Bono: The good news on poverty (Yes, there's good news)

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Capa Girl Korekta: Paweł Andziak

Chris Anderson asked me if I could put the last 25 years

Chris Anderson zapytał mnie, czy mógłbym streścić ostatnie 25 lat

of anti-poverty campaigning into 10 minutes for TED.

kampanii przeciw biedzie w 10-cio minutowym wystąpieniu.

That's an Englishman asking an Irishman to be succinct.

To jakby Anglik prosił Irlandczyka, żeby się streszczał.

(Laughter)

(Śmiech)

I said, "Chris, that would take a miracle."

Powiedziałem: "Chris, do tego potrzeba by cudu".

He said, "Bono, wouldn't that be a good use of your messianic complex?"

On na to: "Bono, to świetnie pasuje do twojego kompleksu Mesjasza".

So, yeah.

No, tak.

Then I thought, let's go even further than 25 years.

Pomyślałem, cofnijmy się nawet dalej,

Let's go back before Christ, three millennia,

o trzy tysiąclecia, do czasów przed Chrystusem,

to a time when, at least in my head, the journey for justice,

do czasów gdy, droga ku sprawiedliwości,

the march against inequality and poverty really began.

marsz przeciw nierównościom i biedzie naprawdę się zaczął.

Three thousand years ago,

Trzy tysiące lat temu,

civilization just getting started on the banks of the Nile,

gdy cywilizacja wzdłuż brzegów Nilu, dopiero zaczynała powstawać

some slaves, Jewish shepherds in this instance,

kilku niewolników, śmierdzących owczym łajnem

smelling of sheep shit, I guess,

żydowskich pasterzy,

proclaimed to the Pharaoh, sitting high on his throne,

obwieściło siedzącemu wysoko na tronie faraonowi:

"We, your majesty-ness, are equal to you."

"My, Wasza Wysokość, jesteśmy Tobie równi".

And the Pharaoh replies, "Oh, no.

Na co faraon odpowiada: "O nie...

You, your miserableness, have got to be kidding."

Wy, Wasza Ubogość, raczycie żartować".

And they say, "No, no, that's what it says here

A oni na to: "Nie, nie, tak jest napisane

in our holy book."

w naszej świętej księdze".

Cut to our century, same country, same pyramids,

Wracając do naszych czasów, to samo państwo, te same piramidy,

another people spreading the same idea

inni ludzie szerzący te same idee

of equality with a different book.

równości z innej "książki",

This time it's called the Facebook.

z Facebooka.

Crowds are gathered in Tahrir Square.

Tłumy zgromadzone na Placu Tahrir

They turn a social network from virtual to actual,

przenoszą sieć społeczną ze świata wirtualnego do realnego,

and kind of rebooted the 21st century.

jakby restartując XXI wiek.

Not to undersell how messy and ugly

Nie należy zapominać, jak paskudne i przerażające

the aftermath of the Arab Spring has been,

były następstwa Arabskiej Wiosny,

neither to oversell the role of technology,

ani też przeceniać roli jaką odegrała w niej technologia.

but these things have given a sense of what's possible

Jednak wszystko razem pokazało do czego może dojść,

when the age-old model of power, the pyramid,

gdy piramida odwiecznego modelu władzy

gets turned upside down, putting the people on top

zostanie odwrócona, stawiając lud na górze,

and the pharaohs of today on the bottom, as it were.

a dzisiejszych faraonów na dole.

It's also shown us that something as powerful

Pokazało to także, jak potęgą informacji

as information and the sharing of it can challenge inequality,

oraz siłą jej upowszechniania można walczyć z nierównością,

because facts, like people,

bo informacje, tak jak ludzie,

want to be free, and when they're free,

chcą móc swobodnie krążyć, a kiedy mają tą możliwość,

liberty is usually around the corner,

to wolność jest tuż za rogiem

even for the poorest of the poor --

nawet dla najbiedniejszych z biednych...

facts that can challenge cynicism

Fakty rzucające wyzwanie,

and the apathy that leads to inertia,

prowadzącym do bezwładności, cynizmowi i apatii,

facts that tell us what's working and,

które mówią nam, co działa,

more importantly, what's not, so we can fix it,

a co ważniejsze, co nie działa, by móc to naprawić,

facts that if we hear them and heed them could help us

fakty, które usłyszane i posłuchane mogą pomóc

meet the challenge that Nelson Mandela made

sprostać wyzwaniu Nelsona Mandeli

back in 2005,

z 2005 roku,

when he asked us to be that great generation

gdy poprosił abyśmy byli tym wspaniałym pokoleniem,

that overcomes that most awful offense to humanity,

które przezwycięży największą zbrodnię względem ludzkości,

extreme poverty,

skrajną biedę.

facts that build a powerful momentum.

Fakty, które pozwolą zbudować olbrzymi pęd.

So I thought, forget the rock opera,

Zapomnijmy o rockowym show

forget the bombast, my usual tricks.

i patosie, moich standardowych trikach.

The only thing singing today would be the facts,

Usłyszycie dzisiaj tylko fakty,

for I have truly embraced by inner nerd.

bo odkryłem w sobie kujona.

So exit the rock star.

Zostawmy gwiazdę rocka.

Enter the evidence-based activist, the factivist.

Dajmy głos aktywiście opierającym się na dowodach, "faktywiście".

Because what the facts are telling us

Ponieważ fakty mówią nam,

is that the long, slow journey,

że ta długa i powolna podróż,

humanity's long, slow journey of equality,

wyprawa ludzkości po równość

is actually speeding up.

właśnie przyspiesza.

Look at what's been achieved.

Zobaczcie, co udało się osiągnąć.

Look at the pictures these data sets print.

Spójrzcie na obraz, wyłaniający się z danych.

Since the year 2000, since the turn of the millennium,

Od 2000 roku, od początku tysiąclecia,

there are eight million more AIDS patients

jest o 8 milionów więcej pacjentów z AIDS

getting life-saving antiretroviral drugs.

leczonych lekami antyretrowirusowymi.

Malaria: There are eight countries in sub-Saharan Africa

Malaria: W 8 państwach Afryki Subsaharyjskiej,

that have their death rates cut by 75 percent.

wskaźnik zgonów spadł o 75%.

For kids under five, child mortality, kids under five,

Śmiertelność wśród dzieci poniżej 5 roku życia,

it's down by 2.65 million a year.

spadła o 2,65 miliona rocznie.

That's a rate of 7,256 children's lives saved each day.

To około 7 256 dzieci ocalonych każdego dnia.

Wow. Wow. (Applause)

Wow. Wow. (Brawa)

Let's just stop for a second, actually, and think about that.

Zatrzymajmy się na chwilę i pomyślmy.

Have you read anything anywhere in the last week

Czy zeszłym tygodniu przeczytaliście cokolwiek,

that is remotely as important as that number? Wow.

choćby podobnej wagi, co te dane? Wow.

Great news. It drives me nuts

Cudowne wieści. Doprowadza mnie do szału,

that most people don't seem to know this news.

że większość ludzi zdaje się o tym nie wiedzieć.

Seven thousand kids a day. Here's two of them.

Siedem tysięcy dzieci dziennie. To dwoje z nich,

This is Michael and Benedicta,

Michael i Benedicta.

and they're alive thanks in large part

Przeżyły głównie dzięki

to Dr. Patricia Asamoah -- she's amazing --

niesamowitej Dr Patrici Asamoah...

and the Global Fund, which all of you financially support,

I organizacji Global Fund, którą każdy z was wspiera finansowo,

whether you know it or not.

świadomie bądź nie.

And the Global Fund provides antiretroviral drugs

Global Fund dostarcza leki antyretrowirusowe,

that stop mothers from passing HIV to their kids.

zapobiegające przenoszeniu HIV z matki na dziecko.

This fantastic news didn't happen by itself.

Te fantastyczne wieści nie wzięły się z niczego.

It was fought for, it was campaigned for,

Walczono o nie, prowadzono kampanie,

it was innovated for.

wprowadzano innowacyjne rozwiązania.

And this great news gives birth to even more great news,

Te wspaniałe wieści dają początek jeszcze wspanialszym,

because the historic trend is this.

bo tak wygląda historyczny trend.

The number of people living in back-breaking,

Liczba ludzi żyjących w przytłaczającej,

soul-crushing extreme poverty has declined

miażdżącej duszę, skrajnej biedzie zmalała,

from 43 percent of the world's population in 1990

z 43 procent światowej populacji w 1990 roku,

to 33 percent by 2000

do 33 procent w roku 2000,

and then to 21 percent by 2010.

a następnie do 21 procent w 2010 roku.

Give it up for that. (Applause)

Proszę o brawa! (Brawa)

Halved. Halved.

Zmalała o połowę!

Now, the rate is still too high -- still too many people

Wskaźniki są wciąż za wysokie, wciąż zbyt wiele ludzi

unnecessarily losing their lives.

umiera niepotrzebnie.

There's still work to do.

Wciąż jest wiele do zrobienia.

But it's heart-stopping. It's mind-blowing stuff.

Ale to jest wzruszające. Niewiarygodne.

And if you live on less than $1.25 a day,

Jeśli żyje się za mniej niż 1,25 dolara dziennie,

if you live in that kind of poverty,

jeśli żyje się w takiej biedzie,

this is not just data.

to już nie tylko dane statystyczne.

This is everything.

To absolutnie wszystko!

If you're a parent who wants the best for your kids -- and I am --

Jeśli, jak ja, pragniecie dla swych dzieci jak najlepiej,

this rapid transition is a route out of despair and into hope.

to tak gwałtowna zmiana jest drogą prowadzącą z bezradności ku nadziei.

And guess what? If the trajectory continues,

A jeśli tendencja spadkowa się utrzyma

look where the amount of people living on $1.25 a day

zobaczmy, ile wyniesie liczba osób żyjących za 1,25 dolara dziennie

gets to by 2030.

w 2030 roku.

Can't be true, can it?

Niewiarygodne, prawda?

That's what the data is telling us. If the trajectory continues,

Oto co mówią nam dane. Jeśli tendencja się utrzyma

we get to, wow, the zero zone.

to dotrzemy do strefy zero.

For number-crunchers like us,

Dla takich rachmistrzów jak my,

that is the erogenous zone,

to po prostu strefa erogenna

and it's fair to say that I am, by now,

i nie skłamię, jeśli powiem,

sexually aroused by the collating of data.

że analiza tych danych strasznie mnie podnieciła.

So virtual elimination of extreme poverty,

Oznacza to praktycznie eliminację skrajnej biedy,

as defined by people living on less than $1.25 a day,

zdefiniowanej przez populację żyjącą za mniej niż 1,25 dolara dziennie,

adjusted, of course, for inflation from a 1990 baseline.

uwzględniając oczywiście inflację poziomu odniesienia z 1990 roku.

We do love a good baseline.

Kochamy poziomy odniesienia.

That's amazing.

Niesamowite.

Now I know that some of you think this progress

Pewnie część z was pomyśli, że ten postęp dotyczy

is all in Asia or Latin America or

tylko Azji, Ameryki Południowej

model countries like Brazil --

czy modelowych państw, jak Brazylia...

and who doesn't love a Brazilian model? --

Któż nie kocha brazylijskich modelek?

but look at sub-Saharan Africa.

Ale przyjrzyjmy się Afryce Subsaharyjskiej.

There's a collection of 10 countries, some call them the lions,

Jest tam 10 państw, nazywanych czasem "Lwami",

who in the last decade have had a combination

którym w ostatniej dekadzie anulowano

of 100 percent debt cancellation,

100 procent długu,

a tripling of aid, a tenfold increase in FDI --

potrojono wsparcie, dziesięciokrotnie zwiększono BIZ...

that's foreign direct investment --

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne...

which has unlocked a quadrupling of domestic resources -- that's local money --

Co odblokowało czterokrotność aktywów waluty miejscowej,

which, when spent wisely -- that's good governance --

które wydawane rozsądnie... wpłynęły na

cut childhood mortality by a third,

obniżenie śmiertelności wśród dzieci o 1/3,

doubled education completion rates,

podwojenie wskaźników ukończenia edukacji,

and they, too, halved extreme poverty,

oraz zmniejszenie o połowę biedy.

and at this rate, these 10 get to zero too.

W tym tempie, ta dziesiątka także dojdzie do zera.

So the pride of lions

Zatem duma lwów

is the proof of concept.

dowodzi słuszności tej idei.

There are all kinds of benefits to this.

Za tym idą różne inne korzyści.

For a start, you won't have to listen

Na początek, nie będziecie musieli słuchać

to an insufferable little jumped-up Jesus like myself.

takich małych, nieznośnych, aroganckich Jezusów, jak ja.

How about that? (Applause)

Co wy na to? (Brawa)

And 2028, 2030? It's just around the corner.

A rok 2028, 2030? Jest tuż za rogiem.

I mean, it's about three Rolling Stones farewell concerts away.

To zaledwie trzy koncerty pożegnalne Rolling Stonesów.

(Laughter) I hope. I'm hoping.

(Śmiech) Mam nadzieję.

Makes us look really young.

Wydajemy się naprawdę młodzi.

So why aren't we jumping up and down about this?

Dlaczego zatem nie skaczemy z radości?

Well, the opportunity is real, but so is the jeopardy.

Szansa jest realna, ale niebezpieczeństwo podobne.

We can't get this done until we really accept

Nie dokonamy tego, dopóki naprawdę nie zrozumiemy,

that we can get this done.

że możemy to zrobić.

Look at this graph.

Spójrzcie na ten wykres.

It's called inertia. It's how we screw it up.

To bezwładność. Tak możemy to schrzanić.

And the next one is really beautiful.

Następny jest prawdziwie piękny.

It's called momentum.

To pęd.

And it's how we can bend the arc of history

Oto jak możemy zgiąć łuk historii

down towards zero,

w dół, w stronę zera,

just doing the things that we know work.

robiąc jedynie to, co działa.

So inertia versus momentum.

Bezwład kontra pęd.

There is jeopardy, and of course,

Niebezpieczeństwo istnieje, i oczywiście

the closer you get, it gets harder.

im bliżej będziemy, tym będzie trudniej.

We know the obstacles that are in our way

Znamy przeszkody, które teraz, w trudnych czasach,

right now, in difficult times.

stoją nam na drodze.

In fact, today in your capital, in difficult times,

Dzisiaj, w trudnych czasach, w waszych stolicach,

some who mind the nation's purse want to cut

ktoś pilnujący narodowego portfela chce obciąć wydatki

life-saving programs like the Global Fund.

na ratujące życia programy jak Global Fund.

But you can do something about that.

Ale możemy coś z tym zrobić.

You can tell politicians

Możemy powiedzieć politykom,

that these cuts [can cost] lives.

że te cięcia mogą kosztować życie.

Right now today, in Oslo as it happens,

Właśnie teraz, w Oslo,

oil companies are fighting to keep secret

koncerny naftowe walczą o utrzymanie w tajemnicy

their payments to governments

ich opłat na rzecz rządów

for extracting oil in developing countries.

za wydobywanie ropy w krajach rozwijających się.

You can do something about that too.

Na to też możemy coś poradzić.

You can join the One Campaign,

Możecie dołączyć do kampanii One

and leaders like Mo Ibrahim, the telecom entrepreneur.

i liderów- przedsiębiorców jak Mo Ibrahim.

We're pushing for laws that make sure that at least some

Próbujemy przeforsować przepisy, które zapewnią, że chociaż część

of the wealth under the ground

bogactwa pod ziemią

ends up in the hands of the people living above it.

trafi w ręce ludzi żyjących nad nią.

And right now, we know

Teraz wiemy,

that the biggest disease of all

że największą chorobą ze wszystkich

is not a disease. It's corruption.

nie jest choroba - jest nią korupcja.

But there's a vaccine for that too.

Ale na to też jest szczepionka.

It's called transparency, open data sets,

Przejrzystość, otwarte źródła danych,

something the TED community is really on it.

coś, na czym bazuje społeczność TED.

Daylight, you could call it, transparency.

Przejrzystość jak w biały dzień.

And technology is really turbocharging this.

Oraz technologia, która to napędza.

It's getting harder to hide if you're doing bad stuff.

Ukrycie złych uczynków, staje się trudniejsze.

So let me tell you about the U-report,

Opowiem wam o systemie U-report,

which I'm really excited about. It's 150,000 millennials

jestem tym naprawdę podekscytowany. 150 tys. przedstawicieli Pokolenia Y,

all across Uganda, young people

w całej Ugandzie, ludzi młodych

armed with 2G phones, an SMS social network

uzbrojonych w telefony 2G, SMS-ową sieć społeczną

exposing government corruption

ujawnia korupcję rządu

and demanding to know what's in the budget

i żąda informacji na temat budżetu

and how their money is being spent.

i tego jak wydaje się ich pieniądze.

This is exciting stuff.

To ekscytujące.

Look, once you have these tools,

Gdy już masz te narzędzia,

you can't not use them.

nie możesz ich nie użyć.

Once you have this knowledge, you can't un-know it.

Gdy już masz tę wiedzę, nie możesz się jej pozbyć.

You can't delete this data from your brain,

Nie możesz wymazać danych ze swojego mózgu,

but you can delete the cliched image

ale możesz usunąć stereotypowy obraz

of supplicant, impoverished peoples

pokornych, zubożałych ludzi

not taking control of their own lives.

bez kontroli nad swoim życiem.

You can erase that, you really can,

To możesz wymazać, naprawdę,

because it's not true anymore. (Applause)

bo to już nie jest prawdziwe. (Brawa)

It's transformational.

To przejściowe.

2030? By 2030, robots,

2030? Do 2030, roboty

not just serving us Guinness, but drinking it.

nie tylko podające nam Guinnessa, ale pijące go.

By the time we get there,

Do czasu, gdy tam dojdziemy,

every place with a rough semblance of governance

każde miejsce, z jakimkolwiek pozorem ładu,

might actually be on their way.

może być na dobrej drodze.

So I'm here to -- I guess we're here

Jestem tu... Właściwie, jesteśmy tu,

to try and infect you with this virtuous, data-based virus,

aby zarazić was tym prawym, opartym na danych wirusem,

the one we call factivism.

który nazywamy "faktywizmem".

It's not going to kill you.

Nie zabije was.

In fact, it could save countless lives.

W rzeczywistości może ocalić niezliczoną ilość żyć.

I guess we in the One Campaign would love you

W kampanii One chcielibyśmy,

to be contagious, spread it, share it, pass it on.

żebyście byli zaraźliwi, rozprzestrzeniali to, dzieli się tym, przekazywali dalej.

By doing so, you will join us and countless others

Przez to dołączycie do nas, i wielu innych,

in what I truly believe is the greatest adventure ever taken,

do czegoś, co uważam za największą przygodę,

the ever-demanding journey of equality.

najbardziej wymagającą wyprawę ku równości.

Could we really be the great generation

Czy rzeczywiście możemy być tym wspaniałym pokoleniem,

that Mandela asked us to be?

o które poprosił nas Mandela?

Might we answer that clarion call with science,

Czy możemy odpowiedzieć na to wezwanie nauką,

with reason, with facts,

rozsądkiem, faktami

and, dare I say it, emotions?

i śmiem dodać, emocjami?

Because as is obvious, factivists have feelings too.

Przecież "faktywiści" też mają uczucia.

I'm thinking of Wael Ghonim, though.

Myślę tu o Waelu Ghonim.

Some of you know him. He set up one of the Facebook groups

Część z was go zna. Utworzył na Facebooku jedną z grup

behind the Tahrir Square in Cairo.

związanych z protestem na Placu Tahrir w Kairze.

He got thrown in jail for it,

Poszedł za to siedzieć,

but I have his words tattooed on my brain.

ale jego słowa mam wyryte w pamięci:

"We are going to win because we don't understand politics.

"Wygramy, bo nie rozumiemy polityki.

We are going to win because we don't play their dirty games.

Wygramy, bo nie gramy w ich brudne gierki.

We are going to win because we don't have a party political agenda.

Wygramy, bo nie mamy politycznej agendy.

We are going to win because the tears

Wygramy, bo łzy,

that come from our eyes actually come from our hearts.

które płyną z naszych oczu, naprawdę płyną z naszych serc.

We are going to win because we have dreams,

Wygramy, bo mamy marzenia,

and we're willing to stand up for those dreams."

i jesteśmy gotowi stanąć w ich obronie".

Wael is right.

Wael ma rację.

We're going to win

Wygramy,

if we work together as one,

jeśli będziemy pracować razem jako jedność,

because the power of the people

bo siła ludzi,

is so much stronger than the people in power.

jest dużo większa niż ludzie u władzy.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you so much. (Applause)

Dziękuję wam bardzo. (Brawa)