A brief tour of the last 4 billion years (dinosaurs not included) | Lauren Sallan

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Axel Saffran

Paleontology,

Paleontologie,

a science geared towards small children,

een wetenschap gemaakt voor kleine kinderen,

focused on digging up dinosaurs

gefocust op het opgraven van dinosurussen

while sporting a "Jurassic Park" costume.

door mensen in een 'Jurassic Park'-pak.

Skulls are popped out of the ground

Schedels worden uit de grond gewipt

and put on display for public gawking.

en ergens tentoongesteld.

The relevance of this, beyond clickbait, coloring books and monster movies

Waarvoor het, behalve voor clickbait, nog kan dienen,

is unknown.

is niet duidelijk.

No ...

Nee ...

Wait.

Wacht.

That's not paleontology at all.

Dat is geen paleontologie.

Paleontology is nothing less than the study of past life.

Paleontologie gaat over de studie van het voorbije leven.

All past life.

Alle voorbije leven.

From ancestors to alien forms.

Van voorouders tot vreemde vormen.

It involves fundamental questions like "Who are we?"

Het gaat over fundamentele vragen zoals "Wie zijn wij?"

And "How did we get here?" --

En "Hoe zijn we hier geraakt?" --

using the broadest possible definition of "we":

met de breedst mogelijke definitie van 'wij':

life itself.

het leven zelf.

Dinosaurs, a category of birds,

Dinosaurussen, een soort vogels,

are just a small percentage of that.

maken daar maar een klein deel van uit.

(Laughter)

(Gelach)

Yet they get the most media attention.

Maar toch staan zij voor het voetlicht.

[The incredible diversity of ancient life, Dinosaurs, Paleontology]

(Gelach)

Dit is een zeer treffende meme; niet eens door mij gemaakt.

It's a very accurate meme; I didn't even make this one.

This is just the truth.

Simpelweg de waarheid.

Anyway, most of us paleontologists consider dinosaurs to be a gateway drug.

De meeste paleontologen beschouwen dinosaurussen als een instapdrug.

There is so much cooler stuff in the fossil record,

Maar je vindt zo veel coolere dingen in het fossielenbestand

and we know so much about it.

waar we nog zo weinig van weten.

Let's go on a brief, dinosaur-free tour

We maken een korte, dinovrije rondrit

of the last four billion years.

door de laatste vier miljard jaar.

(Laughter)

(Gelach)

First up, genetic material.

We beginnen met genetisch materiaal.

Viruses, basically, started producing proteins

Virussen, in feite, begonnen eiwitten te maken

and wrecking their environment.

waarbij ze hun omgeving naar de vaantjes hielpen.

The Earth was infected with life.

De aarde werd besmet met leven.

Some of these new bacteria learned how to eat sunshine,

Sommige bacteriën leerden zonlicht eten,

producing oxygen,

maakten zuurstof,

pulling in carbon from the air

haalden koolstof uit de lucht

and destroying the iron food of other microbes

en verknoeiden het ijzer-voedsel van andere microben

by turning it into rust.

door het om te zetten tot roest.

This went on for billions of years.

Dat ging miljarden jaren door.

Some bacteria consumed other bacteria,

Sommige bacteriën aten andere bacteriën

gaining their power to turn oxygen into energy,

en verkregen zo hun vermogen om met zuurstof energie te maken.

becoming the precursors of animals and plants.

Dat werden de voorlopers van dieren en planten.

But as a result, there were climate shocks,

Daardoor kwamen er echter klimaatschokken,

from hot to cold and back again,

van heet naar koud en terug.

which ended up turning the Earth into a snowball covered with glaciers.

Zo werd de aarde een sneeuwbal, overdekt met gletsjers.

The technical term for this time period is "Snowball Earth."

De technische term voor deze periode is 'Sneeuwbal-aarde'.

(Laughter)

(Gelach)

Seven hundred, eight hundred million years ago.

Zeven-, achthonderd miljoen jaar geleden.

Anyway, microbes banded together,

Microben gingen samenklitten

creating multicellular life.

en vormden meercellig leven.

Six hundred million years ago,

Zeshonderd miljoen jaar geleden

geometric colonies appeared, sucking microbes from the water.

verschenen er geometrische kolonies die microben uit het water zogen.

These were soon replaced by the ancestors of modern animals.

Die werden al vlug vervangen door de voorouders van de moderne dieren.

The Cambrian explosion.

De Cambrische explosie.

Lobster relatives ate other animals,

Verwanten van kreeften aten andere dieren.

capturing them using their grasping arms.

Ze vingen ze met hun grijparmen.

Armored wriggling clam worms crawled across the seafloor and into it,

Bepantserde wriemelende zeeduizendpoten kropen over de zeebodem en erin,

creating new ecosystems.

en maakten nieuwe ecosystemen.

Our tadpole-like ancestors flitted along ancient coastlines,

Onze dikkopachtige voorouders schoten langs de oude kustlijnen

while their eel-like relatives with gnashing throat teeth

terwijl hun aalachtige verwanten met knarsende keeltanden

swam above the ice-cream cone corals of the first reefs,

rondzwommen boven de ijshoornvormige koralen van de eerste riffen.

dodging school-bus-sized krakens

Ze ontweken autobusgrote zeemonsters

and hungry sea scorpions.

en hongerige zeeschorpioenen.

Plant fungus came onto land.

Plantenschimmels kwamen aan land.

But then the glaciers returned, killing pretty much everything.

Maar toen kwamen de gletsjers terug en doodden bijna alles.

But mass extinctions open opportunities.

Maar massa-uitroeiingen bieden kansen.

Jawless fishes invaded the ocean,

Kaakloze vissen veroverden de oceanen,

sporting points, prongs, and finally, fins.

uitgerust met punten, gaffels en uiteindelijk vinnen.

Spiders, scorpions, snails and worms came onto land.

Spinnen, schorpioenen, slakken en wormen gingen aan land.

Somewhere around China, a fish developed jaws,

Ergens bij China ontwikkelde een vis kaken

and its descendants drove jawless fishes,

en zijn afstammelingen dreven kaakloze vissen,

sea scorpions and branching plankton

zeeschorpioenen en vertakkend plankton

to extinction.

tot uitsterven.

Some of these fishes,

Sommige vissen

which had arm bones in their fins,

met armbeenderen in hun vinnen

sprouted fingers,

kregen vingers,

seven or eight per flipper.

zeven tot acht per vin.

On land, plants became trees,

Aan land werden de planten bomen,

growing massive

werden enorm groot

or spreading their spores only once before dying.

of verspreidden hun sporen slechts éénmaal alvorens dood te gaan.

But then the glaciers came back again,

Maar de gletsjers kwamen terug.

and it was mass extinction number two.

Dat was massa-uitroeiing nummer twee.

It was the age of weird fishes and plated sea lilies.

Het was het tijdperk van rare vissen en bepantserde zeelelies.

Sharks with wings.

Haaien met vleugels.

Sharks with buzz saw jaws.

Haaien met zaagbekken.

Sharks with fins covered in tiny teeth.

Haaien met tandjes op hun vinnen.

Sharks with crushing tooth plates.

Haaien met vermorzelende tandplaten.

Bony fishes that looked like modern angelfish and eels

Beenvissen die leken op moderne maanvissen en palingen,

for the first time.

voor het eerst.

Wetlands developed,

Er kwamen moerassen

sporting ten-foot-long millipedes and giant dragon flies.

waar drie-meter-lange duizendpoten en reuzelibellen leefden.

These spread across the supercontinent of Pangaea and died,

Die verspreidden zich over het supercontinent Pangea

en stierven, vormden steenkool,

creating coal,

leading to a 100-million-year Ice Age.

waardoor er een 100 miljoen jaar durende ijstijd kwam.

Finally, vertebrates made it onto land on a permanent basis,

Uiteindelijk vestigden de gewervelden zich blijvend op het land.

leading to alligator-like amphibians

Er kwamen alligatorachtige amfibieën

and saber-toothed protomammals.

en protozoogdieren met sabeltanden.

But then, volcanoes erupted all over Siberia,

Maar toe barstten over heel Siberië vulkanen uit,

everything almost died

bijna alles ging dood,

and it was mass extinction number three.

en dat was massa-uitroeiing nummer drie.

(Laughter)

(Gelach)

The day life nearly died.

Het leven stierf toen bijna uit.

A single, lonely tusked mammal survived and thrived,

Een enkel, eenzaam zoogdier met slagtanden overleefde en gedijde,

but it was soon replaced by galloping crocodiles.

maar werd algauw vervangen door galopperende krokodillen.

In the ocean, marine reptiles,

Op zee: zeereptielen,

giant rafts made of the living relatives of sea urchins

reusachtige vlotten gemaakt van de levende verwanten van zee-egels

and armored squids, ammonoids, of every kind and form.

en bewapende inktvissen, ammonieten van alle slag.

But then, Pangaea started to split apart,

Maar toen begon Pangea uiteen te vallen,

forming a sea of lava

vormde een lavazee

that would one day become the Atlantic Ocean,

die later zou uitgroeien tot de Atlantische Oceaan.

spewing toxic gas into the atmosphere

Giftige gassen werden in de atmosfeer gestoten.

and mass extinction number four.

Massa-uitroeiing nummer vier.

(Laughter)

(Gelach)

Yeah, there's actually a lot more than these five,

Eigenlijk waren er heel wat meer dan deze vijf.

these are the big ones.

Dat waren de grote.

(Laughter)

(Gelach)

So, finally, there were whale-sized fishes,

Uiteindelijk ontstonden er reusachtige vissen

and modern fishes mobbed corals,

en de moderne vissen bevolkten de koralen

made gigantic by using their captured algae to eat sunshine.

die gigantisch waren geworden doordat ze met hun ingevangen algen

zonlicht aten.

Crabs, stingrays and other fishes with crushing teeth appeared,

Krabben, stekelroggen en andere vissen met vermorzelende tanden verschenen.

smashing shells

Ze kraakten schelpen,

and leading to an arms race between predators and prey.

wat leidde tot een wapenwedloop tussen roofdieren en prooidieren.

There was an explosion of marine biodiversity.

Er was een explosie van mariene biodiversiteit.

Mammals climbed trees, flew

Zoogdieren klommen in bomen, vlogen

and did a lot of other things that are seemingly sort of modern.

en deden hopen andere dingen die nogal modern leken.

They were feeding on the first flowers pollinated by the first bees.

Ze aten de eerste bloemen die door de eerste bijen bestoven werden.

There were ecological revolutions on land and at sea,

Ecologische revoluties vonden plaats te land en ter zee,

leading to the modern world.

wat leidde tot de moderne wereld.

Except that an asteroid hit Mexico,

Behalve dan dat een asteroïde Mexico trof

and then that triggered volcanoes on the other side of the world in India,

wat dan weer vulkanen deed uitbarsten aan de andere kant van de wereld in India

and everything almost died again.

en alles ging bijna weer dood.

(Laughter)

(Gelach)

But -- there's always a but, because we're still here --

Maar -- er is altijd een maar, want wij zijn er nog --

mammals arose from the ashes,

de zoogdieren herrezen uit de as,

became small under extreme heat and then ever larger.

werden kleiner door de extreme hitte en daarna almaar groter.

There were palm trees and snakes in the Arctic.

Op de Zuidpool vond je palmbomen en slangen.

Predatory deer dogs frolicked along ancient rivers,

Vleesetende hertenhonden zwierven langs oude rivieren,

while their relatives returned to the ocean

terwijl hun verwanten weer de zee opzochten

to become the first otter-like whales.

en de eerste otterachtige walvissen werden.

Not hyenas and other sort of carnivores

Niet-hyena's en andere carnivoor-achtigen

were chased off by giant long-necked rhinos.

werden verjaagd door gigantische langgenekte neushoorns.

Everything at this point seems kind of familiar

Alles begon er toen al een beetje vertrouwd uit te zien,

but not really.

maar nog niet echt.

In Antarctica, an ice age started,

Op de Zuidpool begon een ijstijd

forming the first permanent polar ice cap in two hundred million years.

en vormde zich de eerste permanente ijskap in tweehonderd miljoen jaar.

This dried out the rest of the world,

Dat legde de rest van de wereld droog,

but it allowed the rise of grasses, of rodents, of cats.

maar liet de opkomst van grassen, knaagdieren en katten toe.

Somewhere in Africa,

Ergens in Afrika

an ape started walking across the new savannah.

begon een aap over de savanne te wandelen.

Oh, and there were giant saber-toothed salmon,

Oh, er waren ook reuzezalmen met sabeltanden,

I just have to mention that.

moest ik toch even zeggen.

(Laughter)

(Gelach)

So, we know all of this happened

We weten dus dat dit allemaal gebeurde

and so much more.

en nog veel meer.

How?

Hoe?

Why?

Waarom?

Paleontology is a thriving science

Paleontologie is een bloeiende wetenschap

at the intersection of multiple other fields and technologies.

op het kruispunt van vele andere velden en technologieën.

There is no bigger data than the fossil record,

Er bestaan geen grotere data dan het fossielenbestand

and we mine every bit of it.

en we benutten elk beetje ervan.

We use CAT scans,

We gebruiken CAT-scans,

we use isotopes,

we gebruiken isotopen,

we use genomes,

we gebruiken genomen,

we use robots,

we gebruiken robots,

we use mathematical simulations

we gebruiken wiskundige simulaties

and all kinds of analytics.

en allerlei soorten analyse.

We maximize all of it so that we can understand the past

We maximaliseren dit allemaal om het verleden te begrijpen

and how evolution works.

en hoe de evolutie werkt.

It also lets us make predictions for the future.

We kunnen ook voorspellingen voor de toekomst maken.

What will happen after the next mass extinction?

Wat zal er gebeuren na de volgende massa-uitroeiing.

What weird things will show up?

Wat voor rare dingen zullen er dan opduiken?

Will mammals get smaller again?

Zullen de zoogdieren weer kleiner worden?

Will there even be mammals?

Zullen er nog zoogdieren zijn?

In sum,

Alles bij elkaar

we have learned a lot about dinosaurs.

zijn we veel te weten gekomen over de dinosaurussen.

But there's so much left to learn

Maar er is nog zoveel te leren

from the other 99.9 percent of things that have ever lived.

over de 99,9% van de dingen die ooit hebben geleefd.

And that's paleontology.

En dat is paleontologie.

Thank you.

Bedankt.

(Applause and cheers)

(Applaus en gejuich)