How the Panama Papers journalists broke the biggest leak in history | Gerard Ryle

Vertaald door: Xander de Vries Nagekeken door: Axel Saffran

What do you do if you had to figure out the information

Wat zou je doen als je informatie moet vergaren

behind 11.5 million documents,

uit 11,5 miljoen documenten,

verify it and make sense of it?

dit moet verifiëren en ordenen?

That was a challenge

Dat was een uitdaging

that a group of journalists had to face late last year.

die een groep journalisten vorig jaar aanging.

An anonymous person calling himself John Doe

Een anoniem persoon, die zichzelf John Doe noemde,

had somehow managed to copy nearly 40 years of records

was erin geslaagd om archieven tot wel 40 jaar terug te kopiëren

of the Panamanian law firm Mossack Fonseca.

van een Panamees advocatenkantoor, genaamd Mossack Fonseca.

This is one of many firms around the world

Dit is één van vele firma's in de wereld

that specialize in setting up accounts in offshore tax havens

actief in het opzetten van rekeningen in offshore-belastingparadijzen,

like the British Virgin Islands,

zoals de Britse Maagdeneilanden,

for rich and powerful people who like to keep secrets.

voor rijke en machtige mensen die graag geheimen houden.

John Doe had managed to copy every spreadsheet from this firm,

John Doe lukte het alle overzichten van dit kantoor te kopiëren;

every client file,

elk klantenbestand,

every email,

elke e-mail,

from 1977 to the present day.

vanaf 1977 tot aan vandaag.

It represented the biggest cache

Het was de grootste verzameling

van interne informatie over het systeem van de belastingparadijzen.

of inside information into the tax haven system

that anyone had ever seen.

die iemand ooit had gezien.

But it also presented a gigantic challenge to investigative journalism.

Maar het was ook een enorme uitdaging voor de onderzoeksjournalistiek.

Think about it: 11.5 million documents,

Stel je voor: 11,5 miljoen documenten

containing the secrets of people from more than 200 different countries.

met geheime informatie over mensen afkomstig uit meer dan 200 landen.

Where do you start with such a vast resource?

Waar begin je met zoeken in zo'n grote informatiebron?

Where do you even begin to tell a story

Hoe moet je beginnen met een verhaal

that can trail off into every corner of the globe,

dat kan leiden naar elke uithoek van de wereld

and that can affect almost any person in any language,

dat bijna elke persoon in elke taal kan beïnvloeden,

sometimes in ways they don't even know yet.

soms op manieren waar ze nog geen weet van hebben.

John Doe had given the information to two journalists

John Doe gaf de informatie aan twee journalisten

at the German newspaper Süddeutsche Zeitung.

van de Duitse krant Süddeutsche Zeitung.

He said he was motivated by -- and I quote --

Hij stelde gemotiveerd te zijn door -- en ik citeer --

"The scale of the injustice that the documents would reveal."

"De omvang van het onrecht dat de documenten zouden openbaren."

But one user alone can never make sense

Maar één persoon alleen kan nooit zo veel informatie ordenen.

of such a vast amount of information.

So the Süddeutsche Zeitung reached out

Daarom vroeg de Suddeutsche Zeitung hulp aan mijn organisatie in Washington, DC,

to my organization in Washington, DC,

The International Consortium of Investigative Journalists.

het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten.

We decided to do something that was the very opposite

We beslisten om iets heel anders te doen

of everything we'd been taught to do as journalists:

dan wat we als journalisten gewend waren:

share.

delen.

(Laughter)

(Gelach)

By nature, investigative reporters are lone wolves.

Onderzoeksjournalisten zijn van aard eenzame wolven.

We fiercely guard our secrets,

We beschermen onze geheime informatie,

at times even from our editors,

soms zelf tegen onze uitgevers,

because we know that the moment we tell them what we have,

omdat zodra wij hen vertellen wat we hebben,

they'll want that story right away.

ze het verhaal onmiddelijk willen.

And to be frank,

En om eerlijk te zijn,

when you get a good story,

als je een goed verhaal hebt

you like to keep the glory to yourself.

wil je de eer daarvan graag zelf opstrijken.

But there's no doubt that we live in a shrinking world,

We leven echter in een steeds kleiner wordende wereld,

and that the media has largely been slow to wake up to this.

en de media lopen goeddeels achter de feiten aan.

The issues we report on are more and more transnational.

De problemen die we melden zijn steeds vaker transnationaal.

Giant corporations operate on a global level.

Gigantische corporaties werken op een globaal niveau.

Environmental and health crises are global.

Milieu- en gezondheidcrisissen zijn wereldwijd verspreid.

So, too, are financial flows and financial crises.

Evenals geldstromen en financiële crisissen.

So it seems staggering that journalism has been so late

Het lijkt dus onthutsend dat de journalistiek zo lang wachtte

to cover stories in a truly global way.

met verslag doen op een werkelijk mondiale wijze.

And it also seems staggering that journalism has been so slow

Het lijkt onthutsend dat de journalistiek pas zo laat besefte

to wake up to the possibilities that technology brings,

welke mogelijkheden deze technologie brengt

rather than being frightened of it.

in plaats van er bang voor te zijn.

The reason journalists are scared of technology is this:

Dit is waarom journalisten bang zijn voor technologie:

the profession's largest institutions are going through tough times

de grootste instituties van dit beroep maken moeilijke tijden mee

because of the changing way that people are consuming news.

vanwege de veranderende manier waarop mensen nieuws consumeren.

The advertising business models that have sustained reporting are broken.

De reclame-bedrijfsmodellen van de journalistiek werken niet meer.

And this has plunged journalism into crisis,

Hierdoor is de journalistiek in een crisis beland

forcing those institutions to reexamine how they function.

en moesten deze instellingen reëvalueren hoe ze functioneren.

But where there is crisis,

Maar een crisis biedt ook mogelijkheden.

there is also opportunity.

De eerste uitdaging van wat uiteindelijk de 'Panama Papers' zou worden genoemd,

The first challenge presented

by what would eventually become known as the Panama Papers

was to make the documents searchable and readable.

was om die documenten vindbaar en leesbaar te maken.

There were nearly five million emails,

Er waren bijna vijf miljoen emails,

two million PDFs that needed to be scanned and indexed,

twee miljoen PDF's die gescand en gesorteerd moesten worden,

and millions more files and other kinds of documents.

en nog miljoenen bestanden en andere soorten documenten.

They all needed to be housed in a safe and secure location

Ze moesten allemaal veilig opgeborgen worden

in the cloud.

in de cloud.

We next invited reporters to have a look at the documents.

Daarna nodigden we verslaggevers uit om naar de documenten te kijken.

In all, reporters from more than 100 media organizations

Ze waren afkomstig uit meer dan 100 mediaorganisaties

in 76 countries --

uit 76 landen --

from the BBC in Britain

van de BBC in Groot-Brittanië,

to Le Monde newspaper in France

tot Le Monde in Frankrijk,

to the Asahi Shimbun in Japan.

tot de Asahi Shimbun in Japan.

"Native eyes on native names," we called it, the idea being,

"Eigen ogen op eigen namen", noemden we het.

who best to tell you who was important to Nigeria

Want wie zou je beter kunnen vertellen wie van belang voor Nigeria was,

than a Nigerian journalist?

dan een Nigeriaanse journalist?

Who best in Canada than a Canadian?

Wie kan dat beter in Canada, dan een Canadees?

There were only two rules for everyone who was invited:

Er waren slechts twee regels voor de genodigden:

we all agreed to share everything that we found with everybody else,

we kwamen overeen alles wat we vonden te delen met iedereen van de groep,

and we all agreed to publish together on the same day.

en we kwamen overeen alles tegelijkertijd te publiceren.

We chose our media partners based on trust

De basis voor de partnerkeuze was vertrouwen

that had been built up through previous smaller collaborations

dat was opgebouwd door eerdere samenwerkingen

and also from leads that jumped out from the documents.

en ook op basis van aanwijzingen die in de documenten stonden.

Over the next few months,

In de komende maanden

my small nonprofit organization of less than 20 people

werd mijn kleine non-profitorganisatie met minder dan 20 man

was joined by more than 350 other reporters from 25 language groups.

versterkt met 350 andere verslaggevers uit 25 taalgroepen.

The biggest information leak in history

Het grootste informatielek aller tijden

had now spawned the biggest journalism collaboration in history:

leidde tot de grootste journalistieke samenwerking in de geschiedenis:

376 paar 'plaatselijke' ogen deden wat journalisten normaal nooit doen,

376 sets of native eyes doing what journalists normally never do,

working shoulder to shoulder,

schouder aan schouder werken,

sharing information,

informatie uitwisselen,

but telling no one.

maar dit aan niemand vertellen.

For it became clear at this point

Het werd op dat moment duidelijk

that in order to make the biggest kind of noise,

dat om de grootste herrie te maken

we first needed the biggest kind of silence.

we eerst een grootse stilte nodig hadden.

To manage the project over the many months it would take,

Om het project te beheren tijdens al die maanden,

bouwden we een veilige, virtuele redactieruimte.

we built a secure virtual newsroom.

We used encrypted communication systems,

We gebruikten gecodeerde communicatiesystemen,

and we built a specially designed search engine.

en we bouwden een unieke zoekmachine.

Inside the virtual newsroom,

In de virtuele redactie

the reporters could gather around the themes

kwamen de onderzoekers samen rondom de thema's

that were emerging from the documents.

die de documenten bevatten.

Those interested in blood diamonds or exotic art, for instance,

Wie bijvoorbeeld geïnteresseerd was in bloeddiamanten of exotische kunst

could share information about how the offshore world was being used

kon informatie delen over hoe de offshorewereld gebruikt werd

to hide the trade in both of those commodities.

om de handel in deze artikelen te verbergen.

Those interested in sport could share information

Wie geïnteresseerd was in sport kon data delen

about how famous sports stars were putting their image rights

over hoe bekende sporters hun portretrechten

into offshore companies,

onder offshorebedrijven plaatsten,

thereby likely avoiding taxes

en daarmee belastingen ontweken in de landen waar ze speelden.

in the countries where they plied their trade.

But perhaps most exciting of all

Maar misschien het spannendst

were the number of world leaders and elect politicians

was het aantal wereldleiders en gekozen politici

that were emerging from the documents --

dat opdook in deze documenten --

figures like Petro Poroshenko in Ukraine,

mensen als Petro Poroshenko in Oekraïne,

close associates of Vladimir Putin in Russia

naaste medewerkers van Vladimir Putin in Rusland

and the British Prime Minister, David Cameron, who is linked

en de Britse premier, David Cameron, gelinkt via zijn overleden vader Ian.

through his late father, Ian Cameron.

Buried in the documents were secret offshore entities,

Begraven in de documenten waren geheime offshorebedrijven,

such as Wintris Inc.,

zoals Wintris Inc.,

a company in the British Virgin Islands

een firma in de Britse Maagdeneilanden,

that had actually belonged to the sitting Icelandic prime minister.

dat in feite eigendom was van de toenmalige IJslandse premier.

I like to refer to Johannes Kristjansson,

Ik noem Johannes Kristjansson,

the Icelandic reporter we invited to join the project,

de IJslandse journalist die gevraagd werd mee te doen aan het project,

as the loneliest man in the world.

graag 'de eenzaamste man ter wereld'.

For nine months, he refused paid work

Negen maanden lang weigerde hij betaald werk

and lived off the earnings of his wife.

en leefde van de verdiensten van zijn vrouw.

He pasted tarps over the windows of his home

Hij verduisterde zijn ramen

to prevent prying eyes during the long Icelandic winter.

als maatregel tegen nieuwsgierige ogen tijdens de lange IJslandse winter.

And he soon ran out of excuses to explain his many absences,

En zijn afwezigheid werd steeds lastiger uit te leggen

as he worked red-eyed,

terwijl zich kapot werkte,

night after night,

avond na avond,

month after month.

maand na maand.

In all that time, he sat on information

Al die tijd bezat hij informatie

that would eventually bring down the leader of his country.

die de leider van zijn land uiteindelijk ten val zou brengen.

Now, when you're an investigative reporter and you make an amazing discovery,

Als je een onderzoeksjournalist bent met een ongelofelijke ontdekking,

such as your prime minster can be linked to a secret offshore company,

zoals een connectie tussen je premier en een geheim offshorebedrijf,

that that company has a financial interest in Icelandic banks --

dat dit bedrijf financiële belangen heeft in IJslandse banken --

the very issue he's been elected on --

zijn hoofdthema tijdens de verkiezing --

well, your instinct is to scream out very loud.

zou je alles direct bekend willen maken.

Instead, as one of the few people that he could speak to,

Als één van de weinigen met wie hij kon praten,

Johannes and I shared a kind of gallows humor.

deelde ik met Johannes een soort galgenhumor.

"Wintris is coming," he used to say.

"Wintris komt eraan", zei hij vaak.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

We were big fans of "Game of Thrones."

We waren grote fans van 'Game of Thrones'.

When reporters like Johannes wanted to scream,

Wanneer journalisten zoals Johannes wilden schreeuwen,

they did so inside the virtual newsroom,

deden ze dat binnen de virtuele redactie,

and then they turned those screams into stories

en maakten dan hun kreten tot verhalen,

by going outside the documents to court records,

door niet alleen de documenten, maar ook rechtbankdossiers te bekijken,

official company registers,

officiële vennootschapsregisters,

and by eventually putting questions to those that we intended to name.

en eventueel vragen te stellen aan degenen die we in de Papers noemen.

Panama Papers actually allowed the reporters to look at the world

Dankzij Panama Papers konden de journalisten de wereld bekijken

through a different lens from everybody else.

vanuit een ander perspectief dan ieder ander.

As we were researching the story,

Tijdens ons onderzoek van het verhaal vond er, los van ons,

unconnected to us,

a major political bribery scandal happened in Brazil.

een groot politiek omkoopschandaal plaats in Brazilië.

A new leader was elected in Argentina.

Een nieuwe leider werd gekozen in Argentine.

The FBI began to indict officials at FIFA,

De FBI diende aanklachten in tegen ambtenaren van de FIFA,

the organization that controls the world of professional soccer.

de organisatie die professionele voetbalwereld bestuurt.

The Panama Papers actually had unique insights

De Panama Papers gaven ons een uniek inzicht

into each one of these unfolding events.

in elk van deze gebeurtenissen.

So you can imagine the pressure and the ego dramas

Je kunt je dus de druk voorstellen en de ego-drama's

that could have ruined what we were trying to do.

die ons werk in gevaar hadden kunnen brengen.

Any of one of these journalists,

Elk van deze journalisten

they could have broken the pact.

had de overeenkomst kunnen schenden.

But they didn't.

Maar dat deden ze niet.

And on April 3 this year,

En dit jaar, op 3 april,

at exactly 8pm German time,

precies om 20 uur Duitse tijd,

we published simultaneously in 76 countries.

publiceerden we het rapport tegelijkertijd in 76 landen.

(Applause)

(Applaus)

The Panama Papers quickly became one of the biggest stories of the year.

Al snel werden de Panama Papers een van de grootste verhalen van het jaar.

This is the scene in Iceland the day after we published.

Dit is de situatie in IJsland de dag na de publicatie.

It was the first of many protests.

Het eerste van vele protesten.

The Icelandic prime minister had to resign.

De IJslandse premier moest aftreden.

It was a first of many resignations.

Dit was de eerste van vele ontslagnemingen.

We spotlighted many famous people such as Lionel Messi,

We hebben veel bekende mensen in de beeld gebracht, zoals Lionel Messi,

the most famous soccer player in the world.

de beroemdste voetballer ter wereld.

And there were some unintended consequences.

Ook waren er onbedoelde gevolgen.

These alleged members of a Mexican drug cartel were arrested

De vermoedde leden van een Mexicaans drugskartel werden gearresteerd

after we published details about their hideout.

nadat we de gegevens van hun schuilplaats publiceerden.

They'd been using the address

Zij hadden dit adres gebruikt

to register their offshore company.

om hun offshore bedrijf te registreren.

(Laughter)

(Gelach)

There's a kind of irony in what we've been able to do.

Er is een soort ironie in ons werk.

The technology -- the Internet -- that has broken the business model

De technologie -- het internet -- die ons bedrijfsmodel bedreigt

is allowing us to reinvent journalism itself.

helpt ons om de journalistiek opnieuw uit te vinden.

And this dynamic is producing

En deze verhouding genereert

unprecedented levels of transparency and impact.

ongekende niveaus van transparantie en impact.

We showed how a group of journalists can effect change across the world

We toonden hoe een groep journalisten de wereld kan beïnvloeden

by applying new methods and old-fashioned journalism techniques

door de toepassing van nieuwe en ouderwetse journalistieke technieken

to vast amounts of leaked information.

op grote hoeveelheden gelekte informatie.

We put all-important context around what was given to us by John Doe.

Wij plaatsten alle broodnodige context rondom de informatie van John Doe.

And by sharing resources,

En door de bronnen te delen,

we were able to dig deep --

waren we in staat om diep te graven

much deeper and longer than most media organizations allow these days,

veel dieper en langer

dan de meeste media-organisaties dezer dagen toestaan,

because of financial concerns.

om financiële redenen.

Now, it was a big risk,

Het was een groot risico,

en het zou niet voor elk verhaal werken,

and it wouldn't work for every story,

but we showed with the Panama Papers

maar we toonden met Panama Papers aan,

that you can write about any country from just about anywhere,

dat je vanaf bijna elke plek over elk land kunt schrijven,

and then choose your preferred battleground to defend your work.

en dan het juiste slagveld kunt kiezen om je werk te verdedigen.

Probeer maar eens gerechtelijk te voorkomen

Try obtaining a court injunction

that would prevent the telling of a story in 76 different countries.

dat een verhaal wordt gepubliceerd in 76 verschillende landen.

Try stopping the inevitable.

Publicatie was onvermijdelijk.

Shortly after we published, I got a three-word text from Johannes:

Kort na de publicatie kreeg ik van Johannes een sms'je met drie woorden:

"Wintris has arrived."

"Wintris is gearriveerd."

(Laughter)

(Gelach)

It had arrived and so, too, perhaps has a new era for journalism.

Hij was gearriveerd, net als wellicht een nieuw tijdperk voor de journalistiek.

Thank you.

Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)

Bruno Giussani: Gerard, thank you.

Bruno Giussani: Gerard, dank je.

I guess you're going to send that applause to the 350 journalists

Dit applaus stuur je natuurlijk ook door naar de journalisten

die met je gewerkt hebben, toch?

who worked with you, right?

Now, a couple of questions I would like to ask.

Nu zou ik graag een paar vragen willen stellen.

The first one is,

Ten eerste,

you'd been working in secrecy for over a year

je hebt langer dan een jaar in het geheim gewerkt

with 350-something colleagues from all over the world --

samen met zo'n 350 collega's uit de hele wereld --

was there ever a moment when you thought

was er nooit een moment waarop je dacht

that the leak may be leaked,

dat het lek misschien zou uitlekken,

that the collaboration may just be broken

dat de samenwerking in gevaar kwam

by somebody publishing a story?

door publicatie van een verhaal?

Or somebody not in the group releasing some information

Of iemand buiten de groep die informatie zou vrijgeven

that they got to know?

die ze al bezaten?

Gerard Ryle: We had a series of crises along the way,

Gerard Ryle: We hebben aantal crisissen meegemaakt,

including when something major was happening in the world,

bijvoorbeeld als er in de wereld iets groots gebeurde,

the journalists from that country wanted to publish right away.

dat de journalisten van dat land meteen wilden publiceren.

We had to calm them down.

We moesten hen kalmeren.

Probably the biggest crisis we had was a week before publication.

Maar de grootste crisis was een week voor publicatie.

We'd sent a series of questions to the associates of Vladimir Putin,

We hebben een aantal vragen gestuurd naar de medewerkers van Vladimir Putin,

but instead of responding,

maar in plaats van te reageren,

the Kremlin actually held a press conference and denounced us,

hield het Kremlin een persconferentie en beschuldigde ons,

and denounced the whole thing as being, I guess, a plot from the West.

ze verwierpen het als een complot van het Westen.

At that point, Putin thought it was just about him.

Op dit moment dacht Putin dat het alleen over hem ging.

And, of course, a lot of editors around the world

En, natuurlijk, veel van onze redacteuren

were very nervous about this.

waren hier erg zenuwachtig over.

They thought the story was going to get out.

Ze waren bang dat het verhaal al uit zou komen.

You can imagine the amount of time they'd spent,

Stel je voor hoeveel tijd zij hadden besteed,

the amount of resources, money spent on this.

alle middelen, geld dat hierin zat.

So I had to basically spend the last week calming everyone down,

Dus de laatste week was ik bezig met iedereen te kalmeren,

a bit like a general, where you're holding your troops back:

als een soort generaal die zijn troepen terughoudt:

"Calm, remain calm."

"Blijf kalm."

And then eventually, of course, they all did.

En dat zijn ze gebleven.

BG: And then a couple weeks ago or so,

BG: En dan paar weken geleden,

you released a lot of the documents as an open database

heb je veel documenten gepubliceerd in een openbare database

for everybody to search via keyword, essentially.

die iedereen kan navigeren middels trefwoorden.

GR: We very much believe

GR: We vinden

that the basic information about the offshore world

dat de basisinformatie over de offshore-wereld

should be made public.

moet openbaar worden.

Now, we didn't publish the underlying documents

De onderliggende documenten van journalisten zijn niet gepubliceerd.

of the journalists we're working with.

But the basic information such as the name of a person,

Maar de basisinformatie, zoals de naam van de persoon

what their offshore company was and the name of that company,

en de aard en de naam van hun offshore bedrijf,

is now all available online.

is nu online beschikbaar.

In fact, the biggest resource of its kind basically is out there now

De grootste bron van deze aard is in feite nu beschikbaar.

BG: Gerard, thank you for the work you do.

BG: Gerard, bedankt voor wat je doet.

GR: Thank you.

GP: Dank je.

(Applause)

(Applaus)