Mac Barnett: Why a good book is a secret door

323,094 views ・ 2014-09-17

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Justyna Wilkowska Korekta: Małgosia Makowska
00:12
Hi everybody. So my name is Mac.
0
12439
2092
Witam. Mam na imię Mac.
00:14
My job is that I lie to children,
1
14531
4058
Zawodowo okłamuję dzieci,
00:18
but they're honest lies.
2
18589
2016
ale uczciwie.
00:20
I write children's books,
3
20605
1768
Piszę dla nich książki.
00:22
and there's a quote from Pablo Picasso,
4
22373
3228
Pablo Picasso rzekł:
00:25
"We all know that Art is not truth.
5
25601
3186
"Wszyscy wiemy, że sztuka nie jest prawdą,
00:28
Art is a lie that makes us realize truth
6
28787
3642
Sztuka to kłamstwo, pozwalające zrozumieć prawdę,
00:32
or at least the truth that is given us to understand.
7
32429
2698
choćby tę prawdę, którą mamy zrozumieć.
00:35
The artist must know the manner whereby
8
35127
2110
Artysta musi znać sposób
00:37
to convince others of the truthfulness of his lies."
9
37237
4837
przekonania innych o prawdziwości jego kłamstw".
00:42
I first heard this when I was a kid,
10
42074
2858
Pierwszy raz usłyszałem to jako dziecko
00:44
and I loved it,
11
44932
1691
i spodobało mi się,
00:46
but I had no idea what it meant.
12
46623
2792
chociaż nie rozumiałem znaczenia.
00:49
(Laughter)
13
49415
1577
(Śmiech)
00:50
So I thought, you know what, it's what I'm here
14
50992
1897
Dlatego dziś jestem tu,
00:52
to talk to you today about, though,
15
52889
1619
by opowiedzieć wam
00:54
truth and lies, fiction and reality.
16
54508
2213
o prawdzie i kłamstwie, o świecie realnym i fikcji.
00:56
So how could I untangle
17
56721
1852
Jak rozwikłać zagadkę ukrytą w słowach?
00:58
this knotted bunch of sentences?
18
58573
2527
01:01
And I said, I've got PowerPoint. Let's do a Venn diagram.
19
61100
3427
Pomyślałem, że mam PowerPoint.
Mogę zrobić wykres.
01:04
["Truth. Lies."] (Laughter)
20
64527
2493
["Prawda. Kłamstwa"] (Śmiech)
01:07
So there it is, right there, boom.
21
67020
1760
Proszę bardzo, oto on.
01:08
We've got truth and lies
22
68780
1705
Mamy prawdę i kłamstwa,
01:10
and then there's this little space,
23
70485
1072
a tu, w środku, małą przestrzeń.
01:11
the edge, in the middle.
24
71557
1561
01:13
That liminal space, that's art.
25
73118
6800
To właśnie sztuka.
01:19
All right. Venn diagram. (Laughter) (Applause)
26
79918
4997
Oto mój diagram. (Śmiech) (Brawa)
01:24
But that's actually not very helpful either.
27
84915
3026
Jednak niezbyt pomocny.
01:27
The thing that made me understand
28
87941
4375
Tak naprawdę w zrozumieniu tego cytatu, i tego, czym jest sztuka,
01:32
that quote and really kind of what art,
29
92316
2490
01:34
at least the art of fiction, was,
30
94806
2217
a przynajmniej, czym jest fikcja literacka,
01:37
was working with kids.
31
97023
1440
pomogła mi praca z dziećmi.
01:38
I used to be a summer camp counselor.
32
98463
2260
Jeździłem na obozy z dzieciakami, podczas wakacji, w czasie studiów.
01:40
I would do it on my summers off from college,
33
100723
2287
01:43
and I loved it.
34
103010
3379
Uwielbiałem to.
01:46
It was a sports summer camp
35
106389
1759
Był to obóz sportowy dla dzieci od 4 do 6 lat.
01:48
for four- to six-year-olds.
36
108148
1834
01:49
I was in charge of the four-year-olds,
37
109982
1646
Zajmowałem się najmłodszymi,
01:51
which is good, because
38
111628
1803
co mi odpowiadało,
01:53
four-year-olds can't play sports, and neither can I.
39
113431
3349
bo czterolatki nie bardzo znają się na sporcie - zupełnie jak ja.
01:56
(Laughter)
40
116780
1575
(Śmiech)
01:58
I play sports at a four-year-old level,
41
118355
2925
W kwestii sportu jestem właśnie na poziomie czterolatka.
02:01
so what would happen is the kids would
42
121280
3717
Wyglądało to tak, że dzieciaki
02:04
dribble around some cones, and then got hot,
43
124997
1699
biegały z piłką między słupkami, dopóki nie padły.
02:06
and then they would go sit underneath the tree
44
126696
2263
I siadały pod drzewem,
02:08
where I was already sitting — (Laughter) —
45
128959
2845
gdzie ja siedziałem przez cały czas. (Śmiech)
02:11
and I would just make up stories and tell them to them
46
131804
2545
Opowiadałem im zmyślone historie o moim życiu.
02:14
and I would tell them stories about my life.
47
134349
1819
02:16
I would tell them about how, on the weekends,
48
136168
1743
O tym jak w weekendy,
02:17
I would go home and I would spy for the Queen of England.
49
137911
3215
jadę do domu, żeby szpiegować dla Królowej Anglii.
02:21
And soon, other kids
50
141126
3321
Wkrótce inne dzieciaki, które nie były w mojej grupie,
02:24
who weren't even in my group of kids,
51
144447
1840
02:26
they would come up to me, and they would say,
52
146287
1469
podchodziły do mnie i pytały:
02:27
"You're Mac Barnett, right?
53
147756
1912
"To ty jesteś Mac Barnett?
02:29
You're the guy who spies for the Queen of England."
54
149668
3069
Facet, który jest szpiegiem Królowej Anglii?"
02:32
And I had been waiting my whole life for strangers
55
152737
3222
Całe życie czekałem, żeby ktoś podszedł do mnie i zadał to pytanie.
02:35
to come up and ask me that question.
56
155959
2430
02:38
In my fantasy, they were svelte Russian women,
57
158389
2273
Miałem na myśli piękne Rosjanki,
02:40
but, you know, four-year-olds —
58
160662
1237
ale cóż, czterolatki,
02:41
you take what you can get in Berkeley, California.
59
161899
4629
bierz, co dają w Berkeley w stanie Kalifornia.
02:46
And I realized that the stories that I was telling
60
166528
4428
Wówczas uświadomiłem sobie, że historie, które opowiadam,
02:50
were real in this way that was familiar to me
61
170956
3497
są prawdziwe, w znany dla mnie,
02:54
and really exciting.
62
174453
1205
i ekscytujący sposób.
02:55
I think the pinnacle of this for me — I'll never forget this —
63
175658
2206
Puntem kulminacyjnym, nigdy tego nie zapomnę,
02:57
there was this little girl named Riley. She was tiny,
64
177864
2823
było spotkanie z dziewczynką, maleńką Riley.
03:00
and she used to always take out her lunch every day
65
180687
2439
Co dzień miała lunch z domu i zawsze wyrzucała z niego owoce.
03:03
and she would throw out her fruit.
66
183126
2340
03:05
She would just take her fruit,
67
185466
1408
Po prostu wyjmowała je.
03:06
her mom packed her a melon every day,
68
186874
1348
Mama dawała jej melona,
03:08
and she would just throw it in the ivy
69
188222
1749
a ona wrzucała go w bluszcz.
03:09
and then she would eat fruit snacks
70
189971
2313
Zjadała tylko żelki owocowe i jogurt. Mówiłem jej: "Riley,
03:12
and pudding cups, and I was like, "Riley,
71
192284
2373
03:14
you can't do that, you have to eat the fruit."
72
194657
3056
nie można tak robić! Musisz jeść owoce".
03:17
And she was like, "Why?"
73
197713
1817
Pytała: "Niby dlaczego?"
03:19
And I was like, "Well, when you throw the fruit in the ivy,
74
199530
1832
"Bo jeśli będziesz wrzucać owoce w bluszcz,
03:21
pretty soon, it's going to be overgrown with melons,"
75
201362
3892
to wkrótce wyrośnie tu melonowy gąszcz".
03:25
which is why I think I ended up
76
205254
2002
Dlatego skończyłem
03:27
telling stories to children and not being a nutritionist for children.
77
207256
5619
jako twórca bajek dla dzieci, a nie dziecięcy dietetyk.
03:32
And so Riley was like, "That will never happen.
78
212875
1888
Ale Riley nie odpuszczała: "Nieprawda, tak się nie stanie!"
03:34
That's not going to happen."
79
214763
1100
03:35
And so, on the last day of camp,
80
215863
3051
Ostatniego dnia obozu,
03:38
I got up early and I got a big cantaloupe
81
218914
2453
wstałem o świcie i kupiłem wielkiego melona
03:41
from the grocery store
82
221367
2026
w spożywczaku
03:43
and I hid it in the ivy,
83
223393
2102
i schowałem go w bluszczu.
03:45
and then at lunchtime, I was like,
84
225495
1451
Podczas lunchu
03:46
"Riley, why don't you go over there and see what you've done."
85
226946
2675
zawołałem Riley: "Chodź i zobacz, co narobiłaś!"
03:49
And — (Laughter) —
86
229621
3175
I... (Śmiech)
03:52
she went trudging through the ivy, and then her eyes
87
232796
2678
Wlazła w ten bluszcz i nagle jej oczy zrobiły się ogromne. Wskazała na melona,
03:55
just got so wide, and she pointed out this melon
88
235474
2092
03:57
that was bigger than her head,
89
237566
2114
który był większy od jej głowy.
03:59
and then all the kids ran over there and rushed around her,
90
239680
2970
Wszystkie dzieciaki podbiegły i stanęły obok niej.
04:02
and one of the kids was like, "Hey,
91
242650
1587
Jedno z nich zawołało:
04:04
why is there a sticker on this?"
92
244237
1889
"Ej, czemu on ma przyklejoną naklejkę?"
04:06
(Laughter)
93
246126
3224
(Śmiech)
04:09
And I was like, "That is also why I say
94
249350
2469
Odparłem: "Właśnie dlatego powtarzam,
04:11
do not throw your stickers in the ivy.
95
251819
2992
żeby nie wrzucać naklejek w bluszcz,
04:14
Put them in the trash can. It ruins nature when you do this."
96
254811
5472
tylko do kosza. W ten sposób niszczycie przyrodę".
04:20
And Riley carried that melon around with her all day,
97
260283
5350
Riley nosiła ze sobą tego melona przez cały dzień.
04:25
and she was so proud.
98
265633
2028
Była strasznie z siebie dumna.
04:27
And Riley knew she didn't grow a melon in seven days,
99
267661
4844
Riley wiedziała, że nie wyhodowała tego melona w ciągu siedmiu dni,
04:32
but she also knew that she did,
100
272505
2936
ale zarazem wiedziała, że to zrobiła.
04:35
and it's a weird place,
101
275441
2216
To właśnie to dziwne miejsce, do którego dostęp mają nie tylko dzieci.
04:37
but it's not just a place that kids can get to.
102
277657
2745
04:40
It's anything. Art can get us to that place.
103
280402
3532
Ono może być wszędzie, można je odkryć dzięki sztuce.
04:43
She was right in that place in the middle,
104
283934
1957
Ridley była w przestrzeni na wykresie,
04:45
that place which you could call art or fiction.
105
285891
3425
którą można nazwać sztuką, albo fikcją literacką.
04:49
I'm going to call it wonder.
106
289316
2065
Ja nazwę je zdumieniem.
04:51
It's what Coleridge called the willing suspension of disbelief
107
291381
2629
Coleridge nazwał to dobrowolnym zawieszeniem niewiary,
04:54
or poetic faith,
108
294010
1680
albo wiarą poetycką.
04:55
for those moments where a story, no matter how strange,
109
295690
2410
Chodzi o chwile, gdy historia,
nieważne, jak bardzo dziwna,
04:58
has some semblance of the truth,
110
298100
2040
odrobinę przypomina prawdę.
05:00
and then you're able to believe it.
111
300140
1977
I można w nią uwierzyć.
05:02
It's not just kids who can get there.
112
302117
1630
To dostępne nie tylko dla dzieci, ale też dla dorosłych.
05:03
Adults can too, and we get there when we read.
113
303747
2689
Docieramy tam, czytając.
05:06
It's why in two days, people will be
114
306436
2250
Właśnie dlatego ludzie na dwa dni
05:08
descending on Dublin to take the walking tour
115
308686
3534
pojadą do Dublina na Bloomsday i zapiszą się na wycieczkę,
05:12
of Bloomsday and see everything that happened in "Ulysses,"
116
312220
5605
żeby zobaczyć wszystko, co działo się w Ulissesie,
05:17
even though none of that happened.
117
317825
2255
mimo że tak naprawdę to się nie wydarzyło.
05:20
Or people go to London and they visit Baker Street
118
320080
2257
Lub jadą do Londynu, na Baker Street,
05:22
to see Sherlock Holmes' apartment,
119
322337
1472
ujrzeć mieszkanie Sherlocka,
05:23
even though 221B is just a number that was painted
120
323809
2127
choć numer 221B został tam namalowany
05:25
on a building that never actually had that address.
121
325936
3146
na budynku, który nigdy nie miał takiego adresu.
05:29
We know these characters aren't real,
122
329082
1725
Wiemy, że ci bohaterowie nie są prawdziwi,
05:30
but we have real feelings about them,
123
330807
2620
ale nasze uczucia wobec nich są prawdziwe.
05:33
and we're able to do that.
124
333427
1044
Możemy to zrobić.
05:34
We know these characters aren't real,
125
334471
1893
Wiemy, że oni nie istnieją,
05:36
and yet we also know that they are.
126
336364
3318
a jednocześnie wiemy, że istnieją.
05:39
Kids can get there a lot more easily than adults can,
127
339682
3656
Dzieciom łatwiej jest trafić w to miejsce
05:43
and that's why I love writing for kids.
128
343338
1553
i dlatego kocham dla nich pisać.
05:44
I think kids are the best audience
129
344891
1980
Dzieci to najlepsi odbiorcy nawet poważnej prozy.
05:46
for serious literary fiction.
130
346871
4389
05:51
When I was a kid,
131
351260
2824
Kiedy byłem dzieckiem,
05:54
I was obsessed with secret door novels,
132
354084
2626
miałem świra na punkcie książek o tajemnych drzwiach.
05:56
things like "Narnia,"
133
356710
1161
Takich, jak "Narnia",
05:57
where you would open a wardrobe and go through to a magical land.
134
357871
3703
w których otwierasz drzwi szafy i wchodzisz do magicznej krainy.
06:01
And I was convinced that secret doors really did exist
135
361574
2730
Byłem pewien, że takie drzwi naprawdę istnieją,
06:04
and I would look for them and try to go through them.
136
364304
2028
więc szukałem ich i próbowałem przez nie przejść.
06:06
I wanted to live and cross over into that fictional world, which is —
137
366332
3744
Chciałem znaleźć się w tym bajkowym świecie,
06:10
I would always just open people's closet doors. (Laughter)
138
370076
5695
więc po prostu chodziłem i zaglądałem ludziom do szaf. (Śmiech)
06:15
I would just go through my mom's boyfriend's closet,
139
375771
2777
Wlazłem raz do szafy chłopaka mojej mamy,
06:18
and there was not a secret magical land there.
140
378548
2250
ale nie było tam żadnej bajkowej krainy.
06:20
There was some other weird stuff that I think my mom should know about.
141
380798
2588
Były tam dziwne rzeczy, o czym mama powinna wiedzieć.
06:23
(Laughter)
142
383386
1721
(Śmiech)
06:25
And I was happy to tell her all about it.
143
385107
4165
I chętnie jej o nich powiedziałem.
06:31
After college, my first job was working
144
391545
4138
Zaraz po skończeniu studiów zacząłem pracę za takimi magicznymi drzwiami,
06:35
behind one of these secret doors.
145
395683
2548
06:38
This is a place called 826 Valencia.
146
398231
1957
w miejscu o nazwie 826 Valencia.
06:40
It's at 826 Valencia Street
147
400188
2092
Mieści się na ulicy Valencia, pod numerem 826,
06:42
in the Mission in San Francisco,
148
402280
2486
w Mission, dzielnicy San Francisco.
06:44
and when I worked there, there was a publishing company
149
404766
2026
Znajdowało się tam wtedy wydawnictwo o nazwie McSweeney's.
06:46
headquartered there called McSweeney's,
150
406792
2639
06:49
a nonprofit writing center called 826 Valencia,
151
409431
3154
Było tam też centrum wydawnicze 826 Valencia.
06:52
but then the front of it
152
412585
2205
Ale od ulicy mieścił się dziwny sklep.
06:54
was a strange shop.
153
414790
1570
06:56
You see, this place was zoned retail,
154
416360
1427
Miejsce to miało służyć na handel.
06:57
and in San Francisco, they were not going to give us a variance,
155
417787
3116
A w San Francisco wszystko musi grać,
07:00
and so the writer who founded it, a writer named Dave Eggers,
156
420903
2887
więc pisarz, który założył to miejsce, Dave Eggers,
07:03
to come into compliance with code, he said, "Fine,
157
423790
2339
poszedł na kompromis i stwierdził:
07:06
I'm just going to build a pirate supply store."
158
426129
4376
"OK, zbuduję tu sklep dla piratów".
07:10
And that's what he did. (Laughter)
159
430505
3078
I tak właśnie zrobił. (Śmiech)
07:13
And it's beautiful. It's all wood.
160
433583
1951
Pięknie, prawda? Wszystko w drewnie,
07:15
There's drawers you can pull out and get citrus
161
435534
1930
otwierasz szuflady i bierzesz cytrusa,
07:17
so you don't get scurvy.
162
437464
3019
żeby nie zachorować na szkorbut.
07:20
They have eyepatches in lots of colors,
163
440483
2148
Opaski na oko we wszystkich kolorach tęczy,
07:22
because when it's springtime, pirates want to go wild.
164
442631
2700
bo wiosną piraci lubią zaszaleć.
07:25
You don't know. Black is boring. Pastel.
165
445331
4343
Wiecie, wyszła z mody. Pastele rządzą.
07:29
Or eyes, also in lots of colors,
166
449674
1996
Albo oczy, też w różnych kolorach,
07:31
just glass eyes, depending on how you want
167
451670
1805
szklane oczy, zależnie, jak pirat chciałby poradzić sobie z tym problemem.
07:33
to deal with that situation.
168
453475
3712
07:37
And the store, strangely,
169
457187
3125
Co najdziwniejsze,
07:40
people came to them and bought things,
170
460312
4012
ludzie naprawdę tu przychodzili i kupowali ten towar,
07:44
and they ended up paying the rent
171
464324
1827
i z tych pieniędzy płaciliśmy czynsz za centrum nauczania na tyłach.
07:46
for our tutoring center, which was behind it,
172
466151
2064
07:48
but to me, more important was the fact
173
468215
3052
Dla mnie ważniejszy był fakt,
07:51
that I think the quality of work you do,
174
471267
2651
że dzięki temu, jak przykładaliśmy się do pracy,
07:53
kids would come and get instruction in writing,
175
473918
2486
dzieciaki przychodziły i uczyły się pisać. Mówiłem im,
07:56
and when you have to walk this weird, liminal, fictional space like this to go do your writing,
176
476404
4266
że żeby coś stworzyć, muszą wejść do tego dziwnego,
nierealnego miejsca "pomiędzy"
08:00
it's going to affect the kind of work that you make.
177
480670
3750
i że to ma wpływ na twórczość.
08:04
It's a secret door that you can walk through.
178
484420
2187
Oto te tajemnicze drzwi do przejścia.
08:06
So I ran the 826 in Los Angeles,
179
486607
2751
Później zostałem szefem 826 w Los Angeles.
08:09
and it was my job to build the store down there.
180
489358
3482
Musiałem więc stworzyć tam jakiś sklep.
08:12
So we have The Echo Park Time Travel Mart.
181
492840
3560
Oto sklep podróży w czasie Echo Park Time Travel Mart.
08:16
That's our motto: "Whenever you are, we're already then."
182
496400
2840
I nasze motto: "Istniejemy, kiedykolwiek ty jesteś".
08:19
(Laughter)
183
499240
3860
(Śmiech)
08:23
And it's on Sunset Boulevard in Los Angeles.
184
503100
4757
To miejsce znajduje się na Sunset Boulevard w Los Angeles.
08:27
Our friendly staff is ready to help you.
185
507857
2110
Oto nasi pracownicy, zawsze gotowi do pomocy.
08:29
They're from all eras,
186
509967
2143
Pochodzą z różnych czasów,
08:32
including just the 1980s, that guy on the end,
187
512110
3609
nawet z lat 80., jak ten gość z lewej.
08:35
he's from the very recent past.
188
515719
2197
Jest z niedalekiej przeszłości.
08:37
There's our Employees of the Month,
189
517916
1702
Mamy Pracowników Miesiąca,
08:39
including Genghis Khan, Charles Dickens.
190
519618
2986
jak na przykład Czyngis-chan, Charles Dickens.
08:42
Some great people have come up through our ranks.
191
522604
2992
Nawet wielcy ludzie zaczynali u nas.
08:45
This is our kind of pharmacy section.
192
525596
2351
To nasz dział farmaceutyczny.
08:47
We have some patent medicines,
193
527947
1339
Mamy kilka opatentowanych leków,
08:49
Canopic jars for your organs,
194
529286
2351
urny kanopskie na organy,
08:51
communist soap that says,
195
531637
1634
mydło komunistyczne:
08:53
"This is your soap for the year." (Laughter)
196
533271
4451
"Mydło na cały rok." (Śmiech)
08:57
Our slushy machine broke
197
537722
2216
Niestety maszyna do lodów się zepsuła
08:59
on the opening night and we didn't know what to do.
198
539938
2633
tuż po otwarciu. Nie wiedzieliśmy, co zrobić.
09:02
Our architect was covered in red syrup.
199
542571
2239
Nasz architekt był cały w czerwonym syropie.
09:04
It looked like he had just murdered somebody,
200
544810
2474
Wyglądał, jakby kogoś zamordował,
09:07
which it was not out of the question
201
547284
1687
a znając go, to bym się nie zdziwił.
09:08
for this particular architect,
202
548971
2050
09:11
and we didn't know what to do.
203
551021
1586
No więc nie wiedzieliśmy, co zrobić.
09:12
It was going to be the highlight of our store.
204
552607
1032
To gwóźdź programu.
09:13
So we just put that sign on it that said,
205
553639
1345
Powiesiliśmy kartkę
09:14
"Out of order. Come back yesterday." (Laughter)
206
554984
4505
z napisem: "Awaria. Wróć wczoraj" (Śmiech)
09:19
And that ended up being a better joke than slushies,
207
559489
2036
I był to lepszy żart, niż lody,
09:21
so we just left it there forever.
208
561525
4096
więc po prostu zostawiliśmy ten napis.
09:25
Mammoth Chunks. These things weigh, like, seven pounds each.
209
565621
4313
Mamut w kostkach. Taka puszka waży około 3 kg.
09:29
Barbarian repellent. It's full of salad
210
569934
2200
Środek przeciw barbarzyńcom. Skład: sałata
09:32
and potpourri — things that barbarians hate.
211
572134
4578
i mieszanka zapachowa, czyli to, czego barbarzyńcy nie znoszą.
09:36
Dead languages.
212
576712
1958
Martwe języki.
09:38
(Laughter)
213
578670
2700
(Śmiech)
09:41
Leeches, nature's tiny doctors.
214
581370
3080
Pijawki, mali lekarze Matki Natury.
09:44
And Viking Odorant, which comes in lots of great scents:
215
584450
3140
A to dezodorant "Viking", w wielu wersjach zapachowych:
09:47
toenails, sweat and rotten vegetables, pyre ash.
216
587590
4005
paznokcie u stóp, pot i zgniłe warzywa, popiół z kurhanu.
09:51
Because we believe that Axe Body Spray
217
591595
2108
Cóż, według nas Axe powinien być używany jako broń,
09:53
is something that you should only find on the battlefield,
218
593703
1663
09:55
not under your arms. (Laughter)
219
595366
4194
a nie dezodorant. (Śmiech)
09:59
And these are robot emotion chips,
220
599560
1984
To nasze chipy z emocjami dla robotów,
10:01
so robots can feel love or fear.
221
601544
2227
które pozwalają im czuć miłość, albo strach.
10:03
Our biggest seller is Schadenfreude,
222
603771
1710
Bestseller to Schadenfreude.
10:05
which we did not expect.
223
605481
1301
Całkiem nieoczekiwanie.
10:06
(Laughter)
224
606782
1011
(Śmiech)
10:07
We did not think that was going to happen.
225
607793
2447
Nie mieliśmy pojęcia, że zostanie hitem.
10:10
But there's a nonprofit behind it,
226
610240
2261
Za tym wszystkim stoi organizacja non-profit.
10:12
and kids go through a door that says "Employees Only"
227
612501
1980
Dzieci wchodzą drzwiami
"Tylko dla pracowników"
10:14
and they end up in this space
228
614481
1215
i są w miejscu,
10:15
where they do homework and write stories
229
615696
2174
gdzie odrabiają lekcje, piszą opowiadania, kręcą filmy.
10:17
and make films and this is a book release party
230
617870
2460
To impreza z okazji wydania książki.
10:20
where kids will read.
231
620330
1484
10:21
There's a quarterly that's published
232
621814
1902
Wydajemy kwartalnik,
10:23
with just writing that's done by the kids
233
623716
1429
w którym teksty piszą dzieci,
10:25
who come every day after school,
234
625145
1057
przychodzące po szkole.
10:26
and we have release parties
235
626202
1528
Robimy imprezy,
10:27
and they eat cake and read for their parents
236
627730
2947
na których można zjeść ciasto, a dzieci czytają swoim rodzicom
10:30
and drink milk out of champagne glasses.
237
630677
2852
i popijają mleko z szampanek.
10:33
And it's a very special space,
238
633529
3248
To naprawdę wyjątkowa przestrzeń,
10:36
because it's this weird space in the front.
239
636777
3219
dzięki zabawnemu sklepowi, przez który się tu wchodzi.
10:39
The joke isn't a joke.
240
639996
3299
Tu żart wcale nie jest żartem.
10:43
You can't find the seams on the fiction,
241
643295
2400
Nasza fikcja trzyma się kupy.
10:45
and I love that. It's this little bit of fiction
242
645695
2908
Uwielbiam to. Tę odrobinę fikcji,
10:48
that's colonized the real world.
243
648603
3262
która przenika do realnego świata.
10:51
I see it as kind of a book in three dimensions.
244
651865
4057
Dla mnie to jak trójwymiarowa książka.
10:55
There's a term called metafiction,
245
655922
2240
Istnieje coś takiego, jak metafikcja,
10:58
and that's just stories about stories,
246
658162
4083
czyli opowiadanie o opowiadaniu.
11:02
and meta's having a moment now.
247
662245
1575
I to właśnie dzieje się teraz.
11:03
Its last big moment was probably in the 1960s
248
663820
2025
Ostatnio była powszechna w latach 60.,
11:05
with novelists like John Barth and William Gaddis,
249
665845
2677
kiedy tworzyli John Barth i William Gaddis.
11:08
but it's been around.
250
668522
1248
Była obecna w literaturze.
11:09
It's almost as old as storytelling itself.
251
669770
3541
Jest niemal tak stara, jak sama sztuka opowiadania.
11:13
And one metafictive technique
252
673311
2540
Jedną z technik używanych w metafikcji jest burzenie czwartej ściany.
11:15
is breaking the fourth wall. Right?
253
675851
1794
11:17
It's when an actor will turn to the audience
254
677645
3250
Dzieje się tak, gdy aktor zwraca się do publiczności:
11:20
and say, "I am an actor,
255
680895
1066
"Jestem aktorem, a to tylko dekoracje".
11:21
these are just rafters."
256
681961
2591
11:24
And even that supposedly honest moment,
257
684552
2025
Moim zdaniem nawet ta pozorna szczerość służy kłamstwu,
11:26
I would argue, is in service of the lie,
258
686577
2226
11:28
but it's supposed to foreground the artificiality
259
688803
2756
chociaż w zasadzie ma udowodnić nieprawdziwość fikcji.
11:31
of the fiction.
260
691559
1687
11:33
For me, I kind of prefer the opposite.
261
693246
2149
Ja wolę przeciwieństwo tej techniki.
11:35
If I'm going to break down the fourth wall,
262
695395
2134
Jeśli burzę czwartą ścianę,
11:37
I want fiction to escape
263
697529
2343
to chcę, żeby fikcja wymknęła się i weszła w realny świat.
11:39
and come into the real world.
264
699872
2083
11:41
I want a book to be a secret door that opens
265
701955
4599
Chcę, żeby książka była jak tajemnicze drzwi, które otwierają się
11:46
and lets the stories out into reality.
266
706554
2892
i pozwalają historiom wyciec do rzeczywistości.
11:49
And so I try to do this in my books.
267
709446
2981
To właśnie staram się osiągnąć w moich książkach.
11:52
And here's just one example.
268
712427
1543
Dam wam przykład.
11:53
This is the first book that I ever made.
269
713970
1922
Oto pierwsza książka, jaką napisałem.
11:55
It's called "Billy Twitters and his Blue Whale Problem."
270
715892
2621
"Billy Twitters ma problem z płetwalem błękitnym".
11:58
And it's about a kid who gets a blue whale as a pet
271
718513
2130
Opowiada o chłopcu, który ma płetwala jako zwierzątko domowe.
12:00
but it's a punishment
272
720643
1586
To jego kara i komplikuje mu to życie.
12:02
and it ruins his life.
273
722229
2475
12:04
So it's delivered overnight by FedUp.
274
724704
2812
Płetwala dostarcza kurier.
12:07
(Laughter)
275
727516
2590
(Śmiech)
12:10
And he has to take it to school with him.
276
730106
1994
Billy musi brać go do szkoły,
12:12
He lives in San Francisco —
277
732100
1354
a mieszka w San Francisco,
12:13
very tough city to own a blue whale in.
278
733454
2531
które nie jest przyjaznym miastem dla płetwali.
12:15
A lot of hills, real estate is at a premium.
279
735985
4434
Sporo pagórków, wysokie czynsze...
12:20
This market's crazy, everybody.
280
740419
2508
Serio, to jest szalony rynek!
12:22
But underneath the jacket is this case,
281
742927
3791
W tej książce, za obwolutą,
12:26
and that's the cover underneath the book, the jacket,
282
746718
4186
czyli tym, co okrywa okładkę,
12:30
and there's an ad
283
750904
1380
jest reklama,
12:32
that offers a free 30-day risk-free trial
284
752284
3243
która oferuje 30 dni bezpłatnego okresu próbnego
12:35
for a blue whale.
285
755527
1899
na płetwala błękitnego.
12:37
And you can just send in a self-addressed stamped envelope
286
757426
2994
Każdy może wysłać zamówienie w zaadresowanej już kopercie
12:40
and we'll send you a whale.
287
760420
3850
i my dostarczymy mu płetwala.
12:44
And kids do write in.
288
764270
4340
Dzieciaki naprawdę do nas piszą.
12:48
So here's a letter. It says, "Dear people,
289
768610
3408
Na przykład taki list: "Ludzie,
12:52
I bet you 10 bucks you won't send me a blue whale.
290
772018
3181
założę się z wami o 10 dolarów, że nie wyślecie mi płetwala.
12:55
Eliot Gannon (age 6)."
291
775199
2477
Eliot Gannon, lat 6".
12:57
(Laughter) (Applause)
292
777676
3674
(Śmiech) (Brawa)
13:02
So what Eliot and the other kids
293
782838
2122
Eliot i inne dzieci, wysyłające zamówienie,
13:04
who send these in get back
294
784960
2491
dostają taką odpowiedź:
13:07
is a letter in very small print from a Norwegian law firm —
295
787451
2925
"To jest list pisany bardzo małą czcionką,
od pewnej norweskiej firmy prawniczej".
13:10
(Laughter) —
296
790376
3961
(Śmiech)
13:14
that says that due to a change in customs laws,
297
794337
3361
"Piszą w nim, że w związku ze zmianą przepisów celnych,
13:17
their whale has been held up in Sognefjord,
298
797698
2207
płetwal został zatrzymany w Sognefjord.
13:19
which is a very lovely fjord,
299
799905
1224
To piękne miejsce".
13:21
and then it just kind of talks about Sognefjord
300
801129
1464
Później jest opis fiordu,
13:22
and Norwegian food for a little while. It digresses.
301
802593
2480
piszą też o norweskim jedzeniu, kilka dygresji...
13:25
(Laughter)
302
805073
1782
(Śmiech)
13:28
But it finishes off by saying that
303
808767
1913
Ale na końcu jest informacja o tym,
13:30
your whale would love to hear from you.
304
810680
2734
że płetwal chętnie czegoś się dowie o swoim właścicielu.
13:33
He's got a phone number,
305
813414
1586
Podają numer telefonu,
13:35
and you can call and leave him a message.
306
815000
4714
pod który można zadzwonić i nagrać wiadomość.
13:39
And when you call and leave him a message,
307
819714
2576
Więc kiedy dziecko dzwoni i nagrywa się na pocztę,
13:42
you just, on the outgoing message,
308
822290
1991
jako wiadomość powitalną słyszy dźwięk
13:44
it's just whale sounds and then a beep,
309
824281
5118
wydawany przez płetwala i... bip,
13:49
which actually sounds a lot like a whale sound.
310
829399
3555
co właściwie brzmi zupełnie, jak dźwięk wydawany przez płetwala.
13:52
And they get a picture of their whale too.
311
832954
1980
Dostaje też zdjęcie swojego płetwala.
13:54
So this is Randolph,
312
834934
2531
To jest Randolph,
13:57
and Randolph belongs to a kid named Nico
313
837465
3341
który jest płetwalem chłopca o imieniu Nico.
14:00
who was one of the first kids to ever call in,
314
840806
4282
Nico był pierwszym dzieckiem, które zadzwoniło na podany numer.
14:05
and I'll play you some of Nico's message.
315
845088
2310
Puszczę wam kilka wiadomości nagranych przez Nica.
14:07
This is the first message I ever got from Nico.
316
847398
4132
To jest jego pierwsza wiadomość:
14:11
(Audio) Nico: Hello, this is Nico.
317
851530
2239
(Audio) Nico: "Cześć, tu Nico.
14:13
I am your owner, Randolph. Hello.
318
853769
4034
Jestem twoim właścicielem. Cześć.
14:17
So this is the first time I can ever talk to you,
319
857803
3476
Dzwonię do ciebie pierwszy raz.
14:21
and I might talk to you soon another day. Bye.
320
861279
6244
Kiedyś jeszcze pewnie do ciebie zadzwonię. Pa".
14:27
Mac Barnett: So Nico called back, like, an hour later.
321
867523
2587
MB: Nico faktycznie zadzwonił, jakąś godzinę później.
14:30
(Laughter)
322
870110
2250
(Śmiech)
14:32
And here's another one of Nico's messages.
323
872360
3937
To inna wiadomość od Nica:
14:36
(Audio) Nico: Hello, Randolph, this is Nico.
324
876297
3543
(Audio) Nico: "Cześć Randolph! Tu Nico.
14:39
I haven't talked to you for a long time,
325
879840
5153
Nie rozmawialiśmy przez długi czas.
14:44
but I talked to you on Saturday or Sunday,
326
884993
4695
Ale dzwoniłem do ciebie w sobotę albo niedzielę.
14:49
yeah, Saturday or Sunday,
327
889688
2250
No, sobotę albo niedzielę.
14:51
so now I'm calling you again
328
891938
3015
A teraz dzwonię znowu,
14:54
to say hello and I wonder what you're doing right now,
329
894953
4916
żeby się przywitać. Ciekawe, co teraz robisz.
14:59
and I'm going to probably call you again
330
899869
2936
Pewnie znowu do ciebie zadzwonię.
15:02
tomorrow or today,
331
902805
2183
Jutro, albo dzisiaj.
15:04
so I'll talk to you later. Bye.
332
904988
4196
No, to do usłyszenia. Pa".
15:09
MB: So he did, he called back that day again.
333
909184
4308
MB: Zadzwonił oczywiście jeszcze raz, tego samego dnia.
15:13
He's left over 25 messages for Randolph
334
913492
3881
W ciągu 4 lat zostawił Randolphowi ponad 25 wiadomości.
15:17
over four years.
335
917373
2752
15:20
You find out all about him
336
920125
2091
Można się z nich sporo o nim dowiedzieć,
15:22
and the grandma that he loves
337
922216
1636
o babci, którą kocha
15:23
and the grandma that he likes a little bit less —
338
923852
2355
i o drugiej babci, którą lubi trochę mniej.
15:26
(Laughter) —
339
926207
2193
(Śmiech)
15:28
and the crossword puzzles that he does,
340
928400
2427
O krzyżówkach, które rozwiązuje.
15:30
and this is — I'll play you one more message from Nico.
341
930827
3780
Puszczę wam jeszcze jedną wiadomość od niego.
15:34
This is the Christmas message from Nico.
342
934607
3303
To wiadomość świąteczna.
15:37
[Beep] (Audio) Nico: Hello, Randolph,
343
937910
2363
(Audio) Nico: "Cześć Randolph!
15:40
sorry I haven't talked to you in a long time.
344
940273
3255
Przepraszam, że długo nie dzwoniłem,
15:43
It's just that I've been so busy
345
943528
2666
ale byłem bardzo zajęty,
15:46
because school started,
346
946194
2699
bo zaczęła się szkoła.
15:48
as you might not know, probably,
347
948893
3033
Ale ty pewnie nie wiesz, o co chodzi,
15:51
since you're a whale, you don't know,
348
951926
3881
przecież jesteś wielorybem, no nie?
15:55
and I'm calling you to just say,
349
955807
4680
Więc dzwonię,
żeby ci życzyć Wesołych Świąt.
16:00
to wish you a merry Christmas.
350
960487
3690
16:04
So have a nice Christmas,
351
964177
4601
No właśnie. Wesołych Świąt!
16:08
and bye-bye, Randolph. Goodbye.
352
968778
6873
Pa pa, Randolph. Do usłyszenia!"
16:15
MB: I actually got Nico,
353
975651
1524
MB: Nico niedawno znów się odezwał.
16:17
I hadn't heard from in 18 months,
354
977175
3131
Nie dzwonił od 18 miesięcy,
16:20
and he just left a message two days ago.
355
980306
4118
ale przedwczoraj zostawił kolejną wiadomość.
16:24
His voice is completely different,
356
984424
2426
Ma zupełnie inny głos.
16:26
but he put his babysitter on the phone,
357
986850
3500
Dał słuchawkę swojej opiekunce,
16:30
and she was very nice to Randolph as well.
358
990350
3861
która była bardzo miła dla Randolpha.
16:34
But Nico's the best reader I could hope for.
359
994211
4350
Nico jest dla mnie wymarzonym czytelnikiem.
16:38
I would want anyone I was writing for
360
998561
3726
Chciałbym, żeby każdy, kto czyta moje książki,
16:42
to be in that place emotionally
361
1002287
2141
odbierał je tak emocjonalnie,
16:44
with the things that I create.
362
1004428
2236
właśnie w taki sposób.
16:46
I feel lucky. Kids like Nico are the best readers,
363
1006664
3701
Jestem szczęściarzem. Takie dzieci są najlepszymi czytelnikami
16:50
and they deserve the best stories we can give them.
364
1010365
3595
i zasługują na najlepsze na świecie opowiadania.
16:53
Thank you very much.
365
1013960
2202
Dziękuję bardzo.
16:56
(Applause)
366
1016162
2655
(Brawa)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7