Erin McKean: The joy of lexicography

Tłumaczenie: Katarzyna Wiktoria Klag Korekta: Anna Nabrdalik

Now, have any of y'all ever looked up this word?

Czy szukaliście tego słowa?

You know, in a dictionary? (Laughter) Yeah, that's what I thought.

W słowniku oczywiście? (Śmiech) Tak właśnie myślałam.

How about this word?

A tego słowa?

Here, I'll show it to you.

A tego słowa?

Lexicography: the practice of compiling dictionaries.

Leksykografia - nauka o tworzeniu słowników.

Notice -- we're very specific -- that word "compile."

Zauważcie o "tworzeniu".

The dictionary is not carved out of a piece of granite,

Słownik nie jest wycięty z kawałka skały.

out of a lump of rock. It's made up of lots of little bits.

Składają się na niego tysiące małych fragmentów.

It's little discrete --

To małe pojedyncze -

that's spelled D-I-S-C-R-E-T-E -- bits.

P-O-J-E-D-Y-N-C-Z-E - fragmenty.

And those bits are words.

Te fragmenty to słowa.

Now one of the perks of being a lexicographer --

Jedną z zalet bycia leksykografem -

besides getting to come to TED -- is that you get to say really fun words,

poza przybyciem na TED - można używać zabawnych słów,

like lexicographical.

jak na przykład "leksykograficzny".

Lexicographical has this great pattern:

"Leksykograficzy" ma wspaniały układ sylab

it's called a double dactyl. And just by saying double dactyl,

nazywany podwójnym daktylem.

I've sent the geek needle all the way into the red. (Laughter) (Applause)

Znajomość tego terminu to szczyt kujoństwa.

But "lexicographical" is the same pattern as "higgledy-piggledy."

"Leksykograficzny" ma taki układ sylab co "higgledy-piggledy".

Right? It's a fun word to say,

Zabawne, prawda?

and I get to say it a lot.

Często go używam.

Now, one of the non-perks of being a lexicographer

Niestety, słowniki nie wywołują dobrych skojarzeń.

is that people don't usually have a kind of warm, fuzzy, snuggly image of the dictionary.

Niestety, słowniki nie wywołują dobrych skojarzeń.

Right? Nobody hugs their dictionaries.

Nikt ich nie przytula.

But what people really often think about the dictionary is, they think more like this.

Myśląc o słownikach...

Just to let you know, I do not have a lexicographical whistle.

Mała uwaga: nie mam policyjnego gwizdka

But people think that my job is to let the good words

Ludziom wydaje się jednak,

make that difficult left-hand turn into the dictionary,

że wpuszczamy do słowników dobre słowa

and keep the bad words out.

a zatrzymujemy złe.

But the thing is, I don't want to be a traffic cop.

Ale ja nie chcę być gliniarzem z drogówki.

For one thing, I just do not do uniforms.

Nie znoszę mundurów.

And for another, deciding what words are good

Poza tym, decydowanie, które słowa są dobre,

and what words are bad is actually not very easy.

a które złe, wcale nie jest łatwe ani przyjemne.

And it's not very fun. And when parts of your job are not easy or fun,

Kiedy praca nie jest łatwa ani przyjemna,

you kind of look for an excuse not to do them.

szukamy pretekstu, by jej nie wykonać.

So if I had to think of some kind of occupation

Dużo lepszą metaforą mojej pracy,

as a metaphor for my work, I would much rather be a fisherman.

byłby rybak.

I want to throw my big net into the deep, blue ocean of English

Chcę zarzucić sieć w olbrzymim oceanie języka angielskiego

and see what marvelous creatures I can drag up from the bottom.

i zobaczyć, co uda mi się wyłowić.

But why do people want me to direct traffic, when I would much rather go fishing?

Czemu ludzie chcą, bym kierowała ruchem, jeśli wolę być rybakiem?

Well, I blame the Queen.

To wina królowej Wiktorii.

Why do I blame the Queen?

Dlaczego?

Well, first of all, I blame the Queen because it's funny.

Po pierwsze dlatego, że to zabawne.

But secondly, I blame the Queen because

Po drugie, winię królową,

dictionaries have really not changed.

bo słowniki od tej pory prawie się nie zmieniły.

Our idea of what a dictionary is has not changed since her reign.

bo słowniki od tej pory prawie się nie zmieniły.

The only thing that Queen Victoria would not be amused by in modern dictionaries

Królowej Wiktorii nie podobałoby się tylko

is our inclusion of the F-word, which has happened

wulgarne słowo na F, które pojawia się

in American dictionaries since 1965.

w amerykańskich słownikach w 1965 roku.

So, there's this guy, right? Victorian era.

To ten facet. James Murray, pierwszy redaktor

James Murray, first editor of the Oxford English Dictionary.

Oksfordzkiego Słownika Języka Angielskiego.

I do not have that hat. I wish I had that hat.

Szkoda, że nie mam takiego kapelusza.

So he's really responsible for a lot of

Miał niby unowocześnić współczesne słowniki.

what we consider modern in dictionaries today.

Miał niby unowocześnić współczesne słowniki.

When a guy who looks like that, in that hat,

Jeśli facet, który tak wygląda - i nosi taki kapelusz -

is the face of modernity, you have a problem.

jest twarzą nowoczesności, to mamy problem.

And so, James Murray could get a job on any dictionary today.

Murray nawet dzisiaj mógłby dostać posadę przy tworzeniu słowników.

There'd be virtually no learning curve.

Bo niewiele się zmieniło.

And of course, a few of us are saying: okay, computers!

Część z nas oczywiście powie - komputery!

Computers! What about computers?

Komputery! Co z komputerami?

The thing about computers is, I love computers.

Osobiście uwielbiam komputery.

I mean, I'm a huge geek, I love computers.

Jestem komputerowym maniakiem.

I would go on a hunger strike before I let them take away Google Book Search from me.

Rozpoczęłabym strajk głodowy, gdyby ktoś odebrał mi Google Book Search.

But computers don't do much else other than

Ale komputery mogą jedynie

speed up the process of compiling dictionaries.

przyspieszyć tworzenie słowników.

They don't change the end result.

Nie zmieniają końcowego rezultatu.

Because what a dictionary is,

Słownik nadal jest

is it's Victorian design merged with a little bit of modern propulsion.

wiktoriańskim konstruktem ze współczesnym napędem.

It's steampunk. What we have is an electric velocipede.

Jak steampunk. Jak elektryczny welocyped.

You know, we have Victorian design with an engine on it. That's all!

Mamy po postu wiktoriańską konstrukcję z silnikiem. To wszystko!

The design has not changed.

Model się nie zmienił.

And OK, what about online dictionaries, right?

Co w takim razie ze słownikami internetowymi?

Online dictionaries must be different.

Muszą być przecież inne.

This is the Oxford English Dictionary Online, one of the best online dictionaries.

To Oksfordzki Słownik w wersji online, jeden z najlepszych.

This is my favorite word, by the way.

Na marginesie, moje ulubione słowo:

Erinaceous: pertaining to the hedgehog family; of the nature of a hedgehog.

Erinaceus: odnoszący się do rodziny jeżowatych.

Very useful word. So, look at that.

Bardzo użyteczne słowo!

Online dictionaries right now are paper thrown up on a screen.

Dziś słowniki online wyglądają jak papier przeniesiony na ekran.

This is flat. Look how many links there are in the actual entry: two!

Nudne. Ile linków znajduje się przy haśle - dwa!

Right? Those little buttons,

Prawda? Te małe przyciski

I had them all expanded except for the date chart.

wszystkie zostały rozszerzone poza listą dat.

So there's not very much going on here.

Niezbyt wiele się tutaj dzieje.

There's not a lot of clickiness.

Nie można za dużo sobie poklikać.

And in fact, online dictionaries replicate

Słowniki online powielają

almost all the problems of print, except for searchability.

prawie wszystkie problemy papierowych, poza wyszukiwaniem haseł.

And when you improve searchability,

Kiedy usprawni się wyszukiwanie haseł,

you actually take away the one advantage of print, which is serendipity.

odbierze się tym słownikom główną zaletę: szczęśliwy traf.

Serendipity is when you find things you weren't looking for,

Czyli odkrywanie przez przypadek czegoś, czego się nie szukało,

because finding what you are looking for is so damned difficult.

gdy znalezienie tego, czego się szuka, jest okropnie trudne.

So -- (Laughter) (Applause) -- now, when you think about this,

gdy znalezienie tego, czego się szuka, jest okropnie trudne. (Brawa)(Śmiech)

what we have here is a ham butt problem.

Tak naprawdę, mamy tu problem piętki szynki.

Does everyone know the ham butt problem?

Wiecie, o co chodzi?

Woman's making a ham for a big, family dinner.

Kobieta przygotowuje szynkę dla dużej rodziny.

She goes to cut the butt off the ham and throw it away,

Odcina piętkę i zamierza ją wyrzucić,

and she looks at this piece of ham and she's like,

ale patrzy na kawałek i myśli sobie,

"This is a perfectly good piece of ham. Why am I throwing this away?"

"To całkiem dobry kawałek szynki. Dlaczego go wyrzucać?"

She thought, "Well, my mom always did this."

Myśli: "Moja mama zawsze tak robiła".

So she calls up mom, and she says,

Dzwoni do mamy i pyta:

"Mom, why'd you cut the butt off the ham, when you're making a ham?"

"Mamo, czemu przyrządzając szynkę, zawsze odcinałaś piętkę?"

She says, "I don't know, my mom always did it!"

Mama: "Nie wiem, moja mama zawsze tak robiła".

So they call grandma, and grandma says,

Dzwoni do babci, a babcia mówi:

"My pan was too small!" (Laughter)

"Mój garnek był za mały!" (Śmiech)

So, it's not that we have good words and bad words.

Więc nie chodzi o to, że mamy ładne i brzydkie słowa.

We have a pan that's too small!

(Śmiech) Nasz garnek jest zbyt mały!

You know, that ham butt is delicious! There's no reason to throw it away.

Piętka szynki jest przecież pyszna! Nie ma powodu, by ją wyrzucać.

The bad words -- see, when people think about a place

Gdy ludzie myślą o jakimś miejscu

and they don't find a place on the map,

i nie mogą znaleźć go na mapie,

they think, "This map sucks!"

myślą: "Ta mapa jest beznadziejna!"

When they find a nightspot or a bar, and it's not in the guidebook,

Kiedy znajdą klub lub bar, którego nie ma w przewodniku,

they're like, "Ooh, this place must be cool! It's not in the guidebook."

myślą: "To miejsce musi być super! Nie ma go w przewodniku".

When they find a word that's not in the dictionary, they think,

Kiedy trafią na słowo, którego nie ma w słowniku, myślą:

"This must be a bad word." Why? It's more likely to be a bad dictionary.

"To musi być brzydkie słowo". Dlaczego? Raczej mają zły słownik.

Why are you blaming the ham for being too big for the pan?

Dlaczego obwinia się szynkę, gdy garnek jest zbyt mały?

So, you can't get a smaller ham.

Nie możemy dostać jednak mniejszej szynki.

The English language is as big as it is.

Język angielski jest, jaki jest.

So, if you have a ham butt problem,

Więc jeśli myślimy o problemie piętki szynki

and you're thinking about the ham butt problem,

Więc jeśli myślimy o problemie piętki szynki

the conclusion that it leads you to is inexorable and counterintuitive:

wniosek jest nieubłagany i nieintuicyjny:

paper is the enemy of words.

papier jest wrogiem słów.

How can this be? I mean, I love books. I really love books.

Jak to? Przecież kocham książki.

Some of my best friends are books.

Należą do moich najlepszych przyjaciół.

But the book is not the best shape for the dictionary.

Jednak książka nie jest najlepszą formą dla słownika.

Now they're going to think "Oh, boy.

Ludzie pewnie pomyślą: "Ojejku,

People are going to take away my beautiful, paper dictionaries?"

zabiorą mi piękne, papierowe słowniki?"

No. There will still be paper dictionaries.

Nie. Papierowe słowniki nadal będą istniały.

When we had cars -- when cars became the dominant mode of transportation,

Gdy samochody stały się głównym środkiem transportu,

we didn't round up all the horses and shoot them.

nie wystrzelaliśmy koni.

You know, there're still going to be paper dictionaries,

Wciąż będziemy mieli książkowe słowniki,

but it's not going to be the dominant dictionary.

ale nie będą już najważniejsze.

The book-shaped dictionary is not going to be the only shape

Książki nie będą już jedyną formą słowników.

dictionaries come in. And it's not going to be

I nie będą także

the prototype for the shapes dictionaries come in.

prototypami dla nowopowstających słowników.

So, think about it this way: if you've got an artificial constraint,

Jeśli istnieje sztuczne ograniczenie,

artificial constraints lead to

prowadzi do arbitralnych definicji,

arbitrary distinctions and a skewed worldview.

wypacza nasz światopogląd

What if biologists could only study animals

Co by było, gdyby biologowie mogli badać tylko te zwierzęta,

that made people go, "Aww." Right?

które wszystkich zachwycają?

What if we made aesthetic judgments about animals,

A gdybyśmy oceniali zwierzęta pod względem estetycznym

and only the ones we thought were cute were the ones that we could study?

i mogli badać tylko te milutkie?

We'd know a whole lot about charismatic megafauna,

Wiedzielibyśmy mnóstwo o najpopularniejszych ssakach

and not very much about much else.

i niewiele na temat innych zwierząt.

And I think this is a problem.

Myślę, że to właśnie jest problemem.

I think we should study all the words,

Powinniśmy badać wszystkie słowa,

because when you think about words, you can make beautiful expressions

bo możemy tworzyć piękne zwroty

from very humble parts.

ze skromnych części.

Lexicography is really more about material science.

Leksykografia dotyczy w dużej mierze badania materiału.

We are studying the tolerances of the materials

Badamy tolerancję materiałów,

that you use to build the structure of your expression:

używanych przy tworzeniu struktur wypowiedzi

your speeches and your writing. And then, often people say to me,

mowy i pisma. Często ludzie pytają mnie:

"Well, OK, how do I know that this word is real?"

"Dobrze, ale skąd mam wiedzieć, że to słowo jest prawdziwe?"

They think, "OK, if we think words are the tools

Myślą: "OK, jeśli słowa są narzędziami,

that we use to build the expressions of our thoughts,

których używamy do wyrażania naszych myśli,

how can you say that screwdrivers are better than hammers?

to jak można twierdzić, że śrubokręty są lepsze niż młotki?

How can you say that a sledgehammer is better than a ball-peen hammer?"

Albo, że młot oburęczny jest lepszy od młotka z noskiem kulistym?

They're just the right tools for the job.

To po prostu dobre narzędzia do wykonania tej pracy".

And so people say to me, "How do I know if a word is real?"

Więc ludzie pytają, skąd wiem, że słowo jest prawdziwe?

You know, anybody who's read a children's book

Czytelnicy książek dla dzieci

knows that love makes things real.

wiedzą, że dzięki miłości wszystko jest możliwe.

If you love a word, use it. That makes it real.

Jeśli kochasz jakieś słowo, używaj go, a stanie się prawdziwe.

Being in the dictionary is an artificial distinction.

Jeśli kochasz jakieś słowo, używaj go, a stanie się prawdziwe.

It doesn't make a word any more real than any other way.

Słowa w słownikach nie są bardziej prawdziwe niż inne.

If you love a word, it becomes real.

Jeśli kocha się jakieś słowo, staje się prawdziwe.

So if we're not worrying about directing traffic,

Więc, jeśli nie zawracamy sobie głowy kierowaniem ruchem,

if we've transcended paper, if we are worrying less

jeśli wznosimy się ponad papier, jeśli martwimy się mniej

about control and more about description,

o kontrolę, a bardziej o opis,

then we can think of the English language

wtedy myślimy o języku angielskim

as being this beautiful mobile.

jak o tej cudownej zabawce dla dzieci.

And any time one of those little parts of the mobile changes,

Ilekroć któraś z tych maleńkich części zostaje poruszona

is touched, any time you touch a word,

to, jak byś użył jakiegoś słowa;

you use it in a new context, you give it a new connotation,

używasz go w nowym kontekście, zyskuje nowe konotacje.

you verb it, you make the mobile move.

Robisz z niego czasownik, poruszyłeś elementem.

You didn't break it. It's just in a new position,

Nie niszczymy słowa, ustawiamy je tylko w nowej pozycji,

and that new position can be just as beautiful.

może być równie wspaniała jak poprzednia.

Now, if you're no longer a traffic cop --

Więc nie jesteś już policjantem z drogówki...

the problem with being a traffic cop is

Problemem jest, że gdy na skrzyżowaniu znajdzie się zbyt wielu policjantów,

there can only be so many traffic cops in any one intersection,

Problemem jest, że gdy na skrzyżowaniu znajdzie się zbyt wielu policjantów,

or the cars get confused. Right?

kierowcy są zdezorientowani...

But if your goal is no longer to direct the traffic,

Jeśli jednak nie chcemy kierować już ruchem,

but maybe to count the cars that go by, then more eyeballs are better.

ale dajmy na to liczyć samochody, przyda się więcej par oczu.

You can ask for help!

Można poprosić o pomoc!

If you ask for help, you get more done. And we really need help.

Można wtedy więcej zrobić.

Library of Congress: 17 million books,

Biblioteka Kongresu USA: 17 mln książek.

of which half are in English.

Połowa w języku angielskim.

If only one out of every 10 of those books

Jeśli tylko w jednej książce na dziesięć

had a word that's not in the dictionary in it,

znajduje się słowo, którego nie ma w słowniku,

that would be equivalent to more than two unabridged dictionaries.

to z tych słów można stworzyć dwa wielkie słowniki.

And I find an un-dictionaried word --

A trafiam na niezesłownikowane słowa,

a word like "un-dictionaried," for example --

jak na przykład "niezesłownikowany",

in almost every book I read. What about newspapers?

prawie w każdej książce, którą czytam. A co z gazetami?

Newspaper archive goes back to 1759,

Archiwa gazet sięgają 1759 roku.

58.1 million newspaper pages. If only one in 100

58,1 mln stron gazet. Jeśli choć jedna na sto

of those pages had an un-dictionaried word on it,

zawierałaby słowo, którego nie ma w słowniku,

it would be an entire other OED.

powstałby kolejny Słownik Oksfordzki,

That's 500,000 more words. So that's a lot.

500 000 kolejnych słów. Bardzo dużo.

And I'm not even talking about magazines. I'm not talking about blogs --

Nie wspominam już nawet o magazynach czy blogach

and I find more new words on BoingBoing in a given week

na BoingBoing znajduję w tygodniu więcej nowych słów

than I do Newsweek or Time.

niż w Newsweeku czy Time'sie.

There's a lot going on there.

Dużo się tam dzieje.

And I'm not even talking about polysemy,

Nie mówiąc o polisemii,

which is the greedy habit some words have of taking

która jest przywarą chciwych słów,

more than one meaning for themselves.

mających więcej niż jedno znaczenie.

So if you think of the word "set," a set can be a badger's burrow,

Na przykład angielskie słowo "set" może oznaczać norę borsuka,

a set can be one of the pleats in an Elizabethan ruff,

lub plisy w elżbietańskiej krezie,

and there's one numbered definition in the OED.

a Słowniku Oksfordzki zawiera jedną definicję.

The OED has 33 different numbered definitions for set.

W słowniku tym znaleźć można 33 różne definicje słowa "set".

Tiny, little word, 33 numbered definitions.

Maleńkie słówko, 33 definicje.

One of them is just labeled "miscellaneous technical senses."

Jedna z nich to "różne znaczenia techniczne".

Do you know what that says to me?

Co mi to mówi?

That says to me, it was Friday afternoon and somebody wanted to go down the pub. (Laughter)

Że w piątkowe popołudnie ktoś chciał pójść do pubu.

That's a lexicographical cop out,

To leksykograficzny wykręt,

to say, "miscellaneous technical senses."

"różne znaczenia techniczne".

So, we have all these words, and we really need help!

Więc mamy te wszystkie słowa i potrzebujemy pomocy!

And the thing is, we could ask for help --

Moglibyśmy poprosić o pomoc,

asking for help's not that hard.

to nie takie trudne.

I mean, lexicography is not rocket science.

Leksykografia to nie astronautyka.

See, I just gave you a lot of words and a lot of numbers,

Właśnie podałam wam mnóstwo słów i liczb,

and this is more of a visual explanation.

a to bardziej wizualne wytłumaczenie.

If we think of the dictionary as being the map of the English language,

Jeśli pomyślimy o słowniku jako o mapie języka angielskiego,

these bright spots are what we know about,

to te białe pola oznaczają to, co znamy

and the dark spots are where we are in the dark.

a czarne pola to, co nieznane.

If that was the map of all the words in American English, we don't know very much.

Jeśli byłaby to mapa wszystkich słów, to widać, że nie wiemy zbyt dużo.

And we don't even know the shape of the language.

Nie znamy nawet kształtu języka.

If this was the dictionary -- if this was the map of American English --

Jeśli byłaby to mapa amerykańskiego angielskiego

look, we have a kind of lumpy idea of Florida,

spójrzcie, widzimy nierówną Florydę,

but there's no California!

ale nie ma Kalifornii!

We're missing California from American English.

Brakuje nam Kalifornii w amerykańskim angielskim.

We just don't know enough, and we don't even know that we're missing California.

Nie wiemy nawet, że brakuje nam Kalifornii.

We don't even see that there's a gap on the map.

Nie widzimy luki na mapie.

So again, lexicography is not rocket science.

Jak wspominałam, leksykografia to nie astronautyka.

But even if it were, rocket science is being done

Astronautyką zresztą też

by dedicated amateurs these days. You know?

zajmują się dziś amatorzy-pasjonaci.

It can't be that hard to find some words!

Znajdowanie słów nie może być przecież aż tak trudne!

So, enough scientists in other disciplines

Naukowcy w innych dziedzinach

are really asking people to help, and they're doing a good job of it.

dobrze wykorzystują pomoc amatorów.

For instance, there's eBird, where amateur birdwatchers

Na przykład eBird, gdzie obserwatorzy ptaków

can upload information about their bird sightings.

mogą zamieszczać informacje o zaobserwowanych ptakach.

And then, ornithologists can go

Później ornitolodzy mogą wykorzystać te informacje,

and help track populations, migrations, etc.

by śledzić populacje, migracje itd.

And there's this guy, Mike Oates. Mike Oates lives in the U.K.

Na przykład Mike Oates z Wielkiej Brytanii.

He's a director of an electroplating company.

Jest dyrektorem firmy zajmującej się galwanotechniką.

He's found more than 140 comets.

Znalazł ponad 140 komet.

He's found so many comets, they named a comet after him.

Jedna z nich została nazwana na jego cześć.

It's kind of out past Mars. It's a hike.

Znajduje się zaraz za Marsem - rzut kamieniem.

I don't think he's getting his picture taken there anytime soon.

Ale chyba nie szybko zrobi sobie tam zdjęcie.

But he found 140 comets without a telescope.

Co nie zmienia faktu, że znalazł 140 komet bez teleskopu.

He downloaded data from the NASA SOHO satellite,

Ściągnął dane z satelity NASA SOHO

and that's how he found them.

i tak właśnie znalazł komety.

If we can find comets without a telescope,

Jeśli możemy znaleźć komety bez teleskopu,

shouldn't we be able to find words?

czy nie powinniśmy umieć znajdywać słów?

Now, y'all know where I'm going with this.

Wiecie dokąd zmierzam.

Because I'm going to the Internet, which is where everybody goes.

Oczywiście do Internetu, bo każdy do niego zmierza.

And the Internet is great for collecting words,

Jest niezastąpiony w zbieraniu słów,

because the Internet's full of collectors.

bo pełen jest kolekcjonerów.

And this is a little-known technological fact about the Internet,

Mało kto o tym wie,

but the Internet is actually made up of words and enthusiasm.

ale Internet jest stworzony ze słów i entuzjazmu.

And words and enthusiasm actually happen to be

A słowa i entuzjazm to właśnie

the recipe for lexicography. Isn't that great?

przepis na leksykografię. Czyż to nie wspaniałe?

So there are a lot of really good word-collecting sites out there right now,

Istnieje mnóstwo dobrych stron do zbierania słów,

but the problem with some of them is that they're not scientific enough.

ale niektóre z nich nie są dość naukowe.

They show the word, but they don't show any context.

Pokazują słowo, ale nie pokazują kontekstu:

Where did it come from? Who said it?

Skąd pochodzi? Kto je wypowiedział?

What newspaper was it in? What book?

W jakiej gazecie się ukazało? W której książce?

Because a word is like an archaeological artifact.

Słowo jest jak archeologiczny artefakt.

If you don't know the provenance or the source of the artifact,

Jeśli nie zna się pochodzenia lub źródła artefaktu,

it's not science, it's a pretty thing to look at.

to nie jest to nauka, lecz jedynie ładny przedmiot.

So a word without its source is like a cut flower.

Słowo bez źródła jest jak ścięty kwiat.

You know, it's pretty to look at for a while, but then it dies.

Przez jakiś czas pięknie wygląda, a potem umiera.

It dies too fast.

Umiera zbyt szybko

So, this whole time I've been saying,

Cały czas więc powtarzam:

"The dictionary, the dictionary, the dictionary, the dictionary."

"słownik, słownik, słownik, słownik".

Not "a dictionary," or "dictionaries." And that's because,

Nie "jakiś słownik", czy "słowniki". A oto dlaczego:

well, people use the dictionary to stand for the whole language.

ludzie uważają, że słownik reprezentuje cały język.

They use it synecdochically.

Używają go synekdochicznie.

And one of the problems of knowing a word like "synecdochically"

Gdy zna się takie słowo jak "synekdochicznie",

is that you really want an excuse to say "synecdochically."

szuka się pretekstu, by go użyć.

This whole talk has just been an excuse to get me to the point

Cały ten wykład był pretekstem,

where I could say "synecdochically" to all of you.

bym mogła użyć słowa "synekdochicznie".

So I'm really sorry. But when you use a part of something --

Więc przepraszam. Gdy używamy części czegoś do wyrażenia całości,

like the dictionary is a part of the language,

na przykład słownik jako część języka,

or a flag stands for the United States, it's a symbol of the country --

lub flaga USA, jako symbol państwa,

then you're using it synecdochically.

jest to synekdocha.

But the thing is, we could make the dictionary the whole language.

Właściwie moglibyśmy sprawić, by cały język był słownikiem.

If we get a bigger pan, then we can put all the words in.

Gdy będziemy mieli większy garnek, to zmieszczą się w nim wszystkie słowa

We can put in all the meanings.

Wszystkie znaczenia i sensy.

Doesn't everyone want more meaning in their lives?

Czyż nie chcemy wprowadzić więcej sensu w nasze życie?

And we can make the dictionary not just be a symbol of the language --

Możemy sprawić, że słownik nie będzie jedynie symbolem języka,

we can make it be the whole language.

może być całym językiem.

You see, what I'm really hoping for is that my son,

Mam nadzieję, że mój syn,

who turns seven this month -- I want him to barely remember

który w tym miesiącu kończy siedem lat,

that this is the form factor that dictionaries used to come in.

nie będzie już pamiętał, że tak kiedyś.

This is what dictionaries used to look like.

wyglądały słowniki.

I want him to think of this kind of dictionary as an eight-track tape.

Ten rodzaj słownika będzie dla niego niczym taśma magnetyczna.

It's a format that died because it wasn't useful enough.

Format, który umarł, bo nie był dość użyteczny.

It wasn't really what people needed.

To nie tego potrzebowali ludzie.

And the thing is, if we can put in all the words,

Jeśli zmieścimy wszystkie słowa w garnku,

no longer have that artificial distinction between good and bad,

zatrą się różnice między dobrymi a złymi,

we can really describe the language like scientists.

opiszemy język w sposób naukowy.

We can leave the aesthetic judgments to the writers and the speakers.

Oceny estetyczne zostawimy pisarzom i mówcom.

If we can do that, then I can spend all my time fishing,

Ja wówczas będę mogła wędkować

and I don't have to be a traffic cop anymore.

i nie będę już musiała kierować ruchem.

Thank you very much for your kind attention.

Bardzo dziękuję za uwagę.