Eva Zeisel: The playful search for beauty

Eva Zeisel nói về việc vui thíc tìm kiếm cái đẹp

Translator: Thao Hoang Reviewer: Dang Trang Nguyen

So I understand that this meeting was planned,

Vậy tôi hiểu cuộc gặp gỡ này đã được lên kế hoạch

and the slogan was From Was to Still.

và khẩu hiệu là "Từ Đã đến Vẫn."

And I am illustrating Still.

Và tôi sẽ minh họa cho "Vẫn"

Which, of course, I am not agreeing with because,

Tất nhiên, tôi không đồng ý với điều này bởi vì,

although I am 94, I am not still working.

mặc dù tôi đã 94 tuổi, tôi không phải vẫn đang làm.

And anybody who asks me, "Are you still doing this or that?"

Và bất kì ai hỏi tôi rằng, "Bà vẫn đang làm việc đó sao?"

I don't answer because I'm not doing things still, I'm doing it like I always did.

Tôi không trả lời bởi vì tôi không phải vẫn làm, mà tôi đang làm nó giống như tôi vẫn luôn làm thế.

I still have -- or did I use the word still? I didn't mean that.

Tôi vẫn có - có phải tôi vừa dùng từ "vẫn" không? Ý tôi không phải vậy đâu.

(Laughter)

(Cười)

I have my file which is called To Do. I have my plans.

Tôi có một tập tài liệu những việc cần làm. Tôi có những kế hoạch của tôi.

I have my clients. I am doing my work like I always did.

Tôi có khách hàng. Tôi đang làm công việc của tôi giống như bao năm qua.

So this takes care of my age.

Công việc vượt tuổi tác.

I want to show you my work so you know what I am doing and why I am here.

Tôi muốn cho các bạn xem một vài thành quả của tôi để các bạn biết tôi đang làm gì và tại sao tôi ở đây.

This was about 1925.

Đây là vào khoảng năm 1925.

All of these things were made during the last 75 years.

Tất cả những sản phẩm này đều được thiết kế trong suốt 75 năm qua.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

But, of course, I'm working since 25,

Nhưng, tất nhiên, tôi đã làm việc từ lúc 25 tuổi,

doing more or less what you see here. This is Castleton China.

làm những thứ mà các bạn thấy ở đây. Cái này là Castleton China.

This was an exhibition at the Museum of Modern Art.

Đây là một buổi triển lãm ở bào tàng Nghệ thuật hiện đại.

This is now for sale at the Metropolitan Museum.

Cái này hiện đang được bán ở bảo tàng Metropolitan.

This is still at the Metropolitan Museum now for sale.

Cái này vẫn ở bảo tàng Metropolitan.

This is a portrait of my daughter and myself.

Đây là chân dung tôi và con gái.

(Applause)

(Vỗ tay)

These were just some of the things I've made.

Đây chỉ là một vài sản phẩm tôi đã làm ra.

I made hundreds of them for the last 75 years.

Tôi đã làm hàng trăm mẫu trong 75 năm qua.

I call myself a maker of things.

Tôi gọi tôi là người tạo ra sản phẩm.

I don't call myself an industrial designer because I'm other things.

Tôi không gọi tôi là nhà thiết kế công nghiệp, bởi vì tôi không phải thế.

Industrial designers want to make novel things.

Những nhà thiết kế công nghiệp muốn tạo ra những sản phẩm mới lạ.

Novelty is a concept of commerce, not an aesthetic concept.

Sự mới lạ là một khái niệm thuộc về kinh doanh, không phải một khái niệm nghệ thuật.

The industrial design magazine, I believe, is called "Innovation."

Tờ báo thiết kế công nghiệp, tôi nhớ, được gọi là "sự cách tân."

Innovation is not part of the aim of my work.

Sự cách tân không nằm trong mục đích công việc của tôi.

Well, makers of things: they make things more beautiful, more elegant,

Những người tạo ra sản phẩm: họ làm cho nó đẹp hơn, tao nhã hơn,

more comfortable than just the craftsmen do.

tiện lợi hơn những người thợ thủ công.

I have so much to say. I have to think what I am going to say.

Tôi có quá nhiều thứ để nói. Tôi phải nghĩ xem mình sẽ nói gì.

Well, to describe our profession otherwise,

Để miêu tả công việc của chúng tôi theo cách khác,

we are actually concerned with the playful search for beauty.

thực sự chúng tôi đang vui thích tìm kiếm cái đẹp.

That means the playful search for beauty was called the first activity of Man.

Điều đó có nghĩa là, cuộc tìm kiếm cái đẹp đã được gọi là hoạt động đầu tiên của loài người.

Sarah Smith, who was a mathematics professor at MIT, wrote,

Sarah Smith, giáo sư Toán học tại MIT, đã viết,

"The playful search for beauty was Man's first activity --

"Vui thích tìm kiếm cái đẹp là hoạt động đầu tiên của loài Người --

that all useful qualities and all material qualities

rằng tất cả những phẩm chất hữu dụng và hữu hình

were developed from the playful search for beauty."

đều được phát triển từ việc vui vẻ tìm kiếm cái đẹp."

These are tiles. The word, "playful" is a necessary aspect of our work

Đây là đá lát. Từ, "vui thích" là một khía cạnh cần thiết trong công việc của chúng tôi

because, actually, one of our problems is that we have to make,

bởi vì, thực ra, một trong những vấn đề của chúng tôi là chúng tôi phải sản xuất

produce, lovely things throughout all of life, and this for me is now 75 years.

ra những sản phẩm đẹp suốt cả đời, và với tôi bây giờ đã là 75 năm.

So how can you, without drying up,

Vậy làm thế nào để bạn không cạn ý tưởng

make things with the same pleasure, as a gift to others, for so long?

và làm ra những sản phẩm như món quà cho mọi người, với cùng niềm đam mê lâu đến như vậy?

The playful is therefore an important part of our quality as designer.

Vậy nên vui vẻ là một phần quan trọng trong phẩm chất của một nhà thiết kế.

Let me tell you some about my life.

Để tôi kể các bạn nghe một chút về cuộc đời của tôi.

As I said, I started to do these things 75 years ago.

Như tôi đã nói, tôi bắt đầu làm gốm 75 năm trước.

My first exhibition in the United States

Buổi triển lãm đầu tiên của tôi ở Mỹ

was at the Sesquicentennial exhibition in 1926 --

là triển lãm Sesquicentennial năm 1926 --

that the Hungarian government sent one of my hand-drawn pieces as part of the exhibit.

chính phủ Hungary đã gửi một trong những mẫu làm thủ công của tôi tới triển lãm.

My work actually took me through many countries,

Công việc của tôi đã đưa tôi đi nhiều nước,

and showed me a great part of the world.

và cho tôi thấy một phần rộng lớn của thế giới.

This is not that they took me -- the work didn't take me --

Đây không phải là đưa đi -- không phải công việc đã đưa tôi đi --

I made the things particularly because I wanted to use them to see the world.

Tôi làm ra những sản phẩm đặc biệt bởi vì, tôi muốn qua chúng để nhìn thế giới.

I was incredibly curious to see the world, and I made all these things,

Tôi đã rất tò mò muốn khám phá thế giới, và tôi đã làm tất cả những thứ này,

which then finally did take me to see many countries and many cultures.

những thứ cuối cùng đã đưa tôi đi thật nhiều nước, nhiều nền văn hóa.

I started as an apprentice to a Hungarian craftsman,

Tôi bắt đầu là một người học nghề của một thợ thủ công Hungary,

and this taught me what the guild system was in Middle Ages.

và điều này đã dạy tôi thế nào là một hệ thống phường hội thời Trung cổ.

The guild system: that means when I was an apprentice,

Hệ thống phường hội: đó là khi tôi là người học nghề,

I had to apprentice myself in order to become a pottery master.

I phải tự học để trở thành một nghệ nhân làm gốm.

In my shop where I studied, or learned, there was a traditional hierarchy

Ở cửa hàng nơi tôi học, tồn tại một hệ thống phân cấp truyền thống

of master, journeyman and learned worker, and apprentice,

người chủ, thợ lành nghề, thợ trung bình và người học việc,

and I worked as the apprentice.

và tôi là người học việc.

The work as an apprentice was very primitive.

Công việc của một người học nghề rất thô sơ.

That means I had to actually learn every aspect of making pottery by hand.

Điều đó có nghĩa là tôi đã phải học mọi công đoạn của quá trình làm gốm bằng tay.

We mashed the clay with our feet when it came from the hillside.

Chúng tôi nghiền đất sét bằng chân khi nó được mang về từ chân đồi.

After that, it had to be kneaded. It had to then go in, kind of, a mangle.

Sau đó, đất được nhào. Nó phải đi vào một máy gần như máy cán là.

And then finally it was prepared for the throwing.

Và cuối cùng nó được lên bàn quay.

And there I really worked as an apprentice.

Và ở đó tôi đã thực sự học nghề.

My master took me to set ovens

Chủ tôi đưa tôi đi đặt lò

because this was part of oven-making, oven-setting, in the time.

bởi vì đây là một phần của công việc lúc bấy giờ.

And finally, I had received a document

Và cuối cùng, tôi đã nhận được một giấy chứng nhận

that I had accomplished my apprenticeship successfully,

mình đã hoàn thành việc học nghề thành công,

that I had behaved morally, and this document was given to me

rằng tôi đã cư xử đúng mực, và giấy chứng nhận này được đưa cho tôi

by the Guild of Roof-Coverers, Rail-Diggers, Oven-Setters,

bởi hội người che mái, đóng giá treo, đặt lò,

Chimney Sweeps and Potters.

quét ống khói và thợ làm gốm.

(Laughter)

(Cười)

I also got at the time a workbook which explained my rights

Ở thời điểm đó tôi cũng có một quyển sách hướng dẫn, nó ghi rõ cụ thể quyền lợi của tôi

and my working conditions, and I still have that workbook.

và điều kiện làm việc của tôi, tôi vẫn giữ quyển sách ấy.

First I set up a shop in my own garden,

Đầu tiên, tôi mở một cửa hàng ngay trong khu vườn nhà,

and made pottery which I sold on the marketplace in Budapest.

và làm đồ gốm mà tôi bán ở khu chợ Budapest.

And there I was sitting, and my then-boyfriend --

Và ở đó, tôi ngồi với bạn trai ngày ấy --

I didn't mean it was a boyfriend like it is meant today --

tôi không nói bạn trai với ý hiểu thời bây giờ --

but my boyfriend and I sat at the market and sold the pots.

nhưng bạn trai tôi và tôi ngồi ở chợ và bán lọ.

My mother thought that this was not very proper,

Mẹ tôi nghĩ rằng điều này không hợp chuẩn,

so she sat with us to add propriety to this activity.

nên bà ngồi với chúng tôi để tạo độ đúng mực cho việc này.

(Laughter)

(Cười)

However, after a while there was a new factory being built in Budapest,

Tuy nhiên, sau một thời gian một nhà máy mới được xây dựng ở Budapet,

a pottery factory, a large one.

một nhà máy làm gốm lớn.

And I visited it with several ladies, and asked all sorts of questions of the director.

Và tôi đã thăm nó với một vài phụ nữ nữa, và hỏi vị giám đốc đủ mọi câu hỏi.

Then the director asked me, why do you ask all these questions?

Sau đó ông giám đốc ấy hỏi tôi, tại sao tôi lại hỏi tất cả những câu hỏi ấy?

I said, I also have a pottery.

Tôi nói, vì tôi cũng có xưởng gốm.

So he asked me, could he please visit me, and then finally he did,

Vậy nên ông hỏi tôi liệu ông có thể tới thăm tôi, và cuối cùng ông ấy đã đến,

and explained to me that what I did now in my shop was an anachronism,

và giải thích cho tôi rằng, việc tôi đang làm với cửa hàng của tôi đã lỗi thời,

that the industrial revolution had broken out,

rằng cách mạng công nghiệp đã nổ ra,

and that I rather should join the factory.

và rằng tôi nên làm việc cho nhà máy.

There he made an art department for me where I worked for several months.

Ở đó, ông cho tôi làm ở bộ phận nghệ thuật nơi tôi làm vài tháng.

However, everybody in the factory spent his time at the art department.

Tuy nhiên, tất cả mọi người ở nhà máy đều làm việc ở bộ phận nghệ thuật.

The director there said there were several women casting

Giám đốc nói một vài phụ nữ đã đổ khung và sản xuất thiết kế của tôi,

and producing my designs now in molds, and this was sold also to America.

và sản phẩm này cũng được bán đi Mỹ.

I remember that it was quite successful.

Tôi nhớ là nó đã khá thành công.

However, the director, the chemist, model maker -- everybody --

Tuy nhiên, vị giám đốc, nhà hóa học, thợ làm mẫu -- tất cả mọi người --

concerned himself much more with the art department --

quan tâm đến bộ phận nghệ thuật,

that means, with my work -- than making toilets,

tức là các thiết kế của tôi -- hơn là xây toilet,

so finally they got a letter from the center, from the bank who owned the factory,

vậy nên cuối cùng họ nhận được một lá thư từ trung tâm, từ ngân hàng sở hữu nhà máy,

saying, make toilet-setting behind the art department, and that was my end.

nói rằng, xây khu vực vệ sinh đằng sau bộ phận nghệ thuật, và đó là kết thúc của tôi.

So this gave me the possibility because now I was a journeyman,

Vậy nên điều này đưa đến cho tôi một khả năng, bởi vì bây giờ tôi đã là thợ lành nghề

and journeymen also take their satchel and go to see the world.

và thợ lành nghề cũng vác cặp đi khám phá thế giới.

So as a journeyman, I put an ad into the paper that I had studied,

Vậy nên, là một thợ lành nghề, tôi đã quảng cáo rằng tôi đã học,

that I was a down-to-earth potter's journeyman

rằng tôi là một thợ gốm lành nghề dễ gần

and I was looking for a job as a journeyman.

và tôi đang tìm việc.

And I got several answers, and I accepted the one

Tôi nhận được một vài câu trả lời, và tôi đã đồng ý

which was farthest from home and practically, I thought, halfway to America.

nơi xa nhất và thực tế, tôi nghĩ, một nửa đường đến Mỹ.

And that was in Hamburg.

Đó là ở Hamburg.

Then I first took this job in Hamburg, at an art pottery

Sau đó tôi bắt đầu công việc này ở Hamburg, trong một xưởng gốm

where everything was done on the wheel,

nơi mà mọi thứ đều được làm bằng máy,

and so I worked in a shop where there were several potters.

và vì vậy tôi làm việc ở một cửa hàng nơi có một vài thợ gốm.

And the first day, I was coming to take my place at the turntable --

Và ngày đầu tiên, khi tôi đang đến chỗ của mình ở bàn xoay --

there were three or four turntables -- and one of them, behind where I was sitting,

ở đó có ba hay bốn bàn xoay -- và một trong số đó, đằng sau chỗ tôi ngồi,

was a hunchback, a deaf-mute hunchback, who smelled very bad.

là một người lưng gù, câm điếc và rất hôi.

So I doused him in cologne every day, which he thought was very nice,

Vậy nên tôi đã xịt nước hoa cho anh ta mỗi ngày, và anh ta thích điều đó,

and therefore he brought bread and butter every day,

nên mang cho tôi bánh mì và bơ mỗi ngày,

which I had to eat out of courtesy.

và tôi đã phải ăn làm phép.

The first day I came to work in this shop

Ngày đầu tiên tôi đến làm việc ở đây

there was on my wheel a surprise for me.

trên bàn xoay của tôi chứa đựng một sự ngạc nhiên cho tôi.

My colleagues had thoughtfully put on the wheel where I was supposed to work

Đồng nghiệp của tôi đã rất chu đáo đặt lên bàn xoay nơi tôi làm việc

a very nicely modeled natural man's organs.

mẫu bộ phận cơ thể người.

(Laughter)

(Cười)

After I brushed them off with a hand motion, they were very --

Sau khi tôi chải chúng bằng tay, họ đã rất --

I finally was now accepted, and worked there for some six months.

Tôi đã chính thức được nhận, và làm việc ở đó trong 6 tháng.

This was my first job.

Đó là công việc đầu tiên của tôi.

If I go on like this, you will be here till midnight.

Nếu tôi tiếp tục thế này, chắc các bạn sẽ phải ở đây đến nửa đêm.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

So I will try speed it up a little

Vậy nên tôi sẽ cố gắng nói nhanh hơn một chút.

(Laughter)

(Cười)

Moderator: Eva, we have about five minutes.

Người điều phối: Eva, chúng ta còn khoảng 5 phút nữa.

(Laughter)

(Cười)

Eva Zeisel: Are you sure?

Eva Zeisel: Anh chắc không?

Moderator: Yes, I am sure.

Người điều phối: vâng, tôi chắc chắn như thế.

EZ: Well, if you are sure,

EZ: vâng, nếu anh chắc như vậy,

I have to tell you that within five minutes I will talk very fast.

tôi phải nói với các bạn rằng trong 5 phút tôi sẽ nói rất nhanh.

And actually, my work took me to many countries

Và thực ra, công việc của tôi đã đưa tôi đến nhiều nước

because I used my work to fill my curiosity.

bởi vì tôi làm việc để thỏa mãn tính hiếu kì.

And among other things, other countries I worked, was in the Soviet Union,

Và trong số các nước tôi đã từng làm việc, tôi đã từng đến Liên bang Xô Viết,

where I worked from '32 to '37 -- actually, to '36.

nơi tôi làm việc từ năm '32 đến '37 -- thực ra là năm '36.

I was finally there, although I had nothing to do -- I was a foreign expert.

Tôi cuối cùng đã ở đó, mặc dù tôi không có việc gì làm -- tôi là chuyên gia nước ngoài.

I became art director of the china and glass industry,

Tôi trở thành giám đốc nghệ thuật ngành công nghiệp sành sứ,

and eventually under Stalin's purges -- at the beginning of Stalin's purges,

và cuối cùng, dưới chính sách thanh lọc thời Staline -- vào thời kì đầu của nó,

I didn't know that hundreds of thousands of innocent people were arrested.

tôi đã không biết rằng hàng trăm ngàn người vô tội đã bị bắt.

So I was arrested quite early in Stalin's purges,

Và tôi đã bị bắt vào đầu thời kì này,

and spent 16 months in a Russian prison.

và trải qua 16 tháng tù ở một nhà tù Nga.

The accusation was that I had successfully prepared an Attentat on Stalin's life.

Tôi bị kết tội đã chuẩn bị thành công một kế hoạch làm suy yếu Stalin.

This was a very dangerous accusation.

Đây là một lời buộc tội rất nguy hiểm.

And if this is the end of my five minutes, I want to tell you that

Và nếu đây là lúc kết thúc 5 phút của tôi, tôi muốn nói với các bạn rằng

I actually did survive, which was a surprise.

tôi đã sống, và đó là cả một sự ngạc nhiên.

But since I survived and I'm here,

Nhưng vì tôi đã sống và tôi đang ở đây,

and since this is the end of the five minutes, I will --

và vì năm phút của tôi đã kết thúc, tôi sẽ --

Moderator: Tell me when your last trip to Russia was.

Người điều phối: Cho tôi biết chuyến thăm Nga gần nhất của bà là khi nào.

Weren't you there recently?

Có phải bà vừa tới đó gần đây không?

EZ: Oh, this summer, in fact,

EZ: À, thực tế là hè vừa rồi,

the Lomonosov factory was bought by an American company, invited me.

nhà máy Lomonosov đã được mua lại bởi một công ty Mỹ, họ mời tôi.

They found out that I had worked in '33 at this factory,

Họ biết tôi đã làm ở nhà máy này vào năm '33

and they came to my studio in Rockland County,

và họ đến xưởng của tôi ở tỉnh Rockland,

and brought the 15 of their artists to visit me here.

cùng với 15 nghệ nhân đến thăm tôi.

And they invited myself to come to the Russian factory last summer,

Và họ mời tôi đến thăm nhà máy ở Nga hè vừa rồi,

in July, to make some dishes, design some dishes.

vào tháng 7, để thiết kế một vài chiếc đĩa.

And since I don't like to travel alone, they also invited my daughter,

Và bởi vì tôi không thích đi một mình, họ mời cả con gái tôi,

son-in-law and granddaughter,

con rể và cháu gái tôi,

so we had a lovely trip to see Russia today,

nên chúng tôi đã có một chuyến đi tới nước Nga hôm nay,

which is not a very pleasant and happy view.

tới một viễn cảnh không thật vui vẻ và hạnh phúc.

Here I am now, if this is the end? Thank you.

Vậy thôi, đây đã là kết thúc chưa? Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)