This Is What LGBT Life Is Like Around the World | Jenni Chang and Lisa Dazols | TED Talks

Tłumaczenie: Ewa Urbaniak Korekta: Rysia Wand

Jenni Chang: When I told my parents I was gay,

Jenni Chang: Gdy powiedziałam rodzicom, że jestem lesbijką,

the first thing they said to me was,

powiedzieli z miejsca:

"We're bringing you back to Taiwan."

"Wracamy na Tajwan".

(Laughter)

(Śmiech)

W ich wyobrażeniu moja orientacja była winą Ameryki.

In their minds, my sexual orientation was America's fault.

The West had corrupted me with divergent ideas,

Zachód zdemoralizował mnie różnorodnymi możliwościami,

and if only my parents had never left Taiwan,

a gdyby rodzice nigdy nie opuścili Tajwanu,

this would not have happened to their only daughter.

nigdy nie przydarzyłoby się to ich jedynej córce.

In truth, I wondered if they were right.

Szczerze mówiąc też nad tym myślałam.

Of course, there are gay people in Asia,

Oczywiście, że są homoseksualiści w Azji,

just as there are gay people in every part of the world.

tak jak są też na całym świecie.

But is the idea of living an "out" life,

Lecz czy życie otwartym życiem,

in the "I'm gay, this is my spouse, and we're proud of our lives together"

mówienie "Jestem lesbijką, to moja żona, jesteśmy dumne z naszego życia"

kind of way just a Western idea?

jest wytworem Zachodu?

Gdybym dorastała na Tajwanie, czy gdziekolwiek indziej poza Zachodem,

If I had grown up in Taiwan, or any place outside of the West,

would I have found models of happy, thriving LGBT people?

czy znalazłabym przykłady szczęśliwych, spełnionych osób LGBT?

Lisa Dazols: I had similar notions.

Lisa Dazols: Miałam podobne myśli.

As an HIV social worker in San Francisco,

Jako pracownica socjalna do spraw z HIV w San Francisco

I had met many gay immigrants.

spotkałam wielu homoseksualnych imigrantów

They told me their stories of persecution in their home countries,

Opowiadali o prześladowaniu w swoich krajach

za homoseksualisualizm

just for being gay,

and the reasons why they escaped to the US.

oraz o powodach, dla których uciekli do Stanów.

Widziałam, jak to ich przytłacza.

I saw how this had beaten them down.

After 10 years of doing this kind of work,

Po 10 latach tej pracy

I needed better stories for myself.

potrzebowałam dla siebie lepszych historii.

I knew the world was far from perfect,

Wiedziałam, że świat daleki jest od ideału,

but surely not every gay story was tragic.

ale z pewnością nie wszystkie historie gejów to tragedie.

JC: Jako para miałyśmy potrzebę znalezienia historii z nadzieją.

JC: So as a couple, we both had a need to find stories of hope.

So we set off on a mission to travel the world

Wyruszyłyśmy z misją zwiedzenia świata

and look for the people we finally termed as the "Supergays."

oraz znalezienia ludzi, których określiłyśmy jako "SuperGeje".

(Laughter)

(Śmiech)

These would be the LGBT individuals

Mieli to być homoseksualiści,

who were doing something extraordinary in the world.

którzy dokonywali czegoś wyjątkowego w skali światowej.

They would be courageous, resilient,

Mieli być odważni, prężni,

and most of all, proud of who they were.

lecz głównie dumni z tego, kim są.

They would be the kind of person that I aspire to be.

Mieli być tacy, jaka ja chciałabym być.

Our plan was to share their stories to the world through film.

Zakładałyśmy wysłanie ich historii w świat poprzez film.

LD: There was just one problem.

LD: Był tylko jeden problem.

We had zero reporting and zero filmmaking experience.

Absolutnie nie znałyśmy się na dziennikarstwie i tworzeniu filmów

(Laughter)

(Śmiech)

We didn't even know where to find the Supergays,

Nawet nie wiedziałyśmy, gdzie znaleźć SuperGejów,

so we just had to trust that we'd figure it all out along the way.

więc musiałyśmy wierzyć, że jakoś nam się to uda w trakcie.

Wybrałyśmy 15 krajów w Azji, Afryce i Ameryce Południowej.

So we picked 15 countries in Asia, Africa and South America,

countries outside the West that varied in terms of LGBT rights.

Te nie-zachodnie kraje różniły się pod względem praw gejów.

Kupiłyśmy kamerę wideo,

We bought a camcorder,

ordered a book on how to make a documentary --

zamówiłyśmy podręcznik o tworzeniu reportaży,

(Laughter)

(Śmiech)

you can learn a lot these days --

wiele można się nauczyć w naszych czasach,

and set off on an around-the-world trip.

i wyruszyłyśmy w podróż dookoła świata.

JC: One of the first countries that we traveled to was Nepal.

JC: Jednym z pierwszych krajów, które odwiedziłyśmy, był Nepal.

Despite widespread poverty, a decade-long civil war,

Mimo wszechobecnej biedy, wojny domowej trwającej od dekad

and now recently, a devastating earthquake,

oraz ostatnich niszczycielskich trzęsień ziemi,

Nepal has made significant strides in the fight for equality.

Nepal poczynił krok milowy w kwestii walk o równouprawnienie.

One of the key figures in the movement is Bhumika Shrestha.

Jedną z głównych postaci działającą w tym ruchu

jest Bhumika Shrestha.

Piękna, energiczna transseksualna kobieta.

A beautiful, vibrant transgendered woman,

Bhumika has had to overcome being expelled from school

Bhumika musiała pogodzić się z wydaleniem ze szkoły

and getting incarcerated because of her gender presentation.

oraz aresztowaniem z powodu przynależności seksualnej.

But, in 2007, Bhumika and Nepal's LGBT rights organization

Jenak w 2007 roku Bhumika oraz Nepalska Organizacja Gejów i Lesbijek

uzyskała w nepalskim Trybunale Konstytucyjnym

successfully petitioned the Nepali Supreme Court

ochronę przed dyskryminacją gejów.

to protect against LGBT discrimination.

Here's Bhumika:

Oto Bhumika:

(Wideo) BS: Z czego jestem dumna?

(Video) BS: What I'm most proud of?

I'm a transgendered person.

Jestem transseksualistką.

I'm so proud of my life.

Jestem dumna ze swojego życia.

21. grudnia 2007 roku

On December 21, 2007,

the supreme court gave the decision for the Nepal government

Trybunał Konstytucyjny zadecydował

to give transgender identity cards

o wydaniu transseksualistom dowodów osobistych

and same-sex marriage.

oraz pozwolił im na małżeństwa.

LD: I can appreciate Bhumika's confidence on a daily basis.

LD: Podziwiam jej pewność siebie.

Something as simple as using a public restroom

Zwykłe toalety publiczne

can be a huge challenge when you don't fit in

są ogromnym wyzwaniem, gdy nie pasujesz

do ścisłych oczekiwań społecznych.

to people's strict gender expectations.

Podróżując przez Azję

Traveling throughout Asia,

I tended to freak out women in public restrooms.

często przerażałam kobiety w toaletach.

They weren't used to seeing someone like me.

Nie były przyzwyczajone do widzenia takich osób jak ja.

I had to come up with a strategy, so that I could just pee in peace.

Musiałam wyjść im na przeciw, żeby móc się spokojnie załatwić.

(Śmiech)

(Laughter)

So anytime I would enter a restroom,

Zawsze przy wchodzeniu do toalety

wypinałam pierś do przodu, żeby pokazać swoje damskie atuty.

I would thrust out my chest to show my womanly parts,

Próbowałam jak najmniej zagrażać.

and try to be as non-threatening as possible.

Putting out my hands and saying, "Hello",

Otwierałam ręce, mówiąc "Cześć",

just so that people could hear my feminine voice.

żeby tylko mogli usłyszeć mój damski głos.

This all gets pretty exhausting, but it's just who I am.

Jest to dość męczące, ale taka właśnie jestem.

I can't be anything else.

Nie mogę być kimś innym.

JC: After Nepal, we traveled to India.

JC: Po Nepalu pojechałyśmy do Indii.

On one hand, India is a Hindu society,

Z jednej strony Indie to kraj hinduski,

bez tradycyjnej homofobii.

without a tradition of homophobia.

Z drugiej strony jest to społeczeństwo głęboko zakorzenione w patriarchalizmie,

On the other hand, it is also a society with a deeply patriarchal system,

which rejects anything that threatens the male-female order.

który odrzuca wszystko, co zakłóca damsko-męski porządek.

When we spoke to activists,

W rozmowach z działaczami usłyszałyśmy,

they told us that empowerment begins with ensuring proper gender equality,

że nadanie praw zaczyna się od zapewnienia równości płci,

where the women's status is established in society.

gdy społeczne prawa kobiet są ustanowione.

And in that way, the status of LGBT people can be affirmed as well.

W ten sposób może zostać też uznany status osób homoseksualnych.

LD: There we met Prince Manvendra.

LD: Spotkałyśmy tam księcia Manvendra.

He's the world's first openly gay prince.

Jest pierwszym oficjalnym księciem-gejem.

Prince Manvendra came out on the "Oprah Winfrey Show,"

Książę Manvendra ujawnił się w programie Opry Winfrey,

very internationally.

bardzo międzynarodowo.

His parents disowned him

Rodzice go wydziedziczyli

and accused him of bringing great shame to the royal family.

i oskarżyli o zhańbienie rodziny królewskiej.

Rozmawiałyśmy z księciem Manvendrą

We sat down with Prince Manvendra

and talked to him about why he decided to come out so very publicly.

o tym, czemu zdecydował ujawnić się publicznie.

Here he is:

Oto i on:

(Video) Prince Manvendra: I felt there was a lot of need

(Wideo) Książę Manvendra: Czułem potrzebę przerwania

to break this stigma and discrimination which is existing in our society.

piętnowania i dyskryminacji obecnych w społeczeństwie.

And that instigated me to come out openly and talk about myself.

To przekonało mnie do ujawnienia się oraz do mówienia o sobie samym.

Whether we are gay, we are lesbian, we are transgender, bisexual

Nieważne czy jesteś gejem, lesbijką, transseksualistą, czy biseksualistą,

or whatever sexual minority we come from,

czy którąkolwiek mniejszością seksualną.

we have to all unite and fight for our rights.

Wszyscy musimy się zjednoczyć i walczyć o swoje prawa.

Gay rights cannot be won in the court rooms,

Walka o prawa gejów nie toczy się na posiedzeniach rządów,

but in the hearts and the minds of the people.

lecz w ludzkich sercach i umysłach.

JC: While getting my hair cut,

JC: Podczas strzyżenia

the woman cutting my hair asked me,

fryzjerka spytała:

"Do you have a husband?"

"Masz męża?".

Now, this was a dreaded question

Bałam się tego pytania,

that I got asked a lot by locals while traveling.

które często zadawali miejscowi podczas moich podróży.

When I explained to her that I was with a woman instead of a man,

Gdy jej wyjaśniłam, że jestem z kobietą, a nie z mężczyzną,

she was incredulous,

nie mogła w to uwierzyć.

and she asked me a lot of questions about my parents' reactions

Zaczęła zadawać mi mnóstwo pytań dotyczących reakcji moich rodziców

and whether I was sad that I'd never be able to have children.

albo czy mi smutno, że nigdy nie będę mieć dzieci.

Powiedziałam jej, że nie mam takich ograniczeń,

I told her that there are no limitations to my life

oraz że Lisa i ja chcemy założyć pewnego dnia rodzinę.

and that Lisa and I do plan to have a family some day.

Była gotowa spisać mnie na straty

Now, this woman was ready to write me off

as yet another crazy Westerner.

jako kolejną wariatkę z Zachodu.

She couldn't imagine that such a phenomenon

Nie mgła uwierzyć, że taki fenomen

could happen in her own country.

mógłby wydarzyć się w jej kraju.

That is, until I showed her the photos of the Supergays

Dopóki nie pokazałam jej zdjęć SuperGejów,

z którymi rozmawiałam w Indiach.

that we interviewed in India.

She recognized Prince Manvendra from television

Poznała księcia Manvendrę z telewizji.

Wkrótce zeszły się inne fryzjerki,

and soon I had an audience of other hairdressers

interested in meeting me.

które chciały mnie poznać.

(Laughter)

(Śmiech)

And in that ordinary afternoon,

Tego wieczora

I had the chance to introduce an entire beauty salon

miałam szansę zapoznać cały salon piękności

to the social changes that were happening in their own country.

ze zmianami, jakie działy się w ich własnym kraju.

LD: From India, we traveled to East Africa,

LD: Z Indii wyruszyłyśmy do Afryki Wschodniej,

do regionu znanego z nietolerancji w stosunku do gejów i lesbijek.

a region known for intolerance towards LGBT people.

W Kenii 89% ludzi, którzy ujawnili się przed swoimi rodzinami,

In Kenya, 89 percent of people who come out to their families

are disowned.

zostało wydziedziczonych.

Homoseksualizm jest przestępstwem i może skończyć się aresztem.

Homosexual acts are a crime and can lead to incarceration.

In Kenya, we met the soft-spoken David Kuria.

W Kenii spotkaliśmy cichego Davida Kurię.

David had a huge mission of wanting to work for the poor

Misja Davida polega na pracy dla biednych

and improve his own government.

oraz poprawie rządu.

Postanowił ubiegać się o posadę senatora.

So he decided to run for senate.

He became Kenya's first openly gay political candidate.

Jest pierwszym kandydatem w Kenii, który się ujawnił.

David wanted to run his campaign without denying the reality of who he was.

David chciał prowadzić kampanię, nie ukrywając tego, kim jest.

But we were worried for his safety

Jednak my się bałyśmy o niego,

because he started to receive death threats.

bo zaczął dostawać listy z pogróżkami.

(Video) David Kuria: At that point, I was really scared

(Wideo) David Kuria: W tym momencie bałem się,

because they were actually asking for me to be killed.

bo zaczęli prosić, żebym został zabity.

Tak,

And, yeah,

there are some people out there who do it

są ludzie, którzy się tym zajmują i myślą,

że wypełniają boskie polecenie.

and they feel that they are doing a religious obligation.

JC: David wasn't ashamed of who he was.

JC: David nie czuł się źle z tym, kim był.

Even in the face of threats,

Pomimo gróźb

he stayed authentic.

pozostał autentyczny.

LD: At the opposite end of the spectrum is Argentina.

LD: Na drugim końcu spektrum jest Argentyna.

92% populacji Argentyny to zadeklarowani katolicy.

Argentina's a country where 92 percent of the population identifies as Catholic.

Yet, Argentina has LGBT laws that are even more progressive

Mimo to mają bardziej rozwinięte prawa gejów

niż w Stanach.

than here in the US.

In 2010, Argentina became the first country in Latin America

W 2010 roku Argentyna stała się pierwszym krajem Ameryki Łacińskiej

and the 10th in the world to adopt marriage equality.

i dziesiątym krajem na świecie, który uznał małżeństwa gejów

There, we met María Rachid.

Tam spotkałyśmy Marię Rachid.

María was a driving force behind that movement.

Maria była siłą napędową tego ruchu.

María Rachid (Spanish): I always say that, in reality,

Maria Rachid (hiszpański): Zawsze mówię, że tak naprawdę

the effects of marriage equality

skutki równości związków

are not only for those couples that get married.

nie dotyczą tylko tych par, które zawierają związki.

They are for a lot of people that, even though they may never get married,

Dotyczą też ludzi, którzy może nigdy nie wezmą ślubu,

will be perceived differently by their coworkers,

ale będą postrzegani inaczej przez współpracowników,

their families and neighbors,

rodziny, sąsiadów,

from the national state's message of equality.

przez narodową opinię.

I feel very proud of Argentina

Jestem dumna z Argentyny,

bo jest dziś wzorem równości.

because Argentina today is a model of equality.

Miejmy nadzieję, że wkrótce

And hopefully soon,

the whole world will have the same rights.

te same prawa opanują cały świat.

JC: When we made the visit to my ancestral lands,

JC: Kiedy złożyłyśmy wizytę w kraju moich przodków,

I wish I could have shown my parents what we found there.

marzyłam o tym, żeby pokazać rodzicom, co tam znalazłyśmy.

Because here is who we met:

Oto kogo tam spotkałyśmy:

(Video) One, two, three. Welcome gays to Shanghai!

(Wideo) Raz, dwa, trzy. Witamy gejów w Szanghaju!

(Laughter)

(Śmiech)

A whole community of young, beautiful Chinese LGBT people.

Całe społeczeństwo młodych, pięknych chińskich homoseksualistów.

Jasne, nie było im łatwo.

Sure, they had their struggles.

But they were fighting it out.

Ale walczyli.

In Shanghai, I had the chance to speak to a local lesbian group

W Szanghaju miałam okazję porozmawiać z miejscową grupką lesbijek

and tell them our story in my broken Mandarin Chinese.

oraz opowiedzieć im naszą historię moim łamanym mandaryńskim.

In Taipei, each time we got onto the metro,

W Tajpej podczas każdego przejazdu metrem

we saw yet another lesbian couple holding hands.

widziałyśmy parę lesbijek trzymających się za ręce.

And we learned that Asia's largest LGBT pride event

Dowiedziałyśmy się też, że największe imprezy gejowskie w Azji

happens just blocks away from where my grandparents live.

mają miejsce zaledwie kilka przecznic od domu moich dziadków.

Gdyby tylko rodzice o tym wiedzieli.

If only my parents knew.

LD: By the time we finished our not-so-straight journey around the world,

LD: Kończąc naszą nieprostą podróż dookoła świata,

(Laughter)

(Śmiech)

przejechałyśmy 80 000 km

we had traveled 50,000 miles

and logged 120 hours of video footage.

i nagrałyśmy 120 godzin filmu.

We traveled to 15 countries

Zjechałyśmy 15 krajów,

rozmawiałyśmy z 50 Super Gejami.

and interviewed 50 Supergays.

Okazało się, że wcale nie było trudno ich znaleźć.

Turns out, it wasn't hard to find them at all.

JC: Yes, there are still tragedies that happen

JC: Owszem, tragiczne historie dalej się zdarzają

na tej wyboistej drodze do równości.

on the bumpy road to equality.

And let's not forget that 75 countries still criminalize homosexuality today.

Nie zapominajmy, że 75 państw dalej karze za homoseksualizm.

But there are also stories of hope and courage

Istnieją też historie o nadziei oraz odwadze

in every corner of the world.

w każdym zakątku świata.

What we ultimately took away from our journey is,

Z tej podróży wyciągnęłyśmy na pewno to,

equality is not a Western invention.

że równość nie jest wytworem Zachodu.

LD: One of the key factors in this equality movement is momentum,

LD: Jedną z głównych sił napędowych równości jest pęd.

Pęd do coraz większej akceptacji samego siebie

momentum as more and more people embrace their full selves

and use whatever opportunities they have

oraz używania wszelkich środków

to change their part of the world,

do zmiany swojej części świata.

and momentum as more and more countries

Pęd, w którym coraz więcej państw

find models of equality in one another.

widzi u siebie nawzajem wzory równości.

When Nepal protected against LGBT discrimination,

Kiedy Nepal wystąpił przeciwko dyskryminacji gejów i lesbijek,

India pushed harder.

Indie zadziałały jeszcze silniej.

When Argentina embraced marriage equality,

Gdy Argentyna uznała małżeństwa gejów,

Uruguay and Brazil followed.

Urugwaj i Brazylia podążyły za nią.

When Ireland said yes to equality,

Gdy Irlandia dała równości zielone światło,

(Applause)

(Brawa)

the world stopped to notice.

świat przestało już to obchodzić.

When the US Supreme Court makes a statement to the world

Trybunał Konstytucyjny USA podejmuje działania,

that we can all be proud of.

z których możemy być dumni.

(Applause)

(Brawa)

JC: As we reviewed our footage,

JC: Przeglądając materiał filmowy

zdałyśmy sobie sprawę, że oglądamy historię miłosną.

what we realized is that we were watching a love story.

Nie takiej historii miłosnej oczekiwano ode mnie,

It wasn't a love story that was expected of me,

but it is one filled with more freedom, adventure and love

ale jest ona wypełniona wolnością, pasją i miłością,

than I could have ever possibly imagined.

jakich nigdy sobie nie wyobrażałam.

One year after returning home from our trip,

Rok po powrocie z podróży

marriage equality came to California.

wolność małżeństw zawitała do Kalifornii.

And in the end, we believe, love will win out.

Nareszcie wierzymy, że miłość ostatecznie zwycięży.

(Video) By the power vested in me,

(Wideo) Mocą nadaną mi

by the state of California

przez stan Kalifornia

oraz przez Boga Wszechmogącego

and by God Almighty,

I now pronounce you spouses for life.

ogłaszam was małżeństwem.

You may kiss.

Możecie się pocałować.

(Applause)

(Brawa)