczego nabłonek nie może utrzymać się do następnego cyklu?

Like, you didn't get pregnant, so why can't it hang around?

Skoro nie jesteśmy w ciąży, dlaczego nie może zostać?

Well imagine if each month it got thicker and thicker and thicker, right,

Wyobraźcie sobie, że co miesiąc nabłonek robiłby się coraz grubszy,

like, imagine what tsunami period that would be.

a potem następuje okres a la tsunami.

(Laughter)

(Śmiech)

We can't reabsorb it, because it's too much.

Nie możemy go wchłonąć, bo jest za duży,

And it's too much because we need a thick uterine lining

a musi taki być, bo potrzebujemy mięsistego wyścielania macicy

for a very specific reason.

z konkretnego powodu.

Pregnancy exerts a significant biological toll on our bodies.

Ciąża ma duży wpływ na kwestie biologiczne organizmu.

There is maternal mortality,

Śmiertelność matek,

there is the toll of breastfeeding

kwestia karmienia piersią

and there is the toll of raising a child until it is independent.

czy wychowywania dziecka do jego pełnej niezależności.

And evolution --

A ewolucja...

(Laughter)

(Śmiech)

That goes on longer for some of us than others.

Jedni potrzebują na to więcej czasu.

(Laughter)

(Śmiech)

But evolution knows about risk-benefit ratio.

Ewolucja rozumie relację zysków i strat,

And so evolution wants to maximize the chance of a beneficial outcome.

i chce zmaksymalizować szansę na powodzenie.

And how do you maximize the chance of a beneficial outcome?

Jak zmaksymalizować szansę na powodzenie?

You try to get the highest quality embryos.

Tworząc embriony najlepszej jakości.

And how do you get the highest quality embryos?

Jak otrzymać takie embriony?

You make them work for it.

Pozwalając im się wykazać.

You give them an obstacle course.

Fundując im bieg z przeszkodami.

So over the millennia that we have evolved,

Ewoluując przez tysiąclecia,

it's been a little bit like an arms race in the uterus,

w macicach odbywały się niemalże wyścigi zbrojeń.

the lining getting thicker and thicker and thicker,

Ściany macicy robiły się coraz grubsze,

and the embryo getting more invasive

a embrion coraz bardziej zaborczy,

until we reach this détente

do czasu osiągnięcia odprężenia

with the lining of the uterus that we have.

z budową macicy, którą mamy obecnie.

So we have this thick uterine lining

Mamy gruby nabłonek w macicy,

and now it's got to come out,

który ma spłynąć,

and how do you stop bleeding?

więc jak zatrzymać krwawienie?

Well, you stop a nose bleed by pinching it,

Przy krwawienie z nosa pomaga zatkanie go.

if you cut your leg, you put pressure on it.

Na ranę na nodze pomaga ucisk.

We stop bleeding with pressure.

Na krwawienie stosujemy ucisk.

When we menstruate,

Podczas miesiączki

the lining of the uterus releases substances

nabłonek macicy wydziela substancje

that are made into chemicals called prostaglandins

znane w chemii jako prostaglandyny

and other inflammatory mediators.

oraz wywołujące zapalenia.

And they make the uterus cramp down,

Przyprawiają macicę o skurcze,

they make it squeeze on those blood vessels

ściskając naczynia krwionośne,

to stop the bleeding.

aby zatrzymać krwawienie.

They might also change blood flow to the uterus

Mogą powodować zmiany w przepływie krwi macicy,

and also cause inflammation and that makes pain worse.

powodując zapalenie i zwiększając poczucie bólu.

And so you say, "OK, how much pressure is generated?"

Jak silny jest ten ucisk?

And from studies where some incredible women

Zrobiono badanie, w którym wzięły udział niesamowite kobiety,

have volunteered to have pressure catheters

które zgodziły się na umieszczenie w macicy

put in their uterus

cewników ciśnieniowych.

that they wear their whole menstrual cycle --

Kobiety nosiły te urządzenia przez cały cykl;

God bless them, because we wouldn't have this knowledge without,

bez tych kobiet i ich poświęcenia, nie mielibyśmy tej wiedzy,

and it's very important knowledge,

a to jest bardzo ważne.

because the pressure that's generated in the uterus

Ciśnienie, które powstaje w macicy

during menstruation

podczas okresu

is 120 millimeters of mercury.

wynosi 120 milimetrów rtęci.

"Well what's that," you say.

"A ile to?" spytacie.

Well, it's the amount of pressure that's generated

Takie samo ciśnienie powstaje

during the second stage of labor when you're pushing.

podczas drugiego etapu porodu i parcia.

(Audience gasps)

(Zaskoczenie)

Right.

Dokładnie.

Which, for those of you who haven't had an unmedicated delivery,

Jeśli ktoś nie rodził bez znieczulenia

that's what it's like when the blood pressure cuff

- to tak, jakby rękaw do mierzenia ciśnienia

is not quite as tight as it was at the beginning,

nie był już tak mocno opięty jak na początku,

but it's still pretty tight,

ale nadal na tyle ciasny,

że wolelibyście go zdjąć.

and you wish it would stop.

So that kind of makes it different, right?

Jest różnica, prawda?

If you start thinking about the pain of menstruation,

Gdy zacznie się tak myśleć o bólu menstruacyjnym

we wouldn't say if someone needed to miss school

to dziewczynie opuszczającej szkołę,

because they were in the second stage of labor and pushing,

bo jest w trakcie drugiego etapu porodu i parcia,

we wouldn't call them weak.

nikt nie zarzuciłby słabości.

We'd be like, "Oh my God, you made it that far," right?

Prędzej: "Jak tyle wytrzymałaś", prawda?

(Laughter)

(Śmiech)

And we wouldn't deny pain control

Nie odmówilibyśmy środków przeciwbólowych

to women who have typical pain of labor, right?

kobietom, które doznają typowych bóli okołoporodowych.

So it's important for us to call this pain "typical" instead of "normal,"

To ważne, by nazywać ten ból "typowym", a nie "normalnym",

because when we say it's normal, it's easier to dismiss.

bo rzeczy normalne łatwiej zlekceważyć.

As opposed to saying it's typical, and we should address it.

W przeciwieństwie do określenia "typowe", czym należy się zająć.

And we do have some ways to address menstrual pain.

Jest kilka sposobów uporania się z bólem menstruacyjnym.

One way is with something called a TENS unit,

Jeden z nich to elektrostymulator mięśni,

which you can wear under your clothes

który nosi się pod ubraniem.

and it sends an electrical impulse to the nerves and muscles

Wysyła impulsy elektryczne do mięśni i nerwów,

and no one really knows how it works,

chociaż nie wiadomo, jak to działa,

but we think it might be the gate theory of pain,

ale to może być związane z bramkową teorią bólu,

which is counterirritation.

czyli odwracaniem uwagi.

It's the same reason why, if you hurt yourself, you rub it.

Dlatego na przykład pocieramy bolące miejsce.

Vibration travels faster to your brain than pain does.

Wibracje docierają do mózgu szybciej niż ból.

We also have medications

Są też lekarstwa,

called nonsteroidal anti-inflammatory medications.

niesteroidowe leki przeciwzapalne.

And what they do is they block the release of prostaglandins.

Blokują wydzielanie prostaglandyn.

They can reduce menstrual pain for 80 percent of women.

Redukują ból miesiączkowy u 80% kobiet.

They also reduce the volume of blood by 30 to 40 percent

Zmniejszają też ilość krwi od 30 do 40%

and they can help with period diarrhea.

i pomagają przy biegunce menstruacyjnej.

And we also have hormonal contraception,

Jest też hormonalna antykoncepcja,

which gives us a thinner lining of the uterus,

która zmniejsza grubość wyściółki macicy,

so there's less prostaglandins produced

więc wydziela się mniej prostaglandyn,

and with less blood, there's less need for cramping.

co oznacza mniej krwi i mniejszą potrzebę skurczy.

Now, if those treatments fail you --

Jeśli te metody zawiodą...

and it's important to use that word choice,

To właściwy dobór słów,

because we never fail the treatment,

bo my nie mamy wpływu na leczenie,

the treatment fails us.

to metody leczenia zawodzą nas.

If that treatment fails you,

Jeśli te metody leczenia zawiodą,

you could be amongst the people

możesz być jedną z osób

who have a resistance to nonsteroidal anti-inflammatories.

odpornych na niesteroidowe leki przeciwzapalne.

We don't quite understand,

Nie wiemy dokładnie jak,

but there are some complex mechanisms

ale istnieją złożone mechanizmy,

why those medications just don't work for some women.

które u pewnych kobiet blokują działanie tych leków.

It's also possible that you could have

Możliwe, że to z innego powodu

another reason for painful periods.

twoje miesiączki są bolesne.

You could have a condition called endometriosis,

Możesz cierpieć na endometriozę

where the lining of the uterus is growing in the pelvic cavity,

i nabłonek buduję się poza jamą macicy,

causing inflammation and scar tissue and adhesions.

powodując zapalenia, zabliźnienia tkanek i zrosty.

And there may be other mechanisms we don't quite understand yet,

Mogą istnieć przyczyny, których jeszcze rozumiemy,

because it's a possibility that pain thresholds could be different

bo wytrzymałość na ból jest różna

due to very complex biological mechanisms.

ze względu na skomplikowane, biologiczne mechanizmy.

But we're only going to find that out by talking about it.

Odkryjemy je tylko wtedy, gdy będziemy o nich rozmawiać.

It shouldn't be an act of feminism

To żaden akt feminizmu,

to know how your body works.

wiedzieć jak działa ludzkie ciało.

It shouldn't --

Nie jest...

(Applause)

(Brawa)

It shouldn't be an act of feminism

Aktem feminizmu nie jest

to ask for help when you're suffering.

prośba o pomoc, kiedy cierpisz.

The era of menstrual taboos is over.

Era menstruacyjnego tabu się skończyła.

(Cheers and applause)

(Wiwaty i brawa)

The only curse here

Jedynym zadaniem pozostało

is the ability to convince half the population

przekonanie połowy populacji,

that the very biological machinery that perpetuates the species,

że biologiczna maszyneria, która przedłuża gatunek ludzki,

that gives everything that we have,

której wszystko zawdzięczamy,

is somehow dirty or toxic.

nie jest w żadnym razie brudna czy toksyczna.

And I'm not going to stand for it.

Ja nie będę tego popierać.

(Applause)

(Brawa)

And the way we break that curse?

Tylko jak wykonać to zadanie?

It's knowledge.

Za pomocą wiedzy.

Thank you.

Dziękuję.

(Cheers and applause)

(Wiwaty i brawa)