Let's end ageism | Ashton Applewhite

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

What's one thing that every person in this room is going to become?

ဒီအခန်းထဲက လူတိုင်းဖြစ်လာမယ့် အရာတစ်ခုက ဘာများပါလဲ။

Older.

အိုမင်းလာတာ။

And most of us are scared stiff at the prospect.

ကျွန်မတို့အများစုဟာ ဒီအရေးကို အင်မတန် ကြောက်လန့်ကြတယ်။

How does that word make you feel?

ဒီစကားလုံးကို သင် ဘယ်လိုခံစားမိလဲ။

I used to feel the same way.

ကျွန်မလည်း အလားတူ ခံစားဖူးတယ်။

What was I most worried about?

ကျွန်မ အပူပန်ဆုံးက ဘာလဲ။

Ending up drooling in some grim institutional hallway.

စိတ်ပျက်ဖွယ် စောင့်ရှောက်ရေး စင်္ကြံထဲမှာ သွားရည်ကျပြီး အဆုံးသတ်ခြင်း။

And then I learned that only four percent of older Americans

နောက်ပြီး သိရတာက အသက်ကြီးသူ အမေရိကန် လေးရာခိုင်နှုန်းပဲ

are living in nursing homes,

ပြုစုရေး ဂေဟာတွေမှာနေထိုင်ကာ

and the percentage is dropping.

အဲဒီရာခိုင်နှုန်းက ကျဆင်းနေတာပါ။

What else was I worried about?

ကျွန်မ နောက်ထပ် ပူပန်တာ ဘာရှိသေးလဲ။

Dementia.

စိတ်ဖောက်ပြန်မှုပါ။

Turns out that most of us can think just fine to the end.

ဖြစ်တာက ကျွန်မတို့အများစုဟာ အဆုံးအထိ ကောင်းစွာ တွေးနိုင်မှာပါ။

Dementia rates are dropping, too.

စိတ်ဖောက်ပြန်မှုနှုန်းလည်း ကျဆင်းနေပါတယ်။

The real epidemic is anxiety over memory loss.

တကယ့် ကပ်ရောဂါက မှတ်ဉာဏ်ဆုံးရှုံးမှာကို စိုးရိမ်မှုပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I also figured that old people were depressed

ဇရာအိုတွေဟာ စိတ်ညှိုးငယ်တာကိုလည်း မှန်းဆမိပါတယ်၊

because they were old and they were going to die soon.

အကြောင်းက သူတို့ အိုမင်းနေပြီး မကြာခင် သေတော့မှာမို့ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It turns out that the longer people live,

ဖြစ်သွားတာက လူတွေ ပိုအသက်ရှည်ရှည်နေလေ

the less they fear dying,

သေမှာကြောက်တာ နည်းလေလေဖြစ်ကာ

and that people are happiest at the beginnings and the end of their lives.

လူတွေဟာ ဘဝရဲ့ အစနဲ့ အဆုံးတွေမှာ အပျော်ဆုံးဖြစ်တာပါ။

It's called the U-curve of happiness,

ပျော်ရွှင်မှုရဲ့ U မျဉ်းကွေးလို့ခေါ်ပြီး

and it's been borne out by dozens of studies around the world.

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက များပြားလှတဲ့ လေ့လာမှုတွေမှ တွေ့ရှိလာတာပါ။

You don't have to be a Buddhist or a billionaire.

သင်ဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာ (သို့) ဘီလျံနာသူဌေး ဖြစ်ဖို့မလိုပါဘူး။

The curve is a function of the way aging itself affects the brain.

မျဉ်းကွေးက အိုမင်းခြင်းကိုယ်၌က ဦးနှောက်ကို သက်ရောက်ပုံ လုပ်ဆောင်ချက်ပါ။

So I started feeling a lot better about getting older,

ဒါနဲ့ အသက်ကြီးလာမှာနဲ့ ပတ်သက်ြပီး အတော်ကလေး နေလို့ပိုကောင်းလာကာ

and I started obsessing about why so few people know these things.

ဘာကြောင့် ဒီအကြောင်းတွေသိသူ အရမ်းနည်းလဲဆိုတာ ဥပါဒါန်စဖြစ်ခဲ့တယ်။

The reason is ageism:

အကြောင်းခံက အိုပယ်ဝါဒ၊

discrimination and stereotyping on the basis of age.

အသက်ကို အခြေခံကာ ခွဲခြာဆက်ဆံခြင်းနဲ့ တွေးခေါ်ပုံမျိးပါ။

We experience it anytime someone assumes we're too old for something,

ကျွန်မတို့ ဘယ်သူလဲ၊ ဘာစွမ်းဆောင်နိုင်လဲ ဆိုတာထက် ကျွန်မတို့ဟာ တစ်ခုခုအတွက်

instead of finding out who we are and what we're capable of,

အိုလွန်းတယ် သို့မဟုတ် ငယ်လွန်းတဲ့ဆိုပြီး တစ်ဦးဦးက ထင်မြင်တဲ့ အခါတိုင်း

or too young.

တွေ့ကြုံခံစားရတဲ့ဟာပါ။

Ageism cuts both ways.

အိုပယ်ဝါဒက နှစ်ဖက်စလုံးကို ဖြတ်တောက်ချင်တယ်။

All -isms are socially constructed ideas -- racism, sexism, homophobia --

ဝါဒအားလုံးဟာ လူမှုရေးကို အ​​ခြေခံတဲ့ အယူအဆ တွေပါ၊ လူမျိုး၊ လိင်၊ လိင်တူဆန့်ကျင်မှု-

and that means we make them up,

ဆိုလိုတာက ဒါတွေကို ကျွန်မတို့ ထွင်ခဲ့ကြသလို

and they can change over time.

တဖြည်းဖြည်း ပြောင်းလဲနိုင်ကြတယ်လေ။

All these prejudices pit us against each other

ဒီမလိုမုန်းထားမှုအားလုံးဟာ ရှိရင်းစွဲကို ထိန်းထားနိုင်ဖို့

to maintain the status quo,

ကျွန်မတို့ အချင်းချင်းကို ဖက်ပြိုင်အံတုစေတယ်။

like auto workers in the US competing against auto workers in Mexico

ဥပမာ US က ကားလုပ်သားတွေဟာ Mexico ကား လုပ်သားတွေနဲ့ ပိုကောင်းတဲ့ လစာတွေအတွက်

instead of organizing for better wages.

စည်းလုံးရမယ့်အစား ဆန့််ကျင်ယှဉ်ပြိုင်နေကြတာလေ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

We know it's not OK to allocate resources by race or by sex.

လူမျိုးရေး(သို့) လိင်ကနေ အရင်းအမြစ်အလိုက် ခွဲတမ်းချဖို့ အဆင်မပြေတာ သိကြပါတယ်။

Why should it be OK to weigh the needs of the young against the old?

ဇရာတေွနဲ့ လူငယ်တွေရဲ့ လိုအပ်မှုတွေက နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရင် ဘယ်ကောင်းမလဲ။

All prejudice relies on "othering" -- seeing a group of people

မလိုမုန်းထားမှုအားလုံးဟာ "အခြားလူတွေ" မိမိတို့မှတစ်ပါး လူစုတစ်စုလို့

as other than ourselves:

မြင်ခြင်းပေါ်မှာမူတည်တယ်၊

other race, other religion, other nationality.

အခြားလူမျိုး၊ အခြားဘာသာ၊ အခြား နိုင်ငံသားပေါ့။

The strange thing about ageism:

အိုပယ်ဝါဒရဲ့ ထူးဆန်းတဲ့အချက်က

that other is us.

အခြားသူဆိုတာက ကျွန်မတို့ပါ။

Ageism feeds on denial -- our reluctance to acknowledge

အိုပယ်ဝါဒဟာ ငြင်းပယ်မှုကို မှီကာ ကြီးထွားတယ်။ ငါ့တို့ ဒီဇရာအို

that we are going to become that older person.

ဖြစ်လာတော့မယ် ဆိုတာကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ ဝန်လေးမှုပါ

It's denial when we try to pass for younger

ငြင်းပယ်မှုက ပိုငယ်တဲ့သူအလား အထင်မှားဖို့ကြိုးစားတာ

or when we believe in anti-aging products,

(သို့) အိုမင်းခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးတဲ့ ထုတ်ကုန်တွေကို ယုံကြည်တာ

or when we feel like our bodies are betraying us,

(သို့) ခန္ဓာကိုယ် သူ့ဘာသာသူ ပြောင်းလဲ နေတာကို ကိုယ့်ကို

simply because they are changing.

သစ္စာဖောက်မှုလို့ ခံစားမိတဲ့အခါပါ။

Why on earth do we stop celebrating the ability to adapt and grow

ဘဝကို ဖြတ်ကျော်စဉ် လိုက်ဖက်အောင် ပြင်ဆင်ပြီး ကြီးပြင်းဖို့ အရည်အသွေးကို

as we move through life?

အောင်ပွဲခံတာ ဘာလို့ရပ်လိုက်တာလဲ။

Why should aging well mean struggling to look and move

ဘာလို့ အိုမင်းခြင်းဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ပိုငယ်တဲ့မူတွေလို ပုံပေါက်ဖို့

like younger versions of ourselves?

လှုပ်ရှား ရုန်းကန်ခြင်းလို့ အနက်ဆောင်သင့်လဲ။

It's embarrassing to be called out as older

ဒါကို ရှက်နေမှုကို မရပ်မစဲချင်း

until we quit being embarrassed about it,

လူအိုလို့အခေါ်ခံရတာ ရှက်စရာဖြစ်ပြီး

and it's not healthy to go through life dreading our futures.

ကျွန်မတို့အနာဂတ်တွေကို ထိတ်လန့်ရင်း ဘဝကို ဖြတ်သန်ရင် ဘယ်ကောင်းမလဲ။

The sooner we get off this hamster wheel of age denial,

ဇရာ ငြင်းပယ်မှုရဲ့ ကြွက်ဘီးကနေ မြန်မြန်ဆင်းနိုင်လေလေ

the better off we are.

ပိုကောင်းလေလေပါ။

Stereotypes are always a mistake, of course,

သမားရိုးကျတွေးခေါ်မှုဟာ အစဉ် အမှားပါ၊ တကယ်ပါ

but especially when it comes to age,

ဒါပေမဲ့ အထူးသဖြင့် အသက်ရလာတဲ့အခါပါ၊

because the longer we live,

အကြောင်းက အသက်ရှည်ရှည်နေရလေ

the more different from one another we become.

ကိုယ်ဟာ အခြားသူနဲ့ ပိုပြီး မတူလေလေပါ။

Right? Think about it.

ဟုတ်လား၊ ဒါကို တွေးကြည့်ပါ။

And yet, we tend to think of everyone in a retirement home

ရှိသေးတာက အငြိမ်းစား ဂေဟာတစ်ခုက လူတိုင်း အသက်တူတူပဲ၊

as the same age: old --

အိုတယ်လို့ တွေးမိတတ်ကြတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

when they can span four decades.

ဆယ်စုနှစ်လေးခု ဖြတ်သန်းနိုင်တဲ့အခါပေါ့။

Can you imagine thinking that way about a group of people

အသက် ၂၀ နဲ့ ၆၀ ကြားက လူစုတစ်စုကို ဒီလိုတွေးမိတယ်လို့

between the ages of 20 and 60?

စိတ်ကူးကြည့်နိင်လား။

When you get to a party, do you head for people your own age?

ပါတီတစ်ခုရောက်တဲ့အခါ ကိုယ်နဲ့ သက်တူရွယ်တူတွေဆီ ဦးတည်သွားလား။

Have you ever grumbled about entitled millennials?

ခံစားခွင့်ရှိတဲ့ ထောင်စုနှစ်သားတွေအကြောင်း ညည်းညူဖူးလား။

Have you ever rejected a haircut or a relationship or an outing

အရွယ်နဲ့မလိုက်ဘူးဆိုပြီး ဆံပင်ညှပ်တာ (သို့) သံယောဇဉ်ဖွဲ့တာ

because it's not age-appropriate?

(သို့) ဝင်ပြိုင်တာကို ပယ်ချဖူးလား။

For adults, there's no such thing.

လူကြီးတွေအတွက် ဒါမျိုးမရှိဘူးပေါ့။

All these behaviors are ageist.

ဒီအပြုအမူအားလုံးဟာ အိုပယ်ဝါဒီပါ။

We all do them,

ဒါတေွကို ကျွန်မတို့အားလုံးလုပ်ပြီး

and we can't challenge bias unless we're aware of it.

ဒါကို သတိမထားမိရင် ဘက်လိုက်မှုကို ကျွန်မတို့ စိန်ခေါ်မရနိုင်ပါဘူး။

Nobody's born ageist,

အိုပယ်ဝါဒီအဖြစ် မွေးမလာပေမဲ့

but it starts at early childhood,

ဒါက အစောပိုင်း ကလေးဘဝက စတင်ပါတယ်၊

around the same time attitudes towards race and gender start to form,

လူမျိုး လိင်ဆိုင်ရာ သဘောထားတွေ စဖြစ်တည်တဲ့ အချိန်တူတူလောက်ပါ၊

because negative messages about late life bombard us

အကြောင်းက ဘဝ နှောင်းပိုင်းအကြောင်း အပျက်သဘော သတင်းစကားတွေဟာ

from the media and popular culture at every turn.

မီဒီယာနဲ့ လူကြိုက်များတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆီက နေရာတိုင်းမှာ ထိုးနှက်လို့ပါ။

Right? Wrinkles are ugly.

အရေးအကြောင်းတွေက ရုပ်ဆိုးတယ်လား။

Old people are pathetic.

ဇရာအိုတွေဟာ သနားစဖွယ်ပဲ။

It's sad to be old.

အိုရတာ ဝမ်းနည်းစရာပါ။

Look at Hollywood.

Hollywood ကို ကြည့်ပါ။

A survey of recent Best Picture nominations

မကြာခင်က Best Picture အဆိုပြုချက် စစ်တမ်းက

found that only 12 percent of speaking or named characters

စကားပြောတဲ့(သို့) နာမည်တပ်ထားတဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းပဲ

were age 60 and up,

အသက် ၆၀ နဲ့အထက်တွေလို့တွေ့ရှိကာ

and many of them were portrayed as impaired.

သူတို့အများအပြားကို ချို့ယွင်းနေတယ်လို့ သရုပ်ဖော်ထားတယ်။

Older people can be the most ageist of all,

အားလုံးထဲမှာ ပိုကြီးတဲ့လူတွေဟာ အိုပယ်ဝါဒီ

because we've had a lifetime to internalize these messages

အဖြစ်ဆုံးဖြစ်နိုင်တာက ဒီသတင်းစကားတွေကို နှလုံးသွင်းဖို့ ဘဝတာရှိပြီး

and we've never thought to challenge them.

ဒါတွေကကို စိန်ခေါ်ဖို့ တစ်ခါမှ မတွေးမိကြလို့ပါ။

I had to acknowledge it

ကျွန်မ ဒါကို အသိအမှတ်ပြုပြီး

and stop colluding.

ပူးပေါင်းကြံတာရပ်ဖို့လိုတယ်

"Senior moment" quips, for example:

ဥပမာ "ဇရာအို ကာလ" ပြက်လုံးတွေပါ။

I stopped making them when it dawned on me

အထက်တန်းကျောင်းမှာ ကားသော့ပျောက်စဉ်က

that when I lost the car keys in high school,

ကျွန်မ နားလည်ချိန်မှာ ဒါတွေလုပ်တာ ရပ်လိုက်တယ်

I didn't call it a "junior moment."

"ငယ်ရွယ်သူ ကာလ"လို့ မခေါ်ခဲ့ဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I stopped blaming my sore knee on being 64.

၆၄ ပြည့်လို့ နာနေတဲ့ဒူးကို အပြစ်တင်တာရပ်ခဲ့တယ်။

My other knee doesn't hurt,

နောက်တစ်ဖက် ဒူးက မနာဘူးလေ။

and it's just as old.

ဒါလည်း အိုတာပဲလေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

We are all worried about some aspect of getting older,

အားလုံးဟာ အိုမင်းလာခြင်းရဲ့ ရှုထောင့်ကို ပူပန်ကြတယ်၊

whether running out of money,

ငွေပြတ်သွားမလား၊ နာဖျားမလား

getting sick, ending up alone,

အထီးကျန် ဖြစ်သွားမလားပေါ့။

and those fears are legitimate and real.

ဒီကြောက်စိတ်တွေဟာ တရားဝင်ဖြစ်ပြီး တကယ်ပါ။

But what never dawns on most of us

ဒါပေမဲ့ အများစု ဘယ်တော့မှ နားမလည်တာက

is that the experience of reaching old age

ဇရာအရွယ်ရောက်ခြင်းရဲ့ အတွေ့အကြုံဟာ

can be better or worse depending on the culture

၎င်းတည်ရှိရာ ယဉ်ကျေးမှုကို လိုက်ပြီး ပိုဆိုးတာ

in which it takes place.

(သို့) ပိုကောင်းနိုင်တာပါ။

It is not having a vagina that makes life harder for women.

အမျိုးသမီးတွေအတွက် ဘဝကို ပိုခက်စေတာက မအင်္ဂါရှိလို့မဟုတ်ဘူး၊

It's sexism.

လိင်ခွဲခြားမှုပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

It's not loving a man that makes life harder for gay guys.

လိင်တူသမားတွေအတွက် ဘဝပိုခက် စေတာက ယောက်ျားကိုချစ်လို့မဟုတ်

It's homophobia.

လိင်တူဆက်ဆံတာ မုန်းတီးမှုပါ

And it is not the passage of time that makes getting older

အသက်ကြီးလာတာကို ဖြစ်ခဲ့ဖူးတာထက် အများကြီး ပိုခက်ခဲစေတာက

so much harder than it has to be.

ကုန်လွန်တဲ့ အချိန်မဟုတ်ဘူး၊

It is ageism.

အိုပယ်ဝါဒပါ။

When labels are hard to read

တံဆိပ်တွေ ဖတ်ဖို့ခက်တဲ့အခါ

or there's no handrail

(သို့) လက်ရန်းမရှိတဲ့အခါ

or we can't open the damn jar,

(သို့) အိုးစုတ်ကို ဖွင့်မရတဲ့အခါ

we blame ourselves,

မိမိကိုယ်ကို အပြစ်တင်ကြတယ်၊

our failure to age successfully,

အောင်မြင်စွာ အိုမင်းဖို့ကျဆုံးမှုပါ၊

instead of the ageism that makes those natural transitions shameful

ဒီသဘာဝ အကူးအပြောင်းတွေကို အရှက်ရအောင်လုပ်တဲ့ အိုပယ်ဝါဒနဲ့

and the discrimination that makes those barriers acceptable.

ဒီအတားအဆီးတွေကို လက်ခံလာအောင်လုပ်တဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုအစားပေါ့။

You can't make money off satisfaction,

စိတ်ကျေနပ်မှုကနေ ငွေရှာလို့မရပေမဲ့

but shame and fear create markets,

အရှက်နဲ့ အကြောက်က စျေးကွက်တွေဖန်တီးပြီး

and capitalism always needs new markets.

အရင်းရှင်ဝါဒဟာ အမြဲကို စျေးကွက်သစ်တွေလိုအပ်တယ်။

Who says wrinkles are ugly?

ပါးရေတွေ ရုပ်ဆိုးတယ်လို့ ဘယ်သူပြောလဲ

The multi-billion-dollar skin care industry.

ဒေါ်လီ ဘီလီယံချီတဲ့ အရေပြား ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းပါ။

Who says perimenopause and low T and mild cognitive impairment

သွေးမဆုံးခင်နဲ့ T နိမ့်တာ၊ သိမှတ်မှု အနည်း ငယ် ချို့ယွင်းတာ ဆေး လိုအပ်ချက်တွေလို့

are medical conditions?

ဘယ်သူပြောလဲ။

The trillion-dollar pharmaceutical industry.

ဒေါ်လာ ထရီလီယန်ချီတဲ့ ဆေးလုပ်ငန်းတွေပါ။

(Cheers)

(အားပေးသံများ)

The more clearly we see these forces at work,

အလုပ်မှာ ဒီတွန်းအားတွေ ပိုရှင်းရှင်းမြင်လေလေ

the easier it is to come up with alternative, more positive

အခြာသော ပိုအပြုသဘောဆောင်၊ ပိုတိကျတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေရလာဖို့

and more accurate narratives.

ပိုလွယ်လေလေပါ။

Aging is not a problem to be fixed or a disease to be cured.

အသက်အရွယ်အိုမင်းလာတာက ပြင်ဆင်ဖို့ ပြဿနာ တစ်ရပ်(သို) ကုသဖို့ ရောဂါတစ်ခု မဟုတ်ဘူး၊

It is a natural, powerful, lifelong process that unites us all.

ဒါက ကျွန်မတို့ အားလုံးကို စုစည်းပေးတဲ့ စွမ်းအားရှိတဲ့ ရာသက်ပန် သဘာဝ ဖြစ်စဉ်ပါ"

Changing the culture is a tall order, I know that, but culture is fluid.

ယဉ်ကျေးမှုကို ပြောင်းလဲတာ မလွယ်ကြောလို့ သိပေမဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဟာ အသေမဟုတ်ဘူး။

Look at how much the position of women has changed in my lifetime

ကိုယ့်ဘဝတာမှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အဆင့် ဘယ်လောက် ပြောင်းလဲတာကို ကြည့်ပါ၊

or the incredible strides that the gay rights movement

(သို့)ဆယ်စုအနည်းငယ်မှာ လိင်တူအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုက

has made in just a few decades, right?

လှမ်းခဲ့တဲ့ မယုံနိုင်စရာ ခြေလှမ်းတွေပေါ့၊

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Look at gender.

လိင်ဖြစ်မှုကို ကြည့်ပါ။

We used to think of it as a binary, male or female,

ကျား (သို့) မ ၊ ဒွိစုံအဖြစ်ပဲ တွေးခဲ့ဖူးတယ်လေ။

and now we understand it's a spectrum.

အခု ဒါက ရောင်စဉ်တစ်ခုဆိုတာ နားလည်ကြတယ်။

It is high time to ditch the old-young binary, too.

လူအို‘လူရွယ် ဒွိစုံကိုလည်း စွန့်ပစ်ဖို့ အချိန်ကောင်းပါ။

There is no line in the sand between old and young,

လူအိုနဲ့ လူငယ်ကြားက သဲထဲမှာ မျဉ်းမရှိပါဘူး။

after which it's all downhill.

ဒါပြီရင် အားလုံး အဆင်းပါပဲ။

And the longer we wait to challenge that idea,

ဒီအယူအဆကို စိန်ခေါ်ဖို့ ကြာကြာ စောင့်လေလေ

the more damage it does to ourselves and our place in the world,

ကျွန်မတို့ကိုယ်တိုင်နဲ့ ကမ္ဘာထဲက ကျွန်မတို့နေရာကို ပိုပျက်စီးစေလေပါ။

like in the workforce, where age discrimination is rampant.

အသက်အရွယ် ခွဲခြားမှု သောင်းကျန်းတဲ့ လုပ်အားစုထဲမှာလိုပေါ့။

In Silicon Valley, engineers are getting Botoxed and hair-plugged

Silicon Valley မှာ အင်ဂျင်နီယာတွေဟာ အဓိက လူတွေ့မေးမြန်းပွဲတွေမတိုင်ခင်

before key interviews --

မျက်နှာပြင်၊ ဆံပင်စိုက်တယ်၊

and these are skilled white men in their 30s,

ဒီလူတွေဟာ ၃၀ တွင်း လူဖြူ ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းတွေဆိုတော့

so imagine the effects further down the food chain.

ထပ်ဆင်းမယ့် နိုင်ရာစား သက်ရောက်မှုတွေကို မြင်ကြည့်ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

The personal and economic consequences are devastating.

ပုဂ္ဂိုလ်ရေးနဲ့ စီးပွားဆိုင်ရာ အကျိုးဆက် တွေ အကြီးအကျယ်ပျက်စီးနေတယ်။

Not one stereotype about older workers holds up under scrutiny.

သက်ကြီးလုပ်သားတွေရဲ့ ဘယ်သမားရိုးကျပုံစံမှ အသေးစိတ် မစစ်ဆေးဘူး။

Companies aren't adaptable and creative because their employees are young;

ကုမ္ပဏီတွေ အလိုက်သင့်မပြင်နိုင်၊ မဖန်တီးနိုင်တာက ဝန်ထမ်းတွေက ငယ်လို့ပါ။

they're adaptable and creative despite it.

ဒါပေမဲ့လည်း သူတို့ ပြုပြင်၊ တီထွင်နိုင်တယ်

Companies --

ကုမ္ပဏီတွေဟာ

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

We know that diverse companies aren't just better places to work;

ထွေပြားလှတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဟာ အလုပ်လုပ်ဖို့ ပိုကောင်းတဲ့နေရာတွေသာမက

they work better.

ပိုကောင်းကောင်းလုပ်တယ်

And just like race and sex, age is a criterion for diversity.

လူမျိုးနဲ့ လိင်လိုပဲ အသက်ဟာ မျိုးစုံမှုအတွက် စံတစ်ခုပါ။

A growing body of fascinating research

စိတ်ဝင်စားစရာ သုတေသနရဲ့ ကြီးလာတဲ့ ခန္ဓာက

shows that attitudes towards aging

အိုမင်းတာအပေါ် သဘောထားတွေက

affect how our minds and bodies function at the cellular level.

ဆယ်လူလာအဆင့်မှာ စိတ်နဲ့ ခန္ဓာတွေလုပ်ဆောင် ပုံကို သက်ရောက်တာကို ပြသတယ်။

When we talk to older people like this (Speaks more loudly)

အသက်ကြီးသူတွေကို စကားပြောတာ ဒီလိုပါ( ပိုကျယ်လောင်စွာ ပြော)

or call them "sweetie" or "young lady" --

(သို့) ခေါ်တာက"အချစ်လေး" (သို့) "မဒီလေး"

it's called elderspeak --

လူကြီပြောစကားလို့ ခေါ်တယ်။

they appear to instantly age,

သူတို့ဟာ ချက်ချင်း အိုမင်းလာပုံရပြီး

walking and talking less competently.

လမ်းလျှာက်ရာ၊စကားပြောရာမှာ ပိုင်နိုင်မှုလျော့လာတယ်။

People with more positive feelings towards aging

အိုမင်းတာအပေါ် အပြုသဘော စိတ်ခံစားမှု ရှိတဲ့လူတွေက

walk faster,

ပိုမြန်မြန် ​လျှောက်တယ်။

they do better on memory tests,

မှတ်ဉာဏ်စစ်ဆေးမှုတွေ ပိုတော်တယ်။

they heal quicker, and they live longer.

ပျောက်ကင်းတာမြန်ပြီး အသက်ပိုရှည်ကြတယ်။

Even with brains full of plaques and tangles,

ဦးနှောက်မှာ အပိုးတွေ၊ အထွေးတွေနဲ့တောင်

some people stayed sharp to the end.

တစ်ချို့လူတွေက အဆုံးသတ်ထိ ထက်မြက်နေခဲ့တယ်

What did they have in common?

သူတို့တွေမှာ တူညီတာကဘာလဲ။

A sense of purpose.

ရည်ရွယ်ချက် အသိပါ။

And what's the biggest obstacle to having a sense of purpose in late life?

ဘဝနှောင်းပိုင်းမှာ ရည်ရွယ်ချက် အသိရှိဖို့ အကြီးမားဆုံး အတားအဆီးက ဘာလဲ​။

A culture that tells us that getting older means shuffling offstage.

ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုက အိုမင်းခြင်းဆိုတာ စင်နောက်ကို ရှောင်တာလို့ ပြောပါတယ်။

That's why the World Health Organization is developing

ဒါကြောင့်ပဲ ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ဟာ ဘဝ သက်တမ်းတင်မဟုတ်ပဲ

a global anti-ageism initiative

ကျန်မာရေး သက်တမ်းပါရှည်ဖို့

to extend not just life span but health span.

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အိုပယ်ဝါဒဆန့်ကျင်ရေး အစပျိုးမှုတစ်ကို ဖန်တီးနေပါတယ်။

Women experience the double whammy

အမျိုသမီးတွေဟာ အိုပယ်ဝါဒနဲ့ လိင်ခွဲခြားမှု

of ageism and sexism,

ကံဆိုးမှု နှစ်ထပ်ကွမ်း ကြုံရတော့

so we experience aging differently.

ကျွန်မတို့ဟာ ကွဲပြားစွာ အိုမင်းနေပါတယ်။

There's a double standard at work here -- shocker --

ဟောဒီက အလုပ်မှာ နှစ်ထပ်ကွမ်း စံရှိတယ်၊ အောချလောက်တာလေ

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

the notion that aging enhances men and devalues women.

အိုလာတာက အမျိုးသားတွေကို မြှင့်တင်ကာ အမျိုးသမီးတွေကို တန်ဖိုးချတယ်ဆိုတဲ့အယူပါ။

Women reinforce this double standard when we compete to stay young,

နုပျိုနေဖို့ ပြိုင်ကြတဲ့အခါ အမျိုးသမီး တွေက ဒီနှစ်ထပ်ကွမ်းစံကို အားဖြည့်ပေးတယ်

another punishing and losing proposition.

နောက်ထပ် အပြစ်ပေးခြင်းနဲ့ အဆိုပြုချက် ဆုံးရှုံးခြင်းပါ။

Does any woman in this room really believe

ဒီအခန်းထဲက အမျိုးသမီးတဦးဦး သူမဟာ တစ်ခါက ဖြစ်ခဲ့တာထက်

that she is a lesser version --

အရေးပါမှုနည်းတဲ့ မူကွဲတစ်ခု၊

less interesting, less fun in bed, less valuable --

စိတ်ဝင်စားမှုပိုနည်းတဲ့၊ အိပ်ရာမှာ ပျော်ရွှင်မှုပိုနည်းတဲ့

than the woman she once was?

တန်ဖိုးနည်းတဲ့သူလို့ ယုံကြည်လား။

This discrimination affects our health,

ခွဲခြားဆက်ဆံမှုဟာ ကျွန်မတို့ကျန်းမာရေး၊

our well-being and our income,

သုခချမ်းသာနဲ့ ဝင်ငွေကို ထိခိုက်စေကာ

and the effects add up over time.

ဒီသက်ရောက်မှုတွေက တဖြည်းဖြည်း တိုးသွားတယ်။

They are further compounded by race and by class,

လူမျိုးနဲ့ လူတန်းစားကြောင့် ထပ်တိုးသွားတယ်၊

which is why, everywhere in the world,

ဒါကြောင့်ပဲ ကမ္ဘာ့နေရာတိုင်းမှာ

the poorest of the poor are old women of color.

အဆင်းရဲ့တကာ့ အဆင်းရဲဆုံးဟာ အသားအရောင်ရှိတဲ့ အဖွားအိုတွေပါ

What's the takeaway from that map?

ဒီမြေပုံကနေ မှတ်သားစရာက ဘာလဲ။

By 2050, one out of five of us,

၂၀၅၀ မတိုင်မီ ကျွန်မတို့ ငါးဦးထဲက တစ်ဦး၊

almost two billion people,

လူဦးရေ နှစ်ဘီလီယံနီးပါးဟာ

will be age 60 and up.

အသက် ၆၀ နဲ့ အထက်မှာရှိလိမ့်မယ်။

Longevity is a fundamental hallmark of human progress.

အသက်ရှည်မှုဟာ လူသားဖြစ်စဉ်ရဲ့ အခြေခံကျတဲ့ ဝိသေသ လက္ခဏာပါ။

All these older people represent a vast unprecedented and untapped market.

ဒီဇရာအိုတွေအားလုံးဟာ မကြုံစဖူးဖြစ်တဲ့ မဖော်ယူရသေးတဲ့ စျေးကွက်ပါ။

And yet, capitalism and urbanization have propelled age bias

ရှိသေးတာက အရင်းရှင်ဝါဒနဲ့ မြို့ပြပုံစံ သွင်းခြင်းက အရွယ် ဘက်လိုက်မှုကို

into every corner of the globe,

ကမ္ဘာ့ နေရာတိုင်းဆီ တွန်းပို့လိုက်ပါတယ်၊

from Switzerland, where elders fare the best,

ဇရာအိုတွေ အကောင်းဆုံး ကြုံတွေ့ရာ Switzerland ကနေ

to Afghanistan, which sits at the bottom of the Global AgeWatch Index.

Global AgeWatch Index အောက်ခြေမှာရှိတဲ့ Afghanistan ထိပါ။

Half of the world's countries aren't mentioned on that list

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံထက်ဝက်ကို စာရင်းမှာ ဖော်ပြတဲ့အကြောင်းက

because we don't bother to collect data on millions of people

သန်းချီတဲ့လူတွေအပေါ် ဒေတာကောက်ဖို့ ဒုက္ခမခံကြတာနဲ့

because they're no longer young.

သူတို့ဟာ မငယ်ကြတော့လို့ပါ။

Almost two-thirds of people over 60 around the world

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက အသက် ၆၀ ကျော် သုံးပုံနှစ်ပုံဟာ

say they have trouble accessing healthcare.

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုရဖို့ ဒုက္ခဖြစ်တယ်ဆိုပါတယ်။

Almost three-quarters say their income doesn't cover basic services

လေးပုံသုံးပုံနီးပါးက သူတို့ဝင်ငွေက စားစရာ၊ ရေနဲ့ လျှပ်စစ်မီး၊

like food, water, electricity, and decent housing.

သင့်တင့်တဲ့အိမ်ရာလိုမျိုးတွေအတွက် မကာမိဘူးလို့ပြောပါတယ်။

Is this the world we want our children, who may well live to be a hundred,

အသက်တစ်ရာလောက်နေနိုင်ကြမယ့် ကျွန်မတို့ ကလေးတွေကို အမွေခံစေချင်တာ

to inherit?

ဒီကမ္ဘာလား။

Everyone -- all ages, all genders, all nationalities --

လူတိုင်း အသက်အရွယ်တိုင်း ကျားမတိုင်း၊ လူမျိုးတိုင်းဟာ

is old or future-old,

လူအို(သို့) အနာဂတ် လူအိုတွေဖြစ်ကာ

and unless we put an end to it, ageism will oppress us all.

ဒါကို အဆုံးမသတ်ရင် အိုပယ်ဝါဒက အားလုံးကို ဖိနှိပ်လိမ့်မယ်။

And that makes it a perfect target for collective advocacy.

ဒါက စုပေါင်းအားပေးမှုအတွက် ကွက်တိပစ်မှတ်တစ်ခု ဖြစ်စေတယ်။

Why add another -ism to the list when so many, racism in particular,

အထူးသဖြင့် လူမျိုးကြီးဝါဒလို အရမ်းများတဲ့ စာရင်းထဲမှာ အရေးပေါ်လုပ်ဆောင်ချက်

call out for action?

နောက်ဝါဒတစ်ခု ဖြည့်လိုက်ရအောင်လား။

Here's the thing:

အကြောင်းက ဒီမှာပါ။

we don't have to choose.

ကျွန်မတို့ ရွေးစရာမလိုပါဘူး။

When we make the world a better place to grow old in,

ကမ္ဘာကို အိုမင်းဖို့ ပိုကောင်းတဲ့ နေရာတစ်ခု ဖန်တီးတဲ့အခါ

we make it a better place in which to be from somewhere else,

အခြားနေရာတစ်ခုကနေ ဒီထဲမှာ ပိုကောင်းတဲ့ နေရာဖန်တီးတာပါ၊

to have a disability,

မသန်စွမ်းမှုရှိဖို့

to be queer, to be non-rich, to be non-white.

ထူးခြားဖို့၊ မချမ်းသာသူ မဖြစ်ဖို့ပါ။ လူဖြူ မဟုတ်သူ ဖြစ်ဖို့ပါ။

And when we show up at all ages for whatever cause matters most to us --

ကိုယ့်အတွက် အရေးပါဆုံးက ဘယ်အကြောင်း အတွက်ဖြစ်ဖြစ် အရွယ်အားလုံး ရောက်လာတဲ့အခါ

save the whales, save the democracy --

ဝေလငါးတွေကို ကယ်ပါ၊ ဒီမိုကရေစီကို ကယ်ပါ၊

we not only make that effort more effective,

ပိုထိရောက်တဲ့ အားထုတ်မှု ဖန်တီးတာတင်မကပဲ

we dismantle ageism in the process.

ဖြစ်စဉ်ထဲက အိုပယ်ဝါဒကို ဖြိုဖျက်ကြပါတယ်။

Longevity is here to stay.

အသက်ရှည်မှုက ဒီမှာရှိနေဖို့ပါ။

A movement to end ageism is underway.

အိုပယ်ဝါဒ အဆုံးသတ်ဖို့ လှုပ်ရှားမှုက လုပ်ဆောင်နေပြီ။

I'm in it, and I hope you will join me.

ကျွန်မ ပါပါတယ်၊ သင်တို့ ပူးပေါင်းမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

(Applause and cheers)

(လက်ခုပ်သံ၊ ဩဘာသံများ)

Thank you. Let's do it! Let's do it!

ကျေးဇူးပါ။ ဒါကိုလုပ်ကြပါစို့၊ လုပ်ကြပါစို့။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)