What Saturn's most mysterious moon could teach us about the origins of life | Elizabeth Turtle

Translator: P.M. Wei Reviewer: Sanntint Tint

Picture a world with a variety of landforms.

မြေမျက်နှာပြင်အမျိုးမျိုးနဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုကိုမြင်ယောင်ကြည့်ပါ

It has a dense atmosphere

သိပ်သည်းတဲ့ လေထုတစ်ခုရှိမယ်

within which winds sweep across its surface

သူ့မျက်နှာပြင်တစ်လျှောက် လေပြင်းတွေတိုက်တယ်

and rain falls.

ပြီးတော့ မိုးတွေလည်း ကျတယ်

It has mountains and plains,

တောင်တွေ ၊ မြေပြန့်တွေလည်း ရှိမယ်

rivers, lakes and seas,

မြစ် ၊ ရေကန်နဲ့ ပင်လယ်‌တွေလည်း ရှိတယ်

sand dunes and some impact craters.

သဲသောင်တွေနဲ့ သဘာ၀အတိုင်းမဟုတ်တဲ့ ချိုင့်ခွက်တွေလည်း ရှိတယ်

Sounds like Earth, right?

ကမ္ဘာမြေကြီးလို့ ထင်နေကြပြီမလား

This is Titan.

ဒီဟာကတော့ တိုက်တန်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်

In August 1981,

၁၉၈၁ ဩဂုတ်လမှာ

Voyager 2 captured this image of Saturn's largest moon.

ဗိုယေဂျာ ၂ ဟာ စနေဂြိုဟ်ရဲ့ အကြီးဆုံးလပုံ ဒီပုံကို ရိုက်ကူးခဲ့ပါတယ်

The Voyager missions have traveled farther than ever before,

ဗိုယေဂျာရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေဟာ အရင်ကထက် များစွာခရီးရောက်ခဲ့ပါတယ်

making the solar system and beyond

နေအဖွဲ့အစည်း နဲ့နောက်ထပ်အရာတွေကို

part of our geography.

ပထဝီဝင်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်စေလျှက်ပေါ့

But this image, this hazy moon

ဒါပေမဲ့ ဒီမြူဆိုင်းနေတဲ့ လရဲ့ပုံဟာ

was a stark reminder of just how much mystery remained.

နက်နဲတဲ့ပုစ္ဆာတွေ ဘယ်လောက်တောင် ကျန်ရှိနေမလဲဆိုတာကို သတိပေးနေပါတယ်

We learned an exponential amount as the Voyagers flew by it,

ဗိုယေဂျာ တိုက်တန်ကို ပတ်ပြီး ပျံသန်းတဲ့အခေါက်တိုင်း ထပ်တိုးလေ့လာပေမဲ့

and yet we had no idea what lay beneath this atmospheric blanket.

ဒီလေထုခြုံလွှာရဲ့ အောက်မှာ ဘာတွေ ရှိနေမလဲ ဆိုတာကို ကျွန်မတို့ မသိရသေးပါဘူး

Was there an icy surface with landforms like those of the other moons

စေတန်နဲ့ ဂျူပီတာဂြိုဟ်တွေရဲ့ တခြားလတွေလို

that had been observed at Saturn and Jupiter?

ရေခဲဖုံးနေတဲ့ မျက်နှာပြင်ပဲ ရှိနေမလား

Or perhaps simply a vast global ocean of liquid methane?

ဒါမှမဟုတ် မီသိန်းအရည်တွေ အပြည့်နဲ့ သမုဒ္ဓရာကြီးပဲ ဖြစ်နေမလားပေါ့

Shrouded by the obscuring haze,

မြူမှုန်တွေ ဝိုးတဝါးနဲ့

Titan's surface was a huge, outstanding mystery

တိုက်တန်ရဲ့ မျက်နှာပြင်ဟာ ကြီးမားတဲ့ ပုစ္ဆာတစ်ပုဒ်ပေါ့

that Cassini-Huygens, an orbiter lander pair launched in 1997,

၁၉၉၇ ခုနှစ်ကတည်းဆောက်ခဲ့တဲ့ ကက်စီနိ ဟိုက်ဂျင်ခေါ် ဆင်းသက်ယာဉ်ကို

was designed to solve.

အဲဒီပုစ္ဆာ ဖြေရှင်းဖို့ရည်ရွယ်ခဲ့ပါတယ်

After arrival in 2004,

၂၀၀၄ ခုနှစ်မှာ တိုက်တန်ကို ရောက်ပြီးနောက်

the early images Cassini sent back of Titan's surface

ကက်စီနီပြန်ပို့လိုက်တဲ့ အစောပိုင်းတိုက်တန်မျက်နှာပြင်ပုံတွေမှာ

only heightened the allure.

စိတ်ဝင်စားစရာတွေ အပြည့်ပါပဲ

It took months for us to understand what we were seeing on the surface,

ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ မြင်နေရတာတွေကို နားလည်ဖို့ လနဲ့ ချီပြီး ကြာခဲ့ပါတယ်

to determine, for example,

ဥပမာ ပြောရရင်

that the dark stripes,

အမဲရောင် အစဉ်းကြောင်းတွေ

which were initially so unrecognizable that we referred to them as cat scratches,

အစက ကျွန်မတို့ ကြောင်ခြစ်ရာတွေအဖြစ် ရည်ညွှန်းခဲ့တာတွေဟာ

were actually dunes made of organic sand.

တကယ်တော့ သဘာ၀သဲသောင်ပြင်တွေ ဖြစ်နေပါတယ်

Over the course of the 13 years Cassini spent studying Saturn

ကက်စီနီယာဉ် စနေဂြိုဟ် ၊ ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းနဲ့ ၎င်းရဲ့ လတွေကို လေ့လာခဲ့တဲ့

and its rings and moons,

(၁၃) နှစ်တာကာလ အပြီးမှာ

we had the privilege

ကျွန်မတို့ တိုက်တန်ရဲ့

of going from knowing almost nothing about the surface of Titan

မျက်နှာပြင်အကြောင်းလုံး၀ မသိရာကနေ သူ့ရဲ့ ပထဝီဝင်ကိုပါ

to understanding its geology,

နားလည်လာတဲ့အထိ အခွင့်အရေးရခဲ့တယ်

the role the atmosphere plays in shaping its surface,

လေထုဟာ မျက်နှာပြင်ကို ပုံဖော်ဖို့အတွက် အခန်းကဏ္ဋမှာ ပါဝင်ပါတယ်

and even hints of what lies deep beneath that surface.

ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်အောက်မှာ ဘာတွေရှိလဲ ဆိုတဲ့ သဲလွန်စတွေပါပေးတယ်

Indeed, Titan is one of several ocean worlds,

အမှန်တော့ တိုက်တန်ဟာ သမုဒ္ဓရာကမ္ဘာတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်

moons in the cold outer solar system

အင်္ဂါဂြိုဟ်ပတ်လမ်းနဲ့ ဂြိုဟ်သိမ်ခါးပတ်အလွန်

beyond the orbits of Mars and the asteroid belt

နေအဖွဲ့ အစည်းအပြင်ဘက်က

with immense liquid water oceans beneath their surfaces.

ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်အောက်က ရေပေါများလှတဲ့ သမုဒ္ဓရာများနဲ့ လတွေပေါ့

Titan's interior ocean may have more than 10 times as much liquid water

တိုက်တန်အတွင်းပိုင်းသမုဒ္ဓရာကြီးဟာ ကမ္ဘာရဲ့မြစ် ၊ ကန်တွေနဲ့ ပင်လယ်သမုဒ္ဓရာတွေ

as all of the Earth's rivers, lakes, seas and oceans combined.

စုစုပေါင်းရဲ့ဆယ်ဆထက်ပိုကောင်းပိုနိုင်ပါတယ်

And at Titan, there are also exotic lakes and seas

ထူးဆန်းတဲ့မီသိန်းနဲ့အီသိန်းအရည်ကန်တွေနဲ့ အရည်ပင်လယ်တွေပါ

of liquid methane and ethane on the surface.

တိုက်တန်ရဲ့ မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ ရှိပါတယ်

Ocean worlds are some of the most fascinating places

သမုဒ္ဓရာကမ္ဘာတွေဟာ နေအဖွဲ့အစည်းရဲ့

in the solar system,

ဆွဲဆောင်မှုအရှိဆုံးနေရာတွေပါ

and we have only just begun to explore them.

ကျွန်မတို့က အဲဒီနေရာတွေကို အခုမှ စ စူးစမ်းလေ့လာခါစပါ

This is Dragonfly.

ဒီယာဉ်ကတော့ "ပုစဉ်းကောင်" ပါ

At the Johns Hopkins Applied Physics Laboratory,

ဂျွန်ဟော့ပ်ကင်းစ်ရဲ့ အသုံးချရူပဗေဒ ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ

we're building this mission for NASA's new Frontiers program.

ကျွန်မတို့ဟာ ဒီမစ်ရှင်ကို နာဆာရဲ့ ရှေ့တန်းပရိုဂရမ်တွေအတွက်

Scheduled to launch in 2026 and reach Titan in 2034,

၂၀၂၆ မှာ မြေချပြီး ၂၀၃၄ မှာ တိုက်တန်ကို ရောက်ဖို့ စီစဉ်ခဲ့ပါတယ်

Dragonfly is a rotorcraft lander,

ပုစဉ်းကောင်ယာဉ်ဟာ ဆင်းသက်ရဟတ်ယာဉ်ပေါ့

similar in size to the Mars rovers or about the size of a small car.

အင်္ဂါဂြိုဟ်ဆင်းယာဉ် သို့မဟုတ် ကားတစ်စီး အရွယ်အစားလောက် ရှိပါတယ်

Titan's dense atmosphere, combined with its low gravity,

မြေဆွဲအားနိမ့်နိမ့်နဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ တိုက်တန်ရဲ့ သိပ်သည်းတဲ့လေထုက

make it a great place to fly,

သူပျံဖို့ နေရာကောင်းတစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်

and that's exactly what Dragonfly is designed to do.

ပုစဉ်းကောင်ယာဉ်ကို အဲလိုပျံနိုင်ဖို့ အသေအချာပုံစံဆွဲခဲ့တာပါ

Technically an octocopter,

အဝေးထိန်းယာဉ်တစ်ခုအနေနဲ့

Dragonfly is a mobile laboratory that can fly from place to place

ပုစဉ်းကောင်ဟာ တစ်နေရာကနေ တစ်နေရာကို ပျံသန်းနိုင်တဲ့ ရွေ့လျားဓာတ်ခွဲခန်းတစ်ခုပါ

taking all of its scientific instruments with it.

လိုအပ်တဲ့ ကိရိယာတွေ သူနဲ့တစ်ပါတည်း ယူဆောင်သွားရင်းပေါ့

Dragonfly will investigate Titan in a truly unique way,

ပုစဉ်းကောင်ဟာတိုက်တန်ဂြိုဟ်ကိုတစ်မူထူးခြား တဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ စူးစမ်းလေ့လာသွားမှာပါ

studying details of its weather and geology,

ဂြိုဟ်ရဲ့ ရာသီဥတုနဲ့ ပထဝီဝင်အသေးစိတ်ကို လေ့လာတယ်

and even picking up samples from the surface

ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်ကနမူနာတွေကိုပါ

to learn what they're made of.

ဘာတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားလဲ လေ့လာဖို့ ကောက်ယူမှာပါ

All told, Dragonfly will spend about three years exploring Titan,

ပြောကြတာကတော့ ပုစဉ်းကောင်ယာဉ်ဟာ တိုက်တန်ဂြိုလ်ရဲ့ အသေးစိတ်ဖွဲ့စည်းပုံ ၊

measuring its detailed chemistry,

လေထု၊၎င်းနဲ့ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်ဆက်နွယ်ပုံကို

observing the atmosphere and how it interacts with the surface,

စူးစမ်းလေ့လာဖို့သုံးနှစ်ခန့်ကြာပါမယ်တဲ့

and even listening for earthquakes,

ပြီးတော့ ငလျင်တွေ ဖြစ် မဖြစ် လေ့လာမယ်

or technically titanquakes, in Titan's crust.

ဒါမှမဟုတ် တိုက်တန်ရဲ့ မျက်နှာပြင်က တိုက်တန်ငလျင်တွေပေါ့

The Dragonfly team,

ပုစဉ်းကောင်ယာဉ်အဖွဲ့

hundreds of people across North America and around the world,

မြောက်အမေရိကနဲ့ကမ္ဘာတစ်လွှားက လူရာနဲ့ချီဟာ

is hard at work on the design for this mission,

ဒီမစ်ရှင် ၊ ယာဉ်ဒီဇိုင်း ၊ ရဟတ်ယာဉ်နဲ့

developing the rotorcraft, its autonomous navigation system

အလိုအလျောက် မောင်းနှင်စနစ် ၊ သူ့ရဲ့ ကိရိယာပစ္စည်းတွေကို

and its instrumentation,

အဆင်မြှင့်တင်ဖို့အတွက် ကြိုးစားနေတယ်

all of which will need to work together to make science measurements

သူတို့အားလုံး တိုက်တန်ရဲ့ မျက်နှာပြင်မှာ သိပ္ပံနည်းကျ တိုင်းတာဖို့

on the surface of Titan.

အတူတူအလုပ်လုပ်ရပါလိမ့်မယ်

Dragonfly is the next step in our exploration

ပုစဉ်းကောင်ယာဉ်က စိတ်ဝင်စားစရာ သဘာ၀ဓာတ်ခွဲခန်းကို

of this fascinating natural laboratory.

စူးစမ်းရာမှာ နောက်ထပ်ခြေလှမ်း တစ်လှမ်းဖြစ်ပါတယ်

In flying by, Voyager hinted at the possibilities.

လှည့်ပတ်ပျံသန်းနေရင်း ဗိုယေဂျာဟာ ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို သဲလွန်စ ချပေးခဲ့ပါတယ်

In orbiting Saturn for over a decade

ကက်စီနီနဲ့ ဟွိုင်ဂျန်ဟာ စနေဂြိုဟ်ကို ဆယ်စုနှစ်ကြာ

and descending through Titan's atmosphere,

လှည့်ပတ်နေရင်း တိုက်တန်ရဲ့ လေထု ထဲကို ဆင်းသက်ပြီး

Cassini and Huygens pulled Titan's veil back a bit further.

၎င်းရဲ့ အကြောင်းကို ထပ်မံဖော်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်

Dragonfly will live in the Titan environment,

ပုစဉ်းကောင်ယာဉ်ဟာ ၂၀၀၅ ဇန်နဝါရီက ဟွိုင်ဂျင်စုံစမ်းမှုမှာ

where, so far, our only close-up view

ရိုက်ခဲ့တဲ့ကျွန်မတို့ရဲ့ တစ်ခုတည်း အနီးကပ်မြင်ကွင်း

is this image the Huygens probe took in January 2005.

ဓာတ်ပုံအရ "တိုက်တန်"ရဲ့ဒီလိုပတ်ဝန်းကျင်မှာ နေသွားမှာဖြစ်ပါတယ်

In many ways, Titan is the closest known analogue we have to the early Earth,

ဘယ်နည်းနဲ့ပဲ ယှဉ်ယှဉ် " တိုက်တန် "ဟာ ဒီကမ္ဘာရဲ့ ကမ္ဘာဦးအစပိုင်းနဲ့ အနီးကပ်ဆုံး

the Earth before life developed here.

ဆင်တူတဲ့ အရာဖြစ်ပါတယ်

From Cassini-Huygens' measurements,

ကက်စီနီဟိုင်ဂျင်ရဲ့ တိုင်းတာမှုကနေ

we know that the ingredients for life,

ကျွန်မတို့သိထားတဲ့ သက်ရှိအတွက် မရှိမဖြစ်

at least life as we know it,

ပါဝင်ပစ္စည်းတွေ"တိုက်တန်"ပေါ်မှာ

have existed on Titan,

ရှိခဲ့တယ်လို့ ကျွန်မတို့ သိရပါတယ်

and Dragonfly will be fully immersed within this alien environment,

ပုစဉ်းကောင်ယာဉ်ဟာ ဒီထူးဆန်းလှတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ကမ္ဘာပေါ်က သက်ရှိတွေရဲ့

looking for compounds similar to those

ဖွံဖြိုးတိုးတက်မှုကို ထောက်ပံ့ပေးမယ်လို့

that might have supported the development of life here on Earth

ယူဆရသောဓာတ်ပေါင်းများကို စူးစမ်းရှာဖွေပြီး

and teaching us about the habitability of other worlds.

ကျွန်မတို့ကို တခြားဂြိုဟ်တွေပေါ်မှာ နေထိုင်နိုင်မလားဆိုတာ ပြောပြပါလိမ့်မယ်

Habitability is a fascinating concept.

အဲဒီမှာနေထိုင်လို့ရမရဆိုတာ စိတ်ဝင်စားစရာ ယူဆချက်ပါ

What's necessary to make an environment suitable to host life,

ကျွန်မတို့သိတဲ့ ကမ္ဘာပေါ်က ဘဝတွေလိုမျိုး ရှင်သန်နေထိုင်ဖို့ သင့်လျော်တဲ့

whether life as we know it here on Earth,

ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခု အတွက် ဘာတွေလိုအပ်မလဲ

or perhaps exotic life that has developed under very different conditions?

ဒါမှမဟုတ် လုံး၀ကွဲပြားတဲ့ အခြေအနေတွေအောက် ရှင်သန်လာရမယ့် ထူးထူးဆန်းဆန်းဘဝဖြစ်နေမလား

The possibility of life elsewhere

တခြားတစ်နေရာရာမှာ အသက်ရှင်သန်ဖို့က

has inspired human imagination and exploration throughout history.

သမိုင်းတစ်လျှောက် လူသားရဲ့ စိတ်ကူးနဲ့ စူးစမ်းလေ့လာမှုကို လွှမ်းမိုးခဲ့ပါပြီ

On a grand scale,

အကြမ်းဖျင်း နှိုင်းယှဉ်ရရင်

it's why the ocean worlds in the outer solar system

နေအဖွဲ့အစည်းအပြင်ပိုင်းကသမုဒ္ဓရာကမ္ဘာတွေဟာ

have become such important targets for study.

ဒါကြောင့်အရေးပါတဲ့လေ့လာစရာ ဖြစ်လာရတာပါ

It's the "what if" that drives human exploration.

အဲဒီ "ဘာဖြစ်မလဲ?" ဆိုတဲ့စကားက လူသားတွေကို စူးစမ်းလေ့လာစေတာပါပဲ

We don't know how chemistry took the step to biology here on Earth,

ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဓာတုဗေဒကနေ ဇီဝဗေဒကို ဘယ်လို အဆင့်မြင့်တက်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ကျွန်မမသိသေးပါဘူး

but similar chemical processes may have happened on Titan,

ဒါပေမဲ့ တိုက်တန် ပေါ်မှာလည်း အလားတူ ဓာတုဖြစ်စဉ်တွေဖြစ်ခဲ့နိုင်ပါတယ်

where organic molecules have had the opportunity

အော်ဂဲနစ်မော်လီကျူးတွေ ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်ပေါ်က

to mix with liquid water at the surface.

ရေနဲ့ ရောသွားဖို့ အခွင့်အရေးရှိခဲ့တဲ့ ဒီနေရာမှာပေါ့

Has organic synthesis progressed under these conditions?

ဒီလိုအခြေအနေတွေအောက်မှာ အော်ဂဲနစ်ပေါင်းစပ်မှု ရှိခဲ့လား။

And if so, how far?

ဒီလိုသာဆို ဘယ်လောက်အထိလဲ။

We don't know ... yet.

ကျွန်မတို့ အခုထိ မသိရသေးပါဘူး

What we will learn from Dragonfly, this fundamentally human endeavor,

ဒီအခြေခံကျကျ လူသားတွေရဲ့ အားထုတ်မှုဖြစ်တဲ့ ပုစဉ်းကောင်ဆီက ကျွန်မတို့ ရနိုင်မယ့် အရာက

is tantalizing.

စိတ်ကျေနပ်မှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်

It's a search for building blocks, foundations, chemical steps

ဒါက ကျွန်မတို့ကမ္ဘာပေါ်ကသက်ရှိတွေကိုဖြစ်စေ ခဲ့သလိုမျိုး သက်ရှိအခြေခံအုတ်မြစ်တွေရဲ့

like those that ultimately led to life on Earth.

ဓာတုဗေဒအဆင့်တွေကို ရှာဖွေခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်

We're not sure exactly what we will find when we get to Titan,

ကျွန်မတို့ တိုက်တန်ကို ရောက်ရင် ဘာတွေ ရှာတွေ့မယ်ဆိုတာ သေချာ မသိရသေးပါဘူး

but that's exactly why we're going.

ဒါပေမဲ့ အဲဒါက သွားဖို့အကြောင်းအရင်းပါပဲ

In 1994, Carl Sagan wrote,

၁၉၉၄ ခုနှစ်မှာ ကားရ် ဆေဂန်က

"On Titan, the molecules that have been raining down

တိုက်တန်ပေါ်မှာလွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်သန်းပေါင်းလေးထောင်က

like manna from heaven for the last four billion years

ကောင်းကင်ဘုံက မိုးရွာသလိုမျိုး ကျနေတဲ့ မော်လီကျူးတွေ

might still be there,

ရှိနိုင်သေးတယ်လို့ရေးခဲ့တယ်

largely unaltered, deep-frozen, awaiting the chemists from Earth."

ရေခဲနေပြီး လုံးဝမပြောင်းလဲဘဲ ကမ္ဘာမြေက ဓာတုဗေဒပညာရှင်တွေကို စောင့်နေပါတယ်

We are those chemists.

ကျွန်မတို့က အဲဒီဓာတုဗေဒပညာရှင်တွေပါပဲ

Dragonfly is a search for greater understanding,

ပုစဉ်းကောင်ဟာ တိုက်တန်နဲ့ နေအဖွဲ့အစည်း တင်မက သက်ရှိတွေအစပထမအကြောင်း

not just of Titan and the mysteries of our solar system,

ခက်ခဲနက်နဲတဲ့ပုစ္ဆာတွေကို ပိုမိုနားလည်ဖို့

but of our own origins.

ရှာဖွေလေ့လာသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်