How I built a jet suit | Richard Browning

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Michael Browning: engineer,

Michael Browning: အင်ဂျင်နီယာ


innovator --

အသစ်ထွင်သူ

inventor, really --

တီထွင်သူ၊ တကယ်ပါ၊

and inspiring father.

စေ့ဆော်ပေးတဲ့ ဖခင်ပါ။

He had a passion for flight, as you can kind of sense

သိပ်မသိတဲ့ ၁၉၇၀ နှစ်တွေက ရုံးထွက် လက်ဆောင်ကနေ

သင် သတိပြုမိတဲ့အတိုင်း သူဟာ ပျံသန်းမှုအတွက် ဝါသနာကြီးတယ်၊

from that rather dubious 1970s office-leaving present.

And some 40 years after that was created,

ဒါကို ဖန်တီးပြီး နှစ် ၄၀ အကြာ

a small group of us got together

စမ်းကြည့်ဖို့ ကျွန်တော်တို့

အဖွဲ့လေး စုစည်းမိတယ်

to have a go,

a run at the whole challenge of flight that inspired people for years,

နှစ်များစွာ လူတွေကိုစေ့ဆော်တဲ့ ပျံသန်းမှု စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုလုံးမှာ မောင်းတာဖြစ်ပြီး

and do it in a very different kind of way.

ဒါကို အရမ်းကို ခြားနားတဲ့နည်းနဲ့ လုပ်တာပါ။

And that's the journey I'd like to share with you now.

အဲဒီခရီးစဉ်ကို အခု ခင်ဗျားတို့နဲ့ မျှဝေချင်ပါတယ်။

The starting hypothesis was one of the human mind and body,

ကနဦး အဆိုကြမ်းကတော့ လူသားစိတ်နဲ့ ခန္ဓာရဲ့တစ်ခုပါ၊

which, as you've seen for the last few days here,

ဒါက လွန်ခဲ့တဲ့ ရက်အနည်းငယ်က ဒီမှာ မြင်ခဲ့ကြသလိုပဲ

အံ့ဩဖွယ် တည်ဆောက်မှုတစ်ခုပါ။

is an amazing construct.

What if you augmented that wonderful machine

မှန်ကန်တဲ့ နည်းပညာနဲ့ သင်တိုးပွားလိုက်တဲ့

with just the right technology?

အံဖွယ်စက်တစ်ခုလို့ဆိုရင်ရော။

If you approach flight in that kind of real way,

ပျံသန်းမှုကို ဒီတကယ်နည်းမျိုးနဲ့ ချဉ်းကပ်မယ်ဆိုရင်

where could you get to?

သင်ဘယ် ရောက်သွားနိုင်လဲ။

So my training partner here back in London, Denton,

ဒါနဲ ဟောဒီက ကျွန်တေ၏ာယာယာ့ သင်တန်းဖော်က Denton က London မှာ

is doing a much better job of that kind of stuff than me.

ဒီအရာမျိုးမှာ ကျွန်တော့ထက် အပုံကြီးသာတဲ့ အလုပ်ကို လုပ်နေတယ်။

Guess what? It's London.

ဘာလဲ မှန်းကြည့်ပါ၊ London ပါ။

The idea was that you augment that.

စိတ်ကူးက သင်တိုးပွားစေတဲ့ဟာပါ။

And so, how do you augment that?

ဒီတော့ ဘယ်လို ဆွေးနွေးငြင်းခုံလဲ

Well, we bought one of these.

အင်း၊ ဒီထဲကတစ်ခု ဝယ်ခဲ့တယ်။

This is a micro gas turbine.

ဒါက ဂက်စ်တာဘိုင် အသေးစားပါ။

This was ground zero,

မြေပြင်အား သုညပါ။

so that little piece of kit proved really quite impressive,

ကိရိယာ သေးသေးလေးက တော်တော်လေး အထင်ကြီးလောက်တာ သက်သေပြဖို့ပါ။

so we got two in a field.

ဒါနဲ့ ကွင်းထဲမှာ နှစ်ခုရှိပါတယ်။

The real hero here, by the way, is, right in the background,

ဒါနဲ့ ဒီမှာ တကယ့် ဇာတ်လိုက်က နောက်ခံတည့်တည့်မှာပါ။

there's a lady tending some vegetables,

ဟင်းရွက်တွေ ကြည့်နေတဲ့ အမျိုးသမီးရှိတယ်၊

who does a brilliant job of trying to ignore us for a while --

ကျွန်တော်တို့ကို ခဏလောက် မသိဟန်ဆောင်ဖို့ ကြိုးစားလုပ်သူပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I think the only thing less happy is the grass,

ပျော်ရွှင်မှုနည်းတာက ကျွန်တော်တို့ အတော် ဆိုးဆိုး

that we did probably damage quite badly.

ဖျက်ဆီးလိုက်တဲ့ မြက်ပဲလို့ထင်တယ်။

You get an idea of the thrust here,

ဒီမှာ ကန်အားရဲ့ စိတ်ကူးရခဲ့တယ်။

when I try to hold them horizontally and somewhat fail.

ဒါတွေ အလျားလိုက်ကိုင်ဖို့ ကြိုးစားတာ တော်တော်တော့ မရဘူး။

ကန်အားက ကီလို ၅၀ လောက်ပါ။

That's around 50 kilos of thrust there.

We were quite impressed with that.

ဒါကို အတော်လေး သဘောကျခဲ့တယ်။

ငါတို့တော့ တစ်နေရာရာ ရောက်ပြီပေါ့။

We thought we were getting somewhere.

So there's only one sensible way to go from there:

ဒါနဲ့ အဲဒီကနေ သွားဖို့ သင့်တော်တာ တစ်နည်းပဲရှိတယ်။

you get four.

လေးဘက်ထောက်လေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I have to say, I still like watching these back.

ပြောဖို့လိုတာက ဒါတွေ ပြန်ကြည့်ရတာ ကြိုက်တုန်းပဲ

နောက်တော့ သေချာတွေးပြီး ကြိုးစားပြီး ဝန်ကိုနည်းနည်းဖြန့်ပေါ့​

So then we thought well, let's try and spread the load a bit.

ခြေထောက်တွေက ဝန်ကိုယူဖို့ ပုံထုတ်ထားတော့

The legs are designed to take the load,

ဒါကို နည်းနည်း ဖြန့်လိုက်စို့ပေါ့။

so why don't we spread it out a bit?

That bit was good.

နည်းနည်း ကောင်းခဲ့တယ်။

သိုင်းကြိုး

The harness --

a nice idea but it didn't really work,

စိတ်ကူးကောင်းပေမဲ့ တကယ် အလုပ်မဖြစ်ဘူး။

as you'll see now.

အခုမြင်မယ့်အတိုင်းလေ။

ခရီးစဉ်တစ်ခုလုံးက အရာတွေကို စမ်းနေတာတွေပဲ အရမ်းများပါတယ်။

This whole journey was very much about trying things --

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Yeah, it really didn't work, did it?

ဟေး၊ တကယ် အလုပ်မဖြစ်ခဲ့ဘူးမို့လားဟေ့။

Trying things and learning by failing at them most of the time.

အချိန်အများစုမှာ အရာတွေကို စမ်းရင်း ဒါတွေ ကျရှုံးရာမှာ လေ့လာရင်းပါ။

And that included failing by falling over.

ခလုတ်တိုက်လဲတဲ့ ကျရှုံးတာပါပါတယ်။

If you notice, we've got five engines here --

သတိထားမိရင် ဒီမှာ အင်ဂျင် ငါးခုရှိပါတယ်၊

တစ်ခု ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းထားရင် ချပေးဖို့ မဟုတ်ပဲ

not to be put off by the fact one was in maintenance,

still had a go.

စမ်းသပ်နေဆဲဖြစ်တာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And then I pinched a fuel line.

နောက်တော့ လောင်စာလိုင်းကို ဖိညှပ်လိုက်တယ်။

So again, good learning. We learned not to do that again.

ဒီတော့ ထပ်ပြီး သိသွားတာပေါ့။ ဒါကို ထပ်မလုပ်ဖို့ သိခဲ့တယ်။

This was a blind alley.

ဒါတစ်ဖက်ပိတ်လမ်းမြောင်ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

This was three on each arm --

လက်မောင်း တစ်ဘက်စီမှာ သုံးခု

ရယ်စရာပေါ့ဗျာ။

that was ridiculous.

That was 70 kilos on each arm.

လက်မောင်းတစ်ဘက်စီမှာ ကီလို ၇၀ ပါ။

Again, struck that one off.

ထပ်ပြီးတော့ ဒီတစ်ခု ထုတ်လိုက်တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But we were starting to make some really quite convincing progress,

ဒါပေမဲ့ အတော် စိတ်ကျေနပ်စရာကောင်းတဲ့ တိုးတက်မှုလုပ်ဖို့ တာစူနေပါတယ်။

ဖြစ်လောက်တာလို့ ယုံကြည်အောင် လုပ်ဖို့ပါ၊

just enough to make you believe that maybe --

maybe we could get there.

ဒီကို ရောက်လောက်တယ်ပေါ့။

You can see, look -- tantalizing.

မြင်နိုင်ပါတယ်၊ ကြည့်၊ အသည်းယားစရာပါ

The model of one on each leg and two on each arm,

ခြေထောက်မှာတစ်ခုနဲ့ လက်မောင်းမှာ နှစ်ခုရှိတဲ့ ပုံစံပါ။

on paper, that was enough thrust.

သဘောတရားအရတော့ လုံလောက်တဲ့ ကန်အားပါ။

And then we did what I'm about to show you now,

ဒီနောက် အခု ခင်ဗျားတို့ကိုပြတော့မယ့် ဟာကိုလုပ်ခဲ့ပြီး

and I still love watching this one.

ဒီတစ်ခုကို ကြည့်ရတာ ကြိုက်တုန်းပါ။

This was our first six-second, reasonably coherent flight.

ဒါက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပထမ ခြောက်စက္ကန့် အတန်အသင့် ယုတ္တိတန်တဲ့ ပျံသန်းမှုပါ။

(Applause)

(ဩဘာသံများ)

That was the point where this endeavor went from:

ဒါက ဒီအားထုတ်မှု ဘယ်ကလာတယ် ဆိုတဲ့ အချက်ပါ။

"ဒါအလုပ်ဖြစ်မလားလို့ မသေချာဘူးဗျ။"

"I'm really not sure this is going to work,"

"ဘုရားရေ၊ အလုပ်ဖြစ်တယ်ဟ။"

to: "Oh my god, it does work!"

From there on we then refined it,

ဒီကနေပြီး ဒါကို မွမ်းမံခဲ့ပေမဲ့

but we carried on falling over a lot.

ဆက်ပြီး အများကြီး ခလုတ်တိုက်ခဲ့တယ်။

ခလုတ်တိုက်ခြင်းဟာ ဆိုပါစို့ သင်ယူဖို့ တကယ့်ကို အကောင်းဆုံးနည်းပါ။

Falling over, like I say, is definitely the best way to learn.

After a while, we starting really refining the layout of all of this.

ခဏအကြာမှာ ဒါအားလုံးရဲ့ အဆင်အပြင်ကို စတင်မွမ်းမံပါတယ်။

And you'll see, that's stability and control --

မြင်ကြရမှာက တည်ငြိမ်မှုနဲ့ ထိန်းချုပ်မှုပါ။

there's no wires there or anything --

ဝိုင်ယာတို့၊ ဘာတို့ တစ်ခုမှမရှိဘူး။

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပေါင်းစပ်မှု၊ နည်းပညာမွမ်းမံခြင်း

that's a combination of us refining the technology,

including with a Tupperware box on the back for the electronics

အီလက်ထရွန်နစ်ပညာအတွက် နောက်မှာ Tupperware တစ်ဘူးပါပြီး

and actually learning the balance and control.

ဟန်ချက်နဲ့ ထိန်းချုပ်မှုကို တကယ်သင်ယူခြင်းပါ။

နောက်အပိုင်းတိုအတွက် အခု ခင်ဗျားတို့နားကို အနားပေးပြီး

I'm now going to save your ears for the next short piece

and talk over it.

ဒါကို ဆွေးနွေးမယ်။

After a while, the jet engine noise is a bit annoying.

ဘခဏအကြာမှာ ဂျက်အင်ဂျင်သံဟာ နည်းနည်း စိတ်တိုစရာပါ။

This is only a few weeks ago.

ပြီးတဲ့ သီတင်း အနည်းငယ်ကပါပဲ

You can see the stability and control is really quite nice,

တည်ငြိမ်မှုနဲ့ ထိန်းချုပ်မှုက တကယ့်ကို ကောင်းတာ မြင်နိုင်ပါတယ်

and I'd like to think this somewhat validates that starting hypothesis,

ဒါက ကနဦးအဆိုကြမ်းကို နည်းနည်းလေး ခိုင်လုံကြောင်း သက်သေပြပြီး

that the human mind and body, if properly augmented in that way,

လူသား စိတ်၊ ခန္ဓာဟာ ကျကျနန ဒီနည်းမှာ တိုးပွားစေလိုက်ရင် အတော်လေး ကောင်းတာ

တစ်ခုခု ဖန်တီးနိုင်တာလို့ ထင်ချင်တယ်။

can achieve some pretty cool stuff.

I mean, like I said:

ဆိုလိုတာက ပြောခဲ့သလို

I'm not thinking about where I'm moving my arms at that stage.

အဲဒီအဆင့်မှာ ကျွန်တော့လက်တွေ ဘယ်ကို ရွေ့နေတဲ့အကြောင်း တွေးမနေပဲ

I'm looking at the objective of where I want to get to,

ကိုယ်ဘယ်ကို ရောက်ချင်တယ်ဆိုတဲ့ ရည်မှန်းချက်ကို ကြည့်နေတာပါ၊

and a bit like riding a bike,

စက်ဘီးတစ်စီး စီးနေတာမျိုး

my arms are just doing their thing.

လက်မောင်းတွေက သူတို့အလုပ်လုပ်နေရုံပါ။

It's a very strange experience.

ဒါ သိပ်ဆန်းပြားတဲ့ အတွေ့အကြုံပါ။

So where is all this headed?

ဒီတော့ ဒါအားလုံး ဘယ်ကို ဦးတည်လဲ။

I'll talk over this landing --

ဒီဆင်းသက်ခြင်းအကြောင်း ဆွေနွေးပါ့မယ်

I think I land in this one.

တစ်ခုထဲမှာ ဆင်းတယ်လို့ ထင်တယ်။

Well, I don't think anybody's going to go down to Walmart

ကဲ လူတိုင်းတော့ ခဏလောက် ဒီအရာထဲ ဝင်ပြီး Walmart ကို

or take the kids to school in any of this stuff for a while,

ဆင်းသွားမယ် ဒါမှမဟုတ် ကလေးကို ကျောင်းပို့မယ်လို့တော့ မထင်ဘူး

but the team at Gravity are building some awesome technology

ဒါပေမဲ့ Gravity က အသင်းကတော့ ဒီကလေးကစားစရာ ပုံပေါက်တဲ့

that's going to make this look like child's play.

အံဖွယ် နည်းပညာတစ်ခုခုကို ဆောက်နေပါတယ်
။

We're working on some things

ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ပရိတ်သတ်ဆီ

လုပ်နေတဲ့ ပွဲတွေ၊ပြသမှုတွေအလွန် ပျံသန်းမှုထူးတဲ့အတွေ့အကြုံ

that will seek to bring this unusual experience of flight

to a wider audience, beyond the events and displays we're doing.

ဆောင်ကြဉ်းဖို့ ရှာဖွေမယ့် အရာတစ်ချို့ကို ကျွန်တော်တို့ လုပ်နေတယ်။

We're even starting to look for pilots two and three,

လေယဉ်မောင်း နှစ်နဲ့ သုံးကို စရှာနေပါတယ်၊

if there's any volunteers.

စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေ ရှိရင်ပါ

I've got this vision.

ကျွန်တော့မှာ အမြင်ရှိတယ်

It sounds audacious, but let's just stick it out there,

ဒါက ရဲတင်းပုံရပေမဲ့ ဒါကို ထုတ်ပြကြရအောင်ပါ၊

that one day maybe we can rise up above a beach,

တစ်နေ့မှာ ကမ်းခြေတစ်ခုအေပါ် မြင့်တက်ပြီး

fly up and down the coastline of it, rise up a bit higher,

ကမ်းရိုတန်းကို ပျံသန်း တက်ဆင်းကာ နည်းနည်း ထပ်တက်၊

with some of the safety kit we're working on to make this achievable.

ဘေးကင်းတဲ့ ကိရိယာနဲ့အတူ ဒါကို ဖြစ်နိုင်ခြေရှိအောင် လုပ်နေပါတယ်။

Then over the horizon comes a Hercules with the ramp down.

ဒီနောက် မိုးကုတ်စက်ဝိုင်းမှာ Hercules စောင်းလျောနဲ့လာတယ်

As it comes past, you start picking up speed

ဒါက ဖြတ်ကျော်ခိုက်မှာ အရှိန် စမြင့်လာပြီး

and see if we can intercept --

အရှေ့ကမဟုတ်ပဲ အနောက်ကနေ

from the rear, not the front, that would be a mistake --

ကြားဖြတ်ဆွဲနိုင်မလား ကြည့်တာ၊ အမှားတစ်ခုဖြစ်လိမ့်မယ်၊

and then try and land in the back.

နောက် ကျောဘက်မှာ ကြိုးစားဆင်းတယ်။

And as I say, that's a little way off at the moment.

ကျွန်တော်ပြောသလိုပဲ အဲဒီအခိုက် နည်းနည်း လမ်းလွဲသွားတယ်။

But this is also, if I take a big step back from this,

ဒါပေမဲ့ ဒါဟာလည်း ဒီကနေ ခြေလှမ်းကြီး တစ်လှမ်းဆုတ်လိုက်ရင်

this is also a very personal journey for me.

ဒါက ကျွန်တော့အတွက် သိပ်ပုဂိ္ဂုလိရေးဆန်တဲ့ ခရီးတစ်ခုပါ။

Back to that lovely photo,

ဒီချစ်စရာ ဓာတ်ပုံကို (သို့) ရုပ်ပုံထဲက

ဓာတ်ပုံပြန်ကြည့်ရင်

or photo in a picture.

Sadly, my father took his own life when I was 15,

ဝမ်းနည်းစရာက ကျွန်တော် ၁၅ နှစ်မှာ အသက်စွန့်သွားခဲ့ပြီး

and left an awful lot of unfulfilled ambition.

မပြည့်ဝတဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေတစ်ပုံကြီး ချန်ထားခဲ့တာပါ။

He was a wonderful inventor,

သူက အံ့ဖွယ် တီထွင်သူ၊

a maverick creator.

တစ်မူထူးတဲ့ ဖန်တီးရှင်ပါ။

And I'd just like to think, if it was possible,

ကျွန်တော်ထင်လိုတာက ဒါဟာ ဖြစ်နိုင်ခဲ့ရင်၊

if he was looking down,

သူက ငုံ့ကြည့်နေမယ်ဆိုရင်

he would be --

သူကတော့

he'd certainly be smiling at some of the things we've done here,

ကျွန်တော်တို့ ဒီမှာလုပ်နေတဲ့ဟာတွေကို ကျိန်းသေ ပြုံးကြည့်နေမယ်

I think.

ထင်ပါတယ်။

ဒါက သူ့ကို ဂုဏ်ပြုတာပါ။

So, it's a tribute to him.

Thank you very much.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

(နောက်ခံစကားပြော) Richard Browning ပြီးရင် သရုပ်ပြဖို့

(Voice-over) Richard Browning: I'm probably more nervous

about doing the demo after this.

ကျွန်တော် ပိုစိတ်ရှုပ်လောက်တယ်။

I've got a lot of things to get done today.

ဒီနေ့ ပြီးပြတ်စရာ အများကြီးရှိပါတယ်။

Worst-case scenario, we don't get a clean start.

အဆိုးဆုံးဖြစ်နိုင်ခြေက ကျွန်တော်တို့ တာထွက်မလှဘူး

Or we get an unplanned failure while I'm actually flying around.

(သို့) တကယ် လှည့်ပျံသန်းနေတုန်း စီစဉ်မထားတဲ့ ကျရှုံးမှုတစ်ခုရတယ်။

This is why we keep it very low,

ဒါကိုအရမ်း နှိမ့်ထားတာကြောင့်

so the worst is I just look like an idiot and fall on my rear, as I said.

အဆိုးဆုံးက ကျွန်တော် အရူးပုံပေါက်နေပြီး ပြောခဲ့သလို အနောက်ဖက်မှာ လဲတယ်။

ဒါဖြစ်လာရင် အားလုံးခံစားနိုင်ပါတယ်။

So you can all enjoy that if that happens.

(ဂီတသံ)

(Music)

(ဂျက်အင်ဂျင် အရှိန်မြှင့်သည်)

(Jet engine accelerates)

(Cheers)

(ဩဘာသံများ)