Chris Bliss: Comedy is translation

Tłumaczenie: Marcin Mituniewicz Korekta: Izabela Semczuk

Gabriel García Márquez is one of my favorite writers,

Gabriel García Márquez

for his storytelling,

to jeden z moich ulubionych pisarzy,

but even more, I think,

jest mistrzem narracji, a co ważniejsze

for the beauty and precision of his prose.

jego proza jest piękna i precyzyjna.

And whether it's the opening line from "One Hundred Years of Solitude"

Jak pierwsze zdanie "Stu lat samotności",

or the fantastical stream of consciousness

czy fantastyczny strumień świadomości

in "Autumn of the Patriarch,"

w "Jesieni patriarchy",

where the words rush by,

gdzie jego wyobraźnia napędza słowa

page after page of unpunctuated imagery

strona po stronie, bez interpunkcji,

sweeping the reader along

porywając ze sobą czytelnika,

like some wild river

niczym dzika rzeka wijąca się

twisting through a primal South American jungle,

przez południowoamerykańską dżunglę,

reading Márquez is a visceral experience.

czytanie Márqueza to burza emocji.

Which struck me as particularly remarkable

Szczególnie uderzyło mnie,

during one session with the novel

gdy pewnego razu czytając tę powieść

when I realized that I was being swept along

uświadomiłem sobie, że wciągnęła mnie

on this remarkable, vivid journey

ta nadzwyczajna, barwna podróż

in translation.

w świat translacji.

Now I was a comparative literature major in college,

Specjalizowałem się w komparatystyce,

which is like an English major,

to coś podobego do filologii angielskiej,

only instead of being stuck studying Chaucer for three months,

ale zamiast ślęczeć nad Chaucerem,

we got to read great literature in translation

czytaliśmy przekłady świetnej literatury

from around the world.

z całego świata.

And as great as these books were,

Mimo, że książki te były wspaniałe,

you could always tell

zawsze miało się wrażenie,

that you were getting close to the full effect.

że jedynie zbliżamy się do oryginału.

But not so with Márquez

Odwrotnie niż z Márquezem,

who once praised his translator's versions

który kiedyś pochwalił przekłady,

as being better than his own,

mówiąc, że są lepsze niż jego dzieła.

which is an astonishing compliment.

To zdumiewający komplement.

So when I heard that the translator, Gregory Rabassa,

Kiedy usłyszałem, że jego tłumacz,

had written his own book on the subject,

Gregory Rabassa, napisał o tym książkę,

I couldn't wait to read it.

musiałem ją przeczytać.

It's called apropos of the Italian adage

Tytuł to odwołanie do włoskiego porzekadła,

that I lifted from his forward,

które tu zaprezentowałem,

"If This Be Treason."

"Jeśli to zdrada".

And it's a charming read.

To urzekająca lektura.

It's highly recommended for anyone who's interested

Szczerze polecam ją każdemu

in the translator's art.

zainteresowanemu sztuką przekładu.

But the reason that I mention it

Ale wspominam o niej dlatego,

is that early on, Rabassa offers

że na początku Rabassa

this elegantly simple insight:

przekazuje elegancko prostą myśl:

"Every act of communication

"Każdy akt komunikacji

is an act of translation."

jest tłumaczeniem".

Now maybe that's been obvious to all of you for a long time,

Może dla was jest to od dawna oczywiste,

but for me,

ale ja, mimo że napotykałem

as often as I'd encountered

ale ja, mimo że napotykałem

that exact difficulty on a daily basis,

takie same trudności w codziennej pracy,

I had never seen the inherent challenge of communication

nie sądziłem, że wyzwania komunikacji

in so crystalline a light.

można przedstawić tak przejrzyście.

Ever since I can remember

Od kiedy świadomie

thinking consciously about such things,

rozważałem na ten temat,

communication has been my central passion.

komunikacja była moją główną pasją.

Even as a child,

Nawet jako dziecko wiedziałem,

I remember thinking that what I really wanted most in life

że najbardziej na świecie chciałbym

was to be able to understand everything

móc zrozumieć wszystko,

and then to communicate it to everyone else.

a potem przekazać to pozostałym.

So no ego problems.

Żadnego problemu z ego.

It's funny, my wife, Daisy,

Pewnego razu moja żona Daisy,

whose family is littered with schizophrenics --

która ma w rodzinie

and I mean littered with them --

zatrzęsienie schizofreników,

once said to me, "Chris, I already have a brother who thinks he's God.

powiedziała mi: "Chris, mam już brata, który myśli, że jest Bogiem".

I don't need a husband who wants to be."

"Nie potrzebuję męża, który chce nim być".

(Laughter)

(śmiech)

Anyway, as I plunged through my 20s

Mając dwadzieścia kilka lat

ever more aware of how unobtainable

coraz bardziej uświadamiałem sobie,

the first part of my childhood ambition was,

że nie osiągnę tego celu z dzieciństwa,

it was that second part,

skupiłem się więc na drugim,

being able to successfully communicate to others

dotyczącym przekazywania innym

whatever knowledge I was gaining,

wiedzy, którą zdobywałem,

where the futility of my quest really set in.

wtedy jednak zobaczyłem bezskuteczność tych dążeń.

Time after time,

Wielokrotnie próbowałem podzielić się jakąś doniosłą prawdą

whenever I set out to share some great truth

Wielokrotnie próbowałem podzielić się jakąś doniosłą prawdą

with a soon-to-be grateful recipient,

z kimś, kto powinien mi być wdzięczny,

it had the opposite effect.

osiągałem jednak efekt odwrotny.

Interestingly, when your opening line of communication is,

Fascynujące, jak zaczynając od:

"Hey, listen up,

"Słuchaj uważnie, bo chcę obdarzyć cię poważną wiedzą",

because I'm about to drop some serious knowledge on you,"

"Słuchaj uważnie, bo chcę obdarzyć cię poważną wiedzą",

it's amazing how quickly you'll discover

niechybnie i szybko napotkasz

both ice and the firing squad.

ścianę lodu i pluton egzekucyjny.

Finally, after about 10 years

W końcu, po 10 latach

of alienating friends and strangers alike,

zrażania do siebie przyjaciół i obcych,

I finally got it,

wreszcie doszedłem

a new personal truth all my own,

do osobistego przekonania,

that if I was going to ever communicate well with other people

że jeśli chcę dobrze komunikować innym

the ideas that I was gaining,

pomysły, na które wpadałem,

I'd better find a different way of going about it.

lepiej znaleźć inny sposób.

And that's when I discovered comedy.

Wtedy właśnie odkryłem komedię.

Now comedy travels along a distinct wavelength

Komedia działa na innej częstotliwości,

from other forms of language.

niż pozostałe formy wypowiedzi.

If I had to place it on an arbitrary spectrum,

Plasując komedię na skali,

I'd say it falls somewhere

umieściłbym ją

between poetry and lies.

gdzieś między poezją a kłamstwem.

And I'm not talking about all comedy here,

Nie mówię o wszystkich odmianach,

because, clearly, there's plenty of humor

bo istnieje wiele odcieni humoru,

that colors safely within the lines of what we already think and feel.

które przedstawiają co myślimy i czujemy.

What I want to talk about

Chcę podkreślić unikatową

is the unique ability that the best comedy and satire has

cechę najlepszej komedii i satyry:

at circumventing our ingrained perspectives --

omijanie zakorzenionych w nas poglądów.

comedy as the philosopher's stone.

Komedia jest kamieniem filozoficznym.

It takes the base metal of our conventional wisdom

Przemienia naszą konwencjonalną wiedzę

and transforms it through ridicule

za pomocą śmiechu

into a different way of seeing

w inną formę postrzegania

and ultimately being in the world.

oraz istnienia.

Because that's what I take

To właśnie rozumiem poprzez

from the theme of this conference: Gained in Translation.

temat tej konferencji: "Zyskane w tłumaczeniu".

That it's about communication

Chodzi o rodzaj komunikacji,

that doesn't just produce greater understanding

która nie pozwala jedynie lepiej coś zrozumieć,

within the individual,

która nie pozwala jedynie lepiej coś zrozumieć,

but leads to real change.

ale powoduje prawdziwe zmiany.

Which in my experience means communication

Jest to forma komunikacji,

that manages to speak to and expand

pozwalająca na poszerzenie i przemówienie

our concept of self-interest.

do naszej interesowności.

Now I'm big on speaking to people's self-interest

Ludzka interesowność jest istotna,

because we're all wired for that.

bo przecież dotyczy każdego.

It's part of our survival package,

To element strategii przetrwania,

and that's why it's become so important for us,

więc własny interes jest dla nas ważny

and that's why we're always listening at that level.

i słuchamy tego, co przydatne.

And also because that's where,

Również dlatego,

in terms of our own self-interest,

że dbając o własny interes,

we finally begin to grasp

potrafimy uświadomić sobie

our ability to respond, our responsibility

naszą odpowiedzialność

to the rest of the world.

za resztę świata.

Now as to what I mean by the best comedy and satire,

Przez najlepszą komedię czy satyrę

I mean work that comes first and foremost

rozumiem to, co jest przede wszystkim

from a place of honesty and integrity.

szczere i rzetelne.

Now if you think back

Przypomnijmy sobie jak

on Tina Fey's impersonations on Saturday Night Live

Tina Fey z Saturday Night Live wcieliła się

of the newly nominated vice presidential candidate

w kandydatkę na wiceprezydenta,

Sarah Palin,

Sarah Palin.

they were devastating.

Po prostu niszczyła.

Fey demonstrated far more effectively than any political pundit

Fey lepiej niż znawcy polityki pokazała

the candidate's fundamental lack of seriousness,

całkowity brak powagi kandydatki,

cementing an impression

ugruntowując wrażenie,

that the majority of the American public still holds today.

jakie ma do dziś większość Amerykanów.

And the key detail of this

Kluczową sprawą jest to,

is that Fey's scripts weren't written by her

że Fey nie pisała żadnych scenariuszy,

and they weren't written by the SNL writers.

nie robili tego też autorzy programu.

They were lifted verbatim

Czerpała dosłownie

from Palin's own remarks.

z wystąpień samej Palin.

(Laughter)

(śmiech)

Here was a Palin impersonator

Wcielając się w Palin,

quoting Palin word for word.

cytowała ją słowo w słowo.

Now that's honesty and integrity,

Dzięki szczerości i rzetelności

and it's also why Fey's performances

wystąpienia Fey

left such a lasting impression.

pozostawiły tak trwałe wrażenie.

On the other side of the political spectrum,

Po przeciwnej stronie sceny politycznej

the first time that I heard Rush Limbaugh

jest Rush Limbaugh, który umieścił

refer to presidential hopeful John Edwards as the Breck girl

kandydata na prezydenta Johna Edwardsa na reklamie szamponu.

I knew that he'd made a direct hit.

Wiedziałem, że to strzał w dziesiątkę.

Now it's not often that I'm going to associate

Rzadko zdarza mi się łączyć

the words honesty and integrity with Limbaugh,

szczerość i rzetelność z Limbaughem,

but it's really hard to argue with that punchline.

ale trudno nie docenić tej puenty.

The description perfectly captured

Obrazek ten doskonale uchwycił

Edwards' personal vanity.

próżną osobowość Edwardsa.

And guess what?

Wiecie co?

That ended up being the exact personality trait

Okazało się, że ta właśnie cecha

that was at the core of the scandal that ended his political career.

spowodowała upadek jego politycznej kariery.

Now The Daily Show with John Stewart

Daily Show Jona Stewarta

is by far the most --

to najbardziej...

(Applause)

(brawa)

(Laughter)

(śmiech)

it's by far the most well-documented example

...najbardziej znany przykład

of the effectiveness of this kind of comedy.

na skuteczność takiej komedii.

Survey after survey,

Wiele niezależnych sondaży

from Pew Research to the Annenberg Center for Public Policy,

opinii publicznej wykazało,

has found that Daily Show viewers are better informed about current events

że widzowie Daily Show lepiej orientują się w bieżących sprawach,

than the viewers of all major network and cable news shows.

niż widzowie programów informacyjnych największych stacji.

(Applause)

(brawa)

Now whether this says more

Nieistotne, czy mówi to więcej

about the conflict between integrity and profitability

o konflikcie między rzetelnością a zyskiem

of corporate journalism

w komercyjnym dziennikarstwie,

than it does about the attentiveness of Stewart's viewers,

niż o uwadze widzów Stewarta,

the larger point remains

rzecz w tym,

that Stewart's material

że materiały Stewarta

is always grounded in a commitment to the facts --

zawsze odnoszą się do faktów -

not because his intent is to inform. It's not.

nie dlatego, że chce informować.

His intent is to be funny.

On chce być zabawny.

It just so happens that Stewart's brand of funny

Humor Stewarta nie działa,

doesn't work unless the facts are true.

jeśli nie ma oparcia w faktach.

And the result is great comedy

W rezultacie powstaje świetna komedia,

that's also an information delivery system

przekazująca jednocześnie informacje

that scores markedly higher in both credibility and retention

rzetelniejsze i łatwiejsze do zapamiętania,

than the professional news media.

niż te oferowane przez tradycyjne media.

Now this is doubly ironic

Podwójną ironią jest fakt,

when you consider that what gives comedy its edge

że tym, co nadaje komedii zdolność

at reaching around people's walls

docierania do ludzi,

is the way that it uses deliberate misdirection.

jest umyślne wprowadzanie w błąd.

A great piece of comedy is a verbal magic trick,

Świetna komedia to słowne sztuczki,

where you think it's going over here

kierujące uwagę widza w jedną stronę,

and then all of a sudden you're transported over here.

by później nagle przeskoczyć gdzie indziej.

And there's this mental delight

Czujemy umysłową frajdę

that's followed by the physical response of laughter,

i reagujemy śmiechem,

which, not coincidentally,

co nieprzypadkowo

releases endorphins in the brain.

powoduje wydzielanie endorfin w mózgu.

And just like that, you've been seduced

Ot tak, skłania to nas

into a different way of looking at something

do odmiennego spojrzenia,

because the endorphins have brought down your defenses.

bo endorfiny osłabiają naszą obronę.

This is the exact opposite

Jest to reakcja odwrotna

of the way that anger and fear and panic,

do złości, strachu czy paniki,

all of the flight-or-fight responses, operate.

które wywołują postawę "uciekaj lub walcz".

Flight-or-fight releases adrenalin,

Ta zaś powoduje wydzielanie adrenaliny,

which throws our walls up sky-high.

która wywołuje silną reakcję obronną.

And the comedy comes along,

Komedia oddziałuje

dealing with a lot of the same areas

na te obszary,

where our defenses are the strongest --

które bronione są najsilniej,

race, religion, politics, sexuality --

jak rasa, religia, polityka, seksualność.

only by approaching them through humor instead of adrenalin,

Działa poprzez humor i zamiast adrenaliny

we get endorphins

mamy endorfiny.

and the alchemy of laughter turns our walls into windows,

Alchemia śmiechu zmienia mury obronne w okna,

revealing a fresh and unexpected point of view.

dając zaskakująco świeże spojrzenie na sprawę.

Now let me give you an example from my act.

Oto przykład z mojego repertuaru.

I have some material

Jeden z moich numerów traktuje

about the so-called radical gay agenda,

o tak zwanym radykalnym gejowskim programie,

which starts off by asking,

a zaczyna się od pytania

how radical is the gay agenda?

jak radykalny jest ten program.

Because from what I can tell, the three things gay Americans seem to want most

Z tego co wiem, geje w Ameryce pragną

are to join the military, get married and start a family.

być w armii, zawrzeć małżeństwo i założyć rodzinę.

(Laughter)

(śmiech)

Three things I've tried to avoid my entire life.

Tych rzeczy starałem się unikać przez całe życie.

(Laughter)

(śmiech)

Have at it you radical bastards. The field is yours.

Bierzcie śmiało, paskudni ekstremiści.

(Laughter)

(śmiech)

And that's followed by these lines

Potem mamy nawiązanie

about gay adoption:

do adopcji dzieci przez gejów.

What is the problem with gay adoption?

Jaki widzimy w tym problem?

Why is this remotely controversial?

Dlaczego jest to tak kontrowersyjne?

If you have a baby and you think that baby's gay,

Jeśli sądzisz, że twoje dziecko jest gejem,

you should be allowed to put it up for adoption.

powinieneś mieć prawo oddać je do adopcji.

(Laughter)

(śmiech)

You have given birth to an abomination.

Twoje dziecko to abominacja.

Remove it from your household.

Usuń ją ze swego domu.

Now by taking the biblical epithet "abomination"

Używając biblijnego określenia "abominacja"

and attaching it to the ultimate image of innocence, a baby,

i zestawiając je z symbolem niewinności, jakim jest dziecko,

this joke short circuits the emotional wiring

ten dowcip powoduje zwarcie na obwodach emocji,

behind the debate

ten dowcip powoduje zwarcie na obwodach emocji,

and it leaves the audience with the opportunity, through their laughter,

dając słuchaczom możliwość zakwestionowania tematu

to question its validity.

poprzez jego obśmianie.

Misdirection isn't the only trick

Wprowadzenie w błąd

that comedy has up its sleeve.

to nie jedyny as w rękawie komedii.

Economy of language

Ekonomia wypowiedzi

is another real strong suit of great comedy.

to kolejna mocna cecha dobrej komedii.

There are few phrases

Istnieje kilka zdań

that pack a more concentrated dose of subject and symbol

bardziej symbolicznych i treściwych

than the perfect punchline.

niż najlepsza puenta.

Bill Hicks -- and if you don't know his work,

Bill Hicks.. jeśli nie znacie jego dokonań,

you should really Google him --

powinniście poszukać na Google..

Hicks had a routine

Hicks ma stały numer

about getting into one of those childhood bragging contests on the playground,

o przechwałkach dzieci na placu zabaw,

where finally the other kid says to him,

w którym jedno z nich mówi do niego,

"Huh? Well my dad can beat up your dad,"

"Mój tata wlałby twojemu",

to which Hicks replies,

na co Hicks odpowiada,

"Really? How soon?"

"Naprawdę? No to kiedy?"

(Laughter)

(śmiech)

That's an entire childhood

Oto całe dzieciństwo

in three words.

zawarte w trzech słowach.

(Laughter)

(śmiech)

Not to mention what it reveals

Nie wspominając co to mówi

about the adult who's speaking them.

o dorosłym autorze tych słów.

And one last powerful attribute

Ostatnim potężnym atrybutem

that comedy has as communication

komedii jako formy komunikacji

is that it's inherently viral.

jest jej zaraźliwość.

People can't wait

Ludzie nie mogą się doczekać,

to pass along that new great joke.

żeby sprzedać nowy świetny dowcip.

And this isn't some new phenomenon of our wired world.

Nie jest to nowe zjawisko globalnej komunikacji.

Comedy has been crossing country

Komedia przekraczała granice

with remarkable speed

z nadzwyczajną szybkością

way before the Internet, social media,

długo przed nastaniem internetu,

even cable TV.

a nawet telewizji kablowej.

Back in 1980

W latach 80.,

when comedian Richard Pryor accidentally set himself on fire

gdy komik Richard Pryor niechcący się podpalił

during a freebasing accident,

podczas palenia kokainy,

I was in Los Angeles the day after it happened

byłem w Los Angeles dzień po tym zdarzeniu,

and then I was in Washington D.C. two days after that.

a dwa dni później pojechałem do Waszyngtonu.

And I heard the exact same punchline on both coasts --

Na obu wybrzeżach usłyszałem ten sam dowcip,

something about the Ignited Negro College Fund.

coś o Funduszu Uczelnianym (U)palonego Murzyna.

Clearly, it didn't come out of a Tonight Show monologue.

Oczywiście, dowcip nie pochodził z Tonight Show.

And my guess here -- and I have no research on this --

Zgaduję, choć nie mam dowodów,

is that if you really were to look back at it and if you could research it,

że gdyby dało się to zbadać, okazałoby się,

you'd find out that comedy

że komedia to drugie najstarsze

is the second oldest viral profession.

zjawisko przekazu między ludźmi.

First there were drums

Najpierw były bębny,

and then knock-knock jokes.

potem dowcipy "puk, puk, kto tam".

(Laughter)

(śmiech)

But it's when you put all of these elements together --

Jeśli zbierzemy następujące elementy,

when you get the viral appeal of a great joke

zaraźliwość doskonałych dowcipów

with a powerful punchline

i mocną puentę płynącą

that's crafted from honesty and integrity,

ze szczerości i rzetelności,

it can have a real world impact

mogłyby one mieć rzeczywisty wpływ

at changing a conversation.

na przemiany w komunikacji.

Now I have a close friend, Joel Pett,

Mój bliski przyjaciel, Joel Pett,

who's the editorial cartoonist

to autor dowcipów rysunkowych

for the Lexington Herald-Leader.

w gazecie Lexington Herald-Leader.

And he used to be the USA Today Monday morning guy.

Robił też poranną rubrykę USA Today w poniedziałki.

I was visiting with Joel

Odwiedziłem Joela

the weekend before the Copenhagen conference on climate change opened

na tydzień przed konferencją klimatyczną w Kopenhadze

in December of 2009.

w grudniu 2009 roku.

And Joel was explaining to me

Joel wyjaśnił mi,

that, because USA Today

że USA Today to jedna z czterech

was one of America's four papers of record,

najbardziej wpływowych gazet w Stanach,

it would be scanned by virtually everyone in attendance at the conference,

więc będzie przeglądana przez prawie wszystkich uczestników konferencji,

which meant that, if he hit it out of the park with his cartoon

co oznacza, że jeśli umieści w niej swój rysunek

on Monday, the opening day of the conference,

w poniedziałek, kiedy zacznie się konferencja,

it could get passed around

będą go oglądać

at the highest level among actual decision-makers.

najwyżsi rangą decydenci.

So we started talking about climate change.

Zaczęliśmy rozmawiać o zmianach klimatu.

And it turned out that Joel and I

Okazało się, że nas obydwu

were both bothered by the same thing,

niepokoiła ta sama rzecz,

which was how so much of the debate

mianowicie dlaczego tak dużo w debacie

was still focused on the science

poświęcono temu, w jakim stopniu nauka jest kompletna.

and how complete it was or wasn't,

poświęcono temu, w jakim stopniu nauka jest kompletna.

which, to both of us,

Obaj pomyśleliśmy,

seems somewhat intentionally off point.

że nie w tym rzecz.

Because first of all, there's this false premise

Po pierwsze dlatego, że pokutuje fałszywe założenie,

that such a thing as complete science exists.

że istnieje coś takiego jak kompletna nauka.

Now Governor Perry of my newly-adopted state of Texas

Gubernator Perry z Teksasu, gdzie od niedawna mieszkam,

was pushing this same line this past summer

grał na tej samej strunie zeszłego lata,

at the beginning of his oops-fated campaign

na początku pełnej wpadek kampanii nominacyjnej

for the Republican presidential nomination,

na prezydenta z ramienia republikanów,

proclaiming over and over that the science wasn't complete

głosząc niezłomnie, że nauka nie jest kompletna,

at the same time that 250

w czasie gdy w 250

out of 254 counties in the state of Texas

z 254 hrabstw w stanie Teksas

were on fire.

szalały pożary.

And Perry's policy solution

Politycznym rozwiązaniem Perry'ego

was to ask the people of Texas

były prośby do mieszkańców

to pray for rain.

o modlitwy o deszcz.

Personally, I was praying for four more fires

Osobiście modliłem się o te cztery pożary,

so we could finally complete the damn science.

żeby w końcu nauka była kompletna.

(Laughter)

(śmiech)

But back in 2009,

Jednak w roku 2009

the question Joel and I kept turning over and over

wciąż zadawaliśmy sobie z Joelem pytanie,

was why this late in the game

dlaczego na tym etapie

so much energy was being spent talking about the science

tyle energii poświęcano rozmowom o nauce,

when the policies necessary to address climate change

skoro zarządzenia o walce ze zmianami klimatu

were unequivocally beneficial for humanity in the long run

były bezsprzecznie korzystne dla ludzkości

regardless of the science.

niezależnie od badań.

So we tossed it back and forth until Joel came up with this.

Zmagaliśmy się, aż Joel wpadł na to.

Cartoon: "What if it's a big hoax and we create a better world for nothing?"

Na rysunku: "A co jeśli to wielkie oszustwo i budujemy lepszy świat na próżno"?

(Laughter)

(śmiech)

You've got to love that idea.

Wiedziałem, że wam się spodoba.

(Applause)

(brawa)

How about that? How about we create a better world for nothing?

I co myślicie? Co jeśli budujemy lepszy świat na próżno?

Not for God, not for country, not for profit --

Nie dla Boga, nie dla ojczyzny, nie dla zysku,

just as a basic metric for global decision-making.

tylko jako pretekst do podejmowania globalnych decyzji.

And this cartoon hit the bull's eye.

Ten rysunek trafia w dziesiątkę.

Shortly after the conference was over,

Tuż po zakończeniu konferencji

Joel got a request for a signed copy

przewodniczący Agencji Ochrony Środowiska

from the head of the EPA in Washington

poprosił Joela o autograf na rysunku,

whose wall it now hangs on.

by powiesić go sobie na ścianie.

And not long after that, he got another request for a copy

Niedługo potem padła prośba

from the head of the EPA in California

od przewodniczącej Agencji z Kalifornii,

who used it as part of her presentation

która użyła rysunku w swojej prezentacji

at an international conference on climate change

na międzynarodowej konferencji klimatycznej

in Sacramento last year.

w Sacramento w zeszłym roku.

And it didn't stop there.

I to wcale nie koniec.

To date, Joel's gotten requests from over 40 environmental groups,

Do dziś Joel otrzymał jakieś 40 próśb od organizacji

in the United States, Canada and Europe.

ze Stanów Zjednoczonych, Kanady i Europy.

And earlier this year,

W tym roku

he got a request from the Green Party in Australia

Partia Zielonych z Australii poprosiła go

who used it in their campaign

o zgodę na wykorzystanie rysunku

where it became part of the debate

w swojej kampanii,

that resulted in the Australian parliament

której skutkiem było uchwalenie przez parlament

adopting the most rigorous carbon tax regime

najbardziej surowego podatku węglowego na świecie.

of any country in the world.

najbardziej surowego podatku węglowego na świecie.

(Applause)

(brawa)

That is a lot of punch

Niezła puenta,

for 14 words.

jak na 14 słów.

So my suggestion to those of you out here

Zalecam tym z was,

who are seriously focused on creating a better world

którzy poważnie myślą o budowaniu lepszego świata,

is to take a little bit of time each day

by każdego dnia poświęcić czas

and practice thinking funny,

na ćwiczenie zabawnego myślenia.

because you might just find the question that you've been looking for.

Może odkryjecie pytanie, które warto zadać.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(brawa)