Kimberley Motley: How I defend the rule of law | TED

169,596 views ・ 2014-10-27

TED


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Aung Min Reviewer: sann tint
00:13
Let me tell you a story
0
13957
1561
ကောင်မလေး Naghma ရဲ့ အကြောင်းကို
00:15
about a little girl named Naghma.
1
15518
3206
ကျွန်မ ပြောပြပါရစေ။
00:18
Naghma lived in a refugee camp
2
18724
1822
Naghma က ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ
00:20
with her parents and her eight brothers and sisters.
3
20546
2879
သူ့မိဘရယ် သူ့မောင်နှမ ၈ယောက်နဲ့ အတူနေတာပါ။
00:23
Every morning, her father would wake up
4
23425
1936
မနက်တိုင်း သူမအဖေက ဆောက်လုပ်ရေးအတွက်
00:25
in the hopes he'd be picked for construction work,
5
25361
2440
အလုပ်လုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ နိုးထပါတယ်။
00:27
and on a good month he would earn 50 dollars.
6
27801
3566
ကောင်းတဲ့လမှာဆို ဒေါ်လာ ၅၀ လောက်ရပါတယ်။
00:31
The winter was very harsh,
7
31367
1388
ဆောင်းရာသီက ကြမ်းပြီးတော့
00:32
and unfortunately, Naghma's brother died
8
32755
2684
ကံမကောင်းစွာဘဲ Naghma အစ်ကိုက သေဆုံးသွားပြီး
00:35
and her mother became very ill.
9
35439
1920
သူမအမေက နာမကျန်းဖြစ်လာပါတယ်။
00:37
In desperation, her father went to a neighbor
10
37359
2580
မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့စွာနဲ့ သူမအဖေက
00:39
to borrow 2,500 dollars.
11
39939
2397
အိမ်နီးနားချင်းဆီကနေ ၂၅၀၀ ဒေါ်လာ ချေးခဲ့ပါတယ်။
00:42
After several months of waiting,
12
42336
1914
လအနည်းငယ် စောင့်ပြီးနောက်
00:44
the neighbor became very impatient,
13
44250
1517
အိမ်နီးနားချင်းက စိတ်မရှည်ဖြစ်လာပြီး
00:45
and he demanded that he be paid back.
14
45767
2718
ပြန်ဆပ်ဖို့ တောင်းဆိုလာပါတယ်။
00:48
Unfortunately, Naghma's father didn't have the money,
15
48485
2444
ကံမကောင်းတာက Naghma အဖေက ပိုက်ဆံမရှိပါဘူး။
00:50
and so the two men agreed to a jirga.
16
50929
2835
ဒါနဲ့ သူတို့က လူမျိုးရေးဆွေးနွေးပွဲ လုပ်ဖို့ သဘောတူလိုက်ပါတယ်။
00:53
So simply put, a jirga is a form of mediation
17
53764
2530
ရှင်းရှင်းပြောရရင် လူမျိုးရေးဆွေးနွေးပွဲဆိုတာ
အာဖဂန်ရဲ့ အစဉ်အလာမဟုတ်တဲ့ ဥပဒေစနစ်မှာ သုံးလေ့ရှိတဲ့ ဆွေးနွေးပွဲဖြစ်ပါတယ်။
00:56
that's used in Afghanistan's informal justice system.
18
56294
3240
00:59
It's usually presided over by religious leaders
19
59534
3454
များသောအားဖြင့် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင် ရွာလူကြီးတွေက
01:02
and village elders,
20
62988
1698
သဘာပတိအဖြစ်ဆောင်ရွက်လေ့ရှိပါတယ်။
01:04
and jirgas are often used in rural countries like Afghanistan,
21
64686
3200
ဒီလိုဆွေးနွေးပွဲတွေဟာ တရားဝင်စနစ်ကို အမြစ်တွယ်မကျေနပ်ချက်တွေရှိတဲ့
01:07
where there's deep-seated resentment
22
67886
1851
ကျေးလက်ဆန်တဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တဲ့
01:09
against the formal system.
23
69737
2262
အာဖဂန်မှာသုံးလေ့ရှိပါတယ်။
01:11
At the jirga, the men sat together
24
71999
2338
ဆွေးနွေးပွဲမှာ သူတို့က အတူထိုင်ပြီး
01:14
and they decided that the best way to satisfy the debt
25
74337
2914
Naghma ကို အိမ်နီးနားချင်းရဲ့ ၂၁နှစ်အရွယ်သားနဲ့
01:17
would be if Naghma married the neighbor's 21-year-old son.
26
77251
4589
လက်ထပ်ပေးပြီး အကြွေးဆပ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
01:21
She was six.
27
81840
2660
သူမက ၆နှစ်သာ ရှိသေးတယ်။
01:24
Now, stories like Naghma's unfortunately
28
84500
2065
Naghma လို ဖြစ်ရပ်တွေက ကံမကောင်းစွာဘဲ
01:26
are all too common,
29
86565
1688
အဖြစ်များပါတယ်။
01:28
and from the comforts of our home,
30
88253
1495
ပြီးရင်ကျွန်မတို့ အိမ်မှာ စိမ်ပြေနပြေနဲ့
01:29
we may look at these stories as another
31
89748
1755
ဒီဖြစ်ရပ်တွေကို အမျိုးသမီးအရေး
01:31
crushing blow to women's rights.
32
91503
2260
ချိုးဖောက်ခံရမှုအနေနဲ့ မြင်တတ်ကြပါတယ်။
01:33
And if you watched Afghanistan on the news,
33
93763
2531
ရှင်တို့ သတင်းတွေမှာ အာဖဂန်နစ္စတန်အကြောင်း ဖတ်မိရင်
01:36
you may have this view that it's a failed state.
34
96294
3699
အဲဒီနိုင်ငံကတော့ ကျရှုံးနေပြီလို့ ထင်မိမှာပါ။
01:39
However, Afghanistan does have a legal system,
35
99993
3816
ဒါပေမဲ့လည်း အာဖဂန်မှာ တရားဥပဒေဆိုတာရှိပါတယ်။
01:43
and while jirgas are built on long-standing tribal customs,
36
103809
3862
လူမျိုးရေးဆွေးနွေးပွဲတွေဟာ ရှေးရိုး ဓလေ့ထုံးတမ်းတွေအပေါ် အခြေခံထားတဲ့အခါ
01:47
even in jirgas, laws are supposed to be followed,
37
107671
3363
ဒီဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ ဥပဒေကို လိုက်နာဖို့လိုပါတယ်။
01:51
and it goes without saying
38
111034
1928
ပြီးရင် အကြွေးဆပ်ဖို့အတွက်
01:52
that giving a child to satisfy a debt
39
112962
2621
ကလေးကို ပေးတဲ့ဆိုတာ အကျင့်ပျက်ပြားရုံတင်မက
01:55
is not only grossly immoral, it's illegal.
40
115583
4066
တရားမဝင်ဘူးဆိုတာလည်း ပြောစရာမလိုပါဘူး။
01:59
In 2008, I went to Afghanistan
41
119649
2527
၂၀၀၈ တုန်းက ကျွန်မ အာဖဂန်နစ္စတန်ကို
02:02
for a justice funded program,
42
122176
2320
ထောက်ပံ့ကြေးရထားတဲ့ တရားဥပဒေ သင်ကြား ပို့ချရေးအတွက် သွားခဲ့ပါတယ်။
02:04
and I went there originally on this nine-month program
43
124496
2707
အစကတော့ကျွန်မ အာဖဂန်ရှေ့နေတွေကို
02:07
to train Afghan lawyers.
44
127203
1912
ကိုးလလောက် သင်ကြားဖို့အတွက် သွားခဲ့တာပါ။
02:09
In that nine months, I went around the country
45
129115
2261
အဲ့ကိုးလအတွင်း ကျွန်မ နိုင်ငံကိုလည်ပတ်ပြီး
02:11
and I talked to hundreds of people that were locked up,
46
131376
2936
ချုပ်နှောင်ခံထားရတဲ့ လူများစွာနဲ့ စကားပြောခဲ့ပါတယ်။
02:14
and I talked to many businesses
47
134312
1598
ပြီးရင် အာဖဂန်မှာ ရှိတဲ့
02:15
that were also operating in Afghanistan.
48
135910
2530
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ စကားပြောခဲ့ပါတယ်။
02:18
And within these conversations,
49
138440
1344
ဒီစကားတွေထဲမှာ
02:19
I started hearing the connections
50
139784
1871
လုပ်ငန်းတွေနဲ့ လူတွေကြား ဆက်နွယ်မှုတွေ
02:21
between the businesses and the people,
51
141655
1990
တရားမဝင်ကြမ်းတမ်းတဲ့ ဒဏ်ခတ်မှုတွေကို
02:23
and how laws that were meant to protect them
52
143645
2070
အလွန်အကျွံ သုံးချနေတဲ့အချိန်မှာ
02:25
were being underused,
53
145715
1701
လူတွေကို ကာကွယ်ပေးရမယ့် ဥပဒေတွေကို
02:27
while gross and illegal punitive measures were overused.
54
147416
4058
သိပ်အသုံးမချတာတွေကို သိရှိလာပါတယ်။
02:31
And so this put me on a quest for justness,
55
151474
2824
ဒါကြောင့် ကျွန်မ တရားမျှတမှုအတွက် စတင် စွန့်စားပါတော့တယ်။
02:34
and what justness means to me
56
154298
2722
ကျွန်မအတွက်တော့ တရားမျှတမှုဆိုတာ
02:37
is using laws for their intended purpose,
57
157020
3695
ဥပဒေတွေကို သူတို့ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက် အတိုင်း အသုံးချတာ ဖြစ်ပါတယ်။
02:40
which is to protect.
58
160715
2325
ကာကွယ်ဖို့အတွက်ပေါ့။
02:43
The role of laws is to protect.
59
163040
3503
ဥပဒေရဲ့ ကဏ္ဍကတော့ ကာကွယ်ဖို့ပေါ့။
02:46
So as a result, I decided to open up a private practice,
60
166543
3715
ဒါကြောင့် ကျွန်မ ကိုယ်ပိုင်ရှေ့နေလုပ်ငန်း ဖွင့်လှစ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
02:50
and I became the first foreigner to litigate
61
170258
2341
ကျွန်မက အာဖဂန်နစ္စတန် တရားရုံးမှာ အမှုဖြေရှင်းတဲ့
02:52
in Afghan courts.
62
172599
2216
ပထမဆုံးသော နိုင်ငံခြားသူ ဖြစ်လာပါတယ်။
02:54
Throughout this time, I also studied many laws,
63
174815
2857
ဒီအချိန်တောအတွင်း ကျွန်မ များစွာသော ဥပဒေကို လေ့လာခဲ့ပါတယ်။
02:57
I talked to many people,
64
177672
1530
လူတွေနဲ့ စကားပြောခဲ့ပါတယ်။
02:59
I read up on many cases,
65
179202
1171
အမှုတွေလည်း ဖတ်ခဲ့ပါတယ်။
03:00
and I found that the lack of justness
66
180373
2390
ကျွန်မသိလိုက်ရတာက တရားမျှတမှုမရှိခြင်းက
03:02
is not just a problem in Afghanistan,
67
182763
1986
အာဖဂန်နစ္စတန် တင်မကပါဘူး
03:04
but it's a global problem.
68
184749
2321
တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ဖြစ်နေတဲ့ ပြဿနာပါ။
03:07
And while I originally shied away from
69
187070
1751
အစကတော့ ကျွန်မ ဒီလူအခွင့်အရေး အမှုတွေ
03:08
representing human rights cases
70
188821
2117
ကိုယ်စားပြုတင်ပြတာကနေ ရှောင်ထွက်ခဲ့ပါတယ်။
03:10
because I was really concerned about how it would
71
190938
2179
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါတွေက ကျွန်မကို လုပ်ငန်းအရရော
03:13
affect me both professionally and personally,
72
193117
2643
ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရပါ ထိခိုက်မှာကို စိုးရိမ်လို့ပါ။
03:15
I decided that the need for justness was so great
73
195760
2753
တရားမျှတမှု လိုအပ်ချက်က ကျွန်မ ဆက်ပြီး လျစ်လျုမရှုနိုင်အောင်
03:18
that I couldn't continue to ignore it.
74
198513
1871
ကြီးမားပါတယ်ဆိုပြီ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
03:20
And so I started representing people like Naghma
75
200384
2317
ဒါကြောင့် Naghma လို လူတွေကို ကျွန်မ
03:22
pro bono also.
76
202701
2456
အခမဲ့ ကိုယ်စားပြုတင်ပြဖို့ စတင်လိုက်ပါတယ်။
03:25
Now, since I've been in Afghanistan
77
205157
1706
အခု ကျွန်မ အာဖဂန်နစ်စတန်မှာနေတာ
03:26
and since I've been an attorney for over 10 years,
78
206863
2463
ရှေ့နေလုပ်တာ ၁၀နှစ်ရှိပြီးတဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ
03:29
I've represented from CEOs of Fortune 500 companies
79
209326
3714
Fortune 500 ကုမ္ပဏီရဲ့ CEO ရယ် Naghma လို ကလေးမလေးတွေကို
03:33
to ambassadors to little girls like Naghma,
80
213040
2328
ကိုယ်စားပြုတင်ပြခဲ့တာ
03:35
and with much success.
81
215368
1550
အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။
03:36
And the reason for my success is very simple:
82
216918
2915
ကျွန်မ အောင်မြင်ရတဲ့ အကြောင်းအရင်းကတော့ ရှင်းပါတယ်။
03:39
I work the system from the inside out
83
219833
2010
ကျွန်မ ဒီစနစ်ကို ခရေစေ့တွင်းကျ လုပ်ကိုင်တာဖြစ်ပြီး
03:41
and use the laws in the ways
84
221843
1419
ဥပဒေကို သူတို့
03:43
that they're intended to be used.
85
223262
2736
ရည်ရွယ်ချက်အတိုင်း အသုံးချလို့ပါ။
03:45
I find that
86
225998
2122
အာဖဂန်နစ္စတန်လို နေရာမှာ
03:48
achieving justness in places like Afghanistan
87
228120
3416
တရားမျှတမှုရဖို့ ခက်ခဲတယ်ဆိုတာ ကျွန်မသိရှိရပါတယ်။
03:51
is difficult, and there's three reasons.
88
231536
2148
အဲဒါ အကြောင်းအရင်း ၃ခု ရှိတယ်။
03:53
The first reason is that simply put,
89
233684
2556
ပထမကတော့ ရှင်းရှင်းပြောရရင်
03:56
people are very uneducated as to what their legal rights were,
90
236240
3099
လူတွေက သူတို့ရဲ့ အခွင့်အရေး ဘာတွေလဲဆိုတာ အသိပညာ မရှိကြဘူး။
03:59
and I find that this is a global problem.
91
239339
2591
ဒါက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြဿနာဆိုတာလဲ ကျွန်မသိရှိထားတယ်။
04:01
The second issue
92
241930
1214
ဒုတိယကတော့
04:03
is that even with laws on the books,
93
243144
3439
စာအုပ်တွေမှာ ဥပဒေတွေ ပြဌာန်းထားတယ် ဆိုပေမဲ့လည်း
04:06
it's often superseded or ignored
94
246583
2265
လူမျိုးရေး ဓလေ့ထုံးတမ်းတွေကြောင့်
04:08
by tribal customs, like in the first jirga
95
248848
2322
လစ်လျုရှု ဘေးဖယ်ခံထားရပါတယ် Naghmaကို ရောင်းဖို့လုပ်တဲ့
04:11
that sold Naghma off.
96
251170
1532
ပထမ ဆွေးနွေးပွဲလိုမှာမျိုးပေါ့။
04:12
And the third problem with achieving justness
97
252702
2702
တတိယတစ်ခုကတော့
04:15
is that even with good, existing laws on the books,
98
255404
2812
ကောင်းတဲ့ဥပဒေတွေ စာအုပ်တွေမှာ ရှိပေမဲ့လည်း
04:18
there aren't people or lawyers that are willing to fight
99
258216
2646
ဒီတရားဥပဒေအတွက် တိုက်ခိုက်ပေးမယ့် လူတွေ
04:20
for those laws.
100
260862
1696
ရှေ့နေတွေ မရှိဘူး။
04:22
And that's what I do: I use existing laws,
101
262558
2874
ပြီးရင် ဒါက ကျွန်မ လုပ်နေတာလည်းဖြစ်တယ်လေ။ ကျွန်မက ရှိနေတဲ့
04:25
often unused laws,
102
265432
1799
များသောအားဖြင့် မသုံးရသေးတဲ့ ဥပဒေကို သုံးတယ်။
04:27
and I work those to the benefits of my clients.
103
267231
3634
ပြီးရင် ကျွန်မ အမှုသည်တွေ ကောင်းကျိုးအတွက် ဆောင်ရွက်တယ်။
04:30
We all need to create a global culture
104
270865
2548
ကျွန်မတို့အားလုံး လူ့အခွင့်အရေးအတွက်
04:33
of human rights
105
273413
1828
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဓလေ့ထုံးတမ်းကို ဖန်တီးဖို့လိုသလို
04:35
and be investors in a global human rights economy,
106
275241
2749
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးမှာ ရင်းနှီး မြုပ်နှံဖို့လည်း လိုပါတယ်။
04:37
and by working in this mindset,
107
277990
1767
ဒီလို စိတ်ဓာတ်မျိုးနဲ့ လုပ်ပေးရင်းနဲ့
04:39
we can significantly improve justice globally.
108
279757
2717
တစ်ကမ္ဘာလုံး တရားမျှတမှုကို ပိုကောင်းအောင် ကျွန်မတို့လုပ်နိုင်မှာပါ။
04:42
Now let's get back to Naghma.
109
282474
2392
Naghma အကြောင်းဆီ ပြန်သွားရအောင်
04:44
Several people heard about this story,
110
284866
2399
လူတချို့ ဒီအကြောင်းကို ကြားကြတယ်။
04:47
and so they contacted me because they wanted
111
287265
1525
ဒါကြောင့် သူတို့ ကျွန်မကိုဆက်သွယ်တယ်
04:48
to pay the $2,500 debt.
112
288790
2565
အကြောင်းက ဒီ ဒေါ်လာ၂၅၀၀ အကြွေးကို ဆပ်ပေးချင်လို့ပေါ့။
04:51
And it's not just that simple;
113
291355
1861
ဒါက ဒီလောက် မရိုးရှင်းဘူးလေ။
04:53
you can't just throw money at this problem
114
293216
1782
ပိုက်ဆံ ပစ်ပေးလိုက်ရုံနဲ့ ပြဿနာက
04:54
and think that it's going to disappear.
115
294998
1153
ဖြေရှင်းသွားမှာမဟုတ်ဘူး။
04:56
That's not how it works in Afghanistan.
116
296151
2481
အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ ဒီလိုလုပ်လို့မရဘူးလေ။
04:58
So I told them I'd get involved,
117
298632
3398
ဒါကြောင့် ကျွန်မကော ပါဝင်မယ်လို့ သူတို့ကို ပြောလိုက်တယ်။
05:02
but in order to get involved, what needed to happen
118
302030
2288
ဒါပေမဲ့ အဲဒါအတွက်ကတော့
05:04
is a second jirga needed to be called,
119
304318
2823
လူမျိုးရေး ဆွေးနွေးပွဲ ပြန်ခေါ်ဖို့လိုပါတယ်။
05:07
a jirga of appeals.
120
307141
2109
မေတ္တာရပ်ခံတဲ့ ဆွေးနွေးပွဲပေါ့။
05:09
And so in order for that to happen,
121
309250
2251
ဒါဖြစ်မြောက်ဖို့ အတွက်ဆိုရင်
05:11
we needed to get the village elders together,
122
311501
2705
ရွာလူကြီးတွေ
05:14
we needed to get the tribal leaders together,
123
314206
2261
လူမျိုးစု ခေါင်းဆောင်တွေ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်တွေ
05:16
the religious leaders.
124
316467
1589
ပါဝင်ဖို့ လိုပါတယ်။
05:18
Naghma's father needed to agree,
125
318056
1574
Naghma ရဲ့ အဖေ သဘောတူဖို့လိုသလို
05:19
the neighbor needed to agree,
126
319630
1251
အိမ်နီးနားချင်း နဲ့
05:20
and also his son needed to agree.
127
320881
2204
သူ့ရဲ့ သားကော သဘောတူဖို့လိုပါတယ်။
05:23
And I thought, if I'm going to get involved in this thing,
128
323085
4025
ကျွန်မ စဉ်းစားလိုက်တာက ကျွန်မကော ပါဝင်မယ်ဆိုရင်
05:27
then they also need to agree that I preside over it.
129
327110
3655
ကျွန်မက သဘာပတိ အဖြစ်ဆောင်ရွက်မယ် ဆိုတာကိုကော သဘောတူဖို့လိုပါတယ်။
05:30
So, after hours of talking
130
330765
2970
နာရီပေါင်းများစွာ စကားပြော၊
05:33
and tracking them down,
131
333735
1208
ခြေရာခံလိုက်ပြီး
05:34
and about 30 cups of tea,
132
334943
2863
လက်ဖက်ရည်အခွက် ၃၀ သောက်ပြီးနောက်
05:37
they finally agreed that we could sit down
133
337806
1912
ကျွန်မတို့ ဒုတိယဆွေးနွေးပွဲလုပ်ဖို့ နောက်ဆုံးတော့
05:39
for a second jirga, and we did.
134
339718
3332
သူတို့တွေ သဘောတူလိုက်ပါတယ်။ ပြီးရင် ကျွန်မတို့ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
05:43
And what was different about the second jirga
135
343050
2084
ဒီဒုတိယတစ်ခေါက် ခြားနားတာက
05:45
is this time, we put the law at the center of it,
136
345134
2575
ကျွန်မတို့တွေ ဥပဒေကို အလယ်ဗဟိုမှာ ထားတာဖြစ်ပါတယ်။
05:47
and it was very important for me
137
347709
1344
ကျွန်မအတွက် အရမ်းအရေးကြီးတာက
05:49
that they all understood that Naghma
138
349053
1758
သူတို့အားလုံး Naghma မှာ အကာအကွယ်ရဖို့
05:50
had a right to be protected.
139
350811
2339
အခွင့်အရေး ရှိတယ်ဆိုတာ နားလည်ပါတယ်ဆိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။
05:53
And at the end of this jirga,
140
353150
1546
ဆွေးနွေးပွဲ အဆုံးမှာတော့
05:54
it was ordered by the judge
141
354696
2293
တရားသူကြီးက အမိန့်ပေးလိုက်ပါတယ်။
05:56
that the first decision was erased,
142
356989
3836
ပထမ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ပြီ
06:00
and that the $2,500 debt was satisfied,
143
360825
3432
၂၅၀၀ အကြွေးလည်း ကျေအေးသွားပြီ
06:04
and we all signed a written order
144
364257
1833
အားလုံး ရေးထားတဲ့အမိန့်စာမှာ လက်မှတ်ထိုးလိုက်ပါတယ်။
06:06
where all the men acknowledged
145
366090
1391
ဒီလူတွေအားလုံးက
06:07
that what they did was illegal,
146
367481
2120
သူတို့ လုပ်တာတွေဟာ တရားမဝင်တာရယ်
06:09
and if they did it again, that they would go to prison.
147
369601
4798
သူတို့ ထပ်လုပ်ရင်လည်း ထောင်ကျနိုင်တယ် ဆိုတာကို အသိမှတ်ပြုကြောင်းပေါ့။
06:14
Most —
148
374399
1769
အများစုပေါ့ —
06:16
(Applause)
149
376168
1468
(လက်ခုပ်သံများ)
06:17
Thanks.
150
377636
1847
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
06:19
And most importantly,
151
379483
1816
ပြီးရင် အရေးကြီးဆုံးကတော့
06:21
the engagement was terminated
152
381299
1501
စေ့စပ်ပွဲကို ပယ်ဖျက်လိုက်ပါတယ်
06:22
and Naghma was free.
153
382800
2009
ပြီးရင် Naghma က လွတ်မြောက်သွားပါတယ်။
06:24
Protecting Naghma and her right to be free
154
384809
2857
Naghma ရယ် သူမ လွတ်လပ်ဖို့ အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်တာဟာ
06:27
protects us.
155
387666
2634
ကျွန်မတို့ကို ကာကွယ်ရာ ရောက်ပါတယ်။
06:30
Now, with my job, there's above-average
156
390300
3462
အခု ကျွန်မ အလုပ်နဲ့အတူ ပျမ်းမျှထက်ပိုတဲ့
06:33
amount of risks that are involved.
157
393762
2743
အရဲစွန့်တာလေးတွေ ရှိပါတယ်။
06:36
I've been temporarily detained.
158
396505
2707
ကျွန်မ ယာယီ ချုပ်နှောင်ခံရပါတယ်။
06:39
I've been accused of running a brothel,
159
399212
2593
ပြည့်တန်ဆာအိမ် ဖွင့်လှစ်ထားတယ်လို့
06:41
accused of being a spy.
160
401805
2305
သူလျှိုတစ်ယောက် ဖြစ်တယ်လို့ အစွပ်စွဲခံရပါတယ်။
06:44
I've had a grenade thrown at my office.
161
404110
2128
ကျွန်မ ရုံးကော ဗုံးနဲ့ ပစ်ခံရတယ်လေ
06:46
It didn't go off, though.
162
406238
2699
မပေါက်ကွဲပါဘူး။
06:48
But I find that with my job,
163
408937
1600
ဒါပေမဲ့ ဆုလာဒ်တွေက
06:50
that the rewards far outweigh the risks,
164
410537
2966
အရဲစွန့်တာထက် ပိုတာကို ကျွန်မ သိလိုက်ရပါတယ်။
06:53
and as many risks as I take,
165
413503
2374
ကျွန်မ အရဲစွန့်တာနဲ့အမျှ
06:55
my clients take far greater risks,
166
415877
1969
ကျွန်မ အမှုသည်တွေ ပိုပြီး အရဲစွန့်ရပါတယ်။
06:57
because they have a lot more to lose
167
417846
1503
အကြောင်းက သူတို့အမှုကို လူတွေမသိကြရင်
06:59
if their cases go unheard,
168
419349
1490
သူတို့မှာ ဆုံးရှံးစရာအများကြီးပါ။
07:00
or worse, if they're penalized for having me as their lawyer.
169
420839
3123
ပိုဆိုးတာက ကျွန်မကို ရှေ့နေအနေနဲ့ ငှားတဲ့အတွက် အပြစ်ဒဏ်ပေးခံရနိုင်ပါတယ်။
07:03
With every case that I take,
170
423962
1774
ကျွန်မဖြေရှင်းပေးတဲ့ အမှုတိုင်းမှာ
07:05
I realize that as much as I'm standing behind my clients,
171
425736
2920
ကျွန်မသိလိုက်တာက ကျွန်မ အမှုသည်တွေကို ကျွန်မ ထောက်ခံနေသလလို
07:08
that they're also standing behind me,
172
428656
2013
သူတို့လည်း ကျွန်မကို ထောက်ခံပေးနေတယ်လေ။
07:10
and that's what keeps me going.
173
430669
3793
ဒါကြောင့် ကျွန်မ ဆက်လုပ်နေတာပေါ့။
07:14
Law as a point of leverage
174
434462
1897
ဥပဒေဆိုတာ စွမ်းအင်အမှတ်တစ်ခု အနေနဲ့
07:16
is crucial in protecting all of us.
175
436359
2522
ကျွန်မတို့ကို ကာကွယ်တဲ့နေရာမှာ အရေးပါပါတယ်။
07:18
Journalists are very vital in making sure
176
438881
2636
သတင်းထောက်တွေဟာ လူထုဆီ သတင်းရောက်အောင်
07:21
that that information is given to the public.
177
441517
3274
လုပ်ပေးတဲ့နေရာမှာ အရေးကြီးပါတယ်။
07:24
Too often, we receive information from journalists
178
444791
2486
မကြာမကြာပါဘဲ ကျွန်မတို့တွေ သတင်းတွေ ရတယ်။
07:27
but we forget how that information was given.
179
447277
3644
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့တွေ ဒီသတင်းတွေကို ဘယ်လို ရခဲ့လဲဆိုတာ မေ့နေတက်ကြပါတယ်။
07:30
This picture is a picture of the
180
450921
2586
ဒီပုံကတော့ အာဖဂန်နစ်စတန်မှာ ရိုက်ခဲ့တဲ့
07:33
British press corps in Afghanistan.
181
453507
1993
ဗြိတိန် သတင်းစာအဖွဲ့ရဲ့ ပုံဖြစ်ပါတယ်။
07:35
It was taken a couple of years ago by my friend David Gill.
182
455500
3149
အရင် နှစ်အနည်းငယ်တုန်းက ကျွန်မသူငယ်ချင်း David Gill ရိုက်ခဲ့တာပါ။
07:38
According to the Committee to Protect Journalists,
183
458649
1868
သတင်းထောက်ကာကွယ်ရေး ကော်မတီအရ
07:40
since 2010, there have been thousands of journalists
184
460517
2846
၂၀၁၀ ကတည်းက ထောင်ပေါင်းများစွာသော သတင်းထောက်တွေက
07:43
who have been threatened, injured,
185
463363
1878
အခြိမ်းခြောက်ခံရ၊ ဒဏ်ရာပေးခံရ၊
07:45
killed, detained.
186
465241
2632
အသတ်ခံရပြီ ချုပ်နှောင်ခံရကြပါတယ်။
07:47
Too often, when we get this information,
187
467873
2239
မကြာမကြာ ကျွန်မတို့ သတင်းတွေရတဲ့အချိန်မှာ
07:50
we forget who it affects
188
470112
1224
ဒါက ဘယ်သူကို သက်ရောက်လဲ
07:51
or how that information is given to us.
189
471336
3298
သတင်းတွေ ဘယ်လိုရလာလဲဆိုတာ ကျွန်မတို့တွေ မေ့နေကြပါတယ်။
07:54
What many journalists do, both foreign and domestic,
190
474634
2610
များစွာသော ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ သတင်းထောက်တ​ွေ လုပ်နေတာက
07:57
is very remarkable, especially in places like Afghanistan,
191
477244
4071
မှတ်သားလောက်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အာဖဂန်နစ်စတန်လို့ နေရာမှာပေါ့။
08:01
and it's important that we never forget that,
192
481315
1572
ဒါကြောင့်ကျွန်မတို့ ဒါကိုမမေ့ဖို့လိုပါတယ်။
08:02
because what they're protecting
193
482887
1356
အကြောင်းက သူတို့ ကာကွယ်နေတာ
08:04
is not only our right to receive that information
194
484243
2282
ကျွန်မတို့ရဲ့ သတင်းရယူပိုင်ခွင့် တင်မကပါဘူး
08:06
but also the freedom of the press, which is vital
195
486525
2057
သတင်းထုတ်ဖို့အတွက် လွတ်လပ်ခွင့်တွေကောပေါ့။
08:08
to a democratic society.
196
488582
2876
အဲဒါက ဒီမိုကရေစီ လူအဖွဲ့အစည်း အတွက် အရမ်းအရေးကြီးတယ်လေ။
08:11
Matt Rosenberg is a journalist in Afghanistan.
197
491458
3885
Matt Rosenberg အာဖန်ဂန်နစ္စတန်က သတင်းထောက်တစ်ယောက် ဖြစ်ပါတယ်။
08:15
He works for The New York Times,
198
495343
1890
သူက New York Times အတွက်အလုပ်လုပ်ပါတယ်။
08:17
and unfortunately, a few months ago
199
497233
1617
ကံမကောင်းတာက အရင် လအနည်းငယ်က
08:18
he wrote an article that displeased
200
498850
2140
သူက အစိုးရလူတွေကို ဒေါသဖြစ်စေတဲ့
08:20
people in the government.
201
500990
1306
ဆောင်းပါး ရေးလိုက်ပါတယ်။
08:22
As a result, he was temporarily detained
202
502296
3250
ဒါကြောင့် သူက ယာယီချုပ်နှောင် ခံရပါတယ်။
08:25
and he was illegally exiled out of the country.
203
505546
4313
ပြီးရင် သူက တရားမဝင် နိုင်ငံကနေ အနှင်ထုတ်ခံရပါတယ်။
08:29
I represent Matt,
204
509859
2052
ကျွန်မက Matt ကို ကိုယ်စားပြုတာပါ။
08:31
and after dealing with the government,
205
511911
2128
အစိုးရနဲ့ ဖြေရှင်းပြီးတာနဲ့
08:34
I was able to get legal acknowledgment
206
514039
1680
တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုမှုကို ရခဲ့ပါတယ်
08:35
that in fact he was illegally exiled,
207
515719
3061
Matt ဟာ အမှန်တကယ် တရားမဝင် နှင်ထုတ်ခံရတာရယ်
08:38
and that freedom of the press does exist in Afghanistan,
208
518780
3060
ပြီးရင် အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ သတင်းထုတ်ဝေဖို့ လွတ်လပ်ခွင့် ရှိသလို
08:41
and there's consequences if that's not followed.
209
521840
2532
အဲဒါကို မလိုက်နာလို့ အကျိုးဆက်တွေ ရှိကြောင်းကိုရောပေါ့။
08:44
And I'm happy to say that
210
524372
1746
ကျွန်မ ပြောချင်တာက
08:46
as of a few days ago,
211
526118
2088
လွန်ခဲ့တဲ့ ရက်အနည်းငယ်က
08:48
the Afghan government
212
528206
1326
အာဖဂန်နစ္စတန် အစိုးရက
08:49
formally invited him back into the country
213
529532
2212
သူကို နိုင်ငံထဲ တရားဝင်ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပြီး
08:51
and they reversed their exile order of him.
214
531744
3633
ပြည်နှင်ဒဏ် အမိန့်ကိုလည်း ပယ်ဖျက်ခဲ့ပါတယ်။
08:55
(Applause)
215
535377
3639
(လက်ခုပ်သံများ)
09:00
If you censor one journalist, then it intimidates others,
216
540049
3203
သတင်းထောက်တစ်ယောက်ကို ဆင်ဆာဖြတ်ရင် တစ်ခြားသူတွေကိုပါ ခြောက်လှန့်ရာရောက်ပါတယ်
09:03
and soon nations are silenced.
217
543252
1972
မကြာခင်မှာ နိုင်ငံသားတွေက တိတ်ဆိတ်လာပါတယ်။
09:05
It's important that we protect our journalists
218
545224
2718
ဒါကြောင့် သတင်းထောက်တွေကော သတင်းထုတ်ဖို့ လွတ်လပ်ခွင့်ကိုပါ
09:07
and freedom of the press,
219
547942
1777
ကာကွယ်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
09:09
because that makes governments more accountable to us
220
549719
2059
ဒါမှသာ အစိုးရက တာဝန်ယူမှာဖြစ်သလို
09:11
and more transparent.
221
551778
1985
ရှင်းလင်း မြင်သာလာမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
09:13
Protecting journalists and our right
222
553763
1907
သတင်းထောက်တွေနဲ့ ကျွန်မတို့
09:15
to receive information protects us.
223
555670
4174
သတင်းရပိုင်ခွင့်ကို ကာကွယ်တာဟာ ကျွန်မတို့ကို ကာကွယ်ရာ ရောက်ပါတယ်။
09:19
Our world is changing. We live in a different world now,
224
559844
3016
ကျွန်မတို့ ကမ္ဘာဟာ ပြောင်းလဲနေပါပြီ။ ကျွန်မတို့ အခု မတူညီတဲ့ ကမ္ဘာမှာနေနေတာပါ။
09:22
and what were once individual problems
225
562860
2383
လူတစ်ဦးစီ ပြဿနာက ကျွန်မတို့အားလုံးအတွက်
09:25
are really now global problems for all of us.
226
565243
2818
တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြဿနာဖြစ်ပါတယ်။
09:28
Two weeks ago, Afghanistan had its first
227
568061
3639
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပတ်က အာဖဂန်နစ္စတန် ပထမဆုံးအကြိမ်
09:31
democratic transfer of power
228
571700
1991
ဒီမိုကရေစီ အာဏာလွဲပြောင်းခဲ့ပြီး
09:33
and elected president Ashraf Ghani, which is huge,
229
573691
3252
Ashraf Ghani ကို သမ္မတအဖြစ် ရွေးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါက ကြီးမားတယ်လေ။
09:36
and I'm very optimistic about him,
230
576943
2497
ပြီးရင် ကျွန်မ သူနဲ့ပတ်သတ်ပြီး အကောင်းမြင်ပါတယ်
09:39
and I'm hopeful that he'll give Afghanistan
231
579440
1979
အာဖဂန်နစ္စတန်အတွက် လိုအပ်တဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေ
09:41
the changes that it needs,
232
581419
1271
ယူဆောင်ပေးမယ်လို့လဲ မျှော်လင့်ပါတယ်
09:42
especially within the legal sector.
233
582690
2497
အထူးသဖြင့် ဥပဒေကဏ္ဍမှာပေါ့။
09:45
We live in a different world.
234
585187
1903
ကျွန်မတို့ အခု မတူညီတဲ့ ကမ္ဘာမှာနေနေတာပါ။
09:47
We live in a world where my eight-year-old daughter
235
587090
2349
ကျွန်မတို့ နေတဲ့ ကမ္ဘာမှာ ကျွန်မ ၈ နှစ်သမီးက
09:49
only knows a black president.
236
589439
2714
လူမည်းသမ္မတ တစ်ယောက်ကိုဘဲ သိပါတယ်။
09:52
There's a great possibility that our next president
237
592153
2708
ကျွန်မတို့ နောက်သမ္မတက အမျိုးသမီး
09:54
will be a woman,
238
594861
1336
ဖြစ်နိုင်ခြေက များတယ်လေ။
09:56
and as she gets older, she may question,
239
596197
2903
သူမက ကြီးလာတဲ့နဲ့အမျှ မေးခွန်း မေးလာနိုင်ပါတယ်။
09:59
can a white guy be president?
240
599100
1745
လူဖြူကောင်လေးကော သမ္မတ ဖြစ်လို့ရလားပေါ့။
10:00
(Laughter)
241
600845
1774
(ရယ်သံများ)
10:02
(Applause)
242
602619
3111
(လက်ခုပ်သံများ)
10:05
Our world is changing, and we need to change with it,
243
605730
3180
ကမ္ဘာက ပြောင်းလဲနေပါပြီ။ ကျွန်မတို့လည်း လိုက်ပြောင်းလဲဖို့ လိုပါတယ်။
10:08
and what were once individual problems
244
608910
1632
လူတစ်ဦးစီပြဿနာက ကျွန်မတို့
10:10
are problems for all of us.
245
610542
2848
အားလုံးအတွက် ပြဿနာတွေဖြစ်လာပါပြီ။
10:13
According to UNICEF,
246
613390
2078
UNICEF အရ
10:15
there are currently over 280 million
247
615468
6041
လက်ရှိ အသက် ၁၅ နှစ်မပြည့်ဘဲ
10:21
boys and girls who are married
248
621509
1885
လက်ထပ်ထားတဲ့ ယောက်ျားလေး
10:23
under the age of 15.
249
623394
1782
မိန်းကလေး သန်း ၂၈၀ ရှိပါတယ်။
10:25
Two hundred and eighty million.
250
625176
2043
သန်း၂၈၀ တောင်။
10:27
Child marriages prolong the vicious cycle
251
627219
2542
ကလေးငယ်ထိမ်းမြားခြင်းက ဆင်းရဲမှု၊
10:29
of poverty, poor health, lack of education.
252
629761
4420
ကျန်းမာရေးချို့တဲ့မှု၊ ပညာချို့တဲ့မှု သံသရာကို ရှည်ကြာစေပါတယ်။
10:34
At the age of 12, Sahar was married.
253
634181
4687
အသက် ၁၂နှစ်မှာ Sahar ဟာ အိမ်ထောင်ကျသွားပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
10:38
She was forced into this marriage
254
638868
1849
သူမအစ်ကိုက သူမကို ရောင်းချပြီး
10:40
and sold by her brother.
255
640717
1700
ဒီမင်္ဂလာပွဲထဲကို သွတ်သွင်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
10:42
When she went to her in-laws' house,
256
642417
2068
သူမ ခင်ပွန်းအိမ်ရောက်တော့
10:44
they forced her into prostitution.
257
644485
2688
သူတို့က သူမကို ပြည့်တန်ဆာအဖြစ် သွတ်သွင်းပါတယ်။
10:47
Because she refused, she was tortured.
258
647173
3813
သူမက ငြင်းဆန်တဲ့အတွက် အနှိပ်စက်ခံရပါတယ်။
10:50
She was severely beaten with metal rods.
259
650986
4025
သူမကို သံချောင်းနဲ့ ပြင်းထန်စွာ ရိုက်ပါတယ်။
10:55
They burned her body.
260
655011
2792
သူမကို မီးနဲ့ရှို့ပါတယ်။
10:57
They tied her up in a basement and starved her.
261
657803
3490
ပြီးရင် သူမကို မြေအောက်ခန်းမှာ ချုပ်ထားပြီး အငတ်ထားပါတယ်။
11:01
They used pliers to take out her fingernails.
262
661293
4210
ပြီးရင် သူမ လက်သည်းတွေကို ပလက်ယာနဲ့ နှုတ်ပါတယ်။
11:05
At one point,
263
665503
1829
တစ်ချိန်မှာတော့
11:07
she managed to escape from this torture chamber
264
667332
3205
သူမက နှိပ်စက်အခန်းကနေ လွတ်မြောက်ပြီး
11:10
to a neighbor's house,
265
670537
2373
အိမ်နီးနားချင်းဆီ ရောက်သွားပါတယ်။
11:12
and when she went there, instead of protecting her,
266
672910
3296
အဲကိုရောက်တော့ သူမကို ကာကွယ်ရမယ့်အစား
11:16
they dragged her back
267
676206
2015
သူတို့က သူမကို ခင်ပွန်းဖြစ်သူအိမ်ဆီကို
11:18
to her husband's house,
268
678221
1636
ပြန်ဆွဲခေါ်သွားပါတယ်။
11:19
and she was tortured even worse.
269
679857
3781
ပြီးရင် သူမက ဒီထက်မက နှိပ်စက်ခံရပါတော့တယ်။
11:25
When I met first Sahar, thankfully,
270
685864
3111
Sahar ကို ကျွန်မ ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့တော့ ကံကောင်းစွာဘဲ
11:28
Women for Afghan Women
271
688975
1231
အာဖဂန်အမျိုးသမီးအဖွဲ့က
11:30
gave her a safe haven to go to.
272
690206
3328
သူမနေဖို့ လုံခြုံတဲ့နေရာလေး တစ်ခုပေးထားပါတယ်။
11:33
As a lawyer, I try to be very strong
273
693534
3186
ရှေ့နေတစ်ယောက် အနေနဲ့ ကျွန်မ အမှုသည် အားလုံးအတွက်
11:36
for all my clients,
274
696720
1659
စိတ်ကြံခိုင်ဖို့ ကြိုးစားပါတယ်။
11:38
because that's very important to me,
275
698379
3814
ဒါက ကျွန်မအတွက် အရေးကြီးလို့လေ။
11:42
but seeing her,
276
702193
2929
ဒါပေမဲ့ သူမဒီလို
11:45
how broken and very weak as she was,
277
705122
3902
အားနည်း ကျိုးပဲ့နေတာ တွေ့တော့
11:49
was very difficult.
278
709024
3297
အလွန် ခက်ခဲပါတယ်။
11:52
It took weeks for us to really get to
279
712321
3487
သူမ အဲဒီအိမ်မှာ ရှိတုန်းလေး
11:55
what happened to her
280
715808
3356
ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာတွေ သိရဖို့
11:59
when she was in that house,
281
719164
1956
အပတ်အနည်းငယ် ကြာခဲ့ပါတယ်။
12:01
but finally she started opening up to me,
282
721120
2640
ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံး သူမ ကျွန်မကို ဖွင့်ဟ ပြောဆိုလာပါတယ်။
12:03
and when she opened up,
283
723760
2320
သူမ ဖွင့်ဟပြောတဲ့အခါ
12:06
what I heard was
284
726080
1472
ကျွန်မ သိလိုက်တာက
12:07
she didn't know what her rights were,
285
727552
2600
သူမမှာ ဘာအခွင့်အရေးတွေ ရှိတယ်ဆိုတာ သူမ မသိဘူး။
12:10
but she did know she had a certain level of protection
286
730152
2203
ဒါပေမဲ့ အစိုးရ မပေးစွမ်းနိုင်ခဲ့တဲ့
12:12
by her government that failed her,
287
732355
2627
အကာအကွယ်ကိုတော့ သူမ ရပိုင်ခွင့် ရှိတယ်ဆိုတာ သူမ သိပါတယ်။
12:14
and so we were able to talk about
288
734982
1602
ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့တွေ သူမမှာ
12:16
what her legal options were.
289
736584
2542
ဘာတွေ ရွေးချယ်ခွင့်ရှိတယ်ဆိုတာ ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
12:19
And so we decided to take this case
290
739126
2008
ကျွန်မတို့ ဒီအမှုကို တရားရုံးကြီးကို
12:21
to the Supreme Court.
291
741134
1756
တင်ပြဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
12:22
Now, this is extremely significant,
292
742890
1870
အခု ဒါက အင်မတန် အရေးကြီးပါတယ်။
12:24
because this is the first time
293
744760
1913
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါက ပထမဆုံးအကြိမ်
12:26
that a victim of domestic violence in Afghanistan
294
746673
2836
အာဖဂန်နစ္စတန်က အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက် အမှုသည်ကို
12:29
was being represented by a lawyer,
295
749509
2793
ရှေ့နေတစ်ယောက်နဲ့ ကိုယ်စားပြု တင်ပြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
12:32
a law that's been on the books for years and years,
296
752302
2735
ဥပဒေက စာအုပ်ထဲမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာရှိခဲ့တာ
12:35
but until Sahar, had never been used.
297
755037
3406
Sahar မတိုင်ခင်ထိ အသုံးချခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။
12:38
In addition to this, we also decided
298
758443
2212
ဒါ့အပြင် ကျွန်မတို့တ​ွေ နစ်နားကြေး အတွက်ကော
12:40
to sue for civil damages,
299
760655
1723
တရားစွဲဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
12:42
again using a law that's never been used,
300
762378
2947
တစ်ခေါက်မှ မသုံးရသေးတဲ့ ဥပဒေကို သုံးပြီးတော့ပေါ့။
12:45
but we used it for her case.
301
765325
3028
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ သူမ အမှု အတွက် သုံးတာဖြစ်ပါတယ်။
12:48
So there we were at the Supreme Court
302
768353
2262
ကျွန်မတို့တွေ တရားရုံးကြီးမှာ
12:50
arguing in front of 12 Afghan justices,
303
770615
3242
အာဖဂန် ရှေ့နေ ၁၂ ယောက်ရှေ့ ငြင်းခုံခဲ့ပါတယ်။
12:53
me as an American female lawyer,
304
773857
2636
ကျွန်မကတော့ အမေရိကန် အမျိုးသမီးရှေ့နေတစ်ယောက်ပေါ့။
12:56
and Sahar, a young woman
305
776493
3487
Sahar က အသက်ငယ် အမျိုးသမီးပါ။
12:59
who when I met her couldn't speak above a whisper.
306
779980
5183
ကျွန်မ သူမ ကိုစတွေ့တော့ သူမက စကားတိုးတိုးလေးဘဲ ပြောနိုင်ခဲ့တာပါ။
13:05
She stood up,
307
785163
1671
နောက်ဆုံးတော့ သူမက မတ်တပ်ရပ်ပြီး
13:06
she found her voice,
308
786834
2286
အသံ ထွက်ဆိုလာပါတယ်။
13:09
and my girl told them that she wanted justice,
309
789120
2797
သူမက တရားမျှတမှု လိုချင်ကြောင်း သူတို့ကို ပြောလိုက်ပါတယ်။
13:11
and she got it.
310
791917
2639
ပြီးရင် သူမ တရားမျှတမှုကို ရရှိခဲ့ပါတယ်။
13:14
At the end of it all, the court unanimously agreed
311
794556
2829
အဆုံးမှာတော့ တရားရုံက အကန့်ကွက်မရှိ သဘောတူလိုက်ပါတယ်။
13:17
that her in-laws should be arrested for what they did to her,
312
797385
4183
သူမ ခင်ပွန်းနဲ့ မိသားစုက သူမအပေါ် ပြုလုပ်ခဲ့တာတွေ အတွက်အဖမ်းခံသင့်တယ်ဆိုတာရယ်
13:21
her fucking brother should also be arrested
313
801568
2609
သူမရဲ့ အစုတ်ပလုတ် အစ်ကိုကော သူမကို ရောင်းစားတဲ့အတွက်
13:24
for selling her —
314
804177
1946
အဖမ်းခံသင့်တယ် ဆိုတာကိုရောပေါ့။
13:26
(Applause) —
315
806123
4420
(လက်ခုပ်သံများ)
13:30
and they agreed that she did have a right
316
810543
2003
ပြီးရင် သူမမှာ နစ်နာကြေးရပိုင်ခွင့်
13:32
to civil compensation.
317
812546
2418
ရှိတယ်ဆိုတာကိုရော သဘောတူလိုက်ပါတယ်။
13:34
What Sahar has shown us is that we can attack
318
814964
2779
Sahar ကျွန်မတို့ကို ပြသလိုက်တာက ကျွန်မတို့တွေ မကောင်းတဲ့
13:37
existing bad practices by using the laws
319
817743
2778
လုပ်ရပ်တွေကို ဥပဒေတွေကို သူတို့ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်အတိုင်း
13:40
in the ways that they're intended to be used,
320
820521
2938
အသုံးပြုပြီး ပယ်ဖျက်လို့ရတယ် ဆိုတာဖြစ်ပါတယ်။
13:43
and by protecting Sahar,
321
823459
2481
Sahar ကိုကာကွယ်ရင်းနဲ့
13:45
we are protecting ourselves.
322
825940
3580
ကျွန်မတို့ကိုယ့်ကို ကာကွယ်ရာရောက်ပါတယ်။
13:49
After having worked in Afghanistan
323
829520
1632
အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ ၆နှစ်ကျော်
13:51
for over six years now,
324
831152
1998
အလုပ်လုပ်ပြီးနောက်
13:53
a lot of my family and friends think
325
833150
2051
ကျွန်မ မိသားစုနှင့် မိတ်ဆွေတွေက
13:55
that what I do looks like this.
326
835201
2792
ကျွန်မ လုပ်နေတာက ဒါနဲ့ တူတယ်လို့ ထင်ကြတယ်။
13:57
(Laughter)
327
837993
2506
(ရယ်သံများ)
14:00
But in all actuality, what I do looks like this.
328
840499
4638
တကယ်ကြတော့ ဒါနဲ့ပိုတူတာပါ။
14:05
Now, we can all do something.
329
845137
1873
ကျွန်မတို့ တစ်ခုခု လုပ်ပေးလို့ရတယ်လေ။
14:07
I'm not saying we should all buy a plane ticket and go to Afghanistan,
330
847010
2780
ကျွန်မတို့ လေယာဉ်လတ်မှတ် ဝယ်ပြီး အာဖဂန်ကို သွားရမယ်လို့ ပြောနေတာမဟုတ်ဘူး။
14:09
but we can all be contributors
331
849790
3022
ကျွန်မတို့အားလုံး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လူအခွင့်အရေးအတွက်
14:12
to a global human rights economy.
332
852812
2059
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်။
14:14
We can create a culture of transparency
333
854871
2268
ကျွန်မတို့တွေ ရှင်းလင်းမြင်သာတဲ့ ဥပဒေအရ တာဝန်ယူတတ်တဲ့
14:17
and accountability to the laws,
334
857139
1324
ဓလေ့ထုံးတမ်းကိုဖန်တီးနိုင်ပြီးတော့
14:18
and make governments more accountable to us,
335
858463
2411
ကျွန်မတို့က အစိုးရ အပေါ် တာဝန်ယူသလို
14:20
as we are to them.
336
860874
3023
သူတို့ ကျွန်မတို့ အပေါ် တာဝန် ပိုယူအောင် လုပ်နိုင်ပါတယ်။
14:23
A few months ago, a South African lawyer
337
863897
1992
လွန်ခဲ့တဲ့ လအနည်းငယ်က တောင်အာဖရိက ရှေ့နေတစ်ယောက်
14:25
visited me in my office
338
865889
1755
ကျွန်မရုံးကို အလည်လာခဲ့ပါတယ်။
14:27
and he said, "I wanted to meet you.
339
867644
1925
သူကပြောတယ် "ငါ မင်းကို တွေ့ချင်လိုက်တာ။
14:29
I wanted to see what a crazy person looked like."
340
869569
3994
ရူးမိုက်နေတဲ့ လူက ဘာနဲ့ တူလဲဆိုတာ ငါသိချင်လိုက်တာ"။
14:33
The laws are ours,
341
873563
1979
ဥပဒေကို ကျွန်မတို့ ပိုင်ပါတယ်။
14:35
and no matter what your ethnicity,
342
875542
2033
ရှင်ရဲ့ လူမျိုး၊ နိုင်ငံသား၊ ကျားမ၊
14:37
nationality, gender, race,
343
877575
2891
တိုင်းရင်းသား ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်
14:40
they belong to us,
344
880466
2119
ဥပဒေကို ကျွန်မတို့ ပိုင်ပါတယ်။
14:42
and fighting for justice is not an act of insanity.
345
882585
4789
တရားမျှတဖို့အတွက် တိုက်ခိုက်တာဟာ ရူးသွပ်ခြင်း လုပ်ရပ် မဟုတ်ပါဘူး။
14:47
Businesses also need to get with the program.
346
887374
2241
လုပ်ငန်းတွေလည်း ဒီအစီအစဉ်ထဲ ပါဝင်ဖို့လိုပါတယ်။
14:49
A corporate investment in human rights
347
889615
1721
လူအခွင့်အရေးအတွက် ရင်းနှီးမြုပ်နှံတာဟာ
14:51
is a capital gain on your businesses,
348
891336
1878
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမှာ အကျိုးအမြတ်ရစေပါတယ်။
14:53
and whether you're a business, an NGO,
349
893214
2126
ရှင်က လုပ်ငန်းရှင်၊ NGO၊
14:55
or a private citizen, rule of law benefits all of us.
350
895340
4095
နိုင်ငံသား ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် တရားဥပဒေက ကျွန်မတို့အားလုံးကို အကျိုးပြုပါတယ်။
14:59
And by working together with a concerted mindset,
351
899435
2315
ဒီလို ညီညွတ်တဲ့ စိတ်ထားမျိုးနဲ့ အတူတူလုပ်ရင်
15:01
through the people, public and private sector,
352
901750
3456
လူထု၊ ပြည်သူ နှင့် ကိုယ်ပိုင် ကဏ္ဍမှာပေါ့
15:05
we can create a global human rights economy
353
905206
2297
ကျွန်မတို့ လူအခွင့်အရေး စီးပွားရေးကို ဖန်တီးနိုင်မှာဖြစ်ပြီး
15:07
and all become global investors in human rights.
354
907503
3533
အားလုံးဘဲ လူအခွင့်အရေးမှာ ရင်းနှီးမြုပ်နှံသူတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
15:11
And by doing this,
355
911036
1784
ဒီလို လုပ်ခြင်းဖြင့်
15:12
we can achieve justness together.
356
912820
2660
ကျွန်မတို့ တရားမျှတမှုကို အတူတကွ ရယူနိုင်မှာပါ။
15:15
Thank you.
357
915480
2093
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
15:17
(Applause)
358
917573
4000
(လက်ခုပ်သံများ)
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7