Deborah Rhodes: A tool that finds 3x more breast tumors, and why it's not available to you

62,064 views

2011-01-06 ・ TED


New videos

Deborah Rhodes: A tool that finds 3x more breast tumors, and why it's not available to you

62,064 views ・ 2011-01-06

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Magda Duffy Korekta: Weronika Łabaj
00:15
There are two groups of women
0
15260
3000
Są dwie grupy kobiet
00:18
when it comes to screening mammography --
1
18260
2000
w kontekście badań mammograficznych --
00:20
women in whom mammography works very well
2
20260
3000
kobiety, u których mammografia świetnie się sprawdza
00:23
and has saved thousands of lives
3
23260
2000
i ratuje tysiące istnień,
00:25
and women in whom it doesn't work well at all.
4
25260
4000
oraz kobiety, u których wcale się nie sprawdza.
00:29
Do you know which group you're in?
5
29260
3000
Czy wiecie, do której grupy należycie?
00:32
If you don't, you're not alone.
6
32260
2000
Jeśli nie, to nie jesteście same.
00:34
Because the breast has become
7
34260
2000
Piersi stały się
00:36
a very political organ.
8
36260
3000
bardzo upolitycznionym narządem.
00:39
The truth has become lost
9
39260
2000
Prawda zaginęła
00:41
in all the rhetoric
10
41260
2000
pośród potoków słów
00:43
coming from the press, politicians,
11
43260
2000
produkowanych przez prasę, polityków,
00:45
radiologists
12
45260
2000
radiologów
00:47
and medical imaging companies.
13
47260
2000
i producentów sprzętu do obrazowania medycznego.
00:49
I will do my best this morning
14
49260
2000
Postaram się dziś opowiedzieć wam,
00:51
to tell you what I think is the truth.
15
51260
3000
gdzie moim zdaniem leży prawda.
00:54
But first, my disclosures.
16
54260
3000
Ale najpierw trochę o mnie.
00:57
I am not a breast cancer survivor.
17
57260
2000
Nie miałam raka piersi.
00:59
I'm not a radiologist.
18
59260
2000
Nie jestem radiologiem.
01:01
I don't have any patents,
19
61260
2000
Nie jestem właścicielką żadnego patentu
01:03
and I've never received any money from a medical imaging company,
20
63260
3000
i nigdy nie otrzymałam pieniędzy od producenta sprzętu do obrazowania.
01:06
and I am not seeking your vote.
21
66260
3000
Nie ubiegam się o wasze głosy.
01:09
(Laughter)
22
69260
2000
(śmiech)
01:11
What I am
23
71260
2000
Jestem za to
01:13
is a doctor of internal medicine
24
73260
2000
internistką,
01:15
who became passionately interested in this topic
25
75260
2000
która zainteresowała się głęboko tym tematem
01:17
about 10 years ago
26
77260
2000
jakieś 10 lat temu,
01:19
when a patient asked me a question.
27
79260
3000
kiedy pacjentka zadała mi pewne pytanie.
01:23
She came to see me
28
83260
2000
Zgłosiła się na wizytę
01:25
after discovering a breast lump.
29
85260
2000
po odkryciu guzka w piersi.
01:27
Her sister had been diagnosed with breast cancer
30
87260
3000
U jej siostry zdiagnozowano raka piersi
01:30
in her 40s.
31
90260
2000
po 40 roku życia.
01:32
She and I were both very pregnant at that time,
32
92260
3000
Obie byłyśmy wtedy w zaawansowanej ciąży
01:35
and my heart just ached for her,
33
95260
2000
i naprawdę jej współczułam
01:37
imagining how afraid she must be.
34
97260
3000
wyobrażając sobie jak się boi.
01:40
Fortunately, her lump proved to be benign.
35
100260
3000
Na szczęście guzek był łagodny.
01:43
But she asked me a question:
36
103260
2000
Ale ona spytała
01:45
how confident was I
37
105260
2000
jaką miałam pewność,
01:47
that I would find a tumor early on her mammogram
38
107260
2000
że znajdę guzek odpowiednio wcześnie
01:49
if she developed one?
39
109260
2000
gdyby się rozwinął?
01:51
So I studied her mammogram,
40
111260
2000
Obejrzałam jej mammogram
01:53
and I reviewed the radiology literature,
41
113260
2000
i zapoznałam się z literaturą radiologiczną
01:55
and I was shocked to discover
42
115260
2000
i z szokiem odkryłam,
01:57
that, in her case,
43
117260
2000
że w jej przypadku,
01:59
our chances of finding a tumor early on the mammogram
44
119260
2000
szanse wczesnego wykrycia guzka na mammogramie
02:01
were less than the toss of a coin.
45
121260
3000
były mniejsze niż gdybyśmy rzuciły monetą.
02:04
You may recall a year ago
46
124260
2000
Może pamiętacie, jak rok temu
02:06
when a firestorm erupted
47
126260
2000
przetoczyła się burza,
02:08
after the United States Preventive Services Task Force
48
128260
4000
po tym jak amerykański Zespół ds. Profilaktyki Zdrowotnej
02:12
reviewed the world's mammography screening literature
49
132260
3000
zapoznawszy się ze światową literaturą na temat mammografii
02:15
and issued a guideline
50
135260
2000
wydał rekomendację
02:17
recommending against screening mammograms
51
137260
3000
odradzającą badania mammograficzne
02:20
in women in their 40s.
52
140260
2000
u kobiet pomiędzy 40 a 49 rokiem życia.
02:22
Now everybody rushed to criticize the Task Force,
53
142260
3000
Oczywiście wszyscy ich skrytykowali,
02:25
even though most of them weren't in anyway familiar
54
145260
2000
mimo że nie mieli bladego pojęcia
02:27
with the mammography studies.
55
147260
3000
o badaniach na temat mammografii.
02:30
It took the Senate just 17 days
56
150260
2000
Wystarczyło 17 dni by Senat
02:32
to ban the use of the guidelines
57
152260
2000
zakazał wykorzystania tej rekomendacji
02:34
in determining insurance coverage.
58
154260
3000
przy ustalaniu wysokości ubezpieczeń.
02:38
Radiologists were outraged
59
158260
2000
Radiolodzy byli rozwścieczeni
02:40
by the guidelines.
60
160260
2000
tymi wytycznymi.
02:42
The pre-eminent mammographer in the United States
61
162260
2000
Największy ekspert ds. mammografii w USA
02:44
issued the following quote
62
164260
2000
udzielił następującej wypowiedzi
02:46
to the Washington Post.
63
166260
3000
dla Washington Post.
02:49
The radiologists were, in turn, criticized
64
169260
3000
Z drugiej strony skrytykowano radiologów
02:52
for protecting their own financial self-interest.
65
172260
3000
za ochronę własnych interesów finansowych.
02:55
But in my view,
66
175260
2000
Ale moim zdaniem
02:57
the radiologists are heroes.
67
177260
2000
radiolodzy są bohaterami.
02:59
There's a shortage of radiologists
68
179260
2000
Zbyt mało jest radiologów
03:01
qualified to read mammograms,
69
181260
2000
wykwalifikowanych do interpretacji mammogramów,
03:03
and that's because mammograms are one of the most complex
70
183260
3000
ponieważ mammografia należy do najbardziej skomplikowanych
03:06
of all radiology studies to interpret,
71
186260
3000
badań radiologicznych do interpretacji
03:09
and because radiologists
72
189260
2000
oraz ponieważ radiolodzy
03:11
are sued more often
73
191260
2000
są pozywani częściej
03:13
over missed breast cancer
74
193260
2000
za przeoczenie raka piersi
03:15
than any other cause.
75
195260
2000
niż z jakiegokolwiek innego powodu.
03:17
But that very fact is telling.
76
197260
3000
Ale już sam ten fakt jest znaczący.
03:20
Where there is this much legal smoke,
77
200260
3000
Jeśli jest tak dużo prawnego dymu,
03:23
there is likely to be some fire.
78
203260
3000
prawdopodobnie jest i ogień.
03:26
The factor most responsible for that fire
79
206260
3000
Za ten ogień w głównej mierze odpowiada
03:29
is breast density.
80
209260
2000
gęstość piersi
03:33
Breast density refers to the relative amount of fat --
81
213260
2000
czyli stosunek ilości tkanki tłuszczowej --
03:35
pictured here in yellow --
82
215260
2000
przedstawionej tu w kolorze żółtym --
03:37
versus connective and epithelial tissues --
83
217260
2000
do ilości tkanek łącznej i nabłonkowej --
03:39
pictured in pink.
84
219260
2000
oznaczonych kolorem różowym.
03:41
And that proportion
85
221260
2000
Proporcja ta
03:43
is primarily genetically determined.
86
223260
2000
jest determinowana głównie genetycznie.
03:45
Two-thirds of women in their 40s
87
225260
2000
2/3 kobiet między 40 a 50 rokiem życia
03:47
have dense breast tissue,
88
227260
2000
ma gęsto utkane piersi
03:49
which is why mammography doesn't work as well in them.
89
229260
3000
i dlatego mammografia się u nich nie sprawdza.
03:52
And although breast density generally declines with age,
90
232260
3000
Wprawdzie gęstość piersi zazwyczaj spada z wiekiem,
03:55
up to a third of women
91
235260
2000
ale nawet u 1/3 kobiet
03:57
retain dense breast tissue
92
237260
2000
tkanka piersi zachowuje gęstość
03:59
for years after menopause.
93
239260
3000
przez całe lata po menopauzie.
04:03
So how do you know if your breasts are dense?
94
243260
3000
Skąd wiadomo czy ma się gęsto utkane piersi?
04:06
Well, you need to read the details
95
246260
2000
Trzeba dokładnie przeczytać
04:08
of your mammography report.
96
248260
2000
opis swojego badania mammograficznego.
04:10
Radiologists classify breast density
97
250260
2000
Radiolodzy opisują gęstość piersi
04:12
into four categories
98
252260
2000
za pomocą czterech kategorii
04:14
based on the appearance of the tissue on a mammogram.
99
254260
3000
zależnie od obrazu na zdjęciu mammograficznym.
04:17
If the breast is less than 25 percent dense,
100
257260
3000
Jeśli gęsta tkanka zajmuje mniej niż 25 %
04:20
that's called fatty-replaced.
101
260260
2000
mówimy o sutku tłuszczowym.
04:22
The next category
102
262260
2000
Kolejna kategoria
04:24
is scattered fibroglandular densities,
103
264260
2000
zawiera punktowe zagęszczenia gruczołowe,
04:26
followed by heterogeneously dense
104
266260
2000
następna zagęszczenia niejednorodne,
04:28
and extremely dense.
105
268260
2000
aż do piersi bardzo gęstych.
04:30
And breasts that fall into these two categories
106
270260
2000
Piersi w tych dwóch kategoriach
04:32
are considered dense.
107
272260
2000
są uważane za gęste.
04:34
The problem with breast density
108
274260
2000
Problem polega na tym, że gęsta tkanka piersi
04:36
is that it's truly the wolf in sheep's clothing.
109
276260
3000
to prawdziwy wilk w owczej skórze.
04:39
Both tumors and dense breast tissue
110
279260
2000
Zarówno guzy jak i gęsta tkanka
04:41
appear white on a mammogram,
111
281260
3000
są białe na zdjęciu mammograficznym,
04:44
and the X-ray often can't distinguish between the two.
112
284260
3000
a badanie rentgenowskie często nie umożliwia rozróżnienia między nimi.
04:47
So it's easy to see this tumor
113
287260
2000
Tak więc łatwo dostrzec ten guz
04:49
in the upper part of this fatty breast.
114
289260
3000
w piersi o budowie tłuszczowej,
04:52
But imagine how difficult it would be
115
292260
2000
ale wyobraźcie sobie jak trudno byłoby
04:54
to find that tumor in this dense breast.
116
294260
3000
znaleźć ten sam guz w gęsto utkanej piersi.
04:57
That's why mammograms find
117
297260
2000
To dlatego mammografia wykrywa
04:59
over 80 percent of tumors in fatty breasts,
118
299260
3000
ponad 80 % guzów w sutkach tłuszczowych,
05:02
but as few as 40 percent in extremely dense breasts.
119
302260
3000
ale jedynie 40 % w bardzo gęsto utkanych.
05:05
Now it's bad enough that breast density
120
305260
2000
Wystarczyłoby to, że gęstość piersi
05:07
makes it hard to find a cancer,
121
307260
2000
utrudnia wykrycie raka,
05:09
but it turns out
122
309260
2000
ale okazuje się,
05:11
that it's also a powerful predictor
123
311260
2000
że jest to również znaczący czynnik
05:13
of your risk for breast cancer.
124
313260
2000
ryzyka wystąpienia raka piersi.
05:15
It's a stronger risk factor
125
315260
2000
To silniejszy czynnik ryzyka
05:17
than having a mother or a sister with breast cancer.
126
317260
3000
niż wystąpienie raka piersi u matki czy siostry.
05:20
At the time my patient posed this question to me,
127
320260
3000
W czasie kiedy pacjentka zadała mi to pytanie
05:23
breast density was an obscure topic
128
323260
2000
kwestia gęstości piersi była mało znana
05:25
in the radiology literature,
129
325260
2000
w literaturze radiologicznej
05:27
and very few women having mammograms,
130
327260
2000
i bardzo niewiele kobiet poddawanych badaniom mammograficznym,
05:29
or the physicians ordering them,
131
329260
2000
jak i lekarzy zlecających je,
05:31
knew about this.
132
331260
2000
była jej świadoma.
05:33
But what else could I offer her?
133
333260
2000
Ale co innego mogłam jej zaoferować?
05:36
Mammograms have been around since the 1960's,
134
336260
3000
Mammografia jest znana od lat 60. XX wieku.
05:39
and it's changed very little.
135
339260
2000
I niewiele się od tego czasu zmieniła.
05:41
There have been surprisingly few innovations,
136
341260
3000
Było zdumiewająco niewiele innowacji
05:44
until digital mammography was approved
137
344260
2000
przed zatwierdzeniem mammografii cyfrowej
05:46
in 2000.
138
346260
2000
w roku 2000.
05:48
Digital mammography is still an X-ray of the breast,
139
348260
3000
Mammografia cyfrowa to nadal zdjęcie rentgenowskie piersi,
05:51
but the images
140
351260
2000
ale obrazy
05:53
can be stored and manipulated digitally,
141
353260
2000
mogą być przechowywane i przetwarzane cyfrowo,
05:55
just like we can with a digital camera.
142
355260
3000
tak samo jak w przypadku cyfrowego aparatu fotograficznego.
05:58
The U.S. has invested
143
358260
2000
Stany Zjednoczone wyłożyły
06:00
four billion dollars
144
360260
2000
4 miliardy dolarów,
06:02
converting to digital mammography equipment,
145
362260
3000
na wdrożenie sprzętu do mammografii cyfrowej.
06:05
and what have we gained from that investment?
146
365260
3000
I jakie zyski przyniosła nam ta inwestycja?
06:08
In a study funded by over 25 million taxpayer dollars,
147
368260
4000
W badaniu, na które przeznaczono 25 mln dolarów podatników,
06:12
digital mammography was found
148
372260
2000
wykazano, że mammografia cyfrowa
06:14
to be no better over all
149
374260
2000
w ogólnym rozrachunku nie jest lepsza
06:16
than traditional mammography,
150
376260
2000
od tradycyjnej mamografii,
06:18
and in fact, it was worse in older women.
151
378260
3000
a nawet gorsza w przypadku starszych kobiet.
06:21
But it was better in one group,
152
381260
3000
Była jednak lepsza w jednej grupie,
06:24
and that was women under 50
153
384260
2000
mianowicie kobiet poniżej 50. roku życia
06:26
who were pre-menopausal and had dense breasts,
154
386260
3000
przed menopauzą i z gęsto utkanymi piersiami.
06:29
and in those women,
155
389260
2000
U tych kobiet,
06:31
digital mammography found twice as many cancers,
156
391260
3000
mammografia cyfrowa wykryła 2 razy więcej nowotworów,
06:34
but it still only found 60 percent.
157
394260
3000
nadal jednak było to jedynie 60%.
06:37
So digital mammography
158
397260
2000
Tak więc mammografia cyfrowa
06:39
has been a giant leap forward
159
399260
2000
jest wielkim krokiem naprzód
06:41
for manufacturers
160
401260
2000
dla producentów
06:43
of digital mammography equipment,
161
403260
2000
sprzętu do mammografii cyfrowej,
06:45
but it's been a very small step forward for
162
405260
2000
ale bardzo małym kroczkiem naprzód
06:47
womankind.
163
407260
2000
dla kobiet.
06:50
What about ultrasound?
164
410260
2000
A co z USG?
06:52
Ultrasound generates more biopsies
165
412260
2000
USG prowadzi do większej liczby niepotrzebnych biopsji
06:54
that are unnecessary relative to other technologies,
166
414260
2000
niż zastosowanie innych technologii,
06:56
so it's not widely used.
167
416260
3000
więc nie jest w powszechnym użyciu.
06:59
And MRI is exquisitely sensitive for finding tumors,
168
419260
3000
Rezonans magnetyczny doskonale wykrywa nowotwory
07:02
but it's also very expensive.
169
422260
3000
jest jednak bardzo drogi.
07:06
If we think about disruptive technology,
170
426260
3000
Jeśli pomyślimy o przełomowych innowacjach,
07:09
we see an almost ubiquitous pattern
171
429260
2000
ogólna tendencja jest taka,
07:11
of the technology getting smaller and less expensive.
172
431260
3000
że nowe technologie stają się coraz mniejsze i tańsze.
07:14
Think about iPods compared to stereos.
173
434260
3000
Pomyślcie o iPodach w porównaniu z wieżami stereo.
07:17
But it's the exact opposite in health care.
174
437260
3000
Ale w medycynie jest odwrotnie.
07:20
The machines get ever bigger
175
440260
2000
Maszyny stają się coraz większe
07:22
and ever more expensive.
176
442260
2000
i coraz droższe.
07:26
Screening the average young woman with an MRI
177
446260
3000
Badanie przeciętnej młodej kobiety rezonansem magnetycznym
07:29
is kind of like driving to the grocery store in a Hummer.
178
449260
3000
przypomina trochę wyprawę po bułki w półciężarówce.
07:33
It's just way too much equipment.
179
453260
2000
Po prostu za duży sprzęt.
07:35
One MRI scan
180
455260
2000
Jedno badanie rezonansem
07:37
costs 10 times what a digital mammogram costs.
181
457260
3000
kosztuje 10 razy więcej niż cyfrowy mammogram.
07:40
And sooner or later, we're going to have to accept the fact
182
460260
2000
Wcześniej czy później musimy pogodzić się z faktem,
07:42
that health care innovation
183
462260
2000
że innowacje w służbie zdrowia
07:44
can't always come at a much higher price.
184
464260
3000
nie mogą kosztować jeszcze więcej.
07:49
Malcolm Gladwell wrote an article in the New Yorker
185
469260
2000
Malcolm Gladwell napisał artykuł do New Yorkera
07:51
on innovation,
186
471260
2000
na temat innowacji,
07:53
and he made the case that scientific discoveries
187
473260
3000
w którym przekonywał, że odkrycia naukowe
07:56
are rarely the product of one individual's genius.
188
476260
4000
rzadko są produktem indywidualnego geniuszu.
08:00
Rather, big ideas can be orchestrated,
189
480260
3000
Przeciwnie, wielkie idee mogą wyniknąć
08:03
if you can simply gather
190
483260
2000
ze spotkania w jednym miejscu
08:05
people with different perspectives in a room
191
485260
2000
ludzi o różnych perspektywach
08:07
and get them to talk about things
192
487260
2000
i rozmowy na tematy,
08:09
that they don't ordinarily talk about.
193
489260
2000
o których normalnie się nie rozmawia.
08:11
It's like the essence of TED.
194
491260
3000
To jakby kwintesencja TED.
08:14
He quotes one innovator who says,
195
494260
2000
Autor przytacza słowa pewnego wynalazcy:
08:16
"The only time a physician and a physicist get together
196
496260
4000
"Jedyna okazja do spotkania lekarza i fizyka
08:20
is when the physicist gets sick."
197
500260
2000
jest wtedy, gdy fizyk się rozchoruje."
08:22
(Laughter)
198
502260
2000
(śmiech)
08:24
This makes no sense,
199
504260
2000
To bez sensu,
08:26
because physicians have all kinds of problems
200
506260
2000
przecież lekarze stykają się z najróżniejszymi problemami
08:28
that they don't realize have solutions.
201
508260
3000
i nie wiedzą, że istnieją dla nich rozwiązania.
08:31
And physicists have all kinds of solutions for things
202
511260
2000
Zaś fizycy dysponują najróżniejszymi rozwiązaniami dla spraw,
08:33
that they don't realize are problems.
203
513260
3000
których nie traktują jako problemy.
08:36
Now, take a look at this cartoon
204
516260
3000
Spójrzmy teraz na rysunek
08:39
that accompanied Gladwell's article,
205
519260
2000
ilustrujący artykuł Gladwella.
08:41
and tell me if you see something disturbing
206
521260
2000
Czy widzicie coś niepokojącego
08:43
about this depiction of innovative thinkers.
207
523260
3000
w tym portrecie innowacyjnych myślicieli?
08:46
(Laughter)
208
526260
2000
(śmiech)
08:48
So if you will allow me a little creative license,
209
528260
4000
Pozwólcie więc, że zmienię tu co nieco
08:52
I will tell you the story
210
532260
2000
i opowiem wam o zbiegu okoliczności,
08:54
of the serendipitous collision
211
534260
2000
który doprowadził do fortunnego zderzenia
08:56
of my patient's problem
212
536260
2000
problemu mojej pacjentki
08:58
with a physicist's solution.
213
538260
2000
z rozwiązaniem fizyka.
09:00
Shortly after her visit,
214
540260
2000
Wkrótce po jej wizycie
09:02
I was introduced to a nuclear physicist
215
542260
2000
poznałam fizyka jądrowego
09:04
at Mayo
216
544260
2000
z kliniki Mayo,
09:06
named Michael O'Conner,
217
546260
2000
nazywał się Michael O'Conner
09:08
who was a specialist in cardiac imaging,
218
548260
2000
i był specjalistą od obrazowania serca,
09:10
something I had nothing to do with.
219
550260
2000
dziedziny zupełnie mi obcej.
09:12
And he happened to tell me
220
552260
2000
Przypadkiem wspomniał
09:14
about a conference he'd just returned from in Israel,
221
554260
3000
o konferencji w Izraelu, z której właśnie wrócił,
09:17
where they were talking about a new type of gamma detector.
222
557260
3000
gdzie rozmawiano o nowym typie detektora gamma.
09:20
Now gamma imaging has been around for a long time
223
560260
2000
Gamma-kamery są znane od dość dawna
09:22
to image the heart,
224
562260
2000
i wykorzystywane do obrazowania serca,
09:24
and it had even been tried to image the breast.
225
564260
3000
próbowano nawet wykorzystać je do obrazowania gruczołu piersiowego.
09:27
But the problem was
226
567260
2000
Problem polegał na tym,
09:29
that the gamma detectors
227
569260
2000
że ówczesne detektory gamma
09:31
were these huge, bulky tubes,
228
571260
2000
to były takie duże, ciężkie rury,
09:33
and they were filled with these scintillating crystals,
229
573260
2000
wypełnione kryształami scyntylacyjnymi,
09:35
and you just couldn't get them close enough around the breast
230
575260
3000
i po prostu nie dało się umieścić ich wystarczająco blisko całej powierzchni piersi
09:38
to find small tumors.
231
578260
2000
by znaleźć małe guzy.
09:40
But the potential advantage was
232
580260
2000
Ale ich potencjalną zaletą było to,
09:42
that gamma rays, unlike X-rays,
233
582260
2000
że promienie gamma, w odróżnieniu od rentgenowskich,
09:44
are not influenced by breast density.
234
584260
3000
nie są czułe na gęstość piersi.
09:47
But this technology
235
587260
2000
Niemniej, przy użyciu tej technologii
09:49
could not find tumors when they're small,
236
589260
2000
nie dawało się wykryć małych zmian.
09:51
and finding a small tumor is critical for survival.
237
591260
3000
A wykrycie małego guza ma krytyczne znaczenie dla przeżycia.
09:54
If you can find a tumor
238
594260
2000
Jeśli uda się wykryć guz
09:56
when it's less than a centimeter,
239
596260
2000
o średnicy poniżej jednego centymetra,
09:58
survival exceeds 90 percent,
240
598260
2000
szanse na przeżycie są wyższe niż 90%,
10:00
but drops off rapidly
241
600260
2000
ale spadają gwałtownie
10:02
as tumor size increases.
242
602260
2000
w miarę jak guz rośnie.
10:05
But Michael told me about
243
605260
2000
Michael opowiedział mi
10:07
a new type of gamma detector that he'd seen,
244
607260
2000
o nowym typie detektora gamma
10:09
and this is it.
245
609260
2000
i oto on.
10:11
It's made
246
611260
2000
To nie jest
10:13
not of a bulky tube,
247
613260
2000
nieporęczna rura,
10:15
but of a thin layer of a semiconductor material
248
615260
3000
tylko cienka płytka wykonana z półprzewodnika,
10:18
that serves as the gamma detector.
249
618260
2000
która służy jako detektor promieni gamma.
10:20
And I started talking to him
250
620260
2000
Zaczęłam mu opowiadać
10:22
about this problem with breast density,
251
622260
2000
o problemie gęstości piersi i zrozumieliśmy,
10:24
and we realized that we might be able to get this detector
252
624260
3000
że może udałoby się umieścić ten detektor
10:27
close enough around the breast
253
627260
2000
wystarczająco blisko całej powierzchni piersi
10:29
to actually find small tumors.
254
629260
2000
by wykrywać małe nowotwory.
10:31
So after putting together
255
631260
2000
Tak więc połączyliśmy
10:33
a grid of these cubes with tape --
256
633260
3000
te płytki za pomocą taśmy izolacyjnej --
10:36
(Laughter)
257
636260
3000
(śmiech)
10:39
-- Michael hacked off the X-ray plate
258
639260
3000
-- Michael wyrwał płytę rentgenowską
10:42
of a mammography machine
259
642260
2000
ze starego mammografu,
10:44
that was about to be thrown out,
260
644260
2000
przeznaczonego na złom.
10:46
and we attached the new detector,
261
646260
3000
Podłączyliśmy nowy detektor
10:49
and we decided to call this machine
262
649260
2000
i postanowiliśmy nazwać tę technologię
10:51
Molecular Breast Imaging, or MBI.
263
651260
3000
molekularnym obrazowaniem piersi - MBI.
10:55
This is an image from our first patient.
264
655260
2000
Oto obraz uzyskany od pierwszej pacjentki.
10:57
And you can see, using the old gamma technology,
265
657260
2000
Używając tradycyjnej technologii gamma
10:59
that it just looked like noise.
266
659260
2000
uzyskaliśmy obraz przypominający szum.
11:01
But using our new detector,
267
661260
2000
Ale dzięki naszemu nowemu detektorowi,
11:03
we could begin to see the outline of a tumor.
268
663260
3000
zaczął wyłaniać się zarys guza.
11:06
So here we were, a nuclear physicist,
269
666260
2000
Oto więc my: fizyk jądrowy,
11:08
an internist,
270
668260
2000
internistka,
11:10
soon joined by Carrie Hruska, a biomedical engineer,
271
670260
3000
wkrótce dołączyła do nas Carrie Hruska, inżynier biomedyczny
11:13
and two radiologists,
272
673260
2000
i dwoje radiologów.
11:15
and we were trying to take on
273
675260
2000
Wspólnie przypuściliśmy atak
11:17
the entrenched world of mammography
274
677260
2000
na niewzruszoną twierdzę mammografii
11:19
with a machine that was held together by duct tape.
275
679260
3000
za pomocą maszyny sklejonej taśmą izolacyjną.
11:23
To say that we faced
276
683260
2000
Jeśli powiem, że spotkaliśmy się
11:25
high doses of skepticism
277
685260
2000
ze sporym sceptycyzmem
11:27
in those early years
278
687260
2000
w tym wczesnym okresie,
11:29
is just a huge understatement,
279
689260
2000
będzie to ogromnym niedopowiedzeniem.
11:31
but we were so convinced that we might be able to make this work
280
691260
3000
Ale wierzyliśmy, że nam się uda
11:34
that we chipped away with incremental modifications
281
694260
3000
i cierpliwie wprowadzaliśmy drobne poprawki
11:37
to this system.
282
697260
2000
do naszego systemu.
11:39
This is our current detector.
283
699260
2000
Oto nasz dzisiejszy detektor.
11:41
And you can see that it looks a lot different.
284
701260
2000
Jak widzicie, wygląda zupełnie inaczej.
11:43
The duct tape is gone,
285
703260
4000
Nie ma taśmy,
11:47
and we added a second detector on top of the breast,
286
707260
2000
dodaliśmy drugi detektor na górze,
11:49
which has further improved our tumor detection.
287
709260
3000
który poprawił wykrywalność guzów.
11:52
So how does this work?
288
712260
2000
Jak to działa?
11:54
The patient receives an injection of a radio tracer
289
714260
3000
Pacjentka dostaje zastrzyk zawierający znacznik radiologiczny,
11:57
that's taken up by rapidly proliferating tumor cells,
290
717260
3000
który jest pochłaniany przez szybko mnożące się komórki nowotworowe,
12:00
but not by normal cells,
291
720260
2000
ale nie przez normalne komórki.
12:02
and this is the key difference from mammography.
292
722260
3000
To zasadnicza różnica w porównaniu z mammografią.
12:05
Mammography relies on differences
293
725260
2000
Mammografia opiera się na różnicach w wyglądzie
12:07
in the appearance of the tumor from the background tissue,
294
727260
3000
między nowotworem a otaczającą tkanką,
12:10
and we've seen that those differences
295
730260
2000
a widzieliśmy, że te różnice
12:12
can be obscured in a dense breast.
296
732260
3000
mogą być słabo widoczne przy gęsto utkanych piersiach.
12:15
But MBI exploits
297
735260
2000
MBI zaś opiera się na
12:17
the different molecular behavior of tumors,
298
737260
3000
odmiennym molekularnym zachowaniu nowotworów
12:20
and therefore, it's impervious to breast density.
299
740260
3000
i działa niezależnie od gęstości piersi.
12:24
After the injection,
300
744260
2000
Po zastrzyku
12:26
the patient's breast is placed between the detectors.
301
746260
2000
pierś pacjentki jest umieszczana między detektorami.
12:28
And if you've ever had a mammogram --
302
748260
2000
Jeśli macie za sobą badanie mammograficzne,
12:30
if you're old enough to have had a mammogram --
303
750260
2000
jeśli jesteście w odpowiednim wieku --
12:32
you know what comes next:
304
752260
2000
wiecie co się wtedy dzieje:
12:34
pain.
305
754260
2000
BÓL.
12:36
You may be surprised to know
306
756260
2000
Może zdziwi was, jeśli powiem,
12:38
that mammography is the only radiologic study
307
758260
3000
że mammografia to jedyne badanie radiologiczne
12:41
that's regulated by federal law,
308
761260
2000
regulowane prawem federalnym
12:43
and the law requires
309
763260
2000
i prawo wymaga
12:45
that the equivalent of a 40-pound car battery
310
765260
3000
by odpowiednik akumulatora ważącego 20kg
12:48
come down on your breast during this study.
311
768260
3000
przygniatał pierś w trakcie badania.
12:52
But with MBI,
312
772260
2000
Ale w przypadku MBI
12:54
we use just light, pain-free compression.
313
774260
3000
stosujemy tylko lekki, bezbolesny nacisk.
12:57
(Applause)
314
777260
6000
(brawa)
13:03
And the detector
315
783260
2000
Następnie detektor
13:05
then transmits the image to the computer.
316
785260
2000
przekazuje obraz do komputera.
13:07
So here's an example.
317
787260
2000
Oto przykład.
13:09
You can see, on the right, a mammogram
318
789260
2000
Po lewej stronie mammogram,
13:11
showing a faint tumor,
319
791260
2000
widać na nim słaby zarys guza,
13:13
the edges of which are blurred by the dense tissue.
320
793260
2000
jego brzegi są zamazane przez gęstą tkankę.
13:15
But the MBI image shows that tumor much more clearly,
321
795260
3000
Na obrazie MBI natomiast ten sam guz jest znacznie lepiej widoczny,
13:18
as well as a second tumor,
322
798260
2000
widać też drugi guz,
13:20
which profoundly influence that patient's surgical options.
323
800260
3000
co znacznie ogranicza możliwości pacjentki w zakresie operacji
13:24
In this example, although the mammogram found one tumor,
324
804260
3000
W tym przypadku mammografia wykryła jeden guz,
13:27
we were able to demonstrate three discrete tumors --
325
807260
3000
a nam udało się znaleźć trzy --
13:30
one is small as three millimeters.
326
810260
2000
w tym jeden o średnicy zaledwie 3 mm.
13:33
Our big break came in 2004.
327
813260
3000
Przełom nastąpił w 2004 r.
13:38
After we had demonstrated that we could find small tumors,
328
818260
3000
Kiedy wykazaliśmy, że jesteśmy w stanie wykryć małe guzy,
13:41
we used these images
329
821260
2000
dołączyliśmy te zdjęcia
13:43
to submit a grant to the Susan G. Komen Foundation.
330
823260
3000
do wniosku o stypendium z Fundacji Susan G. Komen.
13:46
And we were elated when they took a chance
331
826260
3000
Byliśmy przeszczęśliwi, kiedy zdecydowali się zaufać
13:49
on a team of completely unknown investigators
332
829260
2000
grupie zupełnie nieznanych badaczy
13:51
and funded us to study
333
831260
2000
i dali nam fundusze na przebadanie
13:53
1,000 women with dense breasts,
334
833260
2000
1000 kobiet z gęsto utkanymi piersiami,
13:55
comparing a screening mammogram to an MBI.
335
835260
3000
porównując przesiewowe badania mammograficzne z MBI.
13:58
Of the tumors that we found,
336
838260
2000
Spośród nowotworów, które wykryliśmy,
14:00
mammography found
337
840260
2000
mammografia wykryła
14:02
only 25 percent of those tumors.
338
842260
3000
tylko 25%.
14:05
MBI found 83 percent.
339
845260
3000
MBI pozwoliło wykryć 83%.
14:08
Here's an example from that screening study.
340
848260
3000
Oto przykład z naszego badania przesiewowego.
14:11
The digital mammogram was read as normal
341
851260
2000
Cyfrowy mammogram zinterpretowano jako normalny
14:13
and shows lots of dense tissue,
342
853260
2000
widać dużą ilość gęstej tkanki,
14:15
but the MBI shows an area of intense uptake,
343
855260
3000
zaś MBI pokazuje obszar intensywnej absorpcji,
14:18
which correlated with a two-centimeter tumor.
344
858260
3000
odpowiadający 2-centymetrowemu guzowi.
14:21
In this case, a one-centimeter tumor.
345
861260
3000
W tym wypadku był to 1-centymetrowy guz.
14:24
And in this case,
346
864260
2000
Kolejny przypadek,
14:26
a 45-year-old medical secretary at Mayo,
347
866260
3000
45-letnia sekretarka medyczna z kliniki Mayo,
14:29
who had lost her mother to breast cancer when she was very young,
348
869260
3000
która straciła matkę przez raka piersi w bardzo młodym wieku,
14:32
wanted to enroll in our study.
349
872260
2000
chciała wziąć udział w naszym badaniu.
14:34
And her mammogram showed an area of very dense tissue,
350
874260
3000
Jej mammogram wykazał obszar bardzo gęstej tkanki,
14:37
but her MBI showed an area
351
877260
2000
zaś badanie MBI ujawniło obszar
14:39
of worrisome uptake,
352
879260
2000
niepokojącej absorpcji,
14:41
which we can also see on a color image.
353
881260
3000
który widzimy tutaj również w kolorze.
14:44
And this corresponded
354
884260
2000
Odpowiadał on
14:46
to a tumor the size of a golf ball.
355
886260
2000
guzowi wielkości piłki golfowej.
14:48
But fortunately it was removed
356
888260
2000
Na szczęście został usunięty
14:50
before it had spread to her lymph nodes.
357
890260
3000
zanim zajął jej węzły chłonne.
14:54
So now that we knew that this technology
358
894260
2000
Teraz, kiedy wiedzieliśmy, że ta technologia
14:56
could find three times more tumors in a dense breast,
359
896260
3000
umożliwia wykrycie 3 razy więcej guzów w gęstych piersiach,
14:59
we had to solve one very important problem.
360
899260
3000
musieliśmy rozwiązać jeden ważny problem:
15:02
We had to figure out how to lower the radiation dose,
361
902260
3000
obniżyć dawkę promieniowania.
15:05
and we have spent the last three years
362
905260
3000
Poświęciliśmy ostatnie 3 lata
15:08
making modifications to every aspect of the imaging system
363
908260
3000
na modyfikacje wszystkich elementów naszego systemu obrazowania,
15:11
to allow this.
364
911260
2000
aby to umożliwić.
15:13
And I'm very happy to report that we're now using a dose of radiation
365
913260
3000
Z radością mogę donieść, że obecnie używamy dawki promieniowania
15:16
that is equivalent to the effective dose
366
916260
2000
odpowiadającej skutecznej dawce
15:18
from one digital mammogram.
367
918260
2000
z jednego mammogramu cyfrowego.
15:20
And at this low dose, we're continuing this screening study,
368
920260
3000
Z nową niską dawką kontynuujemy nasze badania przesiewowe,
15:23
and this image from three weeks ago
369
923260
3000
a oto obraz sprzed 3 tygodni
15:26
in a 67-year-old woman
370
926260
2000
dla 67-letniej kobiety
15:28
shows a normal digital mammogram,
371
928260
2000
mammogram cyfrowy jest normalny,
15:30
but an MBI image
372
930260
2000
ale obraz MBI
15:32
showing an uptake that proved to be a large cancer.
373
932260
3000
pokazuje obszar absorpcji, który okazał się dużym nowotworem.
15:35
So this is not just young women that it's benefiting.
374
935260
3000
Więc nie tylko młode kobiety na tym skorzystają.
15:38
It's also older women with dense tissue.
375
938260
3000
Także starsze kobiety o gęstej tkance.
15:41
And we're now routinely using one-fifth the radiation dose
376
941260
3000
Obecnie rutynowo stosujemy 1/5 dawki promieniowania
15:44
that's used in any other type of gamma technology.
377
944260
3000
używanej w innych typach technologii gamma.
15:48
MBI generates four images per breast.
378
948260
3000
W badaniu MBI powstają 4 obrazy jednej piersi.
15:51
MRI generates over a thousand.
379
951260
3000
W renonansie MRI ponad 1000.
15:54
It takes a radiologist
380
954260
2000
Radiolog potrzebuje
15:56
years of specialty training
381
956260
2000
wielu lat specjalistycznych szkoleń,
15:58
to become expert in differentiating
382
958260
2000
by sprawnie odróżniać
16:00
the normal anatomic detail
383
960260
2000
normalne detale anatomiczne
16:02
from the worrisome finding.
384
962260
2000
od objawów niepokojących.
16:04
But I suspect even the non-radiologists in the room
385
964260
3000
Ale podejrzewam, że nawet nie-radiolodzy
16:07
can find the tumor on the MBI image.
386
967260
3000
są w stanie zlokalizować guz na obrazie MBI.
16:10
But this is why MBI
387
970260
2000
Ale właśnie dlatego technologia MBI
16:12
is so potentially disruptive --
388
972260
2000
zagraża istniejącemu porządkowi na rynku.
16:14
it's as accurate as MRI,
389
974260
2000
Jest tak dokładna jak rezonans,
16:16
it's far less complex to interpret,
390
976260
3000
znacznie prostsza w interpretacji
16:19
and it's a fraction of the cost.
391
979260
2000
i wielokrotnie tańsza.
16:21
But you can understand why there may be
392
981260
2000
Możecie sobie wyobrazić dlaczego
16:23
forces in the breast-imaging world
393
983260
2000
pewne siły w świecie obrazowania piersi
16:25
who prefer the status quo.
394
985260
3000
mogą preferować obecny stan rzeczy.
16:29
After achieving what we felt were remarkable results,
395
989260
3000
Po tym jak osiągnęliśmy coś naszym zdaniem niesamowitego,
16:32
our manuscript was rejected
396
992260
3000
nasz artykuł został odrzucony
16:35
by four journals.
397
995260
2000
przez 4 periodyki.
16:37
After the fourth rejection,
398
997260
2000
Po czwartej odmowie
16:39
we requested reconsideration of the manuscript,
399
999260
2000
zażądaliśmy ponownej recenzji artykułu,
16:41
because we strongly suspected
400
1001260
2000
ponieważ byliśmy przekonani,
16:43
that one of the reviewers who had rejected it
401
1003260
2000
że u jednego z recenzentów, który go odrzucił,
16:45
had a financial conflict of interest
402
1005260
2000
wystąpił konflikt interesów
16:47
in a competing technology.
403
1007260
3000
w związku z zaangażowaniem w konkurencyjną technologię.
16:50
Our manuscript was then accepted
404
1010260
2000
Wtedy nasz tekst został zaakceptowany
16:52
and will be published later this month
405
1012260
3000
i zostanie opublikowany pod koniec tego miesiąca
16:55
in the journal Radiology.
406
1015260
2000
w piśmie "Radiology".
16:57
(Applause)
407
1017260
8000
(brawa)
17:05
We still need to complete the screening study using the low dose,
408
1025260
3000
Musimy jeszcze zakończyć badania przesiewowe z użyciem niskich dawek,
17:08
and then our findings will need to be replicated
409
1028260
2000
a następnie nasze wyniki będą musiały zostać powtórzone
17:10
at other institutions,
410
1030260
2000
przez inne instytucje.
17:12
and this could take five or more years.
411
1032260
3000
To może potrwać 5 lat albo więcej.
17:15
If this technology is widely adopted,
412
1035260
3000
Jeśli ta technologia zostanie wdrożona na dużą skalę,
17:18
I will not benefit financially in any way,
413
1038260
3000
nie skorzystam na tym finansowo w żaden sposób.
17:21
and that is very important to me,
414
1041260
3000
To dla mnie bardzo ważne,
17:24
because it allows me to continue to tell you the truth.
415
1044260
3000
bo dzięki temu mogę nadal mówić wam prawdę.
17:28
But I recognize --
416
1048260
2000
Zdaję sobie jednak sprawę --
17:30
(Applause)
417
1050260
4000
(brawa)
17:34
I recognize that the adoption of this technology
418
1054260
3000
Zdaję sobie sprawę, że wdrożenie tej technologii
17:37
will depend as much on economic
419
1057260
2000
będzie zależało również od czynników
17:39
and political forces
420
1059260
2000
ekonomicznych oraz politycznych,
17:41
as it will on the soundness of the science.
421
1061260
3000
a nie jedynie od solidnych przesłanek naukowych.
17:44
The MBI unit has now been FDA approved,
422
1064260
3000
Sprzęt MBI uzyskał pozwolenie na wprowadzenie do obrotu,
17:47
but it's not yet widely available.
423
1067260
3000
ale nie jest jeszcze powszechnie dostępny.
17:50
So until something is available
424
1070260
2000
Zanim więc będzie dostępne rozwiązanie
17:52
for women with dense breasts,
425
1072260
2000
dla kobiet o gęsto utkanych piersiach,
17:54
there are things that you should know
426
1074260
2000
jest parę rzeczy, które powinnyście wiedzieć,
17:56
to protect yourself.
427
1076260
2000
aby o siebie zadbać.
17:58
First, know your density.
428
1078260
2000
Po pierwsze, trzeba znać swój stopień gęstości.
18:00
Ninety percent of women don't,
429
1080260
2000
90 % kobiet go nie zna,
18:02
and 95 percent of women don't know
430
1082260
2000
zaś 95 % kobiet nie wie,
18:04
that it increases your breast cancer risk.
431
1084260
3000
że jest on czynnikiem ryzyka raka piersi.
18:07
The State of Connecticut became the first and only state
432
1087260
3000
Stan Connecticut jest pierwszym i jedynym stanem,
18:10
to mandate that women receive notification
433
1090260
2000
w którym informowanie kobiet
18:12
of their breast density
434
1092260
2000
o gęstości ich piersi
18:14
after a mammogram.
435
1094260
3000
jest obowiązkowe przy mammografii.
18:17
I was at a conference of 60,000 people in breast-imaging
436
1097260
3000
Byłam na konferencji, gdzie zebrało się 60 tys. osób związanych z obrazowaniem piersi
18:20
last week in Chicago,
437
1100260
2000
w zeszłym tygodniu w Chicago.
18:22
and I was stunned that there was a heated debate
438
1102260
3000
Byłam zdumiona burzliwą dyskusją
18:25
as to whether we should be telling women
439
1105260
2000
na temat tego, czy należy informować kobiety
18:27
what their breast density is.
440
1107260
2000
o gęstości ich piersi.
18:29
Of course we should.
441
1109260
2000
Oczywiście, że należy.
18:31
And if you don't know, please ask your doctor
442
1111260
3000
Więc jeśli jej nie znacie, proszę spytajcie swojego lekarza
18:34
or read the details of your mammography report.
443
1114260
3000
lub przeczytajcie opis swojego badania mammograficznego.
18:37
Second, if you're pre-menopausal,
444
1117260
2000
Po drugie, jeśli jesteście przed menopauzą
18:39
try to schedule your mammogram
445
1119260
2000
starajcie się umawiać na badanie mammograficzne
18:41
in the first two weeks of your menstrual cycle,
446
1121260
2000
w pierwszych 2 tygodniach cyklu miesiączkowego,
18:43
when breast density is relatively lower.
447
1123260
3000
kiedy gęstość piersi jest relatywnie niższa.
18:46
Third, if you notice a persistent change in your breast,
448
1126260
3000
Po trzecie, jeśli zauważycie utrzymującą się zmianę w piersi,
18:49
insist on additional imaging.
449
1129260
3000
domagajcie się dodatkowych badań obrazowych.
18:52
And fourth and most important,
450
1132260
2000
A po czwarte, najważniejsze,
18:54
the mammography debate will rage on,
451
1134260
3000
dyskusje o mammografii mogą ciągnąć się w nieskończoność,
18:57
but I do believe that all women 40 and older
452
1137260
3000
ale ja wierzę, że wszystkie kobiety powyżej 40 roku życia
19:00
should have an annual mammogram.
453
1140260
2000
powinny co roku poddawać się mammografii.
19:02
Mammography isn't perfect,
454
1142260
2000
Mammografia nie jest doskonała,
19:04
but it's the only test that's been proven
455
1144260
2000
ale to jedyne badanie o udowodnionym wpływie
19:06
to reduce mortality from breast cancer.
456
1146260
3000
na zmniejszenie umieralności na raka piersi.
19:09
But this mortality banner
457
1149260
2000
Jednak to właśnie hasło o umieralności
19:11
is the very sword
458
1151260
2000
jest bronią
19:13
which mammography's most ardent advocates use
459
1153260
3000
stosowaną przez najzagorzalszych obrońców mammografii
19:16
to deter innovation.
460
1156260
2000
aby powstrzymać innowacje.
19:18
Some women who develop breast cancer
461
1158260
3000
Część kobiet, u których rozwija się rak piersi,
19:21
die from it many years later,
462
1161260
2000
umiera z tego powodu wiele lat później.
19:23
and most women, thankfully, survive.
463
1163260
2000
A większość kobiet na szczęście przeżywa.
19:25
So it takes 10 or more years
464
1165260
2000
Trzeba więc co najmniej 10 lat
19:27
for any screening method
465
1167260
2000
by jakakolwiek metoda badań
19:29
to demonstrate a reduction
466
1169260
2000
doprowadziła do widocznego obniżenia
19:31
in mortality from breast cancer.
467
1171260
2000
umieralności kobiet z powodu raka piersi.
19:33
Mammography's the only one that's been around long enough
468
1173260
2000
Mammografia to jedyna metoda, która jest znana wystarczająco długo,
19:35
to have a chance of making that claim.
469
1175260
3000
by móc się pochwalić takimi wynikami.
19:38
It is time for us to accept
470
1178260
3000
Przyszedł czas na to by zaakceptować
19:41
both the extraordinary successes of mammography
471
1181260
2000
zarówno niesamowite osiągnięcia mammografii
19:43
and the limitations.
472
1183260
2000
jak i jej ograniczenia.
19:45
We need to individualize screening
473
1185260
2000
Musimy indywidualizować zlecane badania
19:47
based on density.
474
1187260
2000
w oparciu o gęstość.
19:49
For women without dense breasts,
475
1189260
2000
Dla kobiet o niegęstych piersiach,
19:51
mammography is the best choice.
476
1191260
3000
mammografia jest najlepszą opcją.
19:54
But for women with dense breasts;
477
1194260
2000
Ale w przypadku kobiet o gęstych piersiach
19:56
we shouldn't abandon screening altogether,
478
1196260
2000
nie można całkowicie zaniechać badań,
19:58
we need to offer them something better.
479
1198260
3000
musimy zaproponować im coś lepszego.
20:03
The babies that we were carrying
480
1203260
2000
Dzieci, które nosiłyśmy,
20:05
when my patient first asked me this question
481
1205260
3000
kiedy moja pacjentka zadała mi tamto pytanie,
20:08
are now both in middle school,
482
1208260
3000
chodzą dziś do gimnazjum,
20:11
and the answer has been so slow to come.
483
1211260
3000
a na odpowiedź trzeba było czekać bardzo długo.
20:16
She's given me her blessing
484
1216260
2000
Zgodziła się
20:18
to share this story with you.
485
1218260
3000
bym podzieliła się z wami jej historią.
20:21
After undergoing biopsies
486
1221260
2000
Po przejściu biopsji,
20:23
that further increased her risk for cancer
487
1223260
3000
które jeszcze dodatkowo zwiększyły ryzyko wystąpienia u niej raka,
20:26
and losing her sister to cancer,
488
1226260
2000
oraz po tym jak straciła siostrę przez raka,
20:28
she made the difficult decision
489
1228260
2000
podjęła trudną decyzję
20:30
to have a prophylactic mastectomy.
490
1230260
3000
i poddała się profilaktycznej mastektomii.
20:34
We can and must do better,
491
1234260
3000
Ale my możemy i musimy zrobić więcej,
20:37
not just in time for her granddaughters
492
1237260
3000
nie dopiero dla jej wnuczek
20:40
and my daughters,
493
1240260
2000
czy moich córek,
20:42
but in time for you.
494
1242260
2000
ale dla was.
20:44
Thank you.
495
1244260
2000
Dziękuję.
20:46
(Applause)
496
1246260
16000
(brawa)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7