Karen Bass: Unseen footage, untamed nature

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Joanna Zając Korekta: Kinga Skorupska

I'm a very lucky person.

Jestem prawdziwą szczęściarą.

I've been privileged to see so much of our beautiful Earth

Widziałam znaczną część naszej pięknej planety

and the people and creatures that live on it.

oraz jej mieszkańców.

And my passion was inspired at the age of seven,

Swoją pasję odkryłam w wieku 7 lat,

when my parents first took me to Morocco,

gdy rodzice zabrali mnie do Maroka

at the edge of the Sahara Desert.

na obrzeża Sahary.

Now imagine a little Brit

Mała Brytyjka w miejscu tak różnym

somewhere that wasn't cold and damp like home.

od chłodnej i wilgotnej ojczyzny.

What an amazing experience.

Wspaniałe przeżycie,

And it made me want to explore more.

które wzbudziło we mnie pragnienie podróży.

So as a filmmaker,

Jako filmowiec

I've been from one end of the Earth to the other

podróżuję po odległych krańcach Ziemi,

trying to get the perfect shot

by zrobić idealne ujęcie,

and to capture animal behavior never seen before.

uchwycić dotąd nieznane zachowania zwierząt.

And what's more, I'm really lucky,

Mam prawdziwe szczęście

because I get to share that with millions of people worldwide.

mogąc dzielić się nimi z milionami ludzi na świecie.

Now the idea of having new perspectives of our planet

Nowe ujęcia naszej planety

and actually being able to get that message out

i możliwość dzielenia się nimi sprawiają,

gets me out of bed every day with a spring in my step.

że z radością wstaję z łóżka.

You might think that it's quite hard

Choć może się wydawać,

to find new stories and new subjects,

że trudno znaleźć nowe tematy,

but new technology is changing the way we can film.

nowa technologia zmienia sposób kręcenia filmów,

It's enabling us to get fresh, new images

umożliwia świeże spojrzenie

and tell brand new stories.

i opowiedzenie zupełnie nowych historii.

In Nature's Great Events,

W "Wielkich Widowiskach Natury”,

a series for the BBC that I did with David Attenborough,

serii filmów BBC, którą zrobiłam z Davidem Attenborough,

we wanted to do just that.

staraliśmy się to osiągnąć.

Images of grizzly bears are pretty familiar.

Zdjęcia niedźwiedzi grizzly każdy już widział,

You see them all the time, you think.

wydaje się, że lecą w kółko.

But there's a whole side to their lives that we hardly ever see

Jednak jest sfera ich życia, której prawie nie znamy

and had never been filmed.

i nigdy nie była filmowana.

So what we did, we went to Alaska,

Dlatego pojechaliśmy na Alaskę,

which is where the grizzlies rely

gdzie grizzly korzystają z tego,

on really high, almost inaccessible, mountain slopes

że wysokie, niedostępne zbocza gór

for their denning.

dają im schronienie.

And the only way to film that is a shoot from the air.

Aby je sfilmować, musieliśmy kręcić z powietrza.

(Video) David Attenborough: Throughout Alaska and British Columbia,

(Film) D. Attenborough: "Na Alasce i w Kolumbii Brytyjskiej

thousands of bear families are emerging from their winter sleep.

tysiące niedźwiedzich rodzin budzi się z zimowego snu.

There is nothing to eat up here,

Nie ma tu nic do jedzenia,

but the conditions were ideal for hibernation.

ale warunki do hibernacji były idealne.

Lots of snow in which to dig a den.

Mnóstwo śniegu na wykopanie jam.

To find food, mothers must lead their cubs down to the coast,

Matki sprowadzają niedźwiadki na wybrzeże,

where the snow will already be melting.

by szukać pożywienia tam, gdzie śnieg już się topi.

But getting down can be a challenge for small cubs.

Schodzenie może być wyzwaniem dla niedźwiadków.

These mountains are dangerous places,

Góry to niebezpieczne miejsce,

but ultimately the fate of these bear families,

jednak los tych niedźwiedzich rodzin

and indeed that of all bears around the North Pacific,

i wszystkich niedźwiedzi na Północnym Pacyfiku,

depends on the salmon.

zależy od dostępu do łososi".

KB: I love that shot.

KB: Uwielbiam to ujęcie,

I always get goosebumps every time I see it.

za każdym razem przechodzą mnie ciarki.

That was filmed from a helicopter

Zostało sfilmowane z helikoptera,

using a gyro-stabilized camera.

kamerą ze stabilizacją żyroskopową.

And it's a wonderful bit of gear,

To wspaniałe urządzenie

because it's like having a flying tripod, crane and dolly all rolled into one.

zapewniające zarazem stabilność i płynność obrazu.

But technology alone isn't enough.

Jednak sama technologia nie wystarcza.

To really get the money shots,

By zrobić wyjątkowe ujęcie,

it's down to being in the right place at the right time.

należy znaleźć się w odpowiednim miejscu i czasie,

And that sequence was especially difficult.

a to ujęcie było szczególne trudne do uchwycenia.

The first year we got nothing.

Pierwszego roku nie mieliśmy nic.

We had to go back the following year,

Musieliśmy wrócić w kolejnym,

all the way back to the remote parts of Alaska.

przebyć całą tę drogę do odległych zakątków Alaski.

And we hung around with a helicopter for two whole weeks.

Lataliśmy wypatrując miejsc przez 2 tygodnie.

And eventually we got lucky.

W końcu udało się.

The cloud lifted, the wind was still,

Chmury się uniosły, wiatr ustał,

and even the bear showed up.

i nawet miśki się pokazały.

And we managed to get that magic moment.

Udało się uchwycić ten magiczny moment.

For a filmmaker,

Dla filmowca

new technology is an amazing tool,

nowa technologia jest wyjątkowym narzędziem,

but the other thing that really, really excites me

jednak najbardziej mnie ekscytuje

is when new species are discovered.

moment odkrywania nowych gatunków.

Now, when I heard about one animal,

Kiedy usłyszałam o pewnym zwierzęciu,

I knew we had to get it for my next series,

wiedziałam, że musimy go mieć do kolejnej serii

Untamed Americas, for National Geographic.

"Dziewiczej Ameryki” dla National Geographic.

In 2005, a new species of bat was discovered

W 2005 roku odkryto nowy gatunek nietoperza

in the cloud forests of Ecuador.

w lasach mglistych Ekwadoru.

And what was amazing about that discovery

Co ciekawe,

is that it also solved the mystery

jednocześnie rozwiązano zagadkę

of what pollinated a unique flower.

sposobu zapylania nietypowego kwiatka.

It depends solely on the bat.

Stoi za tym ten nietoperz.

Now, the series hasn't even aired yet,

Seria nie była jeszcze emitowana,

so you're the very first to see this.

zobaczycie ją jako pierwsi.

See what you think.

Sami oceńcie.

(Video) Narrator: The tube-lipped nectar bat.

(Film) Narrator: "Oto bezogonek ryjkowaty.

A pool of delicious nectar

Smakowity nektar

lies at the bottom of each flower's long flute.

znajduje się na dnie długiego kielicha.

But how to reach it?

Jak go dosięgnąć?

Necessity is the mother of evolution.

Potrzeba jest matką ewolucji.

(Music)

(Muzyka)

This two-and-a-half-inch bat

Ten 6-centymetrowy nietoperz

has a three-and-a-half-inch tongue,

ma prawie 9-centymetrowy język.

the longest relative to body length

Proporcjonalnie jest to najdłuższy język

of any mammal in the world.

wśród wszystkich ssaków na świecie.

If human, he'd have a nine-foot tongue.

Gdyby był człowiekiem, miałby język na 3 metry".

(Applause)

(Brawa)

KB: What a tongue.

KB: Co za język!

We filmed it by cutting a tiny little hole in the base of the flower

Sfilmowaliśmy go przez otworki u podstawy kielicha

and using a camera that could slow the action by 40 times.

za pomocą kamery, która spowolniła akcję 40-krotnie.

So imagine how quick that thing is in real life.

Wyobraźcie sobie, jak musi być szybki.

Now people often ask me, "Where's your favorite place on the planet?"

Często pytają mnie o ulubione miejsce na Ziemi.

And the truth is I just don't have one.

Ale nie mam jednego,

There are so many wonderful places.

tyle jest cudownych miejsc.

But some locations draw you back time and time again.

Jednak niektóre ciągną bardziej niż inne.

And one remote location --

Do miejsca, gdzie po raz pierwszy

I first went there as a backpacker;

wybrałam się z plecakiem

I've been back several times for filming,

wróciłam kilkakrotnie, by kręcić filmy,

most recently for Untamed Americas --

ostatnio dla "Dziewiczej Ameryki”.

it's the Altiplano in the high Andes of South America,

To Altiplano, w wysokich Andach w Ameryce Południowej.

and it's the most otherworldly place I know.

To najbardziej niezwykłe miejsce jakie znam:

But at 15,000 feet, it's tough.

na wysokości 4 tys. metrów jest ciężko,

It's freezing cold,

przeraźliwie zimno,

and that thin air really gets you.

rozrzedzone powietrze daje w kość.

Sometimes it's hard to breathe,

Momentami trudno się oddycha,

especially carrying all the heavy filming equipment.

szczególnie pod ciężarem sprzętu filmowego,

And that pounding head just feels like a constant hangover.

a pulsująca głowa jest jak nieustający kac.

But the advantage of that wonderful thin atmosphere

Jednak zaletą rozrzedzonego powietrza

is that it enables you to see the stars in the heavens

są gwiazdy na nocnym niebie

with amazing clarity.

widoczne zdumiewająco wyraźnie.

Have a look.

Sami zobaczcie.

(Video) Narrator: Some 1,500 miles south of the tropics,

(Film) Narrator: "2,5 km na południe od lasu tropikalnego

between Chile and Bolivia,

między Chile a Boliwią

the Andes completely change.

Andy zupełnie się zmieniają.

It's called the Altiplano, or "high plains" --

To miejsce to Altiplano, czyli "wysokie równiny”,

a place of extremes

miejsce skrajności,

and extreme contrasts.

ogromnych kontrastów,

Where deserts freeze

gdzie pustynie zamarzają,

and waters boil.

a woda wrze.

More like Mars than Earth,

Bardziej przypomina Marsa niż Ziemię,

it seems just as hostile to life.

wydaje się nieprzyjazne dla życia.

The stars themselves --

Natomiast gwiazdy...

at 12,000 feet, the dry, thin air

Suche, rozrzedzone powietrze na 3,6 tys. metrów

makes for perfect stargazing.

zapewnia wspaniałe widowisko.

Some of the world's astronomers have telescopes nearby.

W pobliżu astronomowie mają teleskopy,

But just looking up with the naked eye,

lecz wystarczy popatrzeć gołym okiem.

you really don't need one.

lecz wystarczy popatrzeć gołym okiem.

(Music)

(Muzyka)

(Applause)

(Brawa)

KB: Thank you so much

KB: Dziękuję serdecznie

for letting me share some images

za możliwość pokazania

of our magnificent, wonderful Earth.

ujęć naszej wspaniałej Ziemi

Thank you for letting me share that with you.

i możliwość

(Applause)

podzielenia się nimi. (Brawa)