A free world needs satire | Patrick Chappatte

Tłumaczenie: Natalia Klamecka Korekta: Agnieszka Fijałkowska

I've been a political cartoonist on the global stage for the last 20 years.

Od 20 lat jestem karykaturzystą politycznym na światowej scenie.

Hey, we have seen a lot of things happen in those 20 years.

W ciągu ostatnich 20 lat wydarzyło się wiele rzeczy.

We saw three different Catholic popes,

Mieliśmy trzech papieży

and we witnessed that unique moment:

i doświadczyliśmy tego wyjątkowego momentu:

the election of a pope on St. Peter's Square --

wyboru papieża na Placu Świętego Piotra.

you know, the little white smoke

Wiecie, wylatuje biały dym

and the official announcement.

i mamy oficjalne ogłoszenie.

[It's a boy!]

[To chłopiec!]

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

We saw four American presidents.

Stany miały czterech prezydentów.

Obama, of course.

Był oczywiście Obama.

Oh, Europeans liked him a lot.

Europejczycy go uwielbiali.

He was a multilateralist.

Wspierał multilateralizm.

He favored diplomacy.

Lubił dyplomację.

He wanted to be friends with Iran.

Chciał się zaprzyjaźnić z Iranem.

(Laughter)

(Śmiech)

And then ...

I wtedy...

reality imitated caricature

rzeczywistość zaczęła imitować karykaturę,

the day Donald Trump became the President of the United States of America.

gdy Donald Trump został prezydentem Stanów Zjednoczonych Ameryki.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

You know, people come to us and they say,

Przyjeżdżają do nas ludzie i mówią:

"It's too easy for you cartoonists. I mean -- with people like Trump?"

"Wy, karykaturzyści, macie za łatwo. Z takimi ludźmi, jak Trump?".

Well, no, it's not easy

Nie, wcale nie jest łatwo

to caricature a man who is himself a caricature.

zrobić karykaturę człowieka, który sam jest karykaturą.

(Laughter)

(Śmiech)

No.

Nie.

(Applause)

(Brawa)

Populists are no easy target for satire

Populiści nie są łatwym celem dla satyry,

because you try to nail them down one day,

bo jednego dnia ich ośmieszasz,

and the next day, they outdo you.

a drugiego to przebijają.

For example, as soon as he was elected,

Dla przykładu, gdy tylko wybrali Trumpa,

I tried to imagine the tweet that Trump would send on Christmas Eve.

próbowałem sobie wyobrazić, jakiego tweeta opublikuje w Wigilię.

So I did this, OK?

Zrobiłem więc to.

[Merry Christmas to all! Except all those pathetic losers. So sad.]

[Wesołych Świąt wszystkim! Ale nie tym żałosnym frajerom. Smutne.]

(Laughter)

(Śmiech)

And basically, the next day, Trump tweeted this:

Następnego dnia, Trump zatweetował to:

[Happy New Year to all, including to my many enemies

[Szczęśliwego Nowego Roku, także moim wielu wrogom

and those who have fought me and lost so badly

i tym, którzy ze mną walczyli i przegrali.

they just don't know what to do. Love!]

Nie wiedzą, co zrobić. Ściskam!]

(Laughter)

(Śmiech)

It's the same!

To przecież to samo!

(Applause)

(Brawa)

This is the era of strongmen.

Mamy wiek siłaczy.

And soon, Donald Trump was able to meet his personal hero, Vladimir Putin,

Wkrótce Donald Trump mógł się spotkać ze swoim idolem, Władimirem Putinem.

and this is how the first meeting went:

Oto, jak przebiegło pierwsze spotkanie:

[I'll help you find the hackers. Give me your password.]

[Pomogę ci złapać hakerów. Podaj swoje hasło.]

(Laughter)

(Śmiech)

And I'm not inventing anything.

Niczego tu nie zmyśliłem.

He came out of that first meeting saying that the two of them had agreed

Po pierwszym spotkaniu wyszedł i ogłosił, że wraz z Putinem zgodzili się

on a joint task force on cybersecurity.

na wspólne działania dla cyberbezpieczeństwa.

This is true, if you do remember.

To prawda, jeśli pamiętacie.

Oh, who would have imagined the things we saw over these 20 years.

Kto by sobie wyobraził rzeczy, które zdarzyły się przez ostatnie 20 lat.

We saw Great Britain run towards a European Union exit.

Widzieliśmy Wielką Brytanię biegnącą ku wyjściu z Unii Europejskiej.

[Hard Brexit?]

[Twardy Brexit?]

(Laughter)

(Śmiech)

In the Middle East, we believed for a while

Przez chwilę wydawało się, że na Bliskim Wschodzie

in the democratic miracle of the Arab Spring.

dojdzie do demokratycznego cudu Arabskiej Wiosny.

We saw dictators fall, we saw others hang on.

Jedni dyktatorzy upadali, inni się trzymali.

(Laughter)

(Śmiech)

And then there is the timeless Kim dynasty of North Korea.

Mamy też ponadczasową dynastię Kimów w Korei Północnej.

These guys seem to be coming straight out of Cartoon Network.

Oni robią wrażenie, jakby wyrwali się z Cartoon Network.

I was blessed to be able to draw two of them.

Miałem możliwość narysowania obydwu.

Kim Jong-il, the father,

Gdy Kim Dzong Il, ojciec,

when he died a few years ago, that was a very dangerous moment.

zmarł kilka lat temu, była to bardzo niebezpieczna chwila.

[That was close!]

[Niewiele brakowało!]

(Laughter)

(Śmiech)

That was --

To był...

(Applause)

(Brawa)

And then the son, Kim Jong-un,

Jednak syn, Kim Dzong Un,

proved himself a worthy successor to the throne.

okazał się godnym następcą tronu.

He's now friends with the US president.

Zakumplował się z prezydentem USA.

They meet each other all the time, and they talk like friends.

Ciągle się spotykają i gadają po przyjacielsku.

[What kind of hair gel?]

[Jaki to żel do włosów?]

(Laughter)

(Śmiech)

Should we be surprised

Czy powinno nas to dziwić,

to be living in a world

że żyjemy na świecie

ruled by egomaniacs?

rządzonym przez egocentryków?

What if they were just a reflection of ourselves?

A co jeśli oni są odbiciem nas samych?

I mean, look at us, each of us.

Niech każdy spojrzy na siebie.

(Laughter)

(Śmiech)

Yeah, we love our smartphones;

Tak, kochamy smartfony;

we love our selfies;

kochamy robić selfie;

we love ourselves.

kochamy samych siebie.

And thanks to Facebook, we have a lot of friends

A dzięki Facebookowi mamy wielu znajomych

all over the world.

na całym świecie.

Mark Zuckerberg is our friend.

Mark Zuckerberg jest naszym znajomym.

(Laughter)

(Śmiech)

You know, he and his peers in Silicon Valley

On i jego koledzy z Doliny Krzemowej

are the kings and the emperors

są królami i cesarzami

of our time.

naszych czasów.

Showing that the emperors have no clothes,

Pokazanie, że cesarze są nadzy

that's the task of satire, right?

jest zadaniem satyry, prawda?

Speaking truth to power.

Mówienie prawdy o władzy.

This has always been the historical role of political cartooning.

To była od zawsze historyczna rola karykatury politycznej.

In the 1830s, postrevolutionary France under King Louis Philippe,

W porewolucyjnej Francji, rządzonej przez króla Ludwika Filipa,

journalists and caricaturists fought hard for the freedom of the press.

dziennikarze i karykaturzyści zaciekle walczyli o wolność prasy.

They were jailed, they were fined, but they prevailed.

Wsadzano ich do więzienia, karano grzywnami, lecz zwyciężyli.

And this caricature of the king by Daumier

Ta karykatura króla, autorstwa Daumiera,

came to define the monarch.

zdefiniowała monarchę.

It marked history.

Zapisała się w historii.

It became the timeless symbol of satire triumphing over autocracy.

Stała się ponadczasowym symbolem triumfu satyry nad autokracją.

Today, 200 years after Daumier,

Czy dziś, 200 lat po Daumierze,

are political cartoons at risk of disappearing?

istnieje ryzyko zniknięcia karykatur politycznych?

Take this blank space on the front page of Turkish opposition newspaper "Cumhuriyet."

Spójrzmy na puste miejsce pierwszej strony gazety tureckiej opozycji, "Cumhuriyet".

This is where Musa Kart's cartoon used to appear.

To w nim pojawiały się karykatury autorstwa Musy Karta.

In 2018, Musa Kart was sentenced to three years in jail.

W 2018 roku Karta skazano na trzy lata więzienia.

For doing what?

Za co?

For doing political cartoons in Erdoğan's Turkey.

Za tworzenie karykatur politycznych w Turcji Erdoğana.

Cartoonists from Venezuela, Russia, Syria have been forced into exile.

Karykaturzyści z Wenezueli, Rosji i Syrii musieli uciekać.

Look at this image.

Spójrzcie na ten obrazek.

It seems so innocent, right?

Wydaje się niewinny, prawda?

Yet it is so provocative.

Jest jednak bardzo prowokujący.

When he posted this image,

Gdy Hani Abbas go opublikował,

Hani Abbas knew it would change his life.

wiedział, że zmieni to jego życie.

It was in 2012, and the Syrians were taking to the streets.

To było w 2012 roku, Syryjczycy zaczynali wychodzić na ulice.

Of course, the little red flower is the symbol of the Syrian revolution.

Oczywiście, mały czerwony kwiat jest symbolem syryjskiej rewolucji.

So pretty soon, the regime was after him,

Krótko później, ścigał go reżim

and he had to flee the country.

i musiał uciekać z kraju.

A good friend of his, cartoonist Akram Raslan,

Jego dobry przyjaciel, karykaturzysta Akram Raslan,

didn't make it out of Syria.

nie zdołał uciec z Syrii.

He died under torture.

Zginął na torturach.

In the United States of America recently,

Ostatnio, w Stanach Zjednoczonych,

some of the very top cartoonists, like Nick Anderson and Rob Rogers --

niektórzy czołowi karykaturzyści, jak Nick Anderson i Rob Rogers,

this is a cartoon by Rob --

to karykatura Roba,

[Memorial Day 2018. (on tombstone) Truth. Honor. Rule of Law.]

[Dzień Pamięci w 2018 roku. (na nagrobku) Prawda. Honor. Prawo.]

they lost their positions

stracili pracę,

because their publishers found their work too critical of Trump.

bo ich wydawcy uznali ich pracę za zbyt krytyczną wobec Trumpa.

And the same happened to Canadian cartoonist Michael de Adder.

To samo stało się kanadyjskiemu karykaturzyście, Michaelowi de Adderowi.

Hey, maybe we should start worrying.

Może powinniśmy zacząć się martwić.

Political cartoons were born with democracy,

Karykatura polityczna narodziła się z demokracją

and they are challenged when freedom is.

i kwestionuje się ją, gdy kwestionuje się wolność.

You know, over the years,

Przez wiele lat

with the Cartooning for Peace Foundation and other initiatives,

Fundacji "Karykaturzyści dla Pokoju" i innym inicjatywom

Kofi Annan -- this is not well known -- he was the honorary chair

przewodniczył Kofi Annan, to nie jest powszechną wiedzą,

of our foundation,

honorowy przewodniczący,

the late Kofi Annan, Nobel Peace Laureate.

świętej pamięci Annan, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

He was a great defender of cartoons.

Był wielkim obrońcą karykatur.

Or, on the board of the Association of American Editorial Cartoonists,

Z kolei zarząd Stowarzyszenia Amerykańskich Karykaturzystów,

we have advocated on behalf of jailed, threatened, fired, exiled cartoonists.

bronił więzionych, zastraszanych, zwalnianych i wygnanych karykaturzystów.

But I never saw a case of someone losing his job

Jednak nigdy nie widziałem przypadku zwolnienia kogoś

over a cartoon he didn't do.

za karykaturę, której nie zrobił.

Well, that happened to me.

To przytrafiło się mnie.

For the last 20 years, I have been with the "International Herald Tribune"

Ostatnie 20 lat pracowałem dla International Herald Tribune

oraz New York Timesa.

and the "New York Times."

Then something happened.

Później coś się wydarzyło.

In April 2019,

W kwietniu 2019 roku,

a cartoon by a famous Portuguese cartoonist,

karykaturę słynnego portugalskiego karykaturzysty,

which was first published in a newspaper "El Expresso" in Lisbon,

opublikowaną oryginalnie w Lizbonie w "El Expresso",

was picked by an editor at the "New York Times"

przechwycił redaktor New York Timesa

and reprinted in the international editions.

i przedrukował w międzynarodowych wydaniach.

This thing blew up.

Wtedy się zaczęło.

It was denounced as anti-Semitic,

Napiętnowano ją za antysemityzm,

triggered widespread outrage,

wywołała powszechne oburzenie,

apologies

przeprosiny

and a lot of damage control by the Times.

i poważne ograniczenie szkód przez Timesa.

A month after, my editor told me

Miesiąc później mój redaktor powiedział,

they were ending political cartoons altogether.

że kończymy z jakimikolwiek karykaturami politycznymi.

So we could, and we should, have a discussion about that cartoon.

Możemy zatem i powinniśmy podyskutować o tej karykaturze.

Some people say it reminds them of the worst anti-Semitic propaganda.

Niektórym przypomina ona najgorszą antysemicką propagandę.

Others, including in Israel,

Innym, w tym Izraelowi,

say no, it's just a harsh criticism of Trump,

kojarzy się ona z surową krytyką Trumpa,

who is shown as blindly following the Prime Minister of Israel.

którego przedstawiono jako ślepo podążającego za premierem Izraela.

I have some issues with this cartoon,

Mam pewien problem z tą karykaturą,

but that discussion did not happen at the "New York Times."

ale wtedy zabrakło takiej dyskusji w New York Timesie.

Under attack, they took the easiest path:

Będąc pod ostrzałem, poszli najprostszą drogą:

in order to not have problems with political cartoons in the future,

żeby nie mieć w przyszłości problemów z karykaturami politycznymi,

let's not have any at all.

pozbyli się ich wszystkich.

Hey, this is new.

Hej, to nowość.

Did we just invent preventive self-censorship?

Czy wynaleźli w ten sposób prewencyjną autocenzurę?

I think this is bigger than cartoons.

Tu chodzi nie tylko o karykatury.

This is about opinion and journalism.

Chodzi też o opinie i dziennikarstwo.

This, in the end, is about democracy.

Koniec końców, chodzi o demokrację.

We now live in a world

Żyjemy teraz w świecie,

where moralistic mobs gather on social media

gdzie moralizujące bandy zbierają się w mediach społecznościowych

and rise like a storm.

i burzą niczym sztorm.

The most outraged voices tend to define the conversation,

Najbardziej oburzeni nadają ton konwersacji,

and the angry crowd follows in.

a wściekły tłum podąża za nimi.

These social media mobs,

Te społecznościowe bandy

sometimes fueled by interest groups,

są czasem napędzane przez grupy interesu

fall upon newsrooms in an overwhelming blow.

i uderzają potężnie w redakcje.

They send publishers and editors scrambling for countermeasures.

Zmuszają dziennikarzy i redaktorów do szarpania się o środki zaradcze.

This leaves no room for meaningful discussions.

To nie pozostawia miejsca na merytoryczną dyskusję.

Twitter is a place for fury, not for debate.

Twitter stał się miejscem dla furii, a nie dla debaty.

And you know what?

I wiecie co?

Someone described pretty well our human condition in this noisy age.

Ktoś świetnie opisał kondycję ludzi w tych hałaśliwych czasach.

You know who?

Wiecie, kto to był?

Shakespeare, 400 years ago.

Szekspir, 400 lat temu.

["(Life is) a tale told by an idiot, full of sound and fury, signifying nothing."]

["(Życie jest) powieścią idioty, głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą".]

This speaks to me. Shakespeare is still very relevant, no?

Szekspir jest wciąż aktualny, prawda?

But the world has changed a bit.

Jednak świat trochę się zmienił.

[Too long!]

[Za długie!]

(Laughter)

(Śmiech)

It's true.

To prawda.

(Applause)

(Brawa)

You know, social media is both a blessing and a curse for cartoons.

Media społecznościowe to dla karykatur błogosławieństwo i przekleństwo zarazem.

This is the era of the image, so they get shared, they get viral,

Żyjemy w epoce obrazu, więc są powszechnie udostępniane,

but that also makes them a prime target.

ale przez to stają się też głównym celem.

More than often, the real target behind the cartoon

O wiele częściej, prawdziwym celem stojącym za karykaturą,

is the media that published it.

są publikujące ją media.

[Covering Iraq? No, Trump!]

[Materiał o Iraku? Nie, o Trumpie!]

That relationship between traditional media and social media

Ta relacja między mediami tradycyjnymi i społecznościowymi

is a funny one.

jest zabawna.

On one hand, you have the time-consuming process

Z jednej strony mamy czasochłonny proces

of information, verification, curation.

informowania, weryfikacji, przechowywania.

On the other hand, it's an open buffet, frankly,

Z drugiej strony, to szwedzki stół

for rumors, opinions, emotions,

plotek, opinii, emocji,

amplified by algorithms.

wzmacniany algorytmami.

Even quality newspapers mimic the codes of social networks on their websites.

Nawet jakościowe gazety naśladują kody mediów społecznościowych.

They highlight the 10 most read, the 10 most shared stories.

Wyróżniają na stronach 10 najczęściej czytanych i udostępnianych artykułów.

They should put forward the 10 most important stories.

A powinni wyróżniać 10 najważniejszych artykułów.

(Applause)

(Brawa)

The media must not be intimidated by social media,

Media nie mogą dać się zastraszyć mediom społecznościowym,

and editors should stop being afraid of the angry mob.

a redaktorzy powinni przestać się bać rozwścieczonego tłumu.

(Applause)

(Brawa)

We're not going to put up warnings the way we do on cigarette packs, are we?

Nie będziemy wystawiać ostrzeżeń, jak na papierosach, prawda?

[Satire can hurt your feelings]

[Satyra może cię obrazić]

(Laughter)

(Śmiech)

Come on.

No błagam.

[Under your burkini you could be hiding a sex bomb]

[Pod burką możesz mieć schowaną seksbombę]

Political cartoons are meant to provoke, just like opinions.

Satyra polityczna, jak opinie, ma prowokować.

But before all, they are meant to be thought-provoking.

Przede wszystkim ma jednak prowokować myślenie.

You feel hurt?

Czujesz się zraniony?

Just let it go.

Po prostu odpuść.

You don't like it?

Nie podoba ci się?

Look the other way.

Odwróć wzrok.

Freedom of expression is not incompatible with dialogue

Wolność wyrażania myśli jest kompatybilna z dialogiem

and listening to each other.

i słuchaniem siebie nawzajem.

But it is incompatible with intolerance.

Ale nie jest kompatybilna z nietolerancją.

(Applause)

(Brawa)

Let us not become our own censors in the name of political correctness.

Nie bądźmy własnymi cenzorami w imię poprawności politycznej.

We need to stand up, we need to push back,

Musimy się postawić, bronić się,

because if we don't, we will wake up tomorrow

bo w przeciwnym razie obudzimy się jutro

in a sanitized world,

w ugrzecznionym świecie,

where any form of satire and political cartooning becomes impossible.

gdzie żadna forma satyry i karykatury nie będzie możliwa.

Because, when political pressure meets political correctness,

Bo gdy naciski polityczne spotkają się z poprawnością polityczną,

freedom of speech perishes.

wolność słowa znika.

(Applause)

(Brawa)

Do you remember January 2015?

Pamiętacie styczeń 2015 roku?

With the massacre of journalists and cartoonists

Przez masakrę dziennikarzy i karykaturzystów

at "Charlie Hebdo" in Paris,

w Charlie Hebdo w Paryżu

we discovered the most extreme form of censorship:

odkryliśmy najskrajniejszą postać cenzury:

murder.

morderstwo.

Remember how it felt.

Pamiętam to uczucie.

[Without humor we are all dead]

[Bez humoru jesteśmy martwi]

Whatever one thought of that satirical magazine,

Cokolwiek ktoś myślał o tym magazynie satyrycznym,

however one felt about those particular cartoons,

cokolwiek ktoś sądził o konkretnych karykaturach,

we all sensed that something fundamental was at stake,

wszyscy czuliśmy, że stawką jest coś fundamentalnego,

that citizens of free societies -- actually, citizens of any society --

że obywatele wolnych społeczeństw, a właściwie wszystkich społeczeństw,

need humor as much as the air we breathe.

potrzebują humoru, jak powietrza.

This is why the extremists,

To dlatego ekstremiści,

the dictators, the autocrats and, frankly, all the ideologues of the world

dyktatorzy, autokraci i wszyscy ideologowie tego świata

cannot stand humor.

nie znoszą humoru.

In the insane world we live in right now,

Żyjemy dziś w tak szalonym świecie,

we need political cartoons more than ever.

że potrzebujemy satyry bardziej niż kiedykolwiek.

And we need humor.

Potrzebujemy humoru.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)