Lee Smolin: How science is like democracy

Vertaald door: Wessel Hagen Nagekeken door: Rik Delaet

So, about three years ago I was in London,

Ongeveer drie jaar geleden was ik in Londen,

and somebody called Howard Burton came to me and said,

en iemand genaamd Howard Burton kwam naar me toe en zei,

I represent a group of people,

Ik vertegenwoordig een groep mensen,

and we want to start an institute in theoretical physics.

en we willen een instituut voor theoretische natuurwetenschappen oprichten.

We have about 120 million dollars, and we want to do it well.

We hebben ongeveer 120 miljoen dollar, en we willen het goed doen.

We want to be in the forefront fields,

We willen in de voorste gelederen staan,

and we want to do it differently.

en we willen het op een andere manier doen.

We want to get out of this thing

We willen weg van die manier

where the young people have all the ideas, and the old people have all the power

waar de jongeren alle ideeën hebben, en de ouderen alle macht

and decide what science gets done.

en besluiten welk onderzoek gedaan wordt.

It took me about 25 seconds to decide that that was a good idea.

Het nam mij ongeveer 25 seconden om te beslissen dat dat een goed idee was.

Three years later, we have the Perimeter Institute for Theoretical Physics

Drie jaar later hebben wij het Perimeter Instituut voor Theoretische Natuurkunde

in Waterloo, Ontario. It’s the most exciting job I’ve ever had.

in Waterloo in Ontario. Het is de meest opwindende baan die ik ooit heb gehad.

And it’s the first time I’ve had a job where I’m afraid to go away

En het is de eerste keer dat ik een baan heb waar ik bang ben om weg te gaan

because of everything that’s going to happen in this week when I’m here.

vanwege alles wat gaat gebeuren in de week dat ik hier ben.

(Laughter)

(Gelach)

But in any case, what I’m going to do in my little bit of time

Maar goed, wat ik in mijn beperkte tijd ga doen,

is take you on a quick tour of some of the things

is jullie een snel overzicht geven

that we talk about and we think about.

van waar we over praten en denken.

So, we think a lot about what really makes science work?

We denken veel na over wat onze wetenschap doet werken.

The first thing that anybody who knows science,

Het eerste wat iedereen, die zich met wetenschap

and has been around science,

heeft beziggehouden, zich realiseert,

is that the stuff you learn in school as a scientific method

is dat de dingen die je in school leert als een wetenschappelijke methode

is wrong. There is no method.

fout is. Er is geen methode.

On the other hand, somehow we manage to reason together

Op de een of andere manier slagen we erin om samen te denken

as a community, from incomplete evidence

als een gemeenschap, vanuit onvolledig bewijs,

to conclusions that we all agree about.

om tot conclusies te komen waar het allemaal mee eens zijn.

And this is, by the way, something that a democratic society also has to do.

En dit is overigens wat een democratische gemeenschap ook moet doen.

So how does it work?

Dus hoe werkt het?

Well, my belief is that it works

Nou, mijn geloof is dat het werkt

because scientists are a community bound together by an ethics.

omdat wetenschappers zich aan bepaalde ethische regels houden.

And here are some of the ethical principles.

En hier zijn een aantal van die ethische principes.

I’m not going to read them all to you because I’m not in teacher mode.

Ik ga ze jullie niet allemaal voorlezen omdat ik niet in de leraar-modus ben,

I’m in entertain, amaze mode.

ik ben in de amuseer/verbaas-modus

(Laughter)

(Gelach)

But one of the principles is that everybody

Maar een van de principes is dat iedereen

who is part of the community gets to fight and argue

die lid is van die gemeenschap zo gedreven als hij of zij kan

as hard as they can for what they believe.

mag opkomen en discussiëren voor wat ze geloven.

But we’re all disciplined by the understanding

Maar we weten wel allemaal

that the only people who are going to decide, you know,

dat de enigen die gaan beslissen of

whether I’m right or somebody else is right,

iemand het bij het juiste eind had,

are the people in our community in the next generation,

de mensen in onze gemeenschap van de volgende generatie,

in 30 and 50 years.

over 30 of 50 jaar, zullen zijn.

So it’s this combination of respect

Het is dus deze combinatie van respect

for the tradition and community we’re in,

voor de bestaande traditie en samenleving,

and rebellion that the community requires to get anywhere,

maar ook het verzet ertegen, die een gemeenschap nodig heeft om ergens te komen,

that makes science work.

dat is wat wetenschap doet werken.

And being in this process of being in a community

En dit proces van in een gemeenschap te zijn,

that reasons from shared evidence to conclusions,

die vanuit gedeeld bewijsmateriaal naar conclusies redeneert,

I believe, teaches us about democracy.

leert ons, geloof ik, wat over democratie.

Not only is there a relationship between the ethics of science

Niet alleen is er een verband tussen wetenschapsethiek

and the ethics of being a citizen in democracy,

en de ethiek om een burger te zijn in een democratie,

but there has been, historically, a relationship

maar er is historisch gezien een verband geweest

between how people think about space and time, and what the cosmos is,

tussen hoe mensen denken over ruimte en tijd, en wat de kosmos is,

and how people think about the society that they live in.

en hoe mensen denken over de gemeenschap waar ze in leven.

And I want to talk about three stages in that evolution.

En ik wil praten over drie fases in die evolutie.

The first science of cosmology that was anything like science

De eerste wetenschap van de kosmologie die als wetenschap omschreven kon worden,

was Aristotelian science, and that was hierarchical.

was de Aristotelische wetenschap, en die was hiërarchisch.

The earth is in the center, then there are these crystal spheres,

De aarde als middelpunt, en dan zijn er deze kristallen bollen,

the sun, the moon, the planets and finally the celestial sphere,

de zon, de maan, de planeten en uiteindelijk de hemelse sfeer,

where the stars are. And everything in this universe has a place.

waar de sterren zijn. En alles in dit universum heeft een plaats.

And Aristotle’s law of motion was that everything

En Aristoteles' wet van beweging was dat alles

goes to its natural place, which was of course,

naar zijn natuurlijke plaats gaat, en dat was natuurlijk ook

the rule of the society that Aristotle lived in,

de basis van de maatschappij waarin Aristoteles leefde,

and more importantly, the medieval society that, through Christianity,

en belangrijker, de Middeleeuwse samenleving die via het christendom

embraced Aristotle and blessed it.

Aristoteles omarmde en zegende.

And the idea is that everything is defined.

En het idee dat alles is vastgelegd.

Where something is, is defined with respect to this last sphere,

Waar iets is, is vastgelegd ten opzichte van deze laatste sfeer,

the celestial sphere, outside of which is this eternal,

de hemelse sfeer, waarbuiten dit eeuwige,

perfect realm, where lives God,

volmaakte domein is, waar God leeft,

who is the ultimate judge of everything.

die de ultieme rechter over alles is.

So that is both Aristotelian cosmology,

Dus dat is zowel de Aristotelische kosmologie,

and in a certain sense, medieval society.

en op een bepaalde manier ook de Middeleeuwse samenleving.

Now, in the 17th century there was a revolution in thinking about

Nu was er in de 17de eeuw de Newtoniaanse revolutie

space and time and motion and so forth of Newton.

in het denken over ruimte, tijd, impuls enzovoort.

And at the same time there was a revolution in social thought

En op hetzelfde moment was er een revolutie in het sociale denken

of John Locke and his collaborators.

van John Locke en zijn medewerkers.

And they were very closely associated.

Ook zij waren sterk met elkaar verbonden.

In fact, Newton and Locke were friends.

Sterker nog, Newton en Locke waren vrienden.

Their way of thinking about space and time and motion on the one hand,

Hun manier van denken over ruimte en tijd en impuls aan de ene kant,

and a society on the other hand, were closely related.

en de samenleving aan de andere kant, waren sterk verbonden.

And let me show you.

Laat me jullie dit tonen.

In a Newtonian universe, there’s no center -- thank you.

In een Newtoniaans universum is er geen middelpunt -- dank je.

There are particles and they move around

Er zijn deeltjes en ze bewegen

with respect to a fixed, absolute framework of space and time.

ten opzichte van een onbeweeglijk, absoluut raamwerk van ruimte en tijd.

It’s meaningful to say absolutely where something is in space,

Het is zinvol om iets in de ruimte een absolute plaats toe te kennen

because that’s defined, not with respect to say, where other things are,

omdat dat niet aangeeft waar het zich bevindt ten opzichte van andere dingen

but with respect to this absolute notion of space,

maar ten opzichte van dit absolute concept van ruimte,

which for Newton was God.

wat voor Newton God was.

Now, similarly, in Locke’s society there are individuals

Vergelijkenderwijs waren er in Lockes samenleving individuen

who have certain rights, properties in a formal sense,

met bepaalde rechten, bezittingen op een formele manier,

and those are defined with respect to some absolute,

en deze zijn vastgelegd in verhouding tot een absoluut,

abstract notions of rights and justice, and so forth,

abstract begrip van rechten en gerechtigheid, enzovoort,

which are independent of what else has happened in the society.

die onafhankelijk zijn van wat er in de samenleving gebeurt.

Of who else there is, of the history and so forth.

Of van wie er nog meer is, van de geschiedenis, enzovoort.

There is also an omniscient observer

Er is ook een alwetende waarnemer

who knows everything, who is God,

die alles kent, die God is,

who is in a certain sense outside the universe,

die op een bepaalde manier zich buiten het universum bevindt,

because he has no role in anything that happens,

omdat hij geen rol heeft in wat er gebeurt,

but is in a certain sense everywhere,

maar op een bepaalde manier overal is,

because space is just the way that God knows

omdat ruimte precies de manier is waarop God weet

where everything is, according to Newton, OK?

waar alles is, volgens Newton, oké?

So this is the foundations of what’s called, traditionally,

Dus dit zijn de beginselen van wat traditioneel de liberale politieke theorie

liberal political theory and Newtonian physics.

en Newtoniaanse natuurkunde wordt genoemd.

Now, in the 20th century we had a revolution

Nu hadden we in de 20ste eeuw een revolutie

that was initiated at the beginning of the 20th century,

die werd ingezet aan het begin van de 20ste eeuw,

and which is still going on.

en nog steeds bezig is.

It was begun with the invention

Deze werd begonnen met de ontdekking

of relativity theory and quantum theory.

van de relativiteitstheorie en de kwantumtheorie.

And merging them together to make the final quantum theory

Ze samenbrengen tot de definitieve kwantumtheorie

of space and time and gravity, is the culmination of that,

van ruimte, tijd en zwaartekracht is daarvan de culminatie,

something that’s going on right now.

iets wat nu bezig is.

And in this universe there’s nothing fixed and absolute. Zilch, OK.

En in dit universum is er niets wat onveranderlijk en absoluut is. Nada, oké.

This universe is described by being a network of relationships.

Dit universum wordt omschreven als een netwerk van verbindingen.

Space is just one aspect, so there’s no meaning to say

Ruimte is slechts één aspect dus het heeft geen zin

absolutely where something is.

om te zeggen waar iets in absolute zin is.

There’s only where it is relative to everything else that is.

Je kan alleen zeggen waar iets is in verhouding tot de rest.

And this network of relations is ever-evolving.

En dit netwerk van verbindingen ontwikkelt zich almaar verder.

So we call it a relational universe.

We noemen dit een relationeel universum.

All properties of things are about these kinds of relationships.

Alle eigenschappen van dingen gaan over dit soort verbanden.

And also, if you’re embedded in such a network of relationships,

En ook, als je je in zo'n netwerk van verbindingen bevindt,

your view of the world has to do with what information

heeft jouw wereldbeeld te maken met welke informatie

comes to you through the network of relations.

naar je toekomt via het netwerk van verbindingen.

And there’s no place for an omniscient observer

En er is geen plaats voor een alwetende waarnemer

or an outside intelligence knowing everything and making everything.

of een intellect van buitenaf die alles weet en alles maakt.

So this is general relativity, this is quantum theory.

Dus dit is algemene relativiteit, dit is kwantumtheorie.

This is also, if you talk to legal scholars,

Dit is ook, als je met rechtenstudenten spreekt,

the foundations of new ideas in legal thought.

de basis van nieuwe ideeën in het rechtsdenken.

They’re thinking about the same things.

Ze denken over dezelfde dingen.

And not only that, they make the analogy

En dat niet alleen, ze maken de analogie

to relativity theory and cosmology often.

naar de relativiteitstheorie en kosmologie zeer vaak.

So there’s an interesting discussion going on there.

Er is daar dus een interessante discussie gaande.

This last view of cosmology is called the relational view.

Dit laatste beeld van de kosmologie is wat het relationele beeld wordt genoemd.

So the main slogan here is that there’s nothing outside the universe,

De centrale leus hierbij is dat zich niets buiten het universum bevindt,

which means that there’s no place

wat betekent dat er geen plek is

to put an explanation for something outside.

voor een verklaring van iets dat zich daarbuiten bevindt.

So in such a relational universe,

In zo'n relationeel universum,

if you come upon something that’s ordered and structured,

als je iets tegenkomt dat ordelijk en gestructureerd is,

like this device here, or that device there,

zoals dit apparaatje, of dat apparaatje,

or something beautiful, like all the living things,

of iets moois, zoals alle levende dingen,

all of you guys in the room --

jullie jongens in de zaal -

"guys" in physics, by the way, is a generic term: men and women.

"jongens" in de natuurkunde is trouwens een algemene term; mannen en vrouwen.

(Laughter)

(Gelach)

Then you want to know, you’re a person,

Dan wil je weten, je bent iemand

you want to know how is it made.

die wil weten hoe het is gemaakt.

And in a relational universe the only possible explanation was, somehow it made itself.

In een relationeel universum is de enige mogelijke verklaring dat het op een of andere manier zichzelf heeft gemaakt.

There must be mechanisms of self-organization

Er moeten mechanismes van zelforganisatie zijn

inside the universe that make things.

die in dat universum dingen maken.

Because there’s no place to put a maker outside,

Want er is geen plek voor een maker van buitenaf,

as there was in the Aristotelian and the Newtonian universe.

zoals er een was in het Aristotelisch en Newtoniaans universum.

So in a relational universe we must have processes of self-organization.

In een relationeel universum moeten we dus processen van zelforganisatie hebben.

Now, Darwin taught us that there are processes of self-organization

Darwin heeft ons geleerd dat er processen van zelforganisatie zijn

that suffice to explain all of us and everything we see.

die onszelf en alles wat we zien verklaren.

So it works. But not only that,

Dus het werkt. Maar niet alleen dat,

if you think about how natural selection works,

als je nadenkt over hoe natuurlijke selectie werkt,

then it turns out that natural selection

dan blijkt dat natuurlijke selectie

would only make sense in such a relational universe.

alleen hout snijdt in zo'n relationeel universum.

That is, natural selection works on properties,

Want natuurlijke selectie werkt via eigenschappen,

like fitness, which are about relationships

zoals geschiktheid, wat om verhoudingen gaat

of some species to some other species.

van bepaalde soorten met andere soorten.

Darwin wouldn’t make sense in an Aristotelian universe,

Darwin zou geen hout snijden in een Aristotelisch universum,

and wouldn’t really make sense in a Newtonian universe.

en ook niet echt in een Newtoniaans universum.

So a theory of biology based on natural selection

Een theorie van biologie gebaseerd op natuurlijke selectie

requires a relational notion of

behoeft dus een relationeel begrip van

what are the properties of biological systems.

wat de eigenschappen zijn van biologische systemen.

And if you push that all the way down, really,

En als je dat helemaal doordenkt,

it makes the best sense in a relational universe

dan maakt dat het meeste zin in een relationeel universum

where all properties are relational.

waar alle eigenschappen relationeel zijn.

Now, not only that, but Einstein taught us

Niet alleen dat, maar Einstein leerde ons ook

that gravity is the result of the world being relational.

dat zwaartekracht het resultaat is van die relationele wereld.

If it wasn’t for gravity, there wouldn’t be life,

Als er geen zwaartekracht was, zou er geen leven zijn,

because gravity causes stars to form and live for a very long time,

omdat zwaartekracht ervoor zorgt dat sterren ontstaan en een lange tijd leven,

keeping pieces of the world, like the surface of the Earth,

en onderdelen van de wereld, zoals het aardoppervlak,

out of thermal equilibrium for billions of years so life can evolve.

miljarden jaren buiten het warmte-evenwicht houdt zodat leven zich kan ontwikkelen.

In the 20th century,

In de 20ste eeuw

we saw the independent development of two big themes in science.

zagen we de onafhankelijke ontwikkeling van twee grote thema's in de wetenschap.

In the biological sciences, they explored

In de biologische wetenschap onderzochten ze

the implications of the notion that order and complexity

de consequenties van het begrip dat orde, complexiteit

and structure arise in a self-organized way.

en structuur zich ontwikkelen op een zelf-georganiseerde manier.

That was the triumph of Neo-Darwinism and so forth.

Dat was de overwinning van het Neo-Darwinisme enzovoort.

And slowly, that idea is leaking out to the cognitive sciences,

Langzaamaan is dat idee beginnen door te dringen in de cognitieve wetenschappen,

the human sciences, economics, et cetera.

de menswetenschappen, economie, etcetera.

At the same time, we physicists

Op hetzelfde moment zijn wij natuurkundigen

have been busy trying to make sense of

bezig geweest met het proberen te begrijpen,

and build on and integrate the discoveries

het modellen bouwen en integreren van de ontdekkingen

of quantum theory and relativity.

van kwantumtheorie en relativiteit.

And what we’ve been working out is the implications, really,

En wat we hebben uitgewerkt zijn in feite de gevolgen

of the idea that the universe is made up of relations.

van het idee dat het universum uit verbanden bestaat.

21st-century science is going to be driven

21ste-eeuwse wetenschap zal worden gedreven

by the integration of these two ideas:

door de integratie van deze twee ideeën:

the triumph of relational ways of thinking

de triomf van de relationele manieren van denken

about the world, on the one hand,

over de wereld aan de ene kant,

and self-organization or Darwinian ways of thinking about the world,

en de zelforganisatie of Darwiniaanse manieren van denken

on the other hand.

over de wereld aan de andere kant.

And also, is that in the 21st century

In de 21ste eeuw zal

our thinking about space and time and cosmology,

ons denken over ruimte, tijd en kosmologie

and our thinking about society are both going to continue to evolve.

en ook ons denken over de samenleving zich blijven ontwikkelen.

And what they’re evolving towards is the union

En zij zullen zich ontwikkelen tot een vereniging

of these two big ideas, Darwinism and relationalism.

tussen deze twee grote ideeën, Darwinisme en relationisme.

Now, if you think about democracy from this perspective,

Als je vanuit dit perspectief aan democratie denkt,

a new pluralistic notion of democracy would be one that recognizes

een nieuw pluralistisch concept van democratie zou er een zijn dat erkent

that there are many different interests, many different agendas,

dat er vele verschillende belangen zijn, vele verschillende agenda's,

many different individuals, many different points of view.

vele verschillende individuen, vele verschillende gezichtsvelden.

Each one is incomplete, because you’re embedded

Ze zijn allen onvolledig, omdat je onderdeel bent

in a network of relationships.

van een netwerk van verbindingen.

Any actor in a democracy is embedded

Elke deelnemer aan een democratie is onderdeel

in a network of relationships.

van een netwerk van verbindingen.

And you understand some things better than other things,

Je begrijpt sommige dingen beter dan andere dingen.

and because of that there’s a continual jostling

Daarom is het een aanhoudend dringen

and give and take, which is politics.

en geven en nemen, wat politiek is.

And politics is, in the ideal sense,

En politiek is, in de ideale situatie,

the way in which we continually address

de manier waarop we voortdurend ons netwerk van relaties

our network of relations in order to achieve

gebruiken om een beter leven,

a better life and a better society.

een betere samenleving te verkrijgen.

And I also think that science will never go away and --

En ik denk ook dat wetenschap nooit zal weggaan en --

I’m finishing on this line.

Hier stop ik.

(Laughter)

(Gelach)

In fact, I’m finished. Science will never go away.

Eigenlijk ben ik klaar. Wetenschap zal nooit weggaan.