Eva Zeisel: The playful search for beauty

Eva Zeisel ile güzelliğin peşinde oyuncu bir arayış üzerine

Çeviri: Ayşe Müge Yüksel Gözden geçirme: Meric Aydonat

So I understand that this meeting was planned,

Anlıyorum ki, bu toplantı ayarlandı

and the slogan was From Was to Still.

ve konusu, "eskiden" ve "hâlâ" olarak belirlendi.

And I am illustrating Still.

ve ben burda "hâlâ" yı temsil ediyorum

Which, of course, I am not agreeing with because,

ve tabii ki bunu kabul etmiyorum çünkü

although I am 94, I am not still working.

94 yaşında olmama rağmen, ben "hâlâ" çalışmıyorum.

And anybody who asks me, "Are you still doing this or that?"

Ne zaman biri bana "Hâlâ şunu yapıyor musun?" diye sorduğunda

I don't answer because I'm not doing things still, I'm doing it like I always did.

cevap vermiyorum çünkü ben bir şeyi hâlâ yapmıyorum, her zaman yapmış olduğum gibi yapıyorum.

I still have -- or did I use the word still? I didn't mean that.

Benim hâlâ -- yoksa hâlâ lafını mı kullandım. Öyle demek istememiştim.

(Laughter)

Gülüşmeler

I have my file which is called To Do. I have my plans.

Benim "yapılacak işler" listem var. Planlarım var.

I have my clients. I am doing my work like I always did.

Müşterilerim var. İşimi her zaman yapmış olduğum gibi yapıyorum.

So this takes care of my age.

Ve bu benim yaş sorunumu ortadan kaldırıyor.

I want to show you my work so you know what I am doing and why I am here.

Size eserlerimi göstermek istiyorum böylece ne yaptığımı ve neden burada olduğumu öğrenebilirsiniz.

This was about 1925.

Bu 1925'lere ait.

All of these things were made during the last 75 years.

Tüm bu gördükleriniz son 75 sene içinde yapıldı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkış)

But, of course, I'm working since 25,

Ama, tabii ki, 25 yaşımdan beri çalışıyorum,

doing more or less what you see here. This is Castleton China.

aşağı yukarı burada gördüklerinizi yapıyorum. Bu Castleton çinisi

This was an exhibition at the Museum of Modern Art.

Bu Modern Art müzesinde bir sergiden.

This is now for sale at the Metropolitan Museum.

Bu şu anda Metropolitan müzesinde satışta.

This is still at the Metropolitan Museum now for sale.

Bu hala Metropolitan müzesinde satışta.

This is a portrait of my daughter and myself.

Bu kızımla benim bir portremiz.

(Applause)

(Alkış)

These were just some of the things I've made.

Bunlar yalnızca yaptıklarımdan bazılarıydı.

I made hundreds of them for the last 75 years.

Son 75 sene içerisinde onlardan yüzlercesini yaptım.

I call myself a maker of things.

Ben kendime yapımcı diyorum.

I don't call myself an industrial designer because I'm other things.

Ben kendime endüstriyel tasarımcı demiyorum çünkü ben başka bir şeyim.

Industrial designers want to make novel things.

Endüstriyel tasarımcılar orijinal şeyler yapmak isterler.

Novelty is a concept of commerce, not an aesthetic concept.

Orijinallik bir ticaret konseptidir. Estetik bir konsept değil.

The industrial design magazine, I believe, is called "Innovation."

Endüstriyel tasarım dergisinin adı, yanılmıyorsam, "Yenilik".

Innovation is not part of the aim of my work.

Yenilik, benim yaptığım işin amaçlarından biri değil.

Well, makers of things: they make things more beautiful, more elegant,

Yapımcılar birşeyleri zanaatkarların yaptığından daha güzel, daha zarif,

more comfortable than just the craftsmen do.

daha konforlu yaparlar.

I have so much to say. I have to think what I am going to say.

Söyleyecek çok şey var. Ne söyleyeceğimi düşünmem gerekiyor.

Well, to describe our profession otherwise,

Mesleğimizi başka türlü anlatmak gerekirse

we are actually concerned with the playful search for beauty.

biz aslında güzelliğin peşinde oyuncu bir arayış içindeyiz.

That means the playful search for beauty was called the first activity of Man.

Güzelliğin peşinde oyuncu bir arayış insanın ilk aktivitesiydi.

Sarah Smith, who was a mathematics professor at MIT, wrote,

MİT'deki matematik profesörlüğü yapmış Sarah Smith şöyle yazmıştı:

"The playful search for beauty was Man's first activity --

"Güzelliğin peşinde oyuncu bir arayış insanın ilk aktivitesiydi,

that all useful qualities and all material qualities

yüm yararlı nitelikler ve maddesel nitelikler

were developed from the playful search for beauty."

bu arayıştan doğdu."

These are tiles. The word, "playful" is a necessary aspect of our work

Bunlar fayanslar. "Oyuncu" olmak işimizin gerekli bir yanı

because, actually, one of our problems is that we have to make,

çünkü aslında sorunlarımızdan biri şu ki biz hoş şeyler yaratmak

produce, lovely things throughout all of life, and this for me is now 75 years.

zorundayız yaşam boyu, bu benim için şu anda 75 yıl.

So how can you, without drying up,

Yani körelmeden, bu kadar süre

make things with the same pleasure, as a gift to others, for so long?

aynı zevkle, başkalarına sunmak için üretmeye nasıl devam edebilirsin?

The playful is therefore an important part of our quality as designer.

"Oyuncu olmak" işte bu yüzden tasarımcı olmanın önemli bir parçası.

Let me tell you some about my life.

Size hayatımı biraz anlatayım.

As I said, I started to do these things 75 years ago.

Söylediğim gibi bu eserleri yapmaya 75 sene önce başladım.

My first exhibition in the United States

Amerika'daki ilk sergim

was at the Sesquicentennial exhibition in 1926 --

1926 da yapılan Sesquicentennial sergisiydi.

that the Hungarian government sent one of my hand-drawn pieces as part of the exhibit.

Macar hükümeti, el çizimi bir eserimi sergilenmek üzere göndermişti.

My work actually took me through many countries,

İşim bana bir çok ülke gezdirdi

and showed me a great part of the world.

ve bana dünyanın büyük kısmını gösterdi.

This is not that they took me -- the work didn't take me --

Aslında bunu işim yapmadı, işim beni bir yere götürmedi.

I made the things particularly because I wanted to use them to see the world.

Ben bu eserleri özellikle dünyayı gezmek istediğim için yaptım.

I was incredibly curious to see the world, and I made all these things,

Dünyayı gezmek için inanılmaz meraklıydım ve bütün bu eserleri yaptım

which then finally did take me to see many countries and many cultures.

ve en sonunda yaptığım eserler, bir sürü ülke ve kültürle tanışmamı sağladı.

I started as an apprentice to a Hungarian craftsman,

İşe Macar bir zanaatkarın yanında çırak olarak başladım.

and this taught me what the guild system was in Middle Ages.

Bu bana Orta Çağ'daki lonca sisteminin ne demek olduğunu öğretti.

The guild system: that means when I was an apprentice,

Lonca sistemi: yani ben bir çırakken

I had to apprentice myself in order to become a pottery master.

iyi bir çömlek üstadı olabilmek için çıraklık etmem gerekiyordu.

In my shop where I studied, or learned, there was a traditional hierarchy

Çalıştığım dükkanda ya da işleri öğrendiğim dükkanda, üstat, usta, kalfa

of master, journeyman and learned worker, and apprentice,

ve çıraktan oluşan bir hiyerarşi vardı.

and I worked as the apprentice.

Ben çırak olarak çalıştım.

The work as an apprentice was very primitive.

Bir çırak olarak yaptığım iş çok temeldi.

That means I had to actually learn every aspect of making pottery by hand.

Yani elle çömlek yapmanın her türlü inceliğini öğrenmem gerekiyordu.

We mashed the clay with our feet when it came from the hillside.

Dağ yamaçlarından gelen killeri ayağımızla ezerdik.

After that, it had to be kneaded. It had to then go in, kind of, a mangle.

Sonra yoğurulması gerekiyordu. Sonra da bir mengene gibi sıkıştırılması.

And then finally it was prepared for the throwing.

Ve en sonunda şekillendirilmek için hazır olurdu.

And there I really worked as an apprentice.

Ben orada gerçekten bir çırak gibi çalıştım.

My master took me to set ovens

Ustam bana ocakları hazırlattı.

because this was part of oven-making, oven-setting, in the time.

çünkü o zamanlar bu iş ocak hazırlama işiydi.

And finally, I had received a document

Ve sonunda çıraklığımı ahlaklı davranış

that I had accomplished my apprenticeship successfully,

ve başarıyla tamamladığıma dair bir belge aldım.

that I had behaved morally, and this document was given to me

Bu belgeyi bana çatı döşeyicileri, demiryolu inşaatçıları,

by the Guild of Roof-Coverers, Rail-Diggers, Oven-Setters,

ocakçılar, baca temizleyicileri ve çömlekçiler

Chimney Sweeps and Potters.

locası vermişti.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I also got at the time a workbook which explained my rights

Bana bir de haklarımı ve çalışma koşullarımı açıklayan bir kitapçık verdiler.

and my working conditions, and I still have that workbook.

O kitapçığı hala saklarım.

First I set up a shop in my own garden,

Önce kendi bahçemde bir dükkan açtım

and made pottery which I sold on the marketplace in Budapest.

ve çömlek yapıp Budapeste'de pazarda satmaya başladım.

And there I was sitting, and my then-boyfriend --

Orada ben ve o zamanki erkek arkadaşım,

I didn't mean it was a boyfriend like it is meant today --

Erkek arkadaş derken bugünkü anlamında demiyorum--

but my boyfriend and I sat at the market and sold the pots.

erkek arkadaşımla pazarda oturur çanak satardık.

My mother thought that this was not very proper,

Annem bunu uygunsuz bulmuş olacak ki

so she sat with us to add propriety to this activity.

daha uygun olsun diye o da bizimle oturmaya başladı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

However, after a while there was a new factory being built in Budapest,

Ama bir süre sonra Budapeste'de yeni bir fabrika inşa edilmeye başlandı

a pottery factory, a large one.

bir çömlek fabrikası, büyük bir fabrika.

And I visited it with several ladies, and asked all sorts of questions of the director.

Ben orayı bir çok hanımla birlikte ziyaret edip, müdüre bir sürü soru sordum.

Then the director asked me, why do you ask all these questions?

Müdür bana: "Bütün bu soruları neden soruyorsun" diye sordu.

I said, I also have a pottery.

Benimde bir çömlek imalathanem var dedim.

So he asked me, could he please visit me, and then finally he did,

Bana ziyaret edip edemeyeceğini sordu, daha sonra ziyaret ettiğinde

and explained to me that what I did now in my shop was an anachronism,

bana çağdışı bir iş yaptığımı söyledi,

that the industrial revolution had broken out,

sanayi devrimi gerçekleşmişti

and that I rather should join the factory.

ve artık fabrikaya katılsam iyi olurdu.

There he made an art department for me where I worked for several months.

Fabrikada benim için güzel sanatlar departmanı oluşturdu ve ben orada aylarca çalıştım.

However, everybody in the factory spent his time at the art department.

Fakat fabrikadaki herkes zamanını güzel sanatlar departmanında geçiriyordu.

The director there said there were several women casting

Müdür, bir çok kadının döküm yaptığını

and producing my designs now in molds, and this was sold also to America.

ve tasarımlarımı kalıplarda üreterek Amerika'ya sattıklarını söyledi.

I remember that it was quite successful.

Hatırlıyorum da epey başarılıydı.

However, the director, the chemist, model maker -- everybody --

Yine de müdür, kimyacı, kalıpçı-- herkes--

concerned himself much more with the art department --

sanat departmanıyla ilgileniyordu--

that means, with my work -- than making toilets,

yani benim işimle-- tuvalet yapmakla değil.

so finally they got a letter from the center, from the bank who owned the factory,

Sonunda merkezden, fabrikanın sahibi olan bankadan bir mektup geldi,

saying, make toilet-setting behind the art department, and that was my end.

sanat departmanında tuvalet takımı yapmaya başlayın diye, benim işim böylece bitti.

So this gave me the possibility because now I was a journeyman,

Bu bana bir fırsat verdi çünkü ben artık kalfaydım,

and journeymen also take their satchel and go to see the world.

kalfalar çantalarını alıp dünyayı gezmeye çıkarlar.

So as a journeyman, I put an ad into the paper that I had studied,

Bir kalfa olarak, gazeteye ilan verdim,

that I was a down-to-earth potter's journeyman

eğitimliyim, ayaklarım yere basar

and I was looking for a job as a journeyman.

ve kalfa olarak iş arıyorum diye.

And I got several answers, and I accepted the one

Pek çok teklif aldım, evden en uzaktakini

which was farthest from home and practically, I thought, halfway to America.

kabul ettim. Amerika'ya yarı yol diye düşünüyordum.

And that was in Hamburg.

Hamburg'daydı.

Then I first took this job in Hamburg, at an art pottery

Bir çömlek sanat atölyesinde başladım,

where everything was done on the wheel,

herşey teker üzerinde yapılıyordu.

and so I worked in a shop where there were several potters.

Birkaç başka çömlekçi daha burada çalışıyordu.

And the first day, I was coming to take my place at the turntable --

İlk gün döner tablada yerimi almaya gittim-- bunlardan üç dört tane vardı--

there were three or four turntables -- and one of them, behind where I was sitting,

bir tanesinde, tam arkamdakinde çok kötü kokan bir kambur,

was a hunchback, a deaf-mute hunchback, who smelled very bad.

sağır ve dilsiz bir kambur oturuyordu.

So I doused him in cologne every day, which he thought was very nice,

Ben de hergün onun üzerine kolonyo serptim, o bunu çok hoş buldu,

and therefore he brought bread and butter every day,

bu yüzden bana hergün ekmek ve tereyağı getiriyordu

which I had to eat out of courtesy.

ben de nezaketen yemek zorunda kalıyordum.

The first day I came to work in this shop

Bu iş yerindeki ilk günümde tekerimin üzerinde

there was on my wheel a surprise for me.

benim için bir sürpriz duruyordu.

My colleagues had thoughtfully put on the wheel where I was supposed to work

İş arkadaşlarım, benim çalışacağım tekerin üzerine büyük bir incelikle

a very nicely modeled natural man's organs.

erkeklik organları modeli koymuşlardı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

After I brushed them off with a hand motion, they were very --

Bir el hareketi ile süpürdüm,

I finally was now accepted, and worked there for some six months.

sonunda aralarına kabul edilmiştim, orada altı ay çalıştım.

This was my first job.

Bu benim ilk işimdi.

If I go on like this, you will be here till midnight.

Eğer böyle devam edersem, gece yarısına kadar burada olacaksınız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

Alkış

So I will try speed it up a little

Biraz daha hızlanmayı deneyeceğim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Moderator: Eva, we have about five minutes.

Moderatör: Eva, beş dakikamız kaldı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Eva Zeisel: Are you sure?

Eva Zeisel: Emin misin?

Moderator: Yes, I am sure.

Moderatör: Evet, eminim.

EZ: Well, if you are sure,

EZ: Peki, eğer eminsen..

I have to tell you that within five minutes I will talk very fast.

Bu beş dakika içerisinde çok hızlı konuşacağımı size söylemeliyim.

And actually, my work took me to many countries

Doğrusu, işin beni bir çok ülkeye götürdü,

because I used my work to fill my curiosity.

çünkü işimi merakımı gidermek için kullandım.

And among other things, other countries I worked, was in the Soviet Union,

Diğer pek çok ülke arasında, Sovyetler Birliği'nde de çalıştım

where I worked from '32 to '37 -- actually, to '36.

1932' den 1937' ye kadar. Aslında 1936.

I was finally there, although I had nothing to do -- I was a foreign expert.

Yapacak birşeyim olmadığı halde oradaydım-- Yabancı uzmandım.

I became art director of the china and glass industry,

Çini ve cam endüstrisinin sanat direktörü oldum.

and eventually under Stalin's purges -- at the beginning of Stalin's purges,

Nihayetinde Stalin düzeninde, Stalin düzeninin başında

I didn't know that hundreds of thousands of innocent people were arrested.

yüzlerce masum insanın tutuklandığını bilmiyordum.

So I was arrested quite early in Stalin's purges,

Böylece Stalin düzeninin epey başında tutuklandım,

and spent 16 months in a Russian prison.

bir Rus hapishanesinde 16 ay geçirdim.

The accusation was that I had successfully prepared an Attentat on Stalin's life.

Suçlamaya göre Stalin' in canına kıymaya başarıyla hazırlanmıştım.

This was a very dangerous accusation.

Bu çok tehlikeli bir suçlamaydı.

And if this is the end of my five minutes, I want to tell you that

Ve eğer bu benim beş dakikamın sonuysa, size şunu söylemek isterim

I actually did survive, which was a surprise.

hakikaten hayatta kaldım ve bu bir sürpriz oldu.

But since I survived and I'm here,

Hayatta kalmış olduğum ve burda olduğum için

and since this is the end of the five minutes, I will --

ve bu beş dakikanın sonu olduğundan, ben

Moderator: Tell me when your last trip to Russia was.

Moderatör: Rusyaya en son seyahatin ne zamandı?

Weren't you there recently?

Yakın zamanlarda orada değil miydin?

EZ: Oh, this summer, in fact,

EZ: Oh, evet. Bu yaz aslında.

the Lomonosov factory was bought by an American company, invited me.

Lomosonov fabrikasını Amerikalı bir şirket satın almış, beni davet ettiler.

They found out that I had worked in '33 at this factory,

Benim 1933 yılında orada çalıştığımı öğrenmişler.

and they came to my studio in Rockland County,

Rockland County'de ki stüdyoma geldiler,

and brought the 15 of their artists to visit me here.

15 kadar sanatçılarını da beni ziyarete getirmişlerdi.

And they invited myself to come to the Russian factory last summer,

Beni geçen yaz, temmuz ayında Rusya' daki fabrikaya

in July, to make some dishes, design some dishes.

davet ettiler, bir kaç çanak yapmam, tasarlamam için.

And since I don't like to travel alone, they also invited my daughter,

Tek başıma seyahat etmeyi sevmediğim için, kızımı,

son-in-law and granddaughter,

damadımı ve torunumu da davet ettiler.

so we had a lovely trip to see Russia today,

Bugünkü Rusya'yı, çok iç açıcı ve mutlu bir manzara olmasa da,

which is not a very pleasant and happy view.

görmek için hoş bir seyahat gerçekleştirdik.

Here I am now, if this is the end? Thank you.

Şimdi burdayım, eğer sonuna geldiysek, Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)