You smell with your body, not just your nose | Jennifer Pluznick

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Here's a question for you:

ရှင်တို့အတွက် မေးခွန်းပါ၊

how many different scents do you think you can smell,

အနံ့ဘယ်နှစ်မျိုးလောက်များ ရှင်တို့ အနံ့ခံနိုင်တယ်ထင်လဲ၊

and maybe even identify with accuracy?

တိတိကျကျ ခွဲထုတ်ပေးနိုင်တာမျိုး ဘယ်လောက်ရှိမလဲ။

100?

၁၀၀ လား၊

300?

၃၀၀ လား၊

1,000?

၁၀၀၀ လား။

One study estimates that humans can detect up to one trillion different odors.

လူသားတွေ တစ်ထရီလီယံထိ အနံ့စုံကို သိရှိ နိုင်ကြောင်း လေ့လာမှုတစ်ခုက ခန့်မှန်းတယ်။

A trillion.

တစ် ထရီလီယံပါ။

It's hard to imagine,

စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ ခက်ပေမဲ့

but your nose has the molecular machinery to make it happen.

သင့်နှာခေါင်းမှာ ဒါကို ဖြစ်ပေါ်စေဖို့ မော်လီကျူးဆိုင်ရာ ယန္တရားတစ်ခုရှိတယ်။

Olfactory receptors --

ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေ

tiny scent detectors --

သေးငယ်တဲ့ အနံ့ခံ ကိရိယာတွေဟာ

are packed into your nose,

သင့်နှာခေါင်းထဲမှာ ညပ်သိပ်နေပါတယ်၊

each one patiently waiting to be activated by the odor,

တစ်ခုစီဟာ ရှာဖွေဖို့ တာဝန်ချထားတဲ့ အနံ (သို့) အကျိတ်က

or ligand,

နှိုးဆွပေးတာကို

that it's been assigned to detect.

စိတ်ရှည်စွာ စောင့်နေပါတယ်။

It turns out we humans, like all vertebrates,

ဖြစ်သွားတာက ကျောရိုးရှိအားလုံးလိုပဲ ကျွန်မတို့ လူသားတွေမှာ

have lots of olfactory receptors.

ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေ အများအပြားရှိတာပါ။

In fact, more of our DNA is devoted to genes for different olfactory receptors

တကယ်က ပိုများတဲ့ ကျွန်မတို့ DNA ဟာ အခြားပရိုတင်း အမျိုးအစားထက်ကို

than for any other type of protein.

ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါစုံအတွက် ဗီဇတွေအတွက်ပါ။

Why is that?

ဘာကြောင့် အဲဒီလိုဖြစ်တာလဲ။

Could olfactory receptors be doing something else

ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေက ကျွန်မတို့ အ​နံ့ရှူဖို့ ဖြစ်စေတာအပြင်

in addition to allowing us to smell?

အခြားတစ်ခု လုပ်နေနိုင်တာလား။

In 1991, Linda Buck and Richard Axel uncovered the molecular identity

၁၉၉၁ မှာ Linda Buck နဲ့ Richard Axel တို့ဟာဂန္ဓာရုံ အင်္ဂါတွေရဲ့ မော်လီကျူး

of olfactory receptors --

လက္ခဏာကို ဖော်ထုတ်ခဲ့တယ်၊

work which ultimately led to a Nobel Prize.

နောက်ဆုံးမှာ နိုဘယ်လ်ဆု ရသွားစေတဲ့ လုပ်ရပ်ပါ။

At the time,

အဲဒီအချိန်မှာ

we all assumed that these receptors were only found in the nose.

ဒီအင်္ဂါတွေဟာ နှာခေါင်းတွေထဲမှာပဲလို့ ကျွန်မတို့အားလုံးက ယူဆခဲ့တာပါ။

However, about a year or so later,

ဒါပေမဲ့ တစ်နှစ်လောက်ကြာတဲ့အခါ

a report emerged of an olfactory receptor expressed in a tissue

နှာခေါင်းမှာထက် တစ်ရှူးတစ်ခုမှာ ပေါ်လာတဲ့ ရနံ့ တုန့်ပြန်မှု အင်္ဂါတစ်ခုအကြောင်း

other than the nose.

အစီရင်ခံစာ ထွက်လာခဲ့တယ်။

And then another such report emerged,

ဒီနောက်မှာ အလားတူ အစီရင်ခံစာတစ်ခုပြီး

and another.

နောက်တစ်ခု ထွက်လာခဲ့တယ်။

We now know that these receptors are found all over the body,

အခု ဒီတုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေဟာ ကိုယ်ခန္ဓာ တစ်ခုလုံးမှာ တွေ့ရတာ သိရတယ်။

including in some pretty unexpected places --

အတော်လေး မထင်မှတ်ရတဲ့ နေရာတွေဖြစ်တဲ့

in muscle,

ကြွက်သားထဲမှာ၊

in kidneys,

ကျောက်ကပ်တွေမှာ၊

lungs

အဆုပ်တွေနဲ့

and blood vessels.

သွေးကြောတွေအပါအဝင်ပါ။

But what are they doing there?

ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့ဟာ အဲဒီမှာ ဘာလုပ်နေလဲ။

Well, we know that olfactory receptors act as sensitive chemical sensors

ရနံ့ တုန့်ပြန်မှုအင်္ဂါတွေဟာ နှာခေါင်းထဲက တုံ့ပြန်ဓာတ်ပြုတဲ့ ဓာတု အာရုံခံတွေလို့

in the nose --

အားလုံးသိကြပါတယ်၊

that's how they mediate our sense of smell.

ဒါက ကျွန်မတို့အနံ့အာရုံကို ဆက်သွယ်ပေးပုံပါ

It turns out they also act as sensitive chemical sensors

ဖြစ်တာက ၎င်းတို့ဟာ အြခားခန္ဓာအစိတ်အပိုင်း များစွာမှာလည်း တုံ့ပြန်ဓာတ်ပြုတတ်တဲ့

in many other parts of the body.

ဓာတု အာရုံခံတွေအဖြစ် လုပ်ဆောင်တာပါ။

Now, I'm not saying that your liver can detect the aroma of your morning coffee

ကဲ သင့်အသည်းက မီးဖိုချောင်ထဲ လျှောက်တုန်း မနက်ခင်း ကော်ဖီရနံ့ကို သိရှိနိုင်တယ်လို့

as you walk into the kitchen.

ပြောနေတာမဟုတ်ပါဘူး။

Rather, after you drink your morning coffee,

ဒါထက် သင်မနက်ခင်း ကော်ဖီ သောက်အပြီးမှာတော့

your liver might use an olfactory receptor

သင့်အသည်းက သွေးကြောကနေ ဓာတု လွင့်မျောခြင်းရဲ့

to chemically detect the change in concentration

ပါဝင်မှုထဲက အပြောင်းအလဲကို ဓာတုပိုင်းအရ သိရှိနိုင်ဖို့

of a chemical floating through your bloodstream.

ရနံ့ တုန့်ပြန်မှုအင်္ဂါတွေကို သုံးလောက်နိုင်တယ်

Many cell types and tissues in the body use chemical sensors,

ကိုယ်ခန္ဓာထဲက များစွာသော ဆဲလ်အမျိုးအစား တွေနဲ့ တစ်ရှူးတွေဟာ ဟိုမုန်းတွေ

or chemosensors,

ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုတွေနဲ့

to keep track of the concentration of hormones, metabolites

အခြားမော်လီကျူးတွေရဲ့ ပါဝင်မှုကို မျက်ခြေမပြတ်ဖို့ ဓာတု အာရုံခံတွေ

and other molecules,

(သို့) chemosensor တွေကိုသုံးပြီး

and some of these chemosensors are olfactory receptors.

ဒီဓာတု အာရုံခံတစ်ချို့ဟာ ရနံ့ တုန့်ပြန်မှု အင်္ဂါတွေဖြစ်ပါတယ်။

If you are a pancreas or a kidney

သင်ဟာ ပန်ကရိယ (သို့) ကျောက်ကပ်ဖြစ်ပြီး

and you need a specialized chemical sensor

တိကျတဲ့ မော်လီကျူးတစ်ခုကို မျက်ခြေမပြတ် အောင်လုပ်ပေးတဲ့

that will allow you to keep track of a specific molecule,

အထူးထွင်ထားတဲ့ ဓာတု အာရုံခံတစ်ခု လိုတယ်ဆိုရင်

why reinvent the wheel?

ဘာလို့ ကြောင်ရေချိုးဦးမှာလဲ။

One of the first examples

နှာခေါင်းအပြင်မှာတွေ့ရတဲ့

of an olfactory receptor found outside the nose

ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါရဲ့ နမူနာတွေထဲက ပထမဆုံးက ပြသတာက

showed that human sperm express an olfactory receptor,

လူသား သုက်ပိုးဟာ ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါ တစ်ခုကို ဖော်ပြပြီး

and that sperm with this receptor will seek out the chemical

ဒီတုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါနဲ့ သုက်ကောင်ဟာ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါ တုံ့ပြန်တဲ့

that the receptor responds to --

ဓာတုဗေဒ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါရဲ့

the receptor's ligand.

ဂလင်းကို ရှာဖွေမယ်၊

That is, the sperm will swim toward the ligand.

ဆိုလိုတာက သုတ်ကောင်ဟာ မော်လီကျူးအစုဆီ ကူးသွားမှာပါ။

This has intriguing implications.

ဒီမှာ စိတ်ဝင်စားစရာ ပတ်သက်မှုတွေရှိပါတယ်။

Are sperm aided in finding the egg

အမြင့်ဆုံး မော်လီကျူးအစု ပါဝင်မှုရှိတဲ့ နေရာကို

by sniffing out the area with the highest ligand concentration?

ရှူထုတ်ခြင်းအားဖြင့် မျိုးဥရှာရာမှာ သုတ်ကောင်တွေဟာ အကူရလား။

I like this example because it clearly demonstrates

ဒီဥပမာကို ကြိုက်တဲ့အကြောင်းက ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါရဲ့ ပဓာနအလုပ်ဟာ

that an olfactory receptor's primary job is to be a chemical sensor,

ဓာတု အာရုံခံတစ်ခုဖြစ်ဖို့ဆိုပေမဲ့ အခြေအနေကို မူတည်ပြီး

but depending on the context,

သင်အနံ့တစ်ခုကို ခံယူပုံ (သို့) သုတ်ကောင်က ကူးမယ့်ဘယ်ကို

it can influence how you perceive a smell,

၎င်းက လွှမ်းမိုးတယ်ဆိုတာကို

or in which direction sperm will swim,

ရှင်းလင်းစွာ သရုပ်ဖော်လို့ပါ။

and as it turns out,

ဖြစ်သွာတဲ့အတိုင်းပဲ

a huge variety of other processes.

ဧရာမ အခြားဖြစ်စဉ် မျိုးစုံပါ။

Olfactory receptors have been implicated in muscle cell migration,

ရနံ့တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေကို ရှူသွင်းလိုက် တဲ့ဓာတုပစ္စည်းတွေ၊ လက်နဲ့ အနာကျက်ခြင်းကို

in helping the lung to sense and respond to inhaled chemicals,

အာရုံခံပြီးတုံ့ပြန်ရာမှာ အဆုတ်ကို ကူညီဖို့ကြွက်သား ပြောင်းရွေ့ခြင်းမှာ

and in wound healing.

ထည့်သွင်းထားပါတယ်။

Similarly, taste receptors once thought to be found only in the tongue,

အလားတူ လျှာမှာသာ တွေ့ရတယ်လို့ တစ်ခါက ထင်ခဲ့တဲ့ အရသာ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေဟာ

are now known to be expressed in cells and tissues throughout the body.

အခုဆို ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးက ဆဲလ်တွေ၊ တစ်ရှူးတွေမှာ ပေါ်တယ်လို့ သိလာရတယ်။

Even more surprisingly,

ပိုတောင် စိတ်ဝင်စားစရာက

a recent study found

မျက်လုံးတွေက အလင်း တုံ့ပြန်မှု

that the light receptors in our eyes also play a role in our blood vessels.

အင်္ဂါတွေဟာလည်း သွေးကြောတွေမှာ တစ်ကဏ္ဍ ပါတယ်လို့ မကြာခင်က လေ့လာမှုက တွေ့ခဲ့တာပါ။

In my lab,

ကျွန်မရဲ့ လက်တွေ့ခန်းမှာ

we work on trying to understand the roles of olfactory receptors and taste receptors

ကျောက်ကပ်ရဲ့ အခြေအနေတွင်းက အနံ့နဲ့ အရသာ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေရဲ့ ကဏ္ဍတွေကို

in the context of the kidney.

နားလည်ဖို့ ကြိုးစားလုပ်ဆောင်ပါတယ်။

The kidney is a central control center for homeostasis.

ကျောက်ကပ်ဟာ ဟိုမီယိုစတစစ်အတွက် အဓိက ထိန်းချုပ်ရေးဗဟိုပါ။

And to us,

ကျွန်မတို့အတွက်တော့

it makes sense that a homeostatic control center would be a logical place

ဟိုမီယိုစတတစ် ထိန်းချုပ်မှုဗဟိုဟာ ဓာတု အာရုံခံတွေကို အသုံးချဖို့ ယုတ္တိတန်တဲ့

to employ chemical sensors.

နေရာတစ်ခုဖြစ်မယ်လို့ နားလည်စေပါတယ်။

We've identified a number of different olfactory and taste receptors

ကျောက်ကပ်ထဲမှာ များစွာသော ရနံ့နဲ့ အရသာ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါအမျိုးမျိုးကို

in the kidney,

ကျွန်မတို့ တွေ့ရှိထားပါတယ်၊

one of which, olfactory receptor 78,

ဒီထဲကတစ်ခု ရနံ့ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါ ၇၈ ဟာ

is known to be expressed in cells and tissues

သွေးပေါင် ထိန်းညှိရာမှာ အရေးပါတဲ့ ဆဲလ်နဲ့ တစ်ရှူးတွေထဲမှာ

that are important in the regulation of blood pressure.

ပေါ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

When this receptor is deleted in mice,

ကြွက်တွေမှာ ဒီတုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါ ကို ဖျက်လိုက်ရင်

their blood pressure is low.

၎င်းတို့ရဲ့ သွေးပေါင်ကျပါတယ်။

Surprisingly, this receptor was found to respond

အံဩစရာကောင်းတာက ဒီတုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါဟာ သင့်အူ ထဲမှာနေတဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေက

to chemicals called short-chain fatty acids

ထုတ်လုပ်တဲ့ ကွင်းဆက်ဓာတ်ပြုမှုအတို ဖက်တီးအက်ဆစ်လို့ ခေါ်တဲ့

that are produced by the bacteria that reside in your gut --

ဓာတုပစ္စည်းတွေကို တုံ့ပြန်တာတွေ့ရတာပါ။

your gut microbiota.

သင့်ရဲ့ အူ ဇီဝရုပ်အသေးစားပါ။

After being produced by your gut microbiota,

အူ ဇီဝရုပ်အသေးစားတွေက ထုတ်ပေးပြီးတဲ့နောက်

these chemicals are absorbed into your bloodstream

ဓာတုပစ္စည်းတွေဟာ သွေးကြောထဲမှာ စုပ်ယူခံရပါတယ်၊

where they can then interact with receptors

ဒီမှာ သူတို့က ရနံ့တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါ ၇၈ လို

like olfactory receptor 78,

တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေနဲ့ တုံ့ပြန်ဆက်သွယ်တယ်

meaning that the changes in metabolism of your gut microbiota

အူ ဇီဝရုပ်အသေးစားတွေရဲ့ ဇီဝဖြစ်စဉ်အတွင်းက အပြောင်းအလဲတွေဟာသင့်သွေးပေါင်ကို

may influence your blood pressure.

ဩဇာသက်ရောက်နိုင်တယ်လို့ ဆိုလိုခြင်းပါ။

Although we've identified a number of different olfactory and taste receptors

ကျောက်ကပ်ထဲမှာ များစွာသော ရနံ့နဲ့ အရသာ တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါအမျိုးမျိုးကို

in the kidney,

ကျွန်မတို့ တွေ့ရှိထားပေမဲ့

we've only just begun to tease out their different functions

၎င်းတို့ လုပ်ဆောင်မှုအမျိုးမျိုးကို ဆွဲထုတ်ကာ ဘယ်ဓာတုပစ္စည်းတွေကို

and to figure out which chemicals each of them responds to.

တုံ့ပြန်တယ်ဆိုတာ မှန်းဆကာစပဲ ရှိပါသေးတယ်။

Similar investigations lie ahead for many other organs and tissues --

အခြားများစွာသော အင်္ဂါများ၊တစ်ရှူးများအ တွက် ရှေ့မှာ အလားတူ စူးစမ်းမှုတွေရှိသေးတယ်

only a small minority of receptors has been studied to date.

တုံ့ပြန်မှုအင်္ဂါတွေရဲ့ အနည်းစုလောက်ပဲ စတင်ဖို့ လေ့လာထားတာပါ။

This is exciting stuff.

ဒါက စိတ်လှုပ်ရှားစရာ အရာပါ၊

It's revolutionizing our understanding of the scope of influence

အာရုံငါးခုထဲက တစ်ခုအတွက် ဩဇာသက်ရောက်မှု နယ်ပယ်ရဲ့နားလည်မှုကို

for one of the five senses.

လုံးဝ ပြောင်းလဲနေတာပါ။

And it has the potential to change our understanding

ဒါက လူသား ဇီဝကမ္မဗေဒ သွင်ပြင်တစ်ချို့ရဲ့ ကျွန်မတို့ရဲ့

of some aspects of human physiology.

နားလည်မှုကို ပြောင်းလဲဖို့ အလားအလာရှိပါတယ်။

It's still early,

ဒါက စောပါသေးတယ်ဆိုပေမဲ့

but I think we've picked up on the scent of something we're following.

ကျွန်မတို့ လိုက်နေတာ တစ်ခုခုရဲ့ ရနံ့ကို သတိမူမိပြီလို့ ထင်ပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)