How technology changes our sense of right and wrong | Juan Enriquez

Tłumaczenie: Rysia Wand Korekta: Marta Grochowalska

In an era of extreme polarization,

W czasach skrajnej polaryzacji

it's really dangerous to talk about right and wrong.

niebezpiecznie jest mówić o tym, co dobre i złe.

You can be targeted, judged for something you said 10 years ago, 10 months ago,

Możesz zostać namierzony i osądzony za wypowiedź sprzed 10 lat,

10 miesięcy, 10 godzin czy 10 sekund.

10 hours ago, 10 seconds ago.

And that means that those who think you're wrong

To znaczy, że przeciwnicy

may burn you at the stake

mogą spalić cię na stosie,

or those who are on your side

albo że stronnicy,

that think you're not sufficiently orthodox

którzy kwestionują twoją ortodoksyjność,

may try and cancel you.

mogą próbować cię unieważnić.

As you're thinking about right and wrong, I want you to consider three ideas.

Podczas kontemplacji dobra i zła weź pod uwagę te trzy idee.

What if right and wrong is something that changes over time.

A może dobro i zło zmienia się z czasem?

What if right and wrong is something that can change because of technology.

Czy dobro i zło może się zmienić dzięki technice?

What if technology is moving exponentially?

A jeśli technika rozwija się wykładniczo?

So as you're thinking about this concept,

Przy tych rozważaniach pamiętaj,

remember human sacrifice used to be normal and natural.

że kiedyś ofiary z ludzi uchodziły za normalne i naturalne.

It was a way of appeasing the gods.

Służyły przebłaganiu bogów.

Otherwise the rain wouldn't come,

Inaczej nie padałby deszcz,

the sun wouldn't shine.

nie świeciłoby słońce.

Public executions.

Publiczne egzekucje.

They were common, normal, legal.

Były częste, normalne i legalne.

You used to take your kids to watch beheadings in the streets of Paris.

Brało się dzieci na oglądanie gilotynowania na ulicach Paryża.

One of the greatest wrongs, slavery,

Jedną z najgorszych rzeczy, niewolnictwo

indentured servitude,

i pracę przymusową

that was something that was practiced for millennia.

uprawiano przez tysiące lat.

It was practiced across the Incas, the Mayas, the Chinese,

Uprawiali je Inkowie, Majowie, Chińczycy,

the Indians in North and South America.

Indianie Ameryki Północnej i Południowej.

And as you're thinking about this,

Z tych rozważań powstaje pytanie,

one question is why did something so wrong last for so long?

dlaczego coś tak złego trwało tyle czasu.

And a second question is: why did it go away?

Drugie pytanie brzmi: czemu się skończyło?

And why did it go away in a few short decades in legal terms?

I dlaczego zniknęło z prawodawstwa w kilka dziesięcioleci?

Certainly there was a work

Bez wątpienia jest to dzieło

by extraordinary abolitionists who risked their lives,

niezwykłych abolicjonistów, ryzykujących życiem,

but there may be something else happening alongside these brave abolitionists.

ale też jednocześnie mogło zadziałać coś innego.

Consider energy and the industrial revolution.

Rozważ rozmach rewolucji przemysłowej.

A single barrel of oil contains the energy equivalent

Baryłka ropy daje tyle energii,

of the work of five to 10 people.

co praca 5-10 osób.

Add that to machines,

Dodajmy maszyny

and suddenly you've got millions of people's equivalent labor

i nagle mamy równoważnik pracy milionów ludzi

at your disposal.

na wyciągnięcie ręki.

You can quit oppressing people and have a doubling in lifespan

Można zakończyć wyzysk i wydłużyć średnią życia

after a flattened lifespan for millennia.

po wielowiekowym zastoju.

The world economy, which had been flat for millennia,

Światowa gospodarka, równie płaska od tysięcy lat,

all of a sudden explodes.

nagle eksploduje.

And you get enormous amounts of wealth and food and other things

Pojawia się ogrom bogactwa, żywności i innych rzeczy

produced by far fewer hands.

wyprodukowanych mniejszym nakładem pracy.

Technology changes the way we interact with each other in fundamental ways.

Technika fundamentalnie zmienia nasze interakcje.

New technologies like the machine gun

Wynalazki, takie jak karabin maszynowy,

completely changed the nature of warfare in World War I.

zrewolucjonizowały działania wojenne podczas I wojny światowej.

It drove people into trenches.

Wpędziły ludzi do okopów.

You were in the British trench, or you were in the German trench.

Siedziało się w brytyjskim lub niemieckim okopie,

Anything in between was no man's land.

a między nimi ciągnęła się ziemia niczyja.

You entered no man's land.

Wchodzisz na ziemię niczyją,

You were shot. You were killed.

strzelają do ciebie i giniesz.

You tried to leave the trench in the other direction.

Próbujesz opuścić okop po drugiej stronie.

Then your own side would shoot you

Wtedy strzelają do ciebie twoi,

because you were a deserter.

bo uchodzisz za dezertera.

In a weird way, today's machine guns are narrowcast social media.

Pokrętnie, dzisiejsze karabiny maszynowe to zawężone media społecznościowe.

We're shooting at each other.

Strzelamy do siebie.

We're shooting at those we think are wrong

Strzelamy do osób, które według nas się mylą,

with posts, with tweets, with photographs, with accusations, with comments.

postami, tweetami, fotografiami, oskarżeniami, komentarzami.

And what it's done is it's created these two trenches

W rezultacie powstały dwa okopy

where you have to be either in this trench or that trench.

i trzeba być albo w jednym, albo w drugim.

And there's almost no middle ground to meet each other,

Nie istnieje niemal wspólny grunt,

to try and find some sort of a discussion between right and wrong.

gdzie można by się spotkać i przedyskutować zło i dobro.

As you drive around the United States, you see signs on lawns.

Na trawnikach w USA stoją znaki.

Some say, "Black Lives Matter."

Niektóre mówią “Black Lives Matter”.

Others say, "We support the police."

Inne: “Popieramy policję“.

You very rarely see both signs on the same lawn.

Rzadko oba na tym samym trawniku.

And yet if you ask people,

Ale jeśli ich spytać,

most people would probably support Black Lives Matter

większość ludzi pewnie poparłaby Black Lives Matter,

and they would also support their police.

a jednocześnie lokalną policję.

So as you think of these polarized times,

Myśląc o tych spolaryzowanych czasach,

as you think of right and wrong,

o kwestii dobra i zła,

you have to understand that right and wrong changes

musisz zrozumieć, że dobro i zło się zmienia

and is now changing in exponential ways.

i to wykładniczo.

Take the issue of gay marriage.

Choćby małżeństwa jednopłciowe.

In 1996, two-thirds of the US population was against gay marriage.

W 1996 roku dwie trzecie osób w USA było przeciwnych takim małżeństwom.

Today two-thirds is for.

Dziś dwie trzecie je popiera.

It's almost 180-degree shift in the opinion.

To zmiana o niemal 180 stopni.

In part, this is because of protests,

Częściowo to efekt protestów,

because people came out of the closet,

bo ludzie przestali się ukrywać,

because of AIDS,

z powodu AIDS,

but a great deal of it has to do with social media.

ale ma to też wiele wspólnego z mediami społecznościowymi.

A great deal of it has to do with people out in our homes,

Ma wiele wspólnego z tym, że ujawniają się osoby nam znane,

in our living rooms, through television, through film, through posts,

w naszym salonie, za pomocą telewizji, filmu czy postów.

through people being comfortable enough,

Rośnie komfort

our friends, our neighbors, our family,

znajomych, sąsiadów i krewnych,

to say, "I'm gay."

żeby mówić: “Jestem homoseksualny”,

And this has shifted opinion

W rezultacie zmieniła się opinia,

even in some of the most conservative of places.

nawet w miejscach najbardziej konserwatywnych.

Take the Pope.

Weźmy papieża.

As Cardinal in 2010,

W 2010 roku jako kardynał

he was completely against gay marriage.

był całkowicie przeciwny małżeństwom jednopłciowym.

He becomes Pope.

Został papieżem.

And three years after the last sentence

W trzy lata potem oświadcza:

he comes out with "Who am I to judge?"

“Kim jestem, żeby osądzać?“.

And then today, he's in favor of civil unions.

Dziś popiera związki cywilne.

As you're thinking about technology changing ethics,

Jeśli technika zmienia etykę,

you also have to consider that technology is now moving exponentially.

trzeba uwzględnić jej wykładniczy rozwój.

As right and wrong changes,

Skoro zmienia się dobro i zło,

if you take the position, "I know right.

to jeśli zajmiesz pozycję: “To ja mam rację,

And if you completely disagree with me, if you partially disagree with me,

a jeśli choć trochę się ze mną nie zgadzasz,

if you even quibble with me, then you're wrong,"

jeśli próbujesz się spierać, to jesteś w błędzie”,

then there's no discussion,

wtedy nie ma dyskusji,

no tolerance, no evolution, and certainly no learning.

nie ma tolerancji, ewolucji, a już na pewno niczego się nie uczymy.

Most of us are not vegetarians yet.

Większość osób nie jest jeszcze wegetarianami,

Then again, we haven't had

ale też nie ma dotąd

a whole lot of faster, better, cheaper alternatives to meat.

zbyt wielu szybszych, lepszych, tańszych alternatyw mięsa.

But now that we're getting synthetic meats,

Jednak wobec rozwoju mięsa syntetycznego,

as the price drops from 380,000 dollars in 2013

gdy cena 380 000 dolarów z roku 2013

to 9 dollars today,

spada dziś do 9 dolarów,

a great big chunk of people

sporo osób

are going to start becoming vegetarian or quasi-vegetarian.

przerzuci się na wegetarianizm lub coś zbliżonego.

And then in retrospect, these pictures

Z perspektywy czasu

of walking into the fanciest, most expensive restaurants in town

wyobrażenie świetnych, drogich restauracji

and walking past racks of bloody steaks

eksponujących krwiste steki

is going to look very different in 10 years, in 20 years and 30 years.

bardzo się zmieni za 10, 20 czy 30 lat.

In these polarized times,

W tych spolaryzowanych czasach

I'd like to revive two words you rarely hear today:

chciałbym odświeżyć dwa słowa, które dziś rzadko się słyszy:

humility and forgiveness.

pokora i wybaczanie.

When you judge the past, your ancestors, your forefathers,

Kiedy oceniamy przeszłość, przodków i prekursorów,

do so with a little bit more humility,

róbmy to z większą pokorą,

because perhaps if you'd been educated in that time,

bo przy ówczesnym wykształceniu,

if you'd lived in that time,

żyjąc w tamtych czasach,

you would've done a lot of things wrong.

też popełnilibyśmy dużo błędów.

Not because they're right.

Nie dlatego, że mają rację.

Not because we don't see they're wrong today,

Nie dlatego, że dzisiaj nie dostrzegamy ich błędów,

but simply because our notions,

ale z prostej przyczyny,

our understanding of right and wrong change across time.

że rozumienie dobra i zła zmienia się z czasem.

The second word, forgiveness.

Drugie słowo: wybaczanie.

Forgiveness is incredibly important these days.

Wybaczanie jest dziś niezwykle ważne.

You cannot cancel somebody for saying the wrong word,

Nie można kogoś “unieważniać” za niewłaściwe słowo,

for having done something 10 years ago,

za czyny sprzed 10 lat,

for having triggered you and not being a hundred percent right.

za to, że cię irytuje, i że nie ma 100% racji.

To build a community, you have to build it and talk to people

Żeby zbudować wspólnotę, trzeba rozmawiać z ludźmi

and learn from people

i uczyć się od osób,

who may have very different points of view from yours.

które mogą mieć bardzo odmienny punkt widzenia.

You have to allow them a space

Trzeba zrobić im miejsce,

instead of creating a no man's land.

zamiast tworzyć ziemię niczyją.

A middle ground, a ??? and a space of empathy.

Wspólny grunt, tworzenie miejsca na empatię.

This is a time to build community.

Nadszedł czas na budowanie wspólnoty.

This is not a time to continue ripping nations apart.

To nie pora na rozdzieranie narodów.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.