How the Panama Papers journalists broke the biggest leak in history | Gerard Ryle

Çeviri: Evren Erdin Gözden geçirme: Ramazan Şen

What do you do if you had to figure out the information

11.5 milyon belgedeki bilgileri incelemek, doğrulamak

behind 11.5 million documents,

ve anlamlandırmak zorunda olsaydınız

verify it and make sense of it?

ne yapardınız?

Geçen yılın sonlarında

That was a challenge

that a group of journalists had to face late last year.

bir grup gazetecinin karşılaştığı zorluk buydu.

An anonymous person calling himself John Doe

Kendine John Doe diyen kimliği bilinmeyen biri

bir şekilde, Panama merkezli hukuk bürosu Mossack Fonseca'nın

had somehow managed to copy nearly 40 years of records

of the Panamanian law firm Mossack Fonseca.

neredeyse 40 yıllık kayıtlarını ele geçirmişti.

This is one of many firms around the world

Bu, dünya üzerindeki İngiliz Virjin Adaları gibi

vergi cenneti olan kıyı ülkelerinde,

that specialize in setting up accounts in offshore tax havens

sır saklamayı seven zengin ve güçlü insanlar için

like the British Virgin Islands,

for rich and powerful people who like to keep secrets.

hesap açmak konusunda uzmanlaşmış bir çok firmadan biri.

John Doe had managed to copy every spreadsheet from this firm,

John Doe 1977'den günümüze bu firmaya ait bütün hesap tablolarını,

every client file,

her müşterinin dosyasını,

every email,

her e-postayı,

kopyalamayı başarmış.

from 1977 to the present day.

It represented the biggest cache

Bu dosyalar vergi cennetleriyle ilgili

of inside information into the tax haven system

bugüne kadar görülmüş en büyük

bilgi sızıntısını gösteriyordu.

that anyone had ever seen.

Ama aynı zamanda araştırmacı gazetecilik için de büyük bir sınav ortaya koyuyordu.

But it also presented a gigantic challenge to investigative journalism.

Think about it: 11.5 million documents,

Bir düşünün, 200'den fazla farklı ülkeden insanın

containing the secrets of people from more than 200 different countries.

sırlarını içeren 11.5 milyon belge.

Where do you start with such a vast resource?

Böylesine muazzam bir kaynağın neresinden başlarsınız?

Where do you even begin to tell a story

Dünyanın her köşesinden duyulabilecek

ve her dilden her insanı,

that can trail off into every corner of the globe,

and that can affect almost any person in any language,

bazen kendilerinin bile bilmediği şekilde etkileyebilecek bir hikayeyi

sometimes in ways they don't even know yet.

anlatmaya nereden başlarsınız?

John Doe had given the information to two journalists

John Doe bilgiyi Alman gazetesi Süddeutsche Zeitung'dan

iki gazeteciye verdi.

at the German newspaper Süddeutsche Zeitung.

He said he was motivated by -- and I quote --

Onu harekete geçiren şeyin şu olduğunu söyledi, aynen alıntılıyorum;

"The scale of the injustice that the documents would reveal."

"Belgelerin ortaya çıkaracağı adaletsizliğin boyutu."

But one user alone can never make sense

Ama bu kadar fazla bilgiyi bir kişinin

of such a vast amount of information.

tek başına anlamlandırması mümkün değildi.

So the Süddeutsche Zeitung reached out

Bu yüzden Süddeutsche Zeitung,

to my organization in Washington, DC,

benim Washington, DC'de bulunan

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu isimli organizasyonuma ulaştı.

The International Consortium of Investigative Journalists.

We decided to do something that was the very opposite

Gazeteci olarak bize öğretilen her şeye ters düşecek

of everything we'd been taught to do as journalists:

bir şey yapmaya karar verdik:

share.

Paylaşmak.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

By nature, investigative reporters are lone wolves.

Doğaları gereği araştırmacı muhabirler yalnız kurtlardır.

Sırlarımızı şiddetle saklarız,

We fiercely guard our secrets,

at times even from our editors,

bazen kendi editörlerimizden bile.

because we know that the moment we tell them what we have,

Çünkü elimizde ne olduğunu onlara söylediğimiz an,

they'll want that story right away.

o hikayeyi hemen isteyeceklerini biliriz.

And to be frank,

Doğrusu,

when you get a good story,

iyi bir hikaye yakaladığınızda

övgüyü kendinize saklamak istersiniz.

you like to keep the glory to yourself.

But there's no doubt that we live in a shrinking world,

Ama gittikçe küçülen bir dünyada yaşadığımız su götürmez

and that the media has largely been slow to wake up to this.

ve medya bu duruma uyanmakta oldukça yavaş kaldı.

The issues we report on are more and more transnational.

Haber yaptığımız konular gittikçe daha uluslarası bir hal aldı.

Dev şirketler küresel ölçekte çalışıyorlar.

Giant corporations operate on a global level.

Environmental and health crises are global.

Çevre ve sağlıkla ilgili krizler evrensel.

So, too, are financial flows and financial crises.

Finansal para akışları ve finansal krizler de öyle.

So it seems staggering that journalism has been so late

Öyleyse, gazeteciliğin hikayeleri tamamen küresel olarak ele almakta

to cover stories in a truly global way.

bu kadar geç kalmış olması şaşırtıcı görünüyor.

And it also seems staggering that journalism has been so slow

Ayrıca gazeteciliğin, teknolojinin getirdiği olanaklardan korkmak yerine

to wake up to the possibilities that technology brings,

onları kullanmaya başlamakta bu kadar yavaş kalmış olması da

rather than being frightened of it.

çok şaşırtıcı.

The reason journalists are scared of technology is this:

Gazetecilerin teknolojiden korkma sebebi şu:

the profession's largest institutions are going through tough times

İnsanların haberleri tüketme şekilleri değiştiği için

büyük haber kuruluşları zor bir dönemden geçiyorlar.

because of the changing way that people are consuming news.

The advertising business models that have sustained reporting are broken.

Haberciliği ayakta tutan reklama dayalı iş modelleri yıkıldı.

And this has plunged journalism into crisis,

Bu durum, bu kuruluşları işlevlerini yeniden gözden geçirmeye zorlayarak

forcing those institutions to reexamine how they function.

gazeteciliği krize sürükledi.

But where there is crisis,

Ama krizin olduğu yerde

there is also opportunity.

fırsat da vardır.

Karşılaşılan ilk zorluk,

The first challenge presented

by what would eventually become known as the Panama Papers

nihayetinde Panama Belgeleri olarak adlandırılacak olan belgeleri

was to make the documents searchable and readable.

içinde arama yapılabilir ve okunabilir hâle getirmekti.

There were nearly five million emails,

Beş milyona yakın e-posta,

two million PDFs that needed to be scanned and indexed,

taranması ve dizinlenmesi gereken iki milyon PDF dosyası,

and millions more files and other kinds of documents.

ayrıca milyonlarca dosya ve farklı türde belge daha vardı.

Hepsinin bulut sisteminde, güvenli ve emin bir yerde

They all needed to be housed in a safe and secure location

saklanması gerekiyordu.

in the cloud.

We next invited reporters to have a look at the documents.

Daha sonra belgelere bakmak için muhabirleri davet ettik.

In all, reporters from more than 100 media organizations

76 ülkeden, 100'den fazla medya kuruluşundan

in 76 countries --

muhabiri çağırdık.

from the BBC in Britain

İngiltere BBC'den,

to Le Monde newspaper in France

Fransa'dan Le Monde gazetesine,

to the Asahi Shimbun in Japan.

Japonya'dan Asahi Shimbun'a kadar.

"Native eyes on native names," we called it, the idea being,

"Yerel isimleri yerel gözler incelesin" dedik.

who best to tell you who was important to Nigeria

Nijerya için kimin önemli olduğunu

Nijeryalı bir gazeteciden daha iyi kim anlayabilir ki?

than a Nigerian journalist?

Who best in Canada than a Canadian?

Kanada için bir Kanadalı'dan daha iyisi kim olabilir?

There were only two rules for everyone who was invited:

Davet ettiğimiz herkes için geçerli olan iki kural vardı:

we all agreed to share everything that we found with everybody else,

Bulduğumuz her şeyi, herkesle paylaşmayı

and we all agreed to publish together on the same day.

ve belgeleri hep birlikte aynı gün yayınlamayı kabul ettik.

We chose our media partners based on trust

Medya ortaklarımızı

that had been built up through previous smaller collaborations

önceki daha kısa işbirliklerine dayanan güven üzerine ve

ayrıca dökümanlardan gelen bilgiler üzerine seçtik.

and also from leads that jumped out from the documents.

Over the next few months,

Takip eden birkaç ay sonunda,

my small nonprofit organization of less than 20 people

içinde 20'den az kişi olan kâr amacı gütmeyen organizasyonuma

was joined by more than 350 other reporters from 25 language groups.

25 dil grubundan 350'den fazla muhabir katılmıştı.

Tarihteki en büyük bilgi sızıntısı

The biggest information leak in history

had now spawned the biggest journalism collaboration in history:

şimdi tarihteki en büyük ortak haberciliğe dönüşmüştü:

376 yerel muhabir, normalde gazetecilerin hiç yapmadığı şeyi yapıyor,

376 sets of native eyes doing what journalists normally never do,

omuz omuza çalışıyor,

working shoulder to shoulder,

sharing information,

bilgiyi paylaşıyor,

but telling no one.

ama kimseye anlatmıyordu.

Bu noktada,

For it became clear at this point

that in order to make the biggest kind of noise,

en büyük gürültüyü koparabilmemiz için

en büyük sessizliğe ihtiyacımız olduğu kesindi.

we first needed the biggest kind of silence.

To manage the project over the many months it would take,

Aylar sürebilecek bu projeyi yönetebilmek için,

we built a secure virtual newsroom.

sanal bir haber odası kurduk.

Şifrelenmiş iletişim sistemleri kullandık ve

We used encrypted communication systems,

özel tasarım bir arama motoru oluşturduk.

and we built a specially designed search engine.

Inside the virtual newsroom,

Sanal haber odasında,

the reporters could gather around the themes

muhabirler dokümanlardan çıkan konular

that were emerging from the documents.

üzerine bir araya gelebiliyorlardı.

Those interested in blood diamonds or exotic art, for instance,

Örneğin, savaş elmasları ya da egzotik sanatlarla ilgilenenler,

could share information about how the offshore world was being used

off-shore dünyasının bu emtiya ticaretini saklamak

için nasıl kullanıldığı hakkında bilgi paylaşabiliyordu.

to hide the trade in both of those commodities.

Those interested in sport could share information

Sporla ilgilenenler

ünlü spor yıldızlarının

about how famous sports stars were putting their image rights

vergiden kaçınmak için görüntü haklarını

into offshore companies,

off-shore şirketlerine nasıl

thereby likely avoiding taxes

verdiğini hakkında bilgi paylaşabiliyordu.

in the countries where they plied their trade.

Ancak muhtemelen en heyecan verici olanı

But perhaps most exciting of all

were the number of world leaders and elect politicians

belgelerden çıkan dünya liderlerinin

ve seçilmiş politikacıların sayısıydı.

that were emerging from the documents --

figures like Petro Poroshenko in Ukraine,

Ukrayna'dan Petro Poroshenko,

close associates of Vladimir Putin in Russia

Rusya'dan Vladimir Putin'in yakın calışma arkadaşları

and the British Prime Minister, David Cameron, who is linked

ve vefat etmiş babası Ian Cameron üzerinden bağlantısı olan

İngiliz başbakanı David Cameron gibi kişiler.

through his late father, Ian Cameron.

Buried in the documents were secret offshore entities,

Belgelerin içinde İngiliz Virgin Adaları'na kayıtlı

such as Wintris Inc.,

ve esasen görevdeki İzlanda başbakanına ait olan,

a company in the British Virgin Islands

"Wintris" şirketi gibi

that had actually belonged to the sitting Icelandic prime minister.

gizli off-shore şirketleri bulunmaktaydı.

I like to refer to Johannes Kristjansson,

Dünyadaki en yalnız adam olarak

the Icelandic reporter we invited to join the project,

projeye davet edilen İzlandalı muhabir

as the loneliest man in the world.

Johannes Kristjansson'e atıfta bulunmak istiyorum.

For nine months, he refused paid work

Dokuz ay boyunca, ödeme almayı reddetti

and lived off the earnings of his wife.

ve eşinin kazancı ile hayatını sürdürdü.

He pasted tarps over the windows of his home

Uzun İzlanda kışları boyunca meraklı gözlerden korunmak için

to prevent prying eyes during the long Icelandic winter.

evinin pencerelerini branda ile kapattı.

And he soon ran out of excuses to explain his many absences,

Sonunda onlarca gün ortada bulunmamasını,

as he worked red-eyed,

günlerce, aylarca kırmızı gözlerle

night after night,

çalışmasını açıklayacak

mazaretlerini tüketti.

month after month.

In all that time, he sat on information

Bu süre zarfında, sonuç olarak,

that would eventually bring down the leader of his country.

ülkesinin liderini düşürecek bilginin üstünde oturuyordu.

Şimdi, farz edelim araştırmacı bir muhabirsiniz ve örneğin başbakanınızın

Now, when you're an investigative reporter and you make an amazing discovery,

such as your prime minster can be linked to a secret offshore company,

İzlanda'daki bankalarda finansal ilişkisi olan

that that company has a financial interest in Icelandic banks --

gizli bir off-shore şirketi ile bağlantılı olduğunu

the very issue he's been elected on --

ortaya çıkarıyorsunuz.

well, your instinct is to scream out very loud.

İçgüdünüz bunu haykırmak olacaktır.

Bunun yerine, konuşabileceği bir kaç kişiden biri olarak,

Instead, as one of the few people that he could speak to,

Johannes and I shared a kind of gallows humor.

Johannes ve ben ortak bir "gallows" esprisini paylaşıyorduk.

"Wintris is coming," he used to say.

Kendisi "Wintris yaklaşıyor" diyordu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkışlar)

We were big fans of "Game of Thrones."

"Game of Thrones"un büyük hayranlarıyız.

When reporters like Johannes wanted to scream,

Johannes gibi muhabirler bağırmak istediklerinde,

bunu sanal haber odasında yaptılar

they did so inside the virtual newsroom,

ve bu çığlıkları, dokümanların dışında;

and then they turned those screams into stories

by going outside the documents to court records,

mahkeme kayıtlarına yasal şirket kayıtlarına giderek

ve sonuç olarak isimini duyurmak istediğimiz kişilere

official company registers,

and by eventually putting questions to those that we intended to name.

sorular yönelterek

haber haline dönüştürdüler.

"Panama Papers" aslında muhabirlerin dünyaya kimsenin

Panama Papers actually allowed the reporters to look at the world

through a different lens from everybody else.

bakmadığı merceklerden bakabilmesini sağladı.

As we were researching the story,

Bizler haberi araştırırken

unconnected to us,

Brezilya'da bizden bağımsız olarak

a major political bribery scandal happened in Brazil.

büyük bir siyasi rüşvet skandalı ortaya çıktı.

A new leader was elected in Argentina.

Arjantin'de yeni bir lider seçildi.

The FBI began to indict officials at FIFA,

FBI, profesyonel dünya futbolunu yöneten

the organization that controls the world of professional soccer.

organizasyon olan FIFA'ya dava açtı.

Aslında Panama Papers gözler önüne serilen

The Panama Papers actually had unique insights

into each one of these unfolding events.

her bir olaya ışık tutacak şeyler içeriyordu.

So you can imagine the pressure and the ego dramas

Yapmaya çalıştığımız şeyi yıkabilecek

baskı ve ego dramasını tahmin edebilirsiniz.

that could have ruined what we were trying to do.

Any of one of these journalists,

Bu gazetecilerden herhangi biri

they could have broken the pact.

bu anlaşmayı bozabilirdi.

But they didn't.

Ama yapmadılar.

And on April 3 this year,

Bu yılın 3 Nisanında,

tam olarak Almanya zamanı ile 20:00'de,

at exactly 8pm German time,

we published simultaneously in 76 countries.

76 ülkede aynı aynda belgeleri yayınladık.

(Applause)

(Alkışlar)

The Panama Papers quickly became one of the biggest stories of the year.

Panama Belgeleri kısa sürede yılın en büyük hikayelerinden biri oldu.

This is the scene in Iceland the day after we published.

Bu yayınımızdan sonra İzlanda'daki sahne böyleydi:

It was the first of many protests.

Bir çok protestonun başlangıcıydı.

İzlanda başbakanı istifa etmek zorunda kaldı.

The Icelandic prime minister had to resign.

It was a first of many resignations.

Bir çok istifanın başlangıcıydı.

We spotlighted many famous people such as Lionel Messi,

Dünyanın en ünlü futbol oyuncusu

Lionel Messi gibi bir çok ünlü kişiyi ilgi odağına getirdik.

the most famous soccer player in the world.

And there were some unintended consequences.

Ayrıca bazı kasıtsız sonuçlar da oldu.

These alleged members of a Mexican drug cartel were arrested

Bu Meksikalı uyuşturucu karteli üyesi olduğu iddia edilen kişiler

saklandıkları yer ile ilgili detayları açıklamamızdan sonra tutuklandılar.

after we published details about their hideout.

They'd been using the address

Off-shore şirketlerini kayıt ettirmek için

to register their offshore company.

kullandıkları adreste saklanıyorlardı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Yapabildiklerimizle ilgili bir çeşit ironi söz konusu.

There's a kind of irony in what we've been able to do.

The technology -- the Internet -- that has broken the business model

Mevcut iş modelimizi yıkan teknoloji - internet

is allowing us to reinvent journalism itself.

gazeteciliği yeniden keşfetmemizi sağladı.

And this dynamic is producing

Bu dinamik, benzersiz seviyede

unprecedented levels of transparency and impact.

bir şeffaflık ve etki yaratıyor.

We showed how a group of journalists can effect change across the world

Bizler, bir grup gazetecinin yeni metodları ve eski tarz gazetecilik tekniklerini

by applying new methods and old-fashioned journalism techniques

büyük miktarda sızdırılmış bilgiye uygulayarak

to vast amounts of leaked information.

dünyadaki değişime nasıl etkili olabileceğini gösterdik.

We put all-important context around what was given to us by John Doe.

Bütün önemli içeriği John Doe tarafından verilenlerin etrafında konumladık.

And by sharing resources,

Kaynakları paylaşarak

we were able to dig deep --

günümüzdeki birçok medya organının finansal çekincelerinden

much deeper and longer than most media organizations allow these days,

dolayı gidemediğinden, daha derinlere ve uzağa

because of financial concerns.

gidebildik.

Now, it was a big risk,

Şimdi, bu büyük bir riskti ve

her hikaye için yürümeyebilirdi,

and it wouldn't work for every story,

ama biz Panama Belgeleri ile

but we showed with the Panama Papers

herhangi bir ülke hakkında herhangi bir yerden yazabileceğinizi ve

that you can write about any country from just about anywhere,

and then choose your preferred battleground to defend your work.

çalışmanızı korumak için istediğiniz mücadele alanınızı seçebileceğinizi gösterdik.

Try obtaining a court injunction

76 farklı ülkede anlatılacak bir hikayeyi engelleyecek

that would prevent the telling of a story in 76 different countries.

bir mahkememe kararı çıkartmaya çalışın.

Try stopping the inevitable.

Kaçınılmazı durdurmaya çalışın.

Shortly after we published, I got a three-word text from Johannes:

Yayınımızı yaptıktan kısa bir süre sonra, Johannes'den 3 kelimelik bir mesaj aldım.

"Wintris has arrived."

"Wintris geldi."

(Gülüşmeler)

(Laughter)

It had arrived and so, too, perhaps has a new era for journalism.

Geldi ve muhtemelen gazeteciliğin yeni bir çağı açıldı.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Bruno Giussani: Gerard, thank you.

Bruno Giuşsanı: Gerard, teşekkürler

I guess you're going to send that applause to the 350 journalists

Sanırım bu alkışları seninle çalışmış olan

350 gazeteciye göndereceksin değil mi?

who worked with you, right?

Now, a couple of questions I would like to ask.

Şimdi, sormak istediğim bir kaç soru var.

The first one is,

Birincisi,

you'd been working in secrecy for over a year

Dünya'nın dört bir yerinden 350 meslektaşınla

bir yıldan uzun süredir gizlilik içinde çalışıyordun --

with 350-something colleagues from all over the world --

was there ever a moment when you thought

Hiç "sızıntının" sızdırılabileceği,

işbirliğinin birinin hikayeyi yayınlaması

that the leak may be leaked,

that the collaboration may just be broken

ile bozulacağını düşündüğün bir an

by somebody publishing a story?

oldu mu?

Or somebody not in the group releasing some information

Ya da gruptan olmayan birinin

sahip olduğu bilgiyi sızdıracağını düşündüğün?

that they got to know?

Gerard Ryle: We had a series of crises along the way,

Gerard Ryle: Çalışmalarımız boyunca bir seri ciddi kriz geçirdik,

including when something major was happening in the world,

dünyada önemli olaylar olduğunda

the journalists from that country wanted to publish right away.

ilgili ülkedeki gazetecilerin belgeleri hemen yayınlamak istemeleri gibi.

We had to calm them down.

Onları yatıştırmalıydık.

Probably the biggest crisis we had was a week before publication.

Muhtemelen yaşadığımız en büyük kriz yayından bir hafta önceydi.

Vladimir Putin'in çalışma arkadaşlarına bir seri soru gönderdik

We'd sent a series of questions to the associates of Vladimir Putin,

ama Kremlin soruları cevaplamak yerine

but instead of responding,

the Kremlin actually held a press conference and denounced us,

bizleri suçlayan bir basın konferansı düzenledi

and denounced the whole thing as being, I guess, a plot from the West.

ve bütün olayın batı tarafından yönetildiğini ileri sürdü.

Bu noktada Putin, olayın sadece kendisi hakkında olduğunu düşünüyordu.

At that point, Putin thought it was just about him.

Elbette dünyadaki bir çok editör

And, of course, a lot of editors around the world

were very nervous about this.

bunun hakkında sinirliydi.

They thought the story was going to get out.

Hikayenin duyurulduğunu düşünüyorlardı.

You can imagine the amount of time they'd spent,

Bu konu için harcadıkları zaman, kaynak ve parayı

the amount of resources, money spent on this.

hayal edebilirsiniz.

So I had to basically spend the last week calming everyone down,

Son haftayı herkesi sakinleştirmekle geçirdim,

a bit like a general, where you're holding your troops back:

sanki askerlerini zapt etmeye çalışan bir general gibi

"Calm, remain calm."

"Sakin, sakin olun"

And then eventually, of course, they all did.

Sonunda hepsi öyle davrandı.

BG: And then a couple weeks ago or so,

BG: Bir kaç hafta önce

you released a lot of the documents as an open database

herkesin, temel olarak anahtar kelime ile arama yapabileceği,

for everybody to search via keyword, essentially.

açık bir veri tabanı halinde, bir çok belge yayınladınız.

GR: Off-shore dünyası hakkındaki

GR: We very much believe

that the basic information about the offshore world

temel bilgilerin topluma

açılması gerektiğine inanıyoruz.

should be made public.

Now, we didn't publish the underlying documents

Beraber çalıştığımız gazetecilerin öncelikli dökümanlarını yayınlamadık.

of the journalists we're working with.

Ama isim bilgileri, off-shore şirketlerinin adı,

But the basic information such as the name of a person,

what their offshore company was and the name of that company,

şirket adı gibi temel bilgiler

çevrimiçi olarak mevcut.

is now all available online.

In fact, the biggest resource of its kind basically is out there now

Aslına bakarsanız, temel bilgi kaynakları hepsi orada.

BG: Gerard, thank you for the work you do.

BG: Gerard, yaptığın şey için teşekkürler.

GR: Thank you.

GR: Teşekkürler

(Applause)

(Alkışlar)