A free world needs satire | Patrick Chappatte

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I've been a political cartoonist on the global stage for the last 20 years.

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ လုံးလုံး ကမ္ဘာ့ ဇာတ်ခုံ မှာ နိုင်ငံရေး ကာတွန်းဆရာဖြစ်ခဲ့တယ်။

Hey, we have seen a lot of things happen in those 20 years.

ဒီနှစ် ၂၀ အတွင်းမှာ အကြောင်းအရာတွေ အများကြီး ဖြစ်ပျက်တာ မြင်ခဲ့တယ်။

We saw three different Catholic popes,

ကတ်သလစ် မတူကြတဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်း သုံးပါးကို မြင်ခဲ့တယ်၊

and we witnessed that unique moment:

ဒီထူးခြားတဲ့ ကာလကို မျက်မြင်ကြုံခဲ့တယ်။

the election of a pope on St. Peter's Square --

စိန့် ပီတာ ရင်ပြင်ပေါ်ါက ပုပ်ရဟန်းတစ်ပါး ရွေးချယ်ပွဲ၊

you know, the little white smoke

သိတယ်နော်၊ မီးခိုးဖြူလေးနဲ့

and the official announcement.

တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက်လေ။

[It's a boy!]

[ ကောင်လေးတစ်ယောက်ဟ။]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

We saw four American presidents.

အမေရိကန် သမ္မတ လေးဦးကို မြင်ခဲ့တယ်။

Obama, of course.

Obama ။ ဟုတ်တာပေါ့။

Oh, Europeans liked him a lot.

အိုး၊ ဥရောပသားတွေ သူ့ကို သိပ် သဘောကျတာပေါ့။

He was a multilateralist.

သူက ဘက်ပေါင်းစုံ ပါဝင်သူတစ်ယောက်ပါ။

He favored diplomacy.

သံတမန်ရေးကို ထောက်ခံတယ်။

He wanted to be friends with Iran.

အီရန်နဲ့ မိတ်ဆွေဖွဲ့ချင်ခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And then ...

ဒီနောက်မှာတော့...

reality imitated caricature

Donald Trump က အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရဲ့

the day Donald Trump became the President of the United States of America.

သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့တဲ့ နေ့မှာတော့ ဒိဌဖြစ်ရပ်က ရုပ်ပြောင်ကို တုပခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

You know, people come to us and they say,

သိတဲ့အတိုင်း၊ လူတွေ ကျွန်တော်တို့ဆီ လာပြီး ပြောကြတာက

"It's too easy for you cartoonists. I mean -- with people like Trump?"

"ကာတွန်းဆရာတွေအတွက်တော့ လွယ်လွန်းပါတယ်၊ ဆိုလိုတာက Trump လို လူမျိုးတွေဆိုရင်ပေါ့။

Well, no, it's not easy

အင်း၊ သူကိုယ်တိုင်က ရုပ်ပြောင်ဖြစ်နေတဲ့

to caricature a man who is himself a caricature.

လူတစ်ယောက်ကို ရုပ်ပြောင်ရေးဖို့က မလွယ်ဘူးဗျ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

No.

မလွယ်ဘူး။

(Applause)

လက်ခုပ်သံများ

Populists are no easy target for satire

လူထု အကျိုးမျှော်ဝါဒီတွေဟာ သရော်ဖို့ လွယ်တဲ့ ပစ်မှတ် မဟုတ်ဘူး။

because you try to nail them down one day,

ဘာလို့ဆိုတော့ တစ်နေ့ သူတို့ကို တိတိကျကျ ပြောလိုက်ရင်

and the next day, they outdo you.

နောက်နေ့ ကိုယ့်ထက်သာအောင် လုပ်ရော။

For example, as soon as he was elected,

ဥပမာ သူ ရွေးချယ်ခံရပြီးပြီးချင်း

I tried to imagine the tweet that Trump would send on Christmas Eve.

ခရစ်စမတ် အကြိုညမှာ Trump တင်မယ့် တွိတ်ကို ကြိုးစားပြီး မြင်ယောင်ကြည့်တယ်။

So I did this, OK?

ဒီတော့ ကျွန်တော့ ဒါကိုလုပ်လိုက်တယ်၊ ရလား။

[Merry Christmas to all! Except all those pathetic losers. So sad.]

[ပျော်စရာ ခရစ်စ္စမတ်ပါ။ သနားစရာ အရှုံးသမားတွေ မပါ၊ စိတ်မကောင်း]

(Laughter)

(ရယ်သံများ

And basically, the next day, Trump tweeted this:

ပင်ကိုအားဖြင့် နောက်တစ်နေ့မှာ Trump က ဒါကို တင်ခဲ့တယ်။

[Happy New Year to all, including to my many enemies

[ အားလုံးပဲ မင်္ဂလာ နှစ်သစ်ပါ။ ကျုပ်ကို တိုက်ခိုက်ကာ

and those who have fought me and lost so badly

မရှုမလှ ရှုံးနိမ့်ပြီး ဘာလုပ်ရမှန်းကို မသိတဲ့

they just don't know what to do. Love!]

ရန်သူများစွာ အပါအဝင်ပါ။ ချစ်တယ်နော်။]

(Laughter)

[ရယ်သံများ)

It's the same!

အတူတူပဲလေ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

This is the era of strongmen.

ဒီခေတ်က လူသန်တွေရဲ့ ခေတ်ပါ။

And soon, Donald Trump was able to meet his personal hero, Vladimir Putin,

မကြာခင်ပဲ Donald Trump ဟာ သူ့လူစွမ်းကောင်း Vladimir Putin နဲ့ တွေ့ဆုံနိုင်ခဲ့တယ်။

and this is how the first meeting went:

ဒါကတော့ ပထမ တွေ့ဆုံမှု ဖြစ်ပျက်ခဲ့ပုံပါ။

[I'll help you find the hackers. Give me your password.]

[ခင်ဗျားကို ဟက်ကာတွေ ရှာပေးမယ်။ ခင်ဗျားရဲ့ စကားဝှက်ပေးပါ]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And I'm not inventing anything.

ကျွန်တော် ဘာကိုမှ ထွင်မထားပါဘူး။

He came out of that first meeting saying that the two of them had agreed

ပထမ တွေ့ဆုံမှုကနေ ထွက်လာခဲ့ပြီး သူတို့နှစ်ယောက်ဟာ ဆိုင်ဘာလုံခြုံရေးအတွက်

on a joint task force on cybersecurity.

ပူးတွဲ အထူးတပ်ဖွဲ့ကို သဘောတူခဲ့တယ်လို့ ပြောတယ်။

This is true, if you do remember.

ဒါဟာ အမှန်ပါ။ ခင်ဗျားတို့ မှတ်မိရင်ပေါ့။

Oh, who would have imagined the things we saw over these 20 years.

ဒီနှစ်၂၀ ကျော်မှာ ကျွန်တော်တို့ မြင်ခဲ့ရ တာတွေကို စိတ်ကူးမိခဲ့ကြမယ့်သူတွေပေါ့။

We saw Great Britain run towards a European Union exit.

ဥရောပ သမဂ္ဂတစ်ခုက ထွက်ပေါက်တစ်ခုဆီ ပြေးတဲ့ ဂရိတ် ဗြိတိန်ကို မြင်ခဲ့ကြတယ်။

[Hard Brexit?]

[ ခက်ခဲတဲ့ Brexit လား]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

In the Middle East, we believed for a while

အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ အာရပ် နွေဦးရဲ့ ဒီမိုကရေဒီကျတဲ့

in the democratic miracle of the Arab Spring.

အံ့ဖွယ်သရဲကို ခဏတော့ ယုံကြည်ခဲ့ကြတယ်
။

We saw dictators fall, we saw others hang on.

အာဏာရှင်တွေ ကျဆုံးတာ မြင်ခဲ့တယ်။ အခြားသူတွေ တောင့်ခံတာမြင်ခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And then there is the timeless Kim dynasty of North Korea.

ဒီနောက်မှာ မြောက် ကိုရီးယားရဲ့ ထာဝရ Kim မင်းဆက်ရှိတယ်။

These guys seem to be coming straight out of Cartoon Network.

ဒီလူတွေဟာ Cartoon Network ကနေ ထွက်လာနေတယ်လို့ ထင်ရတယ်။

I was blessed to be able to draw two of them.

ဒါတွေထဲက နှစ်ခုကို ရေးဆွဲနိုင်ဖို့ ကျွန်တော် ကံထူးခဲ့တယ်။

Kim Jong-il, the father,

ဖခင် Kim Jong-il

when he died a few years ago, that was a very dangerous moment.

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် အနည်းငယ်က သူ ဆုံးချိန်က အန္တရာယ်များတဲ့ ကာလတစ်ခုပါ။

[That was close!]

[ သီသီကလေးနော်]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

That was --

ဒါကတော့ ...

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

And then the son, Kim Jong-un,

ဒီနောက်မှာတော့ သူ့သား Kim Jong-un က

proved himself a worthy successor to the throne.

ထိုက်တန်တဲ့ ထီနန်းဆက်ခံသူဆိုတာကို ကိုယ်တိုင် သက်သေထူတယ်။

He's now friends with the US president.

အခု သူဟာ အမေရိကန် သမ္မတနဲ့ မိတ်ဆွေတွေပေါ့။

They meet each other all the time, and they talk like friends.

သူတို့ အချင်းချင်း တစ်ချိန်လုံးတွေ့ကာ မိတ်ဆွေတွေလို့ ပြောဆိုကြတယ်။

[What kind of hair gel?]

[ ဘယ် ဆံသဆီ အမျိုးအစားလဲဗျ။]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Should we be surprised

အတ္တဆန်တဲ့လူတွေ ကြီးစိုးတဲ့

to be living in a world

ကမ္ဘာတစ်ခုထဲမှာ နေထိုင်နေရတာ

ruled by egomaniacs?

ကျွန်တော်တို့ အံ့သြသင့်သလား။

What if they were just a reflection of ourselves?

သူတို့တွေဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပုံရိပ်တစ်ခု ဖြစ်နေရင်ရော။

I mean, look at us, each of us.

ဆိုလိုတာက အချင်းချင်း ကြည့်လိုက်ပါဦး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Yeah, we love our smartphones;

စမတ်ဖုန်းတွေကို ကျွန်တော်တို့ ကြိုက်တယ်။

we love our selfies;

ဆယ်လ်ဖီတွေကို ကျွန်တော်တို့ ကြိုက်တယ်။

we love ourselves.

မိမိကိုယ်မိမိ ချစ်ကြတယ်။

And thanks to Facebook, we have a lot of friends

Facebook ကျေးဇူးကြောင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ မိတ်ဆွေတွေ

all over the world.

အများကြီးရှိကြတယ်။

Mark Zuckerberg is our friend.

Mark Zuckerberg က ကျွန်တော်တို့ရဲ့မိတ်ဆွေလေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

You know, he and his peers in Silicon Valley

သိတဲ့အတိုင်း သူနဲ့ Silicon Valley က သူနဲ့ရွယ်တူတွေက

are the kings and the emperors

ကျွန်တော်တို့ ခေတ်ရဲ့

of our time.

ဘုရင်တွေ၊ ဧကရာဇ်တွေလေ။

Showing that the emperors have no clothes,

ဧကရာဇ်တွေမှာ အဝတ်အစားမရှိတာကို ပြသခြင်းက

that's the task of satire, right?

သရော်တာရဲ့ အလုပ်မို့လား။

Speaking truth to power.

အာဏာကို အမှန် ပြောခြင်းပါ။

This has always been the historical role of political cartooning.

ဒါက နိုင်ငံရေး ကာတွန်းဆွဲခြင်းရဲ့ သမိုင်းဝင် ကဏ္ဍဖြစ်ခဲ့ပါပြီ။

In the 1830s, postrevolutionary France under King Louis Philippe,

၁၈၃၀ နှစ်လွန်တွေမှာ King Louis Philippe အောက်က တော်လှန်ရေးအလွန် ပြင်သစ်မှာ

journalists and caricaturists fought hard for the freedom of the press.

သတင်းစာဆရာ၊ကာတွန်းဆရာတွေဟာ သတင်းစာလွတ်လပ် ခွင့်အတွက် အပြင်းအထန် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့တယ်။

They were jailed, they were fined, but they prevailed.

သူတို့တွေဟာ ထောင်ချခံရ၊ ဒဏ်တပ်ခံရပေမဲ့ အော်နိုင်ခဲ့ကြတယ်။

And this caricature of the king by Daumier

Daumier ဆွဲတဲ့ ဘုရင်ပုံ ဒီရုပ်ပြောင်ဟာ

came to define the monarch.

ဧကရာဇ်ကို အနက်ဖွင့်လာခဲ့တယ်။


It marked history.

သမိုင်းကို အမှတ်အသားပြုတယ်။

It became the timeless symbol of satire triumphing over autocracy.

ဒါက သက်ဦးဆံပိုင်စနစ်ကို သရော်ခြင်းက အောင်နိုင်တာရဲ့ ထာဝရ သင်္ကေတဖြစ်လာခဲ့တယ်။

Today, 200 years after Daumier,

ဒီနေ့ Daumier အလွန် နှစ် ၂၀၀ မှာ

are political cartoons at risk of disappearing?

နိုင်ငံရေး ကာတွန်းတွေ ပျောက်ကွယ်တဲ့ အန္တရာယ်ရောက်နေလား။

Take this blank space on the front page of Turkish opposition newspaper "Cumhuriyet."

တူရကီ အတိုက်အခံ သတင်းစာ "Cumhuriyet" ရဲ့ ရှေ့စာမျက်နှာက နေရာလွတ်ကို ကြည့်ပါ။

This is where Musa Kart's cartoon used to appear.

ဒါက Musa Kart ရဲ့ ကာတွန်းကို ဖော်ပြခဲ့ဖူးတဲ့ နေရာပါ။

In 2018, Musa Kart was sentenced to three years in jail.

၂၀၁၈ မှာ Musa Kart ဟာ ထောင်သုံးနှစ် ပြစ်ဒဏ်ပေးခံရတယ်။

For doing what?

ဘာလုပ်တာအတွက်လဲ။

For doing political cartoons in Erdoğan's Turkey.

Erdoğan's Turkey မှာ နိုင်ငံရေး ကာတွန်းတွေ ဆွဲတာကြောင့်ပါ။

Cartoonists from Venezuela, Russia, Syria have been forced into exile.

ဗင်နီဇွဲလား၊ ရုရှားနဲ့ ဆီးရီးယားက ကာတွန်း ဆရာတွေဟာ ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခံရတယ်။

Look at this image.

ဒီရုပ်ပုံကို ကြည့်ပါ။

It seems so innocent, right?

အပြစ်ကင်းတယ်လို့ ထင်ရတယ်မို့လား။

Yet it is so provocative.

ဒါပေမဲ့ အတော့ကို နှိုးဆွပေးပါတယ်။

When he posted this image,

သူ ဒီပုံကို တင်လိုက်တဲ့အခါ

Hani Abbas knew it would change his life.

ဒါက သူ့ဘဝကို ပြောင်းလဲစေမယ်ဆိုတာ Hani Abbas သိခဲ့တယ်။

It was in 2012, and the Syrians were taking to the streets.

ဒါက ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာပါ။ ဆီရီးယန်းတွေဟာ လမ်းတွေပေါ်ကို ထွက်လာခဲ့ကြတယ်။

Of course, the little red flower is the symbol of the Syrian revolution.

တကယ်တမ်း အနီရောင်ပန်းလေးက ဆီရီးယန်း တော်လှန်ရေးရဲ့ သင်္ကေတပါ။

So pretty soon, the regime was after him,

ဒီတော့ မကြာခင်မှာပဲ အစိုးရက သူ့နောက်လိုက်ခဲ့ပြီး

and he had to flee the country.

သူဟာ နိုင်ငံကနေ ထွက်ပြေးခဲ့ရတယ်။

A good friend of his, cartoonist Akram Raslan,

သူ့ရဲ့ မိတ်ဆွေကောင်းဖြစ်တဲ့ ကာတွန်းဆရာ Akram Raslan ဟာ

didn't make it out of Syria.

ဆီးရီးယားကနေ မထွက်ခဲ့ဘူး။

He died under torture.

နှိပ်စက်ခံရပြီး သေသွားတယ်။

In the United States of America recently,

မကြာခင်က အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ

some of the very top cartoonists, like Nick Anderson and Rob Rogers --

Nick Anderson နဲ့ Rob Rogers တို့လို ထိပ်တန်း ကာတွန်းဆရာတစ်ချို့ဟာ

this is a cartoon by Rob --

ဒါကတော့ Rob ရဲ့ လက်ရာပါ၊

[Memorial Day 2018. (on tombstone) Truth. Honor. Rule of Law.]

[၂၀၁၈ အောက်မေ့ဖွယ်နေ့(အုတ်ဂူမှာ) အမှန်တရား၊ဂုဏ်၊ဥပဒေစည်းမျဉ်း]

they lost their positions

ရာထူးတွေ ဆုံးရှုံးခဲ့တာက

because their publishers found their work too critical of Trump.

သူတို့လက်ရာဟာ Trump ကို ဝေဖန်လွန်း တယ်လို့ ထုတ်ဝေသူတွေ ထင်လို့ပါ။

And the same happened to Canadian cartoonist Michael de Adder.

ကနေဒီယန်း ကာတွန်းဆရာ Michael de Adder လည်း အလားတူ ကြုံခဲ့ရတယ်။

Hey, maybe we should start worrying.

ကျွန်တော်တို့ စတင် စိုးရိမ်သင့်ပြီနော်။

Political cartoons were born with democracy,

နိုင်ငံရေး ကာတွန်းတွေဟာ ဒီမိုကရေစီနဲ့အတူ မွေးဖွားလာပြီး

and they are challenged when freedom is.

လွတ်လပ်မှုရှိတဲ့အခါမှာ စိန်ခေါ်ခံရတယ်။

You know, over the years,

သိတဲ့အတိုင်း၊ နှစ်တွေကြာလာတော့

with the Cartooning for Peace Foundation and other initiatives,

Cartooning for Peace Foundation နဲ့ အခြားသော ပဏာမခြေလှမ်းတွေ နဲ့အတူ

Kofi Annan -- this is not well known -- he was the honorary chair

Kofi Annan ဟာ ဒါက လူသိပ်မသိပါဘူး၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့

of our foundation,

ဂုဏ်ထုးဆောင် သဘာပတိပါ။

the late Kofi Annan, Nobel Peace Laureate.

ကွယ်လွန်သူ ငြိမ်းချမ်းရေး နိုဘဲလ် စာဆို Kofi Annan ပါ။

He was a great defender of cartoons.

သူဟာ ကာတွန်းတွေအတွက် ကြီးကျယ်တဲ့ ခုံကာကွယ်သူပါ။

Or, on the board of the Association of American Editorial Cartoonists,

ဒါမှမဟုတ် American Editorial Cartoonists အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဘုတ်အဖွဲ့မှာ ထောင်ကျ၊

we have advocated on behalf of jailed, threatened, fired, exiled cartoonists.

ခြိမ်းခြောက်ခံ၊အလုပ်ပြုတ်၊ပြည်နှင်ခံရတဲ့ ကာတွန်းဆရာတွေ ကိုယ်စားရှေ့နေလိုက်ပေးတယ်။

But I never saw a case of someone losing his job

ဒါပေမဲ့ သူ မရေးခဲ့တဲ့ ကာတွန်းတစ်ခုအပေါ်မှာ အလုပ်ပြုတ်တဲ့ သူတစ်ဦးဦးရဲ့

over a cartoon he didn't do.

အမှုတစ်ခုမျှ ကျွန်တော် မတွေ့ခဲ့ဘူး။

Well, that happened to me.

ဒါက ကျွန်တော် ကြုံတွေ့တာပါ။

For the last 20 years, I have been with the "International Herald Tribune"

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ လုံးလုံး ကျွန်တော်ဟာ "International Herald Tribune"

and the "New York Times."

"New York Times" မှာပါ။

Then something happened.

ဒီနောက် တစ်ခုခု ဖြစ်ပျက်တယ်။

In April 2019,

ဧပြီလ ၂၀၁၉ မှာ

a cartoon by a famous Portuguese cartoonist,

လစ္စဘွန်းက "El Expresso" သတင်းစာမှာ ပထမဆုံး ပုံနှိပ်ဖော်ပြခံရတဲ့

which was first published in a newspaper "El Expresso" in Lisbon,

နာမည်ကျော် ပေါ်တူဂီ ကာတွန်းဆရာ တစ်ယောက်ရဲ့ ကာတွန်းတစ်ခုကို

was picked by an editor at the "New York Times"

"New York Times" ဒယ်ဒီတာက ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး

and reprinted in the international editions.

နိုင်ငံတကာ စာစောင်တွေမှာ ပြန်လည် ပုံနှိပ်ခဲ့တယ်။

This thing blew up.

ဒါက အရှိန်အဟုန်မြင့်သွားတယ်။

It was denounced as anti-Semitic,

ကျယ်ပြန့်တဲ့ နာကြည်းမှု၊ တောင်းပန်မှုနဲ့

triggered widespread outrage,

Times က ထိန်းချုပ်တဲ့ အပျက်အစီးများစွာကို

apologies

အစပျိုးပေးတဲ့ ဆီမိုက်

and a lot of damage control by the Times.

ဆန့်ကျင်မှုအဖြစ် လူသိရှင်ကြား ရှုတ်ချခံရတယ်။

A month after, my editor told me

နောက်တစ်လအကြာမှာ ကျွန်တော့ရဲ့အယ်ဒီတာက

they were ending political cartoons altogether.

နိုင်ငံရေး ကာတွန်းတွေ အားလုံးကို အဆုံးသတ်တော့မယ်လို့ ပြောတယ်။

So we could, and we should, have a discussion about that cartoon.

ဒါနဲ့ ဒီကာတွန်းအကြောင်းကို ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေနိုင်၊ ဆွေးနွေးသင့်ခဲ့တယ်။

Some people say it reminds them of the worst anti-Semitic propaganda.

ဒါက အဆိုးဆုံး ဆီမိုက် ဆန့်ကျင်ရေး ဝါဒဖြန့် မှုကို သတိရစေတယ်လို့ တစ်ချို့က ဆိုတယ်။

Others, including in Israel,

အစ္စရေးအပါအဝင် တစ်ချို့ကတော

say no, it's just a harsh criticism of Trump,

မဟုတ်ဘူ၊ ဒါက ကျိုးကြောင်းမမြင်ဘဲ အစရေး ဝန်ကြီးချုပ် နောက်ကို

who is shown as blindly following the Prime Minister of Israel.

လိုက်နေတယ်လို့ ဖော်ပြခံရတဲ့ Trump ကို အပြင်းအထန် ဝေဖန်တာပါတဲ့။

I have some issues with this cartoon,

ဒီကာတွန်းနဲ့ ပြဿနာတွေရှိပေမဲ့

but that discussion did not happen at the "New York Times."

"New York Times" မှာ မဆွေးနွေးဖြစ်ခဲ့ဘူး။

Under attack, they took the easiest path:

တိုက်ခိုက်မှုအောက်မှာ အနာဂတ် နိုင်ငံရေး ကာတွန်းတွေမှာ

in order to not have problems with political cartoons in the future,

ပြဿနာ မပေါ်ဖို့ အလွယ်ဆုံး လမ်းကို သူတို့ ရွေးလိုက်တယ်။

let's not have any at all.

လုံးဝကို မထည့်ဘဲ ထားရအောင်။

Hey, this is new.

ဟေး၊ ဒါက အသစ်ပါ။

Did we just invent preventive self-censorship?

ကြိုတင်တားဆီးရေး ကိုယ်တိုင် စိစစ်မှုကို တီထွင်ခဲ့တာလား။

I think this is bigger than cartoons.

ဒါက ကာတွန်းတွေထက် ပိုကြီးမား တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

This is about opinion and journalism.

ဒါက ရွေးချယ်မှု၊ သတင်းစာပညာနဲ့ဆိုင်တာပါ။

This, in the end, is about democracy.

အဆုံးမှာတော့ ဒါက ဒီမိုကရေစီနဲ့ဆိုင်တာပါ။

We now live in a world

အခု ကျွန်တော်တို့ဟာ လူမှု မီဒီယာတွေမှာ

where moralistic mobs gather on social media

လူတတ်လုပ်တဲ့ လူအုပ်တွေ စုပြီး မုန်တိုင်းလို ထကြွတဲ့ ကမ္ဘာမှာ နေကြတာပါ။

and rise like a storm.

အရမ်းကားဆုံး အသံတွေက စကားဝိုင်းကို

The most outraged voices tend to define the conversation,

သတ်မှတ်ပေးပြီး ဒေါသဖြစ်နေတဲ့ လူစုကြီးက နောက်ကနေ လိုက်လာတယ်။

and the angry crowd follows in.

တစ်ခါတစ်လေမှာ စိတ်ဝင်စားသူ လူစုတွေ

These social media mobs,

မီးလောင်ရာ လေပင့်ထားတဲ့

sometimes fueled by interest groups,

ဒီလူမှု မီဒီယာ လူအုပ်တွေက မခံသာအောင် ထိုးနှက်မှုတစ်ခုထဲက

fall upon newsrooms in an overwhelming blow.

သတင်းခန်းတွေအပေါ်ကို ကျရောက်တယ်။

They send publishers and editors scrambling for countermeasures.

ထုတ်ဝေသူတွေ၊ အယ်ဒီတာတွေဆီ တန်ပြန်ဆောင်ရွက် မှုတွေအတွက် အလုအယက်ဋ္ဌ ပို့တယ်။

This leaves no room for meaningful discussions.

အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေအတွက် နေရာ မချန်ထားဘူး။

Twitter is a place for fury, not for debate.

Twitter ဟာ ဝေဖန်ဆွေးနွေးဖို့အတွက် မဟုတ်ဘဲ ဒေါသအတွက် နေရာတစ်ခုပါ။

And you know what?

ဘာလဲဆိုတာ သိကြလား။

Someone described pretty well our human condition in this noisy age.

လူတစ်ယောက်က ဒီဆူညံနေတဲ့ ခေတ်ထဲက လူသားအခြေအနေကို ကောင်းကောင်းသရုပ်ဖော်တယ်။

You know who?

ဘယ်သူဆိုတာ သိကြလား။

Shakespeare, 400 years ago.

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၄၀၀ က ရှိတ်စပီးယားပါ။

["(Life is) a tale told by an idiot, full of sound and fury, signifying nothing."]

["(ဘဝဟာာ) အသံနဲ့ ဒေါသပြည့်နေတဲ့ ငတုံး ပြောတဲ့ ဘာသဘောမျှ မဆောင်တဲ့ ပုံပြင်ပါ။"]

This speaks to me. Shakespeare is still very relevant, no?

ဒါ ကျွန်တော့ကို ပြောတာ။ ရှိတ်စပီးယား မှန်တုန်းလား။ဒါပေမဲ့

But the world has changed a bit.

ကမ္ဘာက နည်းနည်း ပြောင်းသွားပြီ။

[Too long!]

[ ရှည်ကြာလွန်းတယ်။]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It's true.

ဒါ အမှန်ပဲ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

You know, social media is both a blessing and a curse for cartoons.

လူမှု မီဒီယာတွေဟာ ကာတွန်းတွေအတွက် ကောင်းချီးနဲ့ကျိန်စာ နှစ်ခုစလုံးပါ။

This is the era of the image, so they get shared, they get viral,

ဒီခေတ်က ပုံရိပ် ခေတ်ဆိုတော့ မျှဝေကြတယ်၊ ပျံ့နှံ့သွားတယ်။

but that also makes them a prime target.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ၎င်းတို့ကို အဓိက ပစ်မှတ်လည်း ဖြစ်စေတယ်။

More than often, the real target behind the cartoon

ယေဘုယျထက် ပိုတာက ကာတွန်းနောက်က တကယ့် ပစ်မှတ်ဟာ

is the media that published it.

ဒါကို ထုတ်ဝေတဲ့ မီဒီယာပါ။

[Covering Iraq? No, Trump!]

[အီရတ်ကို ဖုံးတာလား နိုးTrump]

That relationship between traditional media and social media

အစဉ်အလာ မီဒီယာနဲ့ လူမှု မီဒီယာကြားက ဒီဆက်စပ်မှုဟာ

is a funny one.

ရယ်စရာ တစ်ခုပါ။

On one hand, you have the time-consuming process

တစ်ဖက်မှာက သတင်းအချက်အလက်၊ စိစစ်ခြင်း၊ ရွေးချယ်ခြင်းရဲ့

of information, verification, curation.

အချိန်စားတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ရှိတယ်။

On the other hand, it's an open buffet, frankly,

အခြားတစ်ဖက်မှာကျတော့ ပြောရရင် အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်နဲ့

for rumors, opinions, emotions,

ဆပွားထားတဲ့ ဟာသတွေ၊ ထင်မြင်ချက်တွေ၊ ခံစားမှုတွေအတွက်

amplified by algorithms.

ပွင့်လင်းတဲ့ ပုတ်ခတ်မှုတစ်ခု မဟုတ်ဘူး။

Even quality newspapers mimic the codes of social networks on their websites.

အဆင့်ရှိတဲ့ သတင်းစာတွေတောင် ဝက်ဆိုဒ်မှာ လူမှု ကွန်ရက်တွေရဲ့ကျင့်ဝတ်တွေကို တုတယ်။

They highlight the 10 most read, the 10 most shared stories.

အများဆုံး ဖတ်တဲ့ ၁၀ ပုဒ်၊ အများဆုံး မျှဝေတဲ့ ဇာတ်လမ်း ၁၀ ပုဒ်ကို အသားပေးကြတယ်။

They should put forward the 10 most important stories.

အရေးအကြီးဆုံး ဇာတ်လမ်း ၁၀ ပုဒ်ကို ရှေ့တန်းတင်သင့်တယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

The media must not be intimidated by social media,

မီဒီယာတွေဟာ လူမှု မီဒီယာတွေရဲ့ တုပတာ ခံရလို့ မဖြစ်ဘူး။

and editors should stop being afraid of the angry mob.

အယ်ဒီတာတွေဟာ ဒေါသဖြစ်နေတဲ့ လူအုပ်တွေကို ကြောက်နေတာ ရပ်သင့်တယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

We're not going to put up warnings the way we do on cigarette packs, are we?

စီကရက်ဘူးတွေမှာ လုပ်သလို သတိပေးချက်တွေ တပ်ကြမှာ မဟုတ်ဘူးလေ။

[

[Satire can hurt your feelings]

[သရော်တာက စိတ်နာစေနိုင်တယ်]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Come on.

လာစမ်းပါ။

[Under your burkini you could be hiding a sex bomb]

[ရေကူးဝတ်စုံအောက်မှာ ရမ္မက်ဗုံး ဝှက်ထားနိုင်တယ်။]

Political cartoons are meant to provoke, just like opinions.

နိုင်ငံရေး ကာတွန်းတွေဟာ နှိုးဆွဖို့ပါ၊ ထင်မြင်ချက်တွေလိုပါပဲ။

But before all, they are meant to be thought-provoking.

ဒါပေမဲ့ အားလုံး မတိုင်ခင်မှာတော့ အတွေးကို နှိုးဆွဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။

You feel hurt?

ခင်ဗျားတို့ နာကျင်နေလား။

Just let it go.

ဖြေလျှော့လိုက်ပါ။

You don't like it?

ခင်ဗျား မကြိုက်ဘူးလား။

Look the other way.

အခြားနည်းကို ကြည့်လိုက်ပါ။

Freedom of expression is not incompatible with dialogue

ထုတ်ဖော်မှု လွတ်လပ်ခွင့်ဟာ ဆွေးနွေးမှု၊ တစ်ယောက်ကို တစ်ယောက်နာထောင်ခြင်းနဲ့

and listening to each other.

သဟဇာတ်မဖြစ်တာ မဟုတ်ဘူး။

But it is incompatible with intolerance.

ဒါပေမဲ့ သဘောထားသေးတာနဲ့တော့ သဟဇာတမဖြစ်ဘူး။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Let us not become our own censors in the name of political correctness.

မနှစ်မြို့မယ့်အသုံးအနှုန်း ရှောင်ရှားမှု အာဏာအရ စိစစ်မှုတွေဖြစ်မလာပါစေနဲ့။

We need to stand up, we need to push back,

ကျွန်တော်တို့ ရပ်တည်ဖို့လိုတယ်၊ ပြန်တွန်းဖို့လိုတယ်။

because if we don't, we will wake up tomorrow

ဘာလို့လဲဆိုတော့ မလုပ်ရင် ကျွန်တော်တို့ဟာ မနက်ဖြန်မှာ

in a sanitized world,

သရော်တာနဲ့ နိုင်ငံရေး ကာတွန်း

where any form of satire and political cartooning becomes impossible.

ပုံစံတိုင်းဟာ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ဖြစ်လာတဲ့၊ သန့်စင်ထားတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုမှာနိုးလာလိမ့်မယ်။

Because, when political pressure meets political correctness,

အကြောင်းက နိုင်ငံရေး ဖိနှိပ်မှုနဲ့ မနှစ် မြို့မယ့် အသုံးအနှုန်း ရှောင်ရှားမှုဆုံရင်

freedom of speech perishes.

လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့် သေဆုံ;လို့ပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Do you remember January 2015?

ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၅ ကို မှတ်မိကြလား။

With the massacre of journalists and cartoonists

ပါရီက "Charlie Hebdo"မှာ သတင်းစာဆရာတွေ၊ ကာတွန်းသမားတွေကို

at "Charlie Hebdo" in Paris,

အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်တာနဲ့အတူ

we discovered the most extreme form of censorship:

စိစစ်ဖြတ်တောက်ခြင်းရဲ့အစွန်းရောက်ဆုံး ပုံစံကို ကျွန်တော်တို့ တွေ့ရှိခဲ့ရတယ်၊

murder.

လူသတ်မှုပါ။

Remember how it felt.

ဘယ်လို ခံစားခဲ့ဝာကို သတိရပါ။

[Without humor we are all dead]

[ဟာသ မရှိရင် အားလုံး အသေတွေပါ။]

Whatever one thought of that satirical magazine,

သရော်စာ မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင်ကို ဘယ်ပဲ တွေးတွေး၊

however one felt about those particular cartoons,

ဒီထူးခြားတဲ့ ကာတွန်းတွေကို ဘယ်လိုပဲ ခံစားခံစား၊

we all sensed that something fundamental was at stake,

အားလုံး ခံစားမိတာက အခြေခံကျတဲ့ တစ်ခုက မရေမရာဖြစ်နေတယ်၊

that citizens of free societies -- actually, citizens of any society --

လွတ်လပ်တဲ့ လူမှုအဖွဲတွေရဲ့ နိုင်ငံသားတွေ၊ တကယ်က အဖွဲ့အစည်းတိုင်း နိုင်ငံသားတိုင်းဟာ

need humor as much as the air we breathe.

အသက်ရှုဖို့ လေကို လိုအပ်သလိုပဲ ဟာသကို လိုအပ်တယ်ဆိုတာပါ။

This is why the extremists,

ဒါကြောင့်ပဲ အစွန်းရောက်ဝါဒီတွေ၊

the dictators, the autocrats and, frankly, all the ideologues of the world

အာဏာရှင်တွေ၊ သက်ဦးဆံပိုင်တွေ၊ ပြောရရင် ကမ္ဘာမှာရှိတဲ့ တရားသေစွဲနေသူတွေအာလုံးဟာ

cannot stand humor.

ဟာသကို သည်းမခံနိုင်ကြဘူး။

In the insane world we live in right now,

ကျွန်တော်တို့ လက်ရှိနေထိုင်တဲ့ ရူးသွပ်နေတဲ့ ကမ္ဘာမှာ

we need political cartoons more than ever.

နိုင်ငံရေး ကာတွန်းတွေကို ခါတိုင်းထက် ပိုလိုအပ်ပါတယ်။

And we need humor.

ကျွန်တော်တို့ ဟာသ လိုအပ်တယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)