Eva Zeisel: The playful search for beauty

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Christel Foncke

So I understand that this meeting was planned,

Ik begrijp dat deze ontmoeting gepland was

and the slogan was From Was to Still.

met als slogan: 'Van was tot nog steeds'.

And I am illustrating Still.

Ik illustreer nog steeds.

Which, of course, I am not agreeing with because,

Daarmee ben ik het uiteraard niet eens omdat,

although I am 94, I am not still working.

zelfs al ben ik 94, ik werk niet 'nog steeds'.

And anybody who asks me, "Are you still doing this or that?"

Iemand die me vraagt: "Doe je dit of dat nog steeds?"

I don't answer because I'm not doing things still, I'm doing it like I always did.

geef ik geen antwoord, want ik doe het niet 'nog steeds', maar zoals ik altijd deed.

I still have -- or did I use the word still? I didn't mean that.

Ik heb nog steeds -- zei ik 'nog steeds'? Dat bedoelde ik niet.

(Laughter)

(Gelach)

I have my file which is called To Do. I have my plans.

Ik heb mijn map getiteld Te Doen. Ik heb mijn plannen.

I have my clients. I am doing my work like I always did.

Ik heb mijn klanten. Ik doe mijn werk zoals ik altijd deed.

So this takes care of my age.

Dus dat wat betreft mijn leeftijd.

I want to show you my work so you know what I am doing and why I am here.

Ik wil jullie mijn werk laten zien, zodat je weet wat ik doe en waarom ik hier ben.

This was about 1925.

Dit was ongeveer 1925.

All of these things were made during the last 75 years.

Al deze dingen zijn gemaakt gedurende de laatste 75 jaar.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

But, of course, I'm working since 25,

Maar, natuurlijk, ik ben aan het werk sinds 1925,

doing more or less what you see here. This is Castleton China.

en deed min of meer wat je hier ziet. Dit is Castleton porselein.

This was an exhibition at the Museum of Modern Art.

Dit was een expositie in het Museum of Modern Art.

This is now for sale at the Metropolitan Museum.

Dit is nu te koop in het Metropolitan Museum.

This is still at the Metropolitan Museum now for sale.

Dit is nog steeds te koop in het Metropolitan Museum.

This is a portrait of my daughter and myself.

Dit is een portret van mijn dochter en mij.

(Applause)

(Applaus)

These were just some of the things I've made.

Dit waren gewoon wat dingen die ik gemaakt heb.

I made hundreds of them for the last 75 years.

Ik maakte er honderden over de laatste 75 jaar.

I call myself a maker of things.

Ik noem mezelf een dingenmaker.

I don't call myself an industrial designer because I'm other things.

Ik noem mezelf geen industrieel ontwerper omdat, onder andere,

Industrial designers want to make novel things.

industrieel ontwerpers nieuwigheden willen maken.

Novelty is a concept of commerce, not an aesthetic concept.

Nieuwigheid is een commercieel concept, geen esthetisch concept.

The industrial design magazine, I believe, is called "Innovation."

Het industrieel ontwerp-tijdschrift heet geloof ik 'Innovation".

Innovation is not part of the aim of my work.

Innovatie is geen onderdeel van het doel van mijn werk.

Well, makers of things: they make things more beautiful, more elegant,

Dingenmakers: ze maken dingen mooier, eleganter,

more comfortable than just the craftsmen do.

comfortabeler dan de ambachtslieden doen.

I have so much to say. I have to think what I am going to say.

Ik heb zoveel te zeggen. Ik moet denken wat ik ga zeggen.

Well, to describe our profession otherwise,

Om ons beroep anders te omschrijven:

we are actually concerned with the playful search for beauty.

we houden ons bezig met de speelse zoektocht naar schoonheid.

That means the playful search for beauty was called the first activity of Man.

Dat betekent dat de speelse zoektocht naar schoonheid, de eerste activiteit van de mens is genoemd.

Sarah Smith, who was a mathematics professor at MIT, wrote,

Sarah Smith, die wiskunde onderwees aan MIT, schreef:

"The playful search for beauty was Man's first activity --

"De speelse zoektocht naar schoonheid was de eerste activiteit van de mens" --

that all useful qualities and all material qualities

...dat alle nuttige kwaliteiten en alle materiële kwaliteiten

were developed from the playful search for beauty."

voortkwamen uit de speelse zoektocht naar schoonheid.

These are tiles. The word, "playful" is a necessary aspect of our work

Dit zijn tegels. Het woord "speels" is een noodzakelijk aspect van ons werk

because, actually, one of our problems is that we have to make,

want een van onze problemen is, dat we mooie dingen moeten

produce, lovely things throughout all of life, and this for me is now 75 years.

maken gedurende ons hele leven, wat voor mij al 75 jaar is.

So how can you, without drying up,

Dus hoe kun je, zonder op te drogen,

make things with the same pleasure, as a gift to others, for so long?

met hetzelfde plezier dingen maken, als geschenk aan anderen, voor zo lange tijd?

The playful is therefore an important part of our quality as designer.

Het speelse is daarom een belangrijk onderdeel van onze kwaliteit als ontwerper.

Let me tell you some about my life.

Laat ik jullie iets vertellen uit mijn leven.

As I said, I started to do these things 75 years ago.

Zoals ik zei, ik begon deze dingen te doen 75 jaar geleden.

My first exhibition in the United States

Mijn eerste expositie in de Verenigde Staten

was at the Sesquicentennial exhibition in 1926 --

was op de Sesquicentennial expositie in 1926 --

that the Hungarian government sent one of my hand-drawn pieces as part of the exhibit.

waarvoor de Hongaarse regering een van mijn handgetekende stukken inzond om tentoon te stellen.

My work actually took me through many countries,

Mijn werk voerde me door vele landen,

and showed me a great part of the world.

en liet me veel van de wereld zien.

This is not that they took me -- the work didn't take me --

Het is niet dat ze mij meenamen -- het werk nam me niet mee --

I made the things particularly because I wanted to use them to see the world.

ik maakte de dingen speciaal omdat ik ze wilde gebruiken om de wereld te zien.

I was incredibly curious to see the world, and I made all these things,

Ik was ongelofelijk nieuwsgierig naar de wereld, en ik maakte al deze dingen,

which then finally did take me to see many countries and many cultures.

die me uiteindelijk naar al die landen en culturen voerden.

I started as an apprentice to a Hungarian craftsman,

Ik begon als leerlinge van een Hongaarse ambachtsman,

and this taught me what the guild system was in Middle Ages.

en dat leerde me wat het gildesysteem in de middeleeuwen was.

The guild system: that means when I was an apprentice,

Het gildesysteem: dat betekent dat toen ik leerling was...

I had to apprentice myself in order to become a pottery master.

ik moest leerling worden om pottenbakkersmeester te kunnen worden.

In my shop where I studied, or learned, there was a traditional hierarchy

In mijn werkplaats waar ik studeerde of leerde, was een traditionele hiërarchie

of master, journeyman and learned worker, and apprentice,

van meester, gezel, geleerde werker, en leerling,

and I worked as the apprentice.

en ik werkte als leerling.

The work as an apprentice was very primitive.

Het werk als leerling was erg primitief.

That means I had to actually learn every aspect of making pottery by hand.

Dat betekent dat je elk aspect van het handmatig pottenbakken moest leren.

We mashed the clay with our feet when it came from the hillside.

We stampten de klei met onze voeten als hij van de heuvel kwam.

After that, it had to be kneaded. It had to then go in, kind of, a mangle.

Daarna moest hij gekneed worden. Hij moest dan in een soort mangel gaan.

And then finally it was prepared for the throwing.

Dan werd hij uiteindelijk voorbereid om te worden gedraaid.

And there I really worked as an apprentice.

Hier werkte ik als leerling.

My master took me to set ovens

Mijn meester nam me aan om ovens voor te bereiden

because this was part of oven-making, oven-setting, in the time.

want dit was deel van ovenvoorbereiding in die tijd.

And finally, I had received a document

Uiteindelijk kreeg ik een document

that I had accomplished my apprenticeship successfully,

dat ik mijn leerlingschap succesvol had afgerond,

that I had behaved morally, and this document was given to me

dat ik me zedelijk had gedragen. Ik kreeg dit document

by the Guild of Roof-Coverers, Rail-Diggers, Oven-Setters,

van het gilde van dakdekkers, puttengravers, ovenvoorbereiders,

Chimney Sweeps and Potters.

schoorsteenvegers en pottenbakkers.

(Laughter)

(Gelach)

I also got at the time a workbook which explained my rights

Ook kreeg ik toen een werkboek waarin mijn rechten en

and my working conditions, and I still have that workbook.

werkcondities werden uitgelegd, dat heb ik nog steeds.

First I set up a shop in my own garden,

Ik begon met een werkplaats in mijn tuin,

and made pottery which I sold on the marketplace in Budapest.

en maakte aardewerk dat ik op de markt in Boedapest verkocht.

And there I was sitting, and my then-boyfriend --

Daar zat ik met mijn toenmalige vriend --

I didn't mean it was a boyfriend like it is meant today --

ik bedoel niet een vriend in de huidige betekenis --

but my boyfriend and I sat at the market and sold the pots.

maar mijn vriend en ik zaten op de markt en verkochten de potten.

My mother thought that this was not very proper,

Mijn moeder vond dit niet erg netjes,

so she sat with us to add propriety to this activity.

dus ze kwam bij ons zitten om fatsoen te geven aan onze activiteiten.

(Laughter)

(Gelach)

However, after a while there was a new factory being built in Budapest,

Maar na een tijdje werd er een nieuwe fabriek gebouwd in Budapest,

a pottery factory, a large one.

een aardewerkfabriek, een grote.

And I visited it with several ladies, and asked all sorts of questions of the director.

Ik ging op bezoek met diverse dames, en stelde de directeur allerlei vragen.

Then the director asked me, why do you ask all these questions?

Toen vroeg de directeur me: "Waarom stel je al deze vragen?"

I said, I also have a pottery.

Ik zei: "Ik heb ook een pottenbakkersatelier."

So he asked me, could he please visit me, and then finally he did,

Dus hij vroeg me of hij me eens kon komen bezoeken, en uiteindelijk deed hij dat.

and explained to me that what I did now in my shop was an anachronism,

Hij legde me uit dat wat ik deed in het atelier, verouderd was,

that the industrial revolution had broken out,

dat de industriële revolutie was uitgebroken,

and that I rather should join the factory.

en dat ik beter bij de fabriek kon komen werken.

There he made an art department for me where I worked for several months.

Daar maakte hij een ontwerpafdeling voor me, waar ik enkele maanden werkte.

However, everybody in the factory spent his time at the art department.

Maar iedereen in de fabriek bracht zijn tijd door op de ontwerpafdeling.

The director there said there were several women casting

De directeur zei dat verscheidene vrouwen mijn ontwerpen

and producing my designs now in molds, and this was sold also to America.

goten en produceerden in mallen, en dit werd ook verkocht aan Amerika.

I remember that it was quite successful.

Ik herinner me dat het heel succesvol was.

However, the director, the chemist, model maker -- everybody --

Maar, de directeur, de chemicus, modelmaker -- iedereen --

concerned himself much more with the art department --

was veel meer bezig met de ontwerpafdeling --

that means, with my work -- than making toilets,

dat wil zeggen, met mijn werk -- dan het maken van toiletten.

so finally they got a letter from the center, from the bank who owned the factory,

Dus uiteindelijk kregen ze een brief van de bank die eigenaar was van de fabriek,

saying, make toilet-setting behind the art department, and that was my end.

waarin stond: maak toiletten en laat de ontwerpafdeling zitten, en dat was mijn einde.

So this gave me the possibility because now I was a journeyman,

Dus dit gaf me de kans, want ik was nu een gezel,

and journeymen also take their satchel and go to see the world.

en gezellen pakken hun tas en trekken de wereld in.

So as a journeyman, I put an ad into the paper that I had studied,

Dus als gezel plaatste ik een advertentie dat ik gestudeerd had,

that I was a down-to-earth potter's journeyman

dat ik een nuchtere pottenbakkersgezel was

and I was looking for a job as a journeyman.

en dat ik een baan zocht als gezel.

And I got several answers, and I accepted the one

Ik kreeg verschillende antwoorden en ik accepteerde de baan

which was farthest from home and practically, I thought, halfway to America.

die het verst van huis was en, dacht ik, halfweg naar Amerika.

And that was in Hamburg.

Dat was in Hamburg.

Then I first took this job in Hamburg, at an art pottery

Toen nam ik eerst deze baan in Hamburg, in een kunstpottenbakkerij

where everything was done on the wheel,

waar alles werd gedaan aan de draaischijf.

and so I worked in a shop where there were several potters.

Dus daar werkte ik met verscheidene andere pottenbakkers.

And the first day, I was coming to take my place at the turntable --

De eerste dag nam ik mijn plaats in achter de schijf --

there were three or four turntables -- and one of them, behind where I was sitting,

er waren drie of vier draaischijven -- en aan één daarvan, achter mij

was a hunchback, a deaf-mute hunchback, who smelled very bad.

zat een doofstomme met een bochel, die vreselijk stonk.

So I doused him in cologne every day, which he thought was very nice,

Dus depte ik hem dagelijks met eau de cologne, wat hij erg aardig vond,

and therefore he brought bread and butter every day,

en daarom bracht hij dagelijks brood en boter mee,

which I had to eat out of courtesy.

dat ik uit beleefdheid op moest eten.

The first day I came to work in this shop

De eerste dag dat ik kwam werken

there was on my wheel a surprise for me.

stond er op mijn schijf een verrassing voor me.

My colleagues had thoughtfully put on the wheel where I was supposed to work

Mijn collega's hadden heel attent op de schijf waar ik moest werken

a very nicely modeled natural man's organs.

een mooi geboetseerd mannelijk geslacht geplaatst.

(Laughter)

(Gelach)

After I brushed them off with a hand motion, they were very --

Nadat ik die met een handbeweging had weggeveegd,

I finally was now accepted, and worked there for some six months.

was ik nu dan geaccepteerd en ik werkte daar zo'n zes maanden.

This was my first job.

Dit was mijn eerste baan.

If I go on like this, you will be here till midnight.

Als ik zo doorga, zitten jullie hier tot middernacht.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

So I will try speed it up a little

Dus ik zal het tempo wat opschroeven.

(Laughter)

(Gelach)

Moderator: Eva, we have about five minutes.

Moderator: Eva, we hebben ongeveer 5 minuten.

(Laughter)

(Gelach)

Eva Zeisel: Are you sure?

Eva Zeisel: Weet je dat zeker?

Moderator: Yes, I am sure.

Moderator: Ja, zeker.

EZ: Well, if you are sure,

EZ: Nou, als je het zeker weet,

I have to tell you that within five minutes I will talk very fast.

moet ik zeggen dat ik in vijf minuten erg snel zal praten.

And actually, my work took me to many countries

Mijn werk bracht me naar vele landen

because I used my work to fill my curiosity.

want ik gebruikte mijn werk om mijn nieuwsgierigheid te stillen.

And among other things, other countries I worked, was in the Soviet Union,

Onder andere heb ik gewerkt in de Sovjet Unie,

where I worked from '32 to '37 -- actually, to '36.

van 1932 tot 1937 -- in feite tot 1936.

I was finally there, although I had nothing to do -- I was a foreign expert.

Ik was er eindelijk, ook al had ik niets te doen -- ik was een buitenlands expert.

I became art director of the china and glass industry,

Ik werd artistiek directeur van de porselein- en glasindustrie,

and eventually under Stalin's purges -- at the beginning of Stalin's purges,

en uiteindelijk onder Stalins zuiveringen -- aan het begin van Stalins zuiveringen,

I didn't know that hundreds of thousands of innocent people were arrested.

ik wist niet dat honderdduizenden onschuldige mensen werden gearresteerd.

So I was arrested quite early in Stalin's purges,

Dus ik werd vrij vroeg tijdens Stalins zuiveringen gearresteerd,

and spent 16 months in a Russian prison.

en bracht 16 maanden door in een Russische gevangenis.

The accusation was that I had successfully prepared an Attentat on Stalin's life.

De beschuldiging was, dat ik succesvol een moordaanslag had voorbereid op Stalin.

This was a very dangerous accusation.

Dat was een erg gevaarlijke beschuldiging.

And if this is the end of my five minutes, I want to tell you that

Als dit het eind van mijn vijf minuten is, wil ik jullie vertellen

I actually did survive, which was a surprise.

dat ik het overleefd heb, wat een verrassing was.

But since I survived and I'm here,

Maar aangezien ik overleefde en hier ben,

and since this is the end of the five minutes, I will --

en omdat dit het einde is van mijn vijf minuten, zal ik --

Moderator: Tell me when your last trip to Russia was.

Moderator: Vertel eens wanneer je laatste reis naar Rusland was.

Weren't you there recently?

Was je daar niet recentelijk nog?

EZ: Oh, this summer, in fact,

EZ: O, afgelopen zomer in feite...

the Lomonosov factory was bought by an American company, invited me.

de Lomonosov fabriek was gekocht door een Amerikaans bedrijf dat me uitnodigde.

They found out that I had worked in '33 at this factory,

Ze kwamen erachter dat ik in 1933 in deze fabriek had gewerkt,

and they came to my studio in Rockland County,

en ze kwamen naar mijn studio in Rockland County,

and brought the 15 of their artists to visit me here.

en brachten 15 van hun ontwerpers mee om me te bezoeken.

And they invited myself to come to the Russian factory last summer,

Ze nodigden me uit om afgelopen zomer naar de Russische fabriek te komen,

in July, to make some dishes, design some dishes.

in juli, om wat serviesgoed te maken, servies te ontwerpen.

And since I don't like to travel alone, they also invited my daughter,

Aangezien ik niet graag alleen reis, nodigden ze ook mijn dochter,

son-in-law and granddaughter,

mijn schoonzoon en kleindochter uit,

so we had a lovely trip to see Russia today,

dus we hadden een mooie reis naar het huidige Rusland,

which is not a very pleasant and happy view.

wat tegenwoordig geen prettige aanblik is.

Here I am now, if this is the end? Thank you.

Nu ben ik hier, als dit het einde is? Dank je.

(Applause)

(Applaus)