Let’s Help Refugees Thrive, Not Just Survive | Melissa Fleming | TED Talks

Tłumaczenie: Marta Bylicka Korekta: Weronika Pietrzak

So I started working

Zaczęłam pracować z uchodźcami,

with refugees because I wanted

bo chciałam coś zmienić,

to make a difference,

and making a difference starts

a zmiany zaczyna się od opowiedzenia historii.

with telling their stories.

So when I meet refugees,

Dlatego gdy spotykam uchodźców, zawsze zadaję im pytania.

I always ask them questions.

Who bombed your house?

Kto zbombardował twój dom?

Who killed your son?

Kto zabił twojego syna?

Did the rest of your family make it out alive?

Czy reszta twojej rodziny przeżyła?

How are you coping

Jak sobie radzisz na wygnaniu?

in your life in exile?

But there's one question that always seems to me

Ale ze wszystkich pytań, jedno mówi najwięcej.

to be most revealing, and that is:

What did you take?

Co wziąłeś ze sobą?

What was that most important thing

Co było dla ciebie tak ważne, że musiałeś zabrać to ze sobą,

that you had to take with you

kiedy bomby zaczęły spadać na miasto,

when the bombs were exploding in your town,

and the armed gangs were approaching your house?

a uzbrojone gangi zbliżały się do twojego domu?

Chłopiec, uchodźca z Syrii,

A Syrian refugee boy I know

told me that he didn't hesitate

powiedział mi, że nie zawahał się, gdy jego życie było zagrożone.

when his life was in imminent danger.

Wziął swoje świadectwa z liceum.

He took his high school diploma,

and later he told me why.

Później wytłumaczył mi, dlaczego.

He said, "I took my high school diploma

Powiedział: "Wziąłem swoje świadectwa, bo od nich zależało moje życie".

because my life depended on it."

And he would risk his life to get that diploma.

Ryzykował życiem, by je zdobyć.

On his way to school, he would dodge snipers.

W drodze do szkoły uchylał się przed snajperami.

His classroom sometimes shook

Czasami szkolne ściany drżały od dźwięków bomb i strzałów.

with the sound of bombs and shelling,

and his mother told me,

Jego matka powiedziała mi:

"Every day, I would say to him every morning,

"Każdego ranka prosiłam go,

'Honey, please don't go to school.'"

kochanie, nie idź do szkoły".

And when he insisted, she said,

Gdy nalegał, przytulała go, jakby to był ostatni raz.

"I would hug him as if it were for the last time."

But he said to his mother,

On jednak odpowiadał matce,

"We're all afraid,

"Wszyscy się boimy, ale chęć ukończenia szkoły przewyższa nasz strach".

but our determination to graduate

is stronger than our fear."

But one day, the family got terrible news.

Pewnego dnia stało się coś strasznego.

Hany's aunt, his uncle and his cousin

Ciotka, wuj i kuzyn Hany'ego
 zostali zamordowani we własnym domu,

were murdered in their homes for refusing

gdy nie chcieli go opuścić.

to leave their house.

Their throats were slit.

Poderżnięto im gardła.

It was time to flee.

Nadeszła pora ucieczki.

They left that day, right away, in their car,

Jeszcze tego samego dnia wsiedli do samochodu,

Hany hidden in the back because they were facing

Hany ukryty w bagażniku, bo mijali punkty kontrolne z groźnymi żołnierzami.

checkpoints of menacing soldiers.

And they would cross the border into Lebanon,

Przekroczyli granicę Libanu, gdzie odnaleźli spokój.

where they would find peace.

But they would begin a life of grueling hardship

Jednak nowe życie było niewyobrażalnie uciążliwe i monotonne.

and monotony.

They had no choice but to build a shack

Musieli zbudować sobie lepiankę na błotnistym polu.

on the side of a muddy field,

and this is Hany's brother Ashraf,

To brat Hany'ego, Ashraf, bawiący się na dworze.

who plays outside.

And that day, they joined

Tamtego dnia dołączyli do największej grupy uchodźców na świecie.

the biggest population of refugees in the world,

in a country, Lebanon, that is tiny.

W Libanie, który jest malutki,

It only has four million citizens,

ma zaledwie cztery miliony mieszkańców,

and there are one million Syrian refugees living there.

jest milion syryjskich uchodźców.

There's not a town, a city or a village

Nie ma miasta ani wioski, która nie gości syryjskich uchodźców.

that is not host to Syrian refugees.

This is generosity and humanity

To niezwykła szczodrość i człowieczeństwo.

that is remarkable.

Think about it this way, proportionately.

Proporcjonalnie, to tak,

It would be as if

jakby cała populacja Niemiec, 80 milionów ludzi,

the entire population of Germany,

80 million people,

would flee to the United States in just three years.

uciekła do USA w ciągu trzech lat.

Half of the entire population of Syria

Połowę populacji Syrii wysiedlono,

is now uprooted,

most of them inside the country.

większość w granicach kraju.

Six and a half million people

Sześć i pół miliona ludzi musiało uciec, by przeżyć.

have fled for their lives.

Over and well over three million people

Wiele ponad trzy miliony

have crossed the borders

przekroczyło granicę i znalazło azyl w sąsiednich krajach.

and have found sanctuary in the neighboring countries,

and only a small proportion, as you see,

Tylko niewielki procent, jak widać, przeniósł się do Europy.

have moved on to Europe.

What I find most worrying

Głęboko niepokoi mnie, że połowa syryjskich uchodźców to dzieci.

is that half of all Syrian refugees are children.

I took this picture of this little girl.

Zrobiłam zdjęcie tej dziewczynce

It was just two hours after she had arrived

zaledwie dwie godziny po tym, jak przebyła długą wędrówkę z Syrii do Jordanii.

after a long trek from Syria into Jordan.

And most troubling of all

Ale najbardziej martwi mnie,

is that only 20 percent of Syrian refugee children

że tylko 20% dzieci syryjskich uchodźców uczy się w libańskich szkołach.

are in school in Lebanon.

Mimo to, dzieci syryjskich uchodźców, wszystkie dzieci uchodźców,

And yet, Syrian refugee children,

all refugee children tell us

twierdzą, że edukacja jest dla nich najważniejsza.

education is the most important thing in their lives.

Why? Because it allows them to think of their future

Dlaczego?

Bo pozwala im myśleć o przyszłości, zamiast o koszmarach przeszłości.

rather than the nightmare of their past.

Pozwala myśleć o nadziei, zamiast o nienawiści.

It allows them to think of hope rather than hatred.

I'm reminded of a recent visit I took

Przypomina mi to o mojej wizycie w obozie syryjskich uchodźców

to a Syrian refugee camp in northern Iraq,

w północnym Iraku.

and I met this girl,

Spotkałam tam tę dziewczynkę i pomyślałam, że jest piękna.

and I thought, "She's beautiful,"

and I went up to her and asked her,

Podeszłam do niej i spytałam czy mogę zrobić jej zdjęcie.

"Can I take your picture?"

And she said yes,

Zgodziła się, ale nie chciała się uśmiechnąć.

but she refused to smile.

I think she couldn't,

Myślę, że nie mogła, bo zdawała sobie sprawę,

because I think she must realize that she represents

że reprezentuje stracone pokolenie syryjskich dzieci na uchodźstwie.

a lost generation of Syrian refugee children,

a generation isolated and frustrated.

Pokolenie odizolowane i sfrustrowane.

And yet, look at what they fled:

Lecz spójrzcie przed czym uciekali:

utter destruction,

doszczętne zniszczenie,

buildings, industries, schools, roads, homes.

budynki, przemysł, szkoły, drogi, domy.

Hany's home was also destroyed.

Dom Hany'ego też został zburzony.

This will need to be rebuilt

To wszystko będzie musiało zostać odbudowane

by architects, by engineers, by electricians.

przez architektów, inżynierów, elektryków.

Communities will need teachers and lawyers

Społeczności będą potrzebowały nauczycieli i prawników,

and politicians interested in reconciliation

a także polityków pragnących ugody, a nie zemsty.

and not revenge.

Shouldn't this be rebuilt

Czy nie powinni tego odbudowywać ludzie, dla których stawka jest najwyższa,

by the people with the largest stake,

the societies in exile, the refugees?

społeczność na wygnaniu, uchodźcy?

Refugees have a lot of time

Uchodźcy mają mnóstwo czasu, żeby przygotować się do powrotu.

to prepare for their return.

You might imagine that being a refugee

Być może wydaje się wam, że uchodźstwo to tylko tymczasowy stan.

is just a temporary state.

Well far from it.

Nic bardziej mylnego.

Gdy wojny ciągną się w nieskończoność,

With wars going on and on,

the average time a refugee will spend in exile

przeciętny uchodźca spędza na wygnaniu średnio 17 lat.

is 17 years.

Hany was into his second year in limbo

Kiedy ostatnio odwiedziłam Hany'ego,

when I went to visit him recently,

był w stanie zawieszenia już drugi rok.

and we conducted our entire conversation in English,

Odbyliśmy całą rozmowę po angielsku.

which he confessed to me he learned

Przyznał, że nauczył się angielskiego czytając wszystkie powieści Dana Browna

from reading all of Dan Brown's novels

(Śmiech)

and from listening to American rap.

i słuchając amerykańskiego rapu.

We also spent some nice moments of laughter

Spędziliśmy też kilka miłych chwil z jego ukochanym bratem Ashrafem.

and fun with his beloved brother Ashraf.

But I'll never forget what he told me

Nigdy nie zapomnę, co powiedział mi na koniec dnia.

when we ended our conversation that day.

He said to me,

"Jeśli nie jestem studentem, jestem nikim”.

"If I am not a student, I am nothing."

Hany is one of 50 million people

Hany jest jednym z 50 milionów wysiedlonych ludzi na świecie.

uprooted in this world today.

Od czasu II Wojny Światowej,

Never since World War II

have so many people been forcibly displaced.

nigdy nie było tylu przymusowo wysiedlonych ludzi.

So while we're making sweeping progress

Idziemy naprzód w dziedzinie medycyny,

in human health,

in technology, in education and design,

technologi, edukacji i projektowania,

we are doing dangerously little

ale bardzo niewiele robimy, by pomagać ofiarom,

to help the victims

and we are doing far too little

i jeszcze mniej, by zakończyć wojny, które zmuszają ludzi do opuszczenia domów

to stop and prevent

the wars that are driving them from their homes.

i im zapobiegać.

And there are more and more victims.

Jest coraz więcej ofiar.

Every day, on average,

Codziennie, także dziś,

by the end of this day,

32,000 people will be forcibly displaced

średnio 32000 ludzi jest przymusowo wysiedlanych ze swoich domów.

from their homes —

32,000 people.

32000 ludzi.

They flee across borders like this one.

Uciekają przekraczając granice w ten sposób.

We captured this on the Syrian border to Jordan,

Nakręciliśmy to na granicy Syrii z Jordanem.

and this is a typical day.

To normalny dzień.

Or they flee on unseaworthy and overcrowded boats,

Uciekają też niezdatnymi do żeglugi i zatłoczonymi łodziami,

risking their lives in this case

ryzykując życie, tylko po to, by zyskać bezpieczeństwo w Europie.

just to reach safety in Europe.

This Syrian young man

Ten młody Syryjczyk uratował się z przewróconej łodzi.

survived one of these boats that capsized —

most of the people drowned —

Większość ludzi utonęła.

and he told us,

Powiedział nam:

"Syrians are just looking for a quiet place

"Syryjczycy szukają jedynie cichego miejsca,

where nobody hurts you,

gdzie nikt ich nie skrzywdzi, nie upokorzy i nie zabije”.

where nobody humiliates you,

and where nobody kills you."

Well, I think that should be the minimum.

Myślę, że to powinno być minimum.

How about a place of healing,

Co powiedzielibyście na miejsce leczenia, nauki, a nawet szansy?

of learning,

and even opportunity?

Americans and Europeans

Amerykanom i Europejczykom wydaje się,

have the impression that proportionally

że olbrzymia liczba uchodźców przyjeżdża do ich krajów.

huge numbers of refugees are coming

to their country,

but the reality is

W rzeczywistości 86 procent,

that 86 percent, the vast majority of refugees,

zdecydowana większość uchodźców, żyje w krajach słabo rozwiniętych.

are living in the developing world,

in countries struggling with their own insecurity,

W krajach zmagających się z brakiem bezpieczeństwa,

with their own issues of helping their own populations

które nie radzą sobie z niesieniem pomocy swojej ludności i zapobieganiem biedzie.

and poverty.

So wealthy countries in the world should recognize

Zatem bogate kraje powinny dostrzec człowieczeństwo

the humanity and the generosity of the countries

i hojność tych, które goszczą tylu uchodźców.

that are hosting so many refugees.

And all countries should make sure that no one

Wszystkie kraje powinny upewnić się, że nikt kto ucieka

fleeing war and persecution

przed wojną i prześladowaniami, nie staje przed zamkniętą granicą.

arrives at a closed border.

(Applause)

(Brawa)

Dziękuję.

Thank you.

But there is something more that we can do

Ale możemy zrobić więcej, niż tylko pomagać uchodźcom przeżyć.

than just simply helping refugees survive.

We can help them thrive.

Możemy pomóc im rozkwitnąć.

We should think of refugee camps and communities

Powinniśmy myśleć o obozach i społecznościach uchodźców

as more than just temporary population centers

jako o czymś więcej, niż tylko tymczasowych skupiskach ludności,

where people languish

gdzie ludzie marnieją, czekając na koniec wojny.

waiting for the war to end.

Rather, as centers of excellence,

Powinny to być centra doskonalenia,

where refugees can triumph over their trauma

gdzie uchodźcy mają szansę wygrać ze swoją traumą

and train for the day that they can go home

i przygotować się na nadejście dnia, gdy będą mogli wrócić do domu,

as agents of positive change

by zostać przedstawicielami pozytywnych zmian i transformacji społecznej.

and social transformation.

It makes so much sense,

To takie oczywiste.

but I'm reminded of the terrible war in Somalia

Przypomina mi się ta straszna wojna w Somalii, szalejąca od 22 lat.

that has been raging on for 22 years.

And imagine living in this camp.

Wyobraźcie sobie mieszkać w tym obozie.

I visited this camp.

Odwiedziłam go.

It's in Djibouti, neighboring Somalia,

To jest w Djibouti, sąsiadującym z Somalią.

and it was so remote

To tak odlegle miejsce, że musieliśmy lecieć helikopterem, by się tam dostać.

that we had to take a helicopter to fly there.

It was dusty and it was terribly hot.

Było bardzo pyliście i okropnie gorąco.

And we went to visit a school

Odwiedziliśmy szkolę i rozmawialiśmy z dziećmi.

and started talking to the children,

and then I saw this girl across the room

Wtedy zobaczyłam dziewczynkę, po drugiej stronie pokoju,

who looked to me to be the same age

która wydała mi się w wieku mojej córki.

as my own daughter, and I went up and talked to her.

Podeszłam do niej i zaczęłyśmy rozmawiać.

And I asked her the questions

Zadałam jej kilka pytań, które dorośli zazwyczaj zadają dzieciom.

that grown-ups ask kids,

like, "What is your favorite subject?"

Na przykład: "Jaki jest twój ulubiony przedmiot?"

and, "What do you want to be when you grow up?"

i "Kim chciałabyś zostać gdy dorośniesz?”.

And this is when her face turned blank,

Wtedy właśnie na jej twarzy pojawiła się pustka.

and she said to me,

Powiedziała:

"I have no future.

"Nie mam przyszłości.

My schooling days are over."

Moje szkolne dni dobiegły końca”.

Pomyślałam, że to chyba nieporozumienie.

And I thought, there must be some misunderstanding,

so I turned to my colleague

Zwróciłam się więc do koleżanki,

and she confirmed to me

która potwierdziła, że nie ma środków na edukację gimnazjalną w tym obozie.

there is no funding for secondary education

in this camp.

Tak bardzo chciałam jej wtedy powiedzieć, że wybudujemy jej szkołę.

And how I wished at that moment

that I could say to her,

"We will build you a school."

And I also thought, what a waste.

Pomyślałam też jaka to strata.

She should be and she is

Ona powinna być i jest przyszłością Somalii.

the future of Somalia.

A boy named Jacob Atem

Chłopiec o imieniu Jacob Atem

had a different chance, but not before he experienced

dostał szansę, ale dopiero po przeżyciu strasznej tragedii.

terribly tragedy.

He watched — this is in Sudan —

Widział w Sudanie, jak jego wioska doszczętnie się spaliła.

as his village — he was only seven years old —

Miał tylko siedem lat.

burned to the ground, and he learned

Dowiedział się, że jego matkę i ojcieca, całą rodzinę,

that his mother and his father

and his entire family

were killed that day.

zabito tego dnia.

Only his cousin survived, and the two of them

Tylko jego kuzyn przeżył.

We dwóch wędrowali przez siedem miesięcy, to są chłopcy tacy jak on,

walked for seven months —

this is boys like him —

chased and pursued by wild animals and armed gangs,

ścigani i prześladowani przez dzikie zwierzęta i uzbrojone gangi.

and they finally made it to refugee camps

W końcu dotarli do obozu uchodźców, gdzie byli bezpieczni.

where they found safety,

and he would spend the next seven years

Spędzili kolejne siedem lat w Kenii, w obozie uchodźców.

in Kenya in a refugee camp.

But his life changed

Lecz jego życie zmieniło się, gdy dostał szansę na przesiedlenie

when he got the chance to be resettled

to the United States,

do Stanów Zjednoczonych.

and he found love in a foster family

Odnalazł miłość w przybranej rodzinie i mógł pójść do szkoły.

and he was able to go to school,

and he wanted me to share with you

Chciał, żebym podzieliła się z wami tym doniosłym momentem

this proud moment

when he graduated from university.

z jego ceremonii ukończenia studiów.

(Applause)

(Brawa)

I spoke to him on Skype the other day,

Rozmawiałam z nim niedawno przez Skype’a.

and he was in his new university in Florida

Był na swoim nowym uniwersytecie na Florydzie,

gdzie podjął studia doktoranckie w dziedzinie zdrowia publicznego.

pursuing his Ph.D. in public health,

and he proudly told me how he was able to raise

Z dumą powiedział, że udało mu się zebrać wystarczające środki od Amerykanów,

enough funds from the American public

to establish a health clinic back in his village

by założyć przychodnię w swojej rodzinnej wiosce.

back home.

So I want to take you back to Hany.

Chciałabym wrócić do Hany’ego.

When I told him I was going to have the chance

Kiedy powiedziałam mu, że będę przemawiać na konferencji TED,

to speak to you here on the TED stage,

he allowed me to read you a poem

pozwolił mi przeczytać wam wiersz, który przesłał mi mailem.

that he sent in an email to me.

He wrote:

Napisał:

"I miss myself,

"Tęsknię za sobą,

my friends,

za przyjaciółmi,

times of reading novels or writing poems,

czasami czytania powieści, czy pisania wierszy,

birds and tea in the morning.

ptakami i herbatą z rana.

My room, my books, myself,

Moim pokojem, moimi książkami, mną,

and everything that was making me smile.

i wszystkim co sprawiało, że się uśmiechałem.

Och, och, miałem tyle marzeń, które właśnie miały się spełnić”.

Oh, oh, I had so many dreams

that were about to be realized."

So here is my point:

Chodzi mi o to,

Not investing in refugees

że nie inwestując w uchodźców, przegapiamy ogromną szansę.

is a huge missed opportunity.

Leave them abandoned,

Jeśli zostawimy ich losowi, ktoś może ich wykorzystać.

and they risk exploitation and abuse,

and leave them unskilled and uneducated,

Jeśli zostawimy ich bez kwalifikacji i bez edukacji,

and delay by years the return

to przywrócenie pokoju i dobrobytu w ich kraju opóźni się o lata.

to peace and prosperity in their countries.

I believe how we treat the uprooted

Wierzę, że to, jak traktujemy wysiedleńców

will shape the future of our world.

będzie kształtować przyszłość świata.

The victims of war can hold the keys

Ofiary wojny mogą być kluczem do trwałego pokoju.

to lasting peace,

and it's the refugees

To właśnie uchodźcy mogą zatrzymać cykl przemocy.

who can stop the cycle of violence.

Hany is at a tipping point.

Hany jest w punkcie zwrotnym.

We would love to help him go to university

Chcielibyśmy pomóc mu iść na studia, by mógł zostać inżynierem,

and to become an engineer,

but our funds are prioritized for the basics in life:

ale nasze fundusze przyznawane są na podstawowe produkty do życia:

tents and blankets and mattresses and kitchen sets,

namioty, koce, materace, zestawy kuchenne, racje żywnościowe i odrobinę lekarstw.

food rations and a bit of medicine.

University is a luxury.

Studia to luksus.

But leave him to languish in this muddy field,

Ale zostawiając go, by marniał na tym błotnistym polu,

and he will become a member

skazujemy go na bycie częścią straconego pokolenia.

of a lost generation.

Hany's story is a tragedy,

Historia Hany’ego to tragedia,

ale to wcale nie musi się tak kończyć.

but it doesn't have to end that way.

Dziękuję.

Thank you.

(Brawa)

(Applause)