Design at the Intersection of Technology and Biology | Neri Oxman | TED Talks

Translator: Aung Min Reviewer: sann tint

Two twin domes,

အမိုးခုံးအမွှာနှစ်ခု။

two radically opposed design cultures.

လုံးဝ ဆန့်ကျင်ဘက် ဒီဇိုင်းလက်ရာနှစ်ခု။

One is made of thousands of steel parts,

တစ်ခုက သံမဏိအပိုင်း မြောက်များစွာနဲ့လုပ်ထားတယ်။

the other of a single silk thread.

နောက်တစ်ခုက ပိုးချည်တစ်မျှင်တည်းနဲ့ပါ။

One is synthetic, the other organic.

တစ်ခုက လူလုပ်ထားတာ နောက်တစ်ခုက သဘာဝ။

One is imposed on the environment,

တစ်ခုက ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တည်ထားတာ

the other creates it.

နောက်တစ်ခုက ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးတာ။

One is designed for nature, the other is designed by her.

တစ်ခုက သဘာဝတရားအတွက် လုပ်ထားတာ။ နောက်တစ်ခု သူမက လုပ်ထားတာ။

Michelangelo said that when he looked at raw marble,

Michelangelo က စကျင်ကျောက်တုံးကို ကြည့်လိုက်စဉ် လွတ်ဖို့

he saw a figure struggling to be free.

ရုန်းကန်းနေတဲ့ ရုပ်ကို မြင်ရတယ် လို့ ပြောဘူးပါတယ်။

The chisel was Michelangelo's only tool.

ဆောက်က Michelangelo ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော ကိရိယာပါ။

But living things are not chiseled.

ဒါပေမဲ့ သက်ရှိတွေကို ဆောက်နဲ့ မထုထားဘူးလေ။

They grow.

သူတို့က ကြီးထွားတာပါ။

And in our smallest units of life, our cells, we carry all the information

ကျွန်မတို့ အသက်ရဲ့ အသေးဆုံး ယူနစ် ဆဲလ်ထဲမှာ ဆဲလ်တွေ အလုပ်လုပ်ဖို့နဲ့

that's required for every other cell to function and to replicate.

ပုံတူပွားဖို့ အတွက် လိုတာတွေပါပါတယ်။

Tools also have consequences.

ကိရိယာတွေမှာလည်း နောက်ဆက်တွဲတွေရှိပါတယ်။

At least since the Industrial Revolution, the world of design has been dominated

စက်မှုတော်လှန်ရေးကတည်းက ဒီဇိုင်းကမ္ဘာကြီးဟာ ထုတ်လုပ်မှု

by the rigors of manufacturing and mass production.

တဟုန်ထိုးတိုးပွားမှု့တွေနဲ့ လွမ်းမိုးခံနေရပါတယ်။

Assembly lines have dictated a world made of parts,

တပ်ဆင်မှုပိုင်းက အပိုင်းအစတွေနဲ့ လုပ်ထားတဲ့ကမ္ဘာကို ဖန်တီးလိုက်ပါပြီ။

framing the imagination of designers and architects

အရာဝတ္ထုကို အသုံးဝင်မှုကိုယ်စီနဲ့ အပိုင်းအစတွေ တပ်ဆင်မှုအနေနဲ့

who have been trained to think about their objects as assemblies

တွေးမြင်ဖို့ လေ့ကျင့်ခံရတဲ့ ဒီဇိုင်းနာတွေ ဗိသုကာပညာရှင်တွေရဲ့

of discrete parts with distinct functions.

စိတ်ကူးစိတ်သန်ကို ဘောင်ခတ်ရင်းပေါ့။

But you don't find homogenous material assemblies in nature.

ဒါပေမဲ့ သဘာဝတရားမှာ အမျိုးတူ ပစ္စည်းတပ်ဆင်မှုကို မတွေ့ရပါဘူး

Take human skin, for example.

လူအရေပြားကို ဥပမာထားပါ။

Our facial skins are thin with large pores.

ကျွန်မတို့ မျက်နှာအရေပြားက ပါးပြီး ချွေးပေါက်ကြီးတွေပါတယ်။

Our back skins are thicker, with small pores.

နောက်ကျောအရေပြားက ထူပြီး ချွေးပေါက်သေးနဲ့။

One acts mainly as filter,

တစ်ခုက စကာ။

the other mainly as barrier,

နောက်တစ်ခုက အကာ။

and yet it's the same skin: no parts, no assemblies.

အရေပြားတစ်ခုတည်းပါ။ အစိတ်အပိုင်းတွေ တပ်ဆင်တာတွေမပါဘူး။

It's a system that gradually varies its functionality

ဒါက ရုန့်ပြန်သတ္တိကို ပြောင်းလဲရင်း သူ့ရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာကို

by varying elasticity.

ဖြည်းဖြည်းချင်းပြောင်းလဲတဲ့ စနစ်ပါ။

So here this is a split screen to represent my split world view,

ဒါကတော့ ကျွန်မရဲ့ နှစ်ပိုင်းအမြင်ကို ပြဖို့ ပိတ်ကားနှစ်ခုပါ။

the split personality of every designer and architect operating today

ဆောက်နဲ့ ဗီဇကြား၊ စက်နဲ့ သက်ရှိကြား၊ တပ်ဆင်မှုနဲ့ ကြီးထွားမှုကြား

Henry Ford နဲ့ Charles Darwin ကြား ယနေ့ခေတ်

between the chisel and the gene,

between machine and organism, between assembly and growth,

လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ ဒီဇိုင်နာနဲ့

ဗိသုကာပညာရှင်တို့ရဲ့ စိတ်နှစ်ခွ စရိုက်တွေပါ။

between Henry Ford and Charles Darwin.

These two worldviews, my left brain and right brain,

ဒီအမြင်နှစ်ခု ကျွန်မ ညာဦးနှောက်နဲ့ ဘယ်ဦးနှောက်

analysis and synthesis, will play out on the two screens behind me.

ဆန်းစစ်မှုနဲ့ ထုတ်လုပ်မှုကို ကျွန်မနောက်က ပိတ်ကားပေါ်မှာ တင်ဆက်ပါမယ်။

My work, at its simplest level,

ကျွန်မအလုပ် အရိုးရှင်းဆုံး အဆင့်မှာက

is about uniting these two worldviews,

ဒီ အမြင်နှစ်ခုကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

moving away from assembly

တပ်ဆင်မှုကနေ စွန့်ခွာပြီး

and closer into growth.

ကြီးထွားမှုဆီ ရွေ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

You're probably asking yourselves:

ရှင်တို့ကိုယ့်ကို ပြန်မေးကြပါလိမ့်မယ်။

Why now?

ဘာလို့ အခုမှလဲပေါ့။

Why was this not possible 10 or even five years ago?

ဒါက လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀နှစ် ဒါမှမဟုတ် ၅နှစ်ကတည်းက မရခဲ့တာလဲ။

We live in a very special time in history,

ကျွန်မတို့ သမိုင်းရဲ့ ထူးခြားတဲ့ အချိန်မှာ

a rare time,

နေနေကြရတာပါ၊ ရှားပါးချိန်လေးပေါ့။

a time when the confluence of four fields is giving designers access to tools

နည်းပညာနယ်ပယ်လေးခု ပေါင်းစည်းမှုက ဒီဇိုင်နာတွေ တစ်ခါမှ မသုံးဖူးတဲ့ ကိရိယာတွေ

we've never had access to before.

အသုံးပြုခွင့်ပေးတဲ့ အချိန်လေးပါ။

These fields are computational design,

ဒီနယ်ပယ်တွေကတော့ ကျွန်မတို့ကို ရိုးရှင်းတဲ့ကုဒ်နဲ့

allowing us to design complex forms with simple code;

ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဒီဇိုင်းတွေ ဖန်တီး ခွင့်ပြုထားတဲ့ ကွန်ပျုတာ ဒီဇိုင်း၊

additive manufacturing, letting us produce parts

ကုန်ကြမ်းတွေ ထွင်းထုမယ့်အစား အသစ်တွေကို ပေါင်းထည့်ရင်း

by adding material rather than carving it out;

အစိတ်အပိုင်းအသစ် ထုတ်ခွင့်ပြုတဲ့ ဖြည့်ဆည်း ထုတ်လုပ်မှု၊

materials engineering, which lets us design the behavior of materials

ကုန်ကြမ်းတွေရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိကို အသေးစိတ် ပုံစံပြုပြင်ခွင့်ပေးထားတဲ့

in high resolution;

ကုန်ကြမ်း ပြုပြင်မှု နည်းပညာ၊

and synthetic biology,

ပြီးရင် DNA ကို ပြုပြင်ရင်း

enabling us to design new biological functionality by editing DNA.

ဇီဝ စွမ်းရည်အသစ်ကို ပုံစံထုတ်ခွင့်ပြုတဲ့ လူလုပ် ဇီဝဗေဒ။

And at the intersection of these four fields,

ဒီ နယ်ပယ်လေးခုရဲ့ ဆုံမှတ်မှာ

my team and I create.

ကျွန်မနဲ့ ကျွန်မအသင်းက ဖန်တီးပါတယ်။

Please meet the minds and hands

ကျေးဇူးပြု၍ ကျွန်မရဲ့ ပညာရှင် ဒီဇိုင်နာ ကျောင်းသား

of my students.

ကျောင်းသူတွေနဲ့ မိတ်ဆက်ပါရစေ။

We design objects and products and structures and tools across scales,

ကျွန်မတို့ ထုတ်ကုန် ပစ္စည်း ကိရိယာတွေ အရွယ်စုံထုတ်ပါတယ်။

from the large-scale,

အရွယ်စားကြီး အချင်း ပေ ၈၀ရှိပြီး

like this robotic arm with an 80-foot diameter reach

စက်မော်တာအောက်ခြေနဲ့ တစ်နေ့ အဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးကို ပရင့်ထုတ်မဲ့

with a vehicular base that will one day soon print entire buildings,

စက်ရုပ်လက်မောင်းကနေ

to nanoscale graphics made entirely of genetically engineered microorganisms

အမှောင်ထဲမှာ လင်းထိန်မယ့် ဗီဇပြုပြင်ထားတဲ့ အဏုဇီဝပိုးမွှားနဲ့လုပ်ထားတဲ့ အရွယ်သေး

that glow in the dark.

ဂရပ်ဖစ်ပုံ အထိပါ။

Here we've reimagined the mashrabiya,

ဒါက mashrabiya ပြတင်းပေါက်ကို ပြန်ဆန်းသစ်ထားတာပါ။

an archetype of ancient Arabic architecture,

ရှေးခေတ် အာရပ် အဆောက်အအုံ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပါ။

and created a screen where every aperture is uniquely sized

ပြီးရင် ဖြတ်သွားတဲ့ အလင်းနဲ့ အပူကို ပုံသွင်းပေးမယ့် အပေါက်လေးတွေနဲ့

to shape the form of light and heat moving through it.

အကာကို ဖန်တီးထားပါတယ်။

In our next project,

ကျွန်မတို့ နောက်စီမံကိန်းမှာ

we explore the possibility of creating a cape and skirt --

ဝတ်ရုံရှည်နဲ့ စကတ်ကို ဖန်တီးဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေကို ရှာဖွေထားပါတယ်။

this was for a Paris fashion show with Iris van Herpen --

ဒါကတော့ ပါရီ ဖက်ရှင်ရှိုးပွဲအတွက်ပါ Iris van Herpen နဲ့အတူပေါ့။

like a second skin that are made of a single part,

အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုတည်းနဲ့ လုပ်ထားတဲ့ ဒုတိယ အရေပြားလိုပါဘဲ

stiff at the contours, flexible around the waist.

အသွင်အပြင်က တောင့်တင်းပြီး ခါးပတ်လည်မှာ ကွေ့ကောက်လို့ရပါတယ်။

Together with my long-term 3D printing collaborator Stratasys,

ကျွန်မရဲ့ နှစ်ရှည် လက်တွဲဖော် 3D ပရင့်ထုတ်တဲ့ Stratasys နှင့်အတူ

we 3D-printed this cape and skirt with no seams between the cells,

ကျွန်မတို့ ဒီဝတ်ရုံရှည်နဲ့ စကတ်ကိုဆဲလ်တွေ ကြား ချုပ်ရိုးမပါဘဲ 3D ပရင့်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

and I'll show more objects like it.

ဒီလိုပစ္စည်းတွေများစွာ ကျွန်မ ပြသပါမယ်။

This helmet combines stiff and soft materials

ဒီခေါင်းဆောင်းကတော့ ၂၀ micron ပုံမှန်ပမာဏမှာ တောင့်တင်းတဲ့အရာနဲ့

in 20-micron resolution.

ပျော့တဲ့အရာနဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတာပါ။

This is the resolution of a human hair.

ဒါကတော့ လူဆံပင်ရဲ့ ကြံ့ခိုင်မှုဖြစ်သလို

It's also the resolution of a CT scanner.

CT ဖတ်စက်ရဲ့ ပြတ်သားမှုလည်းဖြစ်ပါတယ်။

That designers have access

ဒီဇိုင်နာတွေက အဲဒီလို မြင့်မားလှတဲ့

to such high-resolution analytic and synthetic tools,

ဆန်းစစ်ရေးနဲ့ ထုတ်လုပ်ရေး ကိရိယာတွေကို သုံးခွင့်ရပါတယ်။

enables to design products that fit not only the shape of our bodies,

ကျွန်မတို့ ခန္ဓာ ပုံသဏ္ဍာန်နဲ့ ကိုက်ရုံ တင်မက ကျွန်မတို့ တစ်ရှုးရဲ့ ဇီဝကမ္မ

but also the physiological makeup of our tissues.

ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ လိုက်မဲ့ ပစ္စည်းတွေထုတ်လုပ်နိုင်မှာပါ။

Next, we designed an acoustic chair,

နောက် အသံစုပ် ကုလားထိုင်ကိုထွင်ထားပါတယ်။

a chair that would be at once structural, comfortable

ပုံစံလည်းကျ သက်တောင့်သက်သာလည်းရှိ အသံကိုလည်း စုပ်ယူတဲ့

and would also absorb sound.

ပက်လက်ကုလားထိုင်လေးပါ။

Professor Carter, my collaborator, and I turned to nature for inspiration,

ကျွန်မ တွဲဖော် ပါမောက္ခ Carter နဲ့ ကျွန်မက သဘာဝတရားကနေ အကြံအဉာဏ်ရယူခဲ့ပါတယ်။

and by designing this irregular surface pattern,

ဒီလို ပုံမမှန်တဲ့ မျက်နှာပြင် ဖန်တီးပေးလိုက်ရာ

it becomes sound-absorbent.

ကုလားထိုင်က အသံကို စုပ်ယူတတ်လာပါတယ်။

We printed its surface out of 44 different properties,

ကျွန်မတို့ သူ့မျက်နှာပြင်ကို ဂုဏ်သတ္တိ ၄၄မျိုးနဲ့ ပရင့်ထုတ်ထားပါတယ်။

varying in rigidity, opacity and color,

ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ ဖိအားမှတ်တွေအလိုက် တောင့်တင်းမှု၊ အရောင်နဲ့

corresponding to pressure points on the human body.

မြင်နိုင်စွမ်းအားကို ပြောင်းလဲရင်းပေါ့။

Its surface, as in nature, varies its functionality

ဘသာဝလိုပါဘဲ ၄င်းမျက်နှာပြင် အသုံးဝင်ပုံ ကိုပြောင်းလဲပါတယ်။

not by adding another material or another assembly,

နောက်ပစ္စည်းတစ်ခု နောက်တပ်ဆင်မှု ပေါင်းထည့်ခြင်းမဟုတ်ဘဲနဲ့

but by continuously and delicately varying material property.

ဒါပေမဲ့ ပစ္စည်းဂုဏ်သတ္တိကို ဆက်လက် ညင်သာစွာပြောင်းလဲရင်းနဲ့ပေါ့။

But is nature ideal?

သဘာဝတရားက စံဖြစ်ရဲ့လား။

Are there no parts in nature?

သဘာဝတရားထဲမှာကော အစိတ်အပိုင်းတွေမရှိဘူးလား။

I wasn't raised in a religious Jewish home,

ကျွန်မက ဂျူးဘာသာကိုးကွယ်တဲ့ အိမ်မှာ ကြီးပြင်းတာတော့ မဟုတ်ဘူးလေ။

but when I was young,

ကျွန်မ ငယ်ငယ်တုန်းက

my grandmother used to tell me stories from the Hebrew Bible,

ကျွန်မ အဘွားက Hebrew သမ္မာကျမ်းစာက ပုံပြင်တွေကို ပြောပြလေ့ရှိပါတယ်။

and one of them stuck with me and came to define much of what I care about.

အဲထဲက တစ်ပုံ ကျွန်မ ငြိစွန်းသွားပြီး ကျွန်မ ဂရုစိုက်တဲ့အရာဖြစ်လာပါတယ်။

As she recounts:

သူ ပြောပြတယ်။

"On the third day of Creation, God commands the Earth

"တတိယမြောက်ဖန်ဆင်းတဲ့နေ့မှာ ဘုရားသခင်က ကမ္ဘာကြီးကို

to grow a fruit-bearing fruit tree."

အသီးသီးတဲ့ အသီးပင်ပေါက်ဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့ပါတယ်။

For this first fruit tree, there was to be no differentiation

ပထမဆုံး အသီးပင်အတွက် ကွဲပြားမှုတွေမရှိဘူး

between trunk, branches, leaves and fruit.

ပင်စည်၊ အကိုင်းတွေ၊ သစ်ရွက်တွေ နဲ့ အသီးတွေ အကြားမှာပေါ့။

The whole tree was a fruit.

သစ်ပင်တစ်ခုလုံးက အသီးလေ။

Instead, the land grew trees that have bark and stems and flowers.

အဲဒါအစား မြေပြင်ကနေ သစ်ခေါက် ပင်စည် ပန်းပွင့် ပါတဲ့ အပင်ပေါက်တယ်။

The land created a world made of parts.

မြေကြီးက အစိတ်ပိုင်းနဲ့လုပ်ထားတဲ့ ကမ္ဘာကို ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။

I often ask myself,

ကျွန်မကိုယ့်ကို မကြာမကြာမေးပါတယ်။

"What would design be like if objects were made of a single part?

"အရာဝတ္ထုတွေသာ အစိတ်အပိုင်းတခုတည်းနဲ့ လုပ်ထားရင် ဒီဇိုင်းက ဘာနဲ့တူမလဲ။

Would we return to a better state of creation?"

ကျွန်မတို့တွေ ပိုကောင်းတဲ့ ဖန်ဆင်းမှုဆီ ပြန်သွားနိုင်မလား။"

So we looked for that biblical material,

သမ္မာကျမ်းစာထဲက ကုန်ကြမ်းကို ရှာခဲ့ပါတယ်။

that fruit-bearing fruit tree kind of material, and we found it.

အသီးသီးတဲ့ အသီးပင်လို့ ကုန်ကြမ်းပေါ့။ ကျွန်မတို့ ရှာတွေ့ခဲ့တယ်လေ။

The second-most abundant biopolymer on the planet is called chitin,

ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒုတိယအများဆုံး ဇီဝ ပေါ်လီမာကတော့ chitin ပါ။

and some 100 million tons of it are produced every year

နှစ်စဉ် ပုဇွန်၊ ဂဏန်း၊ ကင်းမြီးကောက် လိပ်ပြာတွေကနေ တန်ချိန်

by organisms such as shrimps, crabs, scorpions and butterflies.

သန်း ၁၀၀ လောက်ထွက်ပါတယ်။

We thought if we could tune its properties,

သူ့ရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိကို ပြုပြင်လိုက်ရင် အစိတ်ပိုင်းတစ်ခုနဲ့

we could generate structures that are multifunctional

လုပ်ငန်းဆောင်တာ မျိုးစုံပါတဲ့ တည်ဆောက်မှုတွေ

out of a single part.

လုပ်နိုင်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

So that's what we did.

ဒီတော့ ဒါက ကျွန်မတို့ လုပ်ခဲ့တာပါ။

We called Legal Seafood --

တရားဝင် ပင်လယ်အစာလို့ ခေါ်ပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

we ordered a bunch of shrimp shells,

ပုဇွန်အခွံ အပုံလိုက် ကျွန်မတို့ မှာလိုက်ပါတယ်။

we grinded them and we produced chitosan paste.

အဲဒါတွေကို ကြိတ်ပြီး chitin အနှစ်ဖြစ်အောင်လုပ်ပါတယ်။

By varying chemical concentrations,

ဓာတု ပါဝင်မှုကို ပြောင်းလဲရင်းနဲ့

we were able to achieve a wide array of properties --

ဂုဏ်သတ္တိမျိုးစုံကို ကျွန်မတို့ ဖန်တီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

from dark, stiff and opaque,

အရောင်ရင့်၊ တောင့်တင်းပြီး အလင်းပိတ်ကနေ

to light, soft and transparent.

အရောင်ဖျော့၊ ပျော့ပြီး အလင်းဖောက်ထွင်းအထိပါ။

In order to print the structures in large scale,

အရွယ်ကြီး ပစ္စည်းတွေကို ပရင့်ထုတ်ဖို့

we built a robotically controlled extrusion system with multiple nozzles.

ကျွန်မတို့ ဆေးပြွန်ခေါင်းပါပြီး စက်ရုပ်နဲ့ ထိန်းချုပ်တဲ့ ဆေးထုတ်စနစ်ကို

The robot would vary material properties on the fly

ဆောက်ခဲ့ပါတယ်။ အလုပ်လုပ်ရင်း စက်ရုပ်က ကုန်ကြမ်းဂုဏ်သတ္တိကို ပြောင်းလဲပြီး

and create these 12-foot-long structures made of a single material,

ကုန်ကြမ်းတစ်ခုတည်းနဲ့ လုပ်ထားတဲ့ ၁၂ ပေရှည် ပစ္စည်းတွေကို ဖန်တီးပါတယ်။

100 percent recyclable.

၁၀၀ % ပြန်လည် သုံးစွဲလို့ရပါတယ်။

When the parts are ready, they're left to dry

အစိတ်အပိုင်းတွေက အသင့်ဖြစ်ရင် အခြောက်သွေ့ခံပြီး

and find a form naturally upon contact with air.

လေနဲ့ ထိတွေ့ပြီး ပုံသွင်းပါတယ်။

So why are we still designing with plastics?

ဒါဆို ကျွန်မ တို့တွေ ဘာလို့ ပလက်စတစ်တွေနဲ့ ဒီဇိုင်းဆင်နေရတာလဲ။

The air bubbles that were a byproduct of the printing process

ပရင့်ထုတ်နေစဉ်အတွင်း ဖြစ်လာတဲ့ လေပူပေါင်းလေးထဲမှာ

were used to contain photosynthetic microorganisms

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃.၅ ဘီလျံတုန်းက ပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့

that first appeared on our planet 3.5 billion year ago,

အလင်းကနေ အစာချက်တဲ့ ပိုးမွှားလေးတွေ ပါလေ့ရှိပါတယ်။

as we learned yesterday.

ကျွန်မတို့ မကြာခင်က သိထားတာပါ။

Together with our collaborators at Harvard and MIT,

Harvard နဲ့ MIT က ကျွန်မတို့ လုပ်ကိုင်ဖက်​ေတွေနဲ့အတူ

we embedded bacteria that were genetically engineered

လေထုက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို ယူပြီး သကြားအဖြစ်

to rapidly capture carbon from the atmosphere

ပြောင်းလဲနိုင်ဖို့ ဗီဇပြုပြင်ထားတဲ့ ဘက်တီးရီယားပိုးမွှားတွေကို

and convert it into sugar.

ကျွန်မတို့ ထည့်သွင်းထားပါတယ်။

For the first time,

ပထမဆုံးအကြိမ်

we were able to generate structures that would seamlessly transition

ယက်မကနေ ဇကာကို ချောမွေ့စွာ ပြောင်းလဲမဲ့ ပစ္စည်းတွေ

from beam to mesh,

ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

and if scaled even larger, to windows.

ဒီထက်ပိုကြီးရင် ပြတင်းပေါက်အထိပေါ့။

A fruit-bearing fruit tree.

အသီးသီးတဲ့ အသီးပင်ကြီးပေါ့။

Working with an ancient material,

ရှေးခေတ်ကုန်ကြမ်း ကမ္ဘာပေါ်က ပထမဆုံး သက်ရှိ

one of the first lifeforms on the planet,

ရေများများနဲ့ လူလုပ်ဇီဝဗေဒ နဲ့

plenty of water and a little bit of synthetic biology,

အလုပ်လုပ်ရင်း

we were able to transform a structure made of shrimp shells

ပုဇွန်ခွံနဲ့ လုပ်ထားတဲ့အရာကို သစ်ပင်လို ပြုမှုတဲ့

into an architecture that behaves like a tree.

ပရိဘောဂ အဖြစ်ပြောင်းလဲနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

And here's the best part:

ဒါကတော့ အားသာချက်ပါ

for objects designed to biodegrade,

ဇီဝနည်းအရ ပြိုကွဲမယ့်အရာတွေအတွက်

put them in the sea, and they will nourish marine life;

ပင်လယ်ထဲပစ်လိုက်ရင်လည်း အဏ္ဏဝဇီဝသက်ရှိတွေကို အဟာရပြုပါမယ်။

place them in soil, and they will help grow a tree.

မြေထဲထည့်လိုက်ရင်လည်း အပင် ကြီးဖို့အတွက် အထောက်အကူပြုပါလိမ့်မယ်။

The setting for our next exploration using the same design principles

တူညီတဲ့ ဒီဇိုင်း စည်းမျဉ်းကိုအသုံးပြုပြီး ကျွန်မတို့ ရှာဖွေမှုရဲ့ နောက်ခံကတော့

was the solar system.

နေအဖွဲ့အစည်းပါ။

We looked for the possibility of creating life-sustaining clothing

ဂြိုလ်တုခရီးစဉ်အတွက် အသက် အထောက်အကူပြု ဝတ်စုံတွေကို ဖန်တီးဖို့

for interplanetary voyages.

ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို ကျွန်မတို့ ရှာဖွေခဲ့ပါတယ်။

To do that, we needed to contain bacteria and be able to control their flow.

အဲဒါကို လုပ်ဖို့ ဘက်တီးရီယားပါဖို့၊ သူတို့ ရဲ့ လမ်းကြောင်းကို ထိန်းဖို့လိုပါတယ်။

So like the periodic table, we came up with our own table of the elements:

ဒါကြောင့်ဓာတုဗေဒ ဒြပ်စင်ဇယားလို ကျွန်မတို့ ကိုယ်ပိုင် ဒြပ်စင်ဇယားကို ထွင်ခဲ့တယ်။

new lifeforms that were computationally grown,

ကွန်ပျူတာနည်းနဲ့ ကြီးပြင်းထား၊ ဖြည့်ဆည်းထုတ်လုပ်ထား၊

additively manufactured

ဇီဝနည်းကျ တိုးမြှင့်ထားတဲ့

and biologically augmented.

သက်ရှိအသစ်တွေပါ။

I like to think of synthetic biology as liquid alchemy,

လူလုပ်ဇီဝဗေဒကို အရည်အဂ္ဂိရက်လို့စဉ်းစားချင်ပါတယ်။

only instead of transmuting precious metals,

အဖိုးတန် ကြေးထည်တွေကို ပုံပြောင်းမယ့်အစား

you're synthesizing new biological functionality inside very small channels.

ပြွန်သေးသေးလေးထဲမှာ ဇီဝလုပ်ငန်းဆောင်တာ အသစ် ဖန်တီးနေတာဖြစ်ပါတယ်။

It's called microfluidics.

အရည်ထိန်းချုပ် နည်းပညာလို့ ခေါ်ပါတယ်။

We 3D-printed our own channels in order to control the flow

မွေးထားတဲ့ ဘက်တီးရီးယား ရွေးလျားမှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့

of these liquid bacterial cultures.

ပြွန်ကို 3D ပရင့်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

In our first piece of clothing, we combined two microorganisms.

ကျွန်မတို့ရဲ့ ပထမဆုံး အဝတ်အထည်မှာ အဏုဇီဝပိုး နှစ်ကောင်ကို ပေါင်းထည့်ထားတယ်။

The first is cyanobacteria.

ပထမက ကျွန်မတို့ သမုဒ္ဒရာထဲ ရေအိုင်ထဲမှာ

It lives in our oceans and in freshwater ponds.

ရှင်သန်တဲ့ cyanobacteria ပါ။

And the second, E. coli, the bacterium that inhabits the human gut.

ဒုတိယက လူသားအူထဲမှာ ပေါက်ပွားတဲ့ E. coli ဘက်တီးရီးယားပါ။

One converts light into sugar, the other consumes that sugar

တစ်ကောင်က အလင်းကို သကြားအဖြစ် ပြောင်းတယ် နောက်တစ်ကောင်က သကြားကို သုံးပြီး

and produces biofuels useful for the built environment.

ပတ်ဝန်းကျင်အတွက် အသုံးတည့်မယ့် ဇီဝ ဒီဇယ်ကို ထုတ်ပါတယ်။

Now, these two microorganisms never interact in nature.

အခု ဒီနှစ်ကောင်က ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဘယ်တော့မှ အပြန်အလှန်အကျိုးမပြုဖူးဘူး။

In fact, they never met each other.

တကယ်တော့ သူတို့ အချင်းချင်း မဆုံဖူးဘူး။

They've been here, engineered for the first time,

သူတို့က ပထမဆုံးအကြိမ် ပြုပြင်ခံရပြီး ဒီထဲကို ရောက်နေတာပါ။

to have a relationship inside a piece of clothing.

အဝတ်အထည်အတွင်းက ဆက်ဆံရေးအတွက်ပေါ့။

Think of it as evolution not by natural selection,

သဘာဝတရား ရွေးချယ်မှုရဲ့ ဇီဝဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်လို့မတွေးဘဲ

but evolution by design.

ဒီဇိုင်းကြောင့်လို့တွေးပါ။

In order to contain these relationships,

ဒီဆက်နွယ်မှုတွေပါဝင်ဖို့

we've created a single channel that resembles the digestive tract,

အစာခြေလမ်းကြောင်းနဲ့တူတဲ့ ပြွန်တစ်ခုကို ဖန်တီးလိုက်ပါတယ်။

that will help flow these bacteria and alter their function along the way.

ဘက်တီးရီးယားရွေ့လျားဖို့နဲ့ လမ်းကြောင်း တစ်လျှောက် အသုံးဝင်ပုံပြောင်းဖို့ အတွက်ပါ။

We then started growing these channels on the human body,

ဒီပြွန်လေးတွေကို လိုလားတဲ့ အသုံးဝင်မှုအရ ကုန်ကြမ်းဂုဏ်ကိုပြောင်းရင်း

varying material properties according to the desired functionality.

လူကိုယ်ပေါ်မှာ စပျိုးထောင်ပါတယ်။

Where we wanted more photosynthesis, we would design more transparent channels.

အလင်းမှီအစာဖွဲ့မှု ပိုရချင်တဲ့ နေရာမှာဆို အလင်းဖောက်နိုင်တဲ့ ပြွန်ကို ဖန်တီးပါတယ်။

This wearable digestive system, when it's stretched end to end,

ဒီဝတ်လို့ရတဲ့ အစာခြေလမ်းကြောင်း အစ အဆုံး ဆန့်လိုက်ရင်

spans 60 meters.

မီတာ ၆၀ လောက်ရှိပါတယ်။

This is half the length of a football field,

ဒါက ဘောလုံးကွင်း အလျားရဲ့ တစ်ဝက်လည်းဖြစ်ပါတယ်။

and 10 times as long as our small intestines.

ကျွန်မတို့ အူသိမ်ထက် ၁၀ ဆ ရှည်ပါတယ်။

And here it is for the first time unveiled at TED --

အခု Ted မှာ ပထမဆုံးကြိမ် ခင်းကျင်း ပြသတာပါ။

our first photosynthetic wearable,

ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ပထမဆုံး အလင်းမှီအစာဖွဲ့

liquid channels glowing with life inside a wearable clothing.

အဝတ်လေးပါ။ သက်ရှိနဲ့ တောက်ပနေတဲ့ အရည်ပြွန်လေးတွေပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

Mary Shelley said, "We are unfashioned creatures, but only half made up."

Mary Shelley က "ကျွန်မတို့ဟာ တစ်ဝက်ပဲ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ပုံမဲ့သက်ရှိတွေ"လို့ဆိုတယ်။

What if design could provide that other half?

ဒီဇိုင်းသာ နောက်တစ်ဝက်ကို စီစဉ်ပေးရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

What if we could create structures that would augment living matter?

သက်ရှိအရာကို တိုးမြှင့်ပေးမဲ့ တည်ဆောက် ပုံတွေကို ဖန်တီးနိုင်ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

What if we could create personal microbiomes

ကျွန်မတို့ရဲ့ အရေပြားကို စစ်ဆေး၊ ပျက်ဆီးနေတဲ့ တစ်ရှုးတွေကိုပြင်၊

that would scan our skins, repair damaged tissue

ကျွန်မတို့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ထိန်းသိမ်းပေးမဲ့ တစ်ကိုယ်ရေ အဏုဇီဝပိုးကို ဖန်တီးနိုင်ရင်

and sustain our bodies?

ဘာဖြစ်မလဲ။

Think of this as a form of edited biology.

ဒါကို တည်းဖြတ် ဇီဝဗေဒအနေနဲ့ စဉ်းစားပါ။

This entire collection, Wanderers, that was named after planets,

ဂြိုလ်နာမည်ပေးထားတဲ့ "လှည့်လည်သူများ" ဒီစုစည်းမှုတစ်ခုလုံးဟာ

was not to me really about fashion per se,

ကျွန်မအတွက်က ပင်ကိုယ်သဘောအရ ဖက်ရှင်အကြောင်းမဟုတ်ပါဘူး။

but it provided an opportunity to speculate about the future

ဒါပေမဲ့ ဒီကမ္ဘာပေါ်နဲ့ ကျော်လွန်ပြီးတော့ ကျွန်မတို့ လူမျိုးစုရဲ့

of our race on our planet and beyond,

အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး မှန်းဆခွင့်၊

to combine scientific insight with lots of mystery

သိပ္ပံရပ် နားလည်ချက်နဲ့ များစွာသော ပဟေဠိတွေကို ပေါင်းစပ်ခွင့်၊

and to move away from the age of the machine

စက်ပစ္စည်းခေတ်ကနေထွက်ခွါပြီး

to a new age of symbiosis between our bodies,

ကျွန်မတို့ ခန္ဓာ၊ ကျွန်မတို့ မှီခိုနေတဲ့ ပိုးမွှား၊

the microorganisms that we inhabit,

ကျွန်မတို့ ထုတ်ကုန်နဲ့ ကျွန်မတို့ အဆောက်အအုံကြား

our products and even our buildings.

ပူးပေါင်းခွင့်ပေးပါတယ်။

I call this material ecology.

ဒါကို ကျွန်မ အရာဝတ္ထု ဂေဟဗေဒလို့ခေါ်တယ်။

To do this, we always need to return back to nature.

ဒါကို လုပ်ဖို့ဆိုရင် ကျွန်မတို့ သဘာဝတရားဆီ ပြန်သွားဖို့လိုပါတယ်။

By now, you know that a 3D printer prints material in layers.

အခုဆို 3D ပရင့်ထုတ်စက်က ပစ္စည်းတွေကို အလွှာလိုက် ထုတ်တာကို ရှင်တို့သိလောက်ပြီ။

You also know that nature doesn't.

သဘာဝတရားက ဒီလိုမလုပ်တာ ရှင်တို့သိပါတယ်။

It grows. It adds with sophistication.

သူက ကြီးထွားတယ်။ ကျွမ်းကျင်မှုနဲ့အတူ ဖြည့်ဆည်းပါတယ်။

This silkworm cocoon, for example,

ဥပမာ ပိုးအိမ်ဟာ

creates a highly sophisticated architecture,

ခေတ်မီ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဗိသုကာလက်ရာကို ဖန်တီးပါတယ်။

a home inside which to metamorphisize.

ပုံပြောင်းဖို့အတွက် အိမ်လေးတစ်ခုပေါ့။

No additive manufacturing today gets even close to this level of sophistication.

ယနေ့ခေတ် ဖြည့်ဆည်းထုတ်လုပ်ရေး ဒီကျွမ်းကျင်မှုအဆင့်ကို မရောက်ဘူး။

It does so by combining not two materials,

ဒါက ကုန်ကြမ်းနှစ်ခု မပေါင်းစပ်ပဲနဲ့

but two proteins in different concentrations.

ပမာဏမတူတဲ့ ပရိုးတင်းနှစ်မျိုးကို ရောစပ်ရင်း ပြုလုပ်တာပါ။

One acts as the structure, the other is the glue, or the matrix,

တစ်ခုက ဖွဲ့စည်းမှု နောက်တစ်ခုက အမျှင်တွေကိုစုစည်းပေးတဲ့

holding those fibers together.

ကော် ဒါမှမဟုတ် ကြားခံပါ။

And this happens across scales.

ဒါက အရွယ်စုံမှာ ဖြစ်နေတာပါ။

The silkworm first attaches itself to the environment --

ပိုးကောင်လေးက သူ့ကိုသူ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တွယ်လိုက်တယ်။

it creates a tensile structure --

ပြီးရင် ဆွဲဆန့်နိုင်တဲ့အရာ ဖန်တီးလိုက်တယ်။

and it then starts spinning a compressive cocoon.

ဒါနောက် ကျုံ့၀င်သွားတဲ့ ပိုးအိမ်လေးကို စတင်ရက်လုပ်ပါတယ်။

Tension and compression, the two forces of life,

ဆန့်နိုင်စွမ်း နဲ့ ကျုံ့နိုင်စွမ်း သက်ရှိရဲ့ အားနှစ်မျိုးပါ။

manifested in a single material.

ဒီပစ္စည်းတစ်ခုတည်းမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတာပေါ့။

In order to better understand how this complex process works,

ဒီလို ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဖြစ်စဉ် ဖြစ်ပျက်ပုံကို ကောင်းကောင်းနားလည်ဖို့

we glued a tiny earth magnet

သံလိုက်သေးသေးလေးကို ပိုးကောင်ရဲ့ ဦးခေါင်း

to the head of a silkworm, to the spinneret.

ပိုးမျှင်ထုတ်အင်္ဂါမှာ ကပ်ပေးလိုက်ပါတယ်။

We placed it inside a box with magnetic sensors,

သူ့ကို သံလိုက်အာရုံခံကိရိယာပါတဲ့ သေတ္တာလေးထဲ ထည့်လိုက်တယ်။

and that allowed us to create this 3-dimensional point cloud

ဒါမှ သုံးဖက်မြင် ပုံကြမ်းဖန်တီးနိုင်မှာ ဖြစ်ပြီး ပိုးအိမ်ရဲ့

and visualize the complex architecture of the silkworm cocoon.

ရှုပ်ထွေးတဲ့ တည်ဆောက်ပုံကို ပုံဖော်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

However, when we placed the silkworm on a flat patch,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ ပိုးကောင်လေးကို ကဒ်ပြားပေါ်တင်လိုက်တဲ့အခါ

not inside a box,

ဘူးထဲမဟုတ်ဘူးပေါ့

we realized it would spin a flat cocoon

သူ့က ပိုးအိမ်ပြားလေးကို ရက်လုပ်ပြီး ကျန်းမာစွာဘဲ

and it would still healthily metamorphisize.

အသွင်ပြောင်းမယ်ဆိုတာ နားလည်လိုက်ပါတယ်။

So we started designing different environments, different scaffolds,

ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့ ပတ်ဝန်းကျင်၊ ငြမ်းစင် အမျိုးမျိုး စတင် ဒီဇိုင်းဆင်ပါတယ်။

and we discovered that the shape, the composition,

ကျွန်မတို့ တွေ့ရှိလိုက်တာက ပိုးအိမ်ရဲ့ ပုံစံ၊ ဖွဲ့စည်းပုံ၊

the structure of the cocoon, was directly informed by the environment.

တည်ဆောက်ပုံတွေက ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ သက်ရောက်မှုကို တိုက်ရိုက်ခံနေရတာကိုပါ။

Silkworms are often boiled to death inside their cocoons,

ပိုးကောင်လေးတွေက မကြာမကြာ သူတို့ ပိုးအိမ်လေးထဲမှာ ပြုတ်သတ်ခံရပါတယ်။

their silk unraveled and used in the textile industry.

သူတို့ရဲ့ ပိုးချည်တွေကို ဖြည်ပြီး ပိုးထည်လုပ်ငန်းမှာ အသုံးပြုပါတယ်။

We realized that designing these templates allowed us to give shape to raw silk

ဒီလို ပုံစံပြား ဖန်တီးရင်းနဲ့ ပိုးချည် ပုံသွင်းလို့ရတယ်ဆိုတာ သိလိုက်ရပါတယ်။

without boiling a single cocoon.

ပိုးအိမ်တစ်လုံးလေးကိုတောင် မပြုတ်ဘဲနဲ့ပေါ့။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

They would healthily metamorphisize,

သူတို့ ကျန်းမာစွာဘဲ အသွင်ပြောင်းမှာပါ။

and we would be able to create these things.

ပြီးရင် ဒီလို အရာတွေ ကျွန်မတို့ ဖန်တီးနိုင်မှာပါ။

So we scaled this process up to architectural scale.

ဒီဖြစ်စဉ်ကို ဗိသုကာစကေးအထိ ချဲ့လိုက်ပါတယ်။

We had a robot spin the template out of silk,

စက်ရုပ်နဲ့ ပုံစံပြားကို ပိုးချည်နဲ့ ရက်လုပ်လိုက်ပြီး

and we placed it on our site.

ကျွန်မတို့ နေရာမှာ ထားလိုက်ပါတယ်။

We knew silkworms migrated toward darker and colder areas,

ပိုးကောင်လေးတွေက အေးပြီး မှောင်တဲ့ နေရာဆီ သွားမှာကို ကျွန်မတို့ သိခဲ့လို့

so we used a sun path diagram to reveal the distribution

နေအလင်းတန်းပုံကြမ်းသုံးပြီး ကျွန်မတို့ရဲ့ တည်ဆောက်မှုပေါ်

of light and heat on our structure.

အလင်းနဲ့ အပူကျရောက်မှုကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

We then created holes, or apertures,

ဒါပြီး အဲ့ဒီ တည်ဆောက်ပုံပေါ်က ပိုးကောင်လေးတွေပေါ်

that would lock in the rays of light and heat,

ကျရောက်နေတဲ့အလင်းနဲ့ အပူကို ဖမ်းယူနိုင်မယ့် အပေါက်တွေကို

distributing those silkworms on the structure.

ပြုလုပ်လိုက်ပါတယ်။

We were ready to receive the caterpillars.

ကျွန်မတို့က ခူကောင်ကို လက်ခံဖို့ အသင့်ပါ။

We ordered 6,500 silkworms from an online silk farm.

ကျွန်မတို့ ပိုးကောင် ၆၅၀၀ ကျော်ကို အွန်လိုင်းပိုးခြံကနေ မှာယူခဲ့တယ်။

And after four weeks of feeding, they were ready to spin with us.

၄ ပတ်လောက် ကျွေးမွေးပြီးနောက် သူတို့က ကျွန်မတို့နဲ့ အတူ ပိုးချည်ရက်ဖို့ အသင့်ပါ။

We placed them carefully at the bottom rim of the scaffold,

သူတို့ကို ငြမ်းစင်ရဲ့ အောက်ခြေအနားသတ်မှာ ဂရုတစိုက်ထားပါတယ်။

and as they spin they pupate, they mate, they lay eggs,

သူတို့ ပိုးချည်ရက်၊ ပိုးတုံးလုံးဖြစ် မိတ်လိုက်၊ ဥအုတာနဲ့ အမျှ

and life begins all over again -- just like us but much, much shorter.

ဘဝက အစကနေ ပြန်စပါတယ် ကျွန်မတို့လိုပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ပိုပိုတိုပါတယ်။

Bucky Fuller said that tension is the great integrity,

Bucky Fuller က တင်းအားဟာ ကြီးမားတဲ့ တည်မြဲမှုလို့ ပြောပါတယ်။

and he was right.

သူ မှန်ပါတယ်။

As they spin biological silk over robotically spun silk,

စက်ရုပ်နဲ့ ရက်လုပ်ထားတဲ့ ပိုးချည်ပေါ် ဇီဝပိုးချည်ကို သူတို့ ရက်လုပ်တာနဲ့ အမျှ

they give this entire pavilion its integrity.

ဒီအမိုးခုံးကို ခိုင်ခန့်စေပါတယ်။

And over two to three weeks,

၂ ပတ် ၃ ပတ်ကျော်တော့

6,500 silkworms spin 6,500 kilometers.

ပိုးကောင် ၆၅၀၀ က ပိုးချည် ၆၅၀၀ ကီလိုမီတာကို ရက်လုပ်ပြီးသွားပါပြီ။

In a curious symmetry, this is also the length of the Silk Road.

ထူးဆန်းစွာဘဲ ဒါက ပိုးချည်ခရီးလမ်း အရှည်နဲ့ ညီပါတယ်။

The moths, after they hatch, produce 1.5 million eggs.

ပိုးကောင်တွေ အကောင်ပေါက်ပြီးနောက် ဥ ၁.၅ သန်းကို ထုတ်လုပ်ပါတယ်။

This could be used for 250 additional pavilions for the future.

ဒါကို နောက် အမိုးခုံး ၂၅၀ အတွက် အသုံးပြုလို့ရတယ်လေ။

So here they are, the two worldviews.

ဒါကတော့ အမြင်နှစ်ခုပါ။

One spins silk out of a robotic arm,

တစ်ခုက စက်ရုပ်နဲ့ ပိုးချည်ရက်တယ်။

the other fills in the gaps.

နောက်တစ်ခုက အပေါက်တွေဖြည့်တယ်။

If the final frontier of design is to breathe life into the products

ဒီဇိုင်းပညာရဲ့ နောက်ဆုံးနယ်နိမိတ်က ကျွန်မတို့ အနီးအနားက ထုတ်ကုန်တွေ၊

and the buildings around us,

အဆောက်အအုံတွေထဲ အသက်သွင်းဖို့၊

to form a two-material ecology,

အရာဝတ္ထုနှစ်ခု ဂေဟစနစ် ဖန်တီးဖို့ဆိုရင်

then designers must unite these two worldviews.

ဒီဇိုင်းနာတွေက ဒီအမြင်နှစ်ခုကို ပေါင်းစပ်ရပါမယ်။

Which brings us back, of course, to the beginning.

အဲ့ကနေမှ ကျွန်မတို့ အစကို ပြန်ရောက်တာပေါ့။

Here's to a new age of design, a new age of creation,

ဒါကတော့ ဒီဇိုင်း ခေတ်သစ်ပါ။ ဖန်တီးမှု ခေတ်သစ်ပါ။

that takes us from a nature-inspired design

အဲဒါက ကျွန်မတို့ကို သဘာဝတရား ဖန်တီးတဲ့ ဒီဇိုင်းကနေ

to a design-inspired nature,

ဒီဇိုင်း ဖန်တီးတဲ့ သဘာဝတရားဆီ ခေါ်ဆောင်သွားသလို

and that demands of us for the first time

သဘာဝတရားကို ပြုစုယုယဖို့ ပထမဆုံးအကြိမ် ကျွန်မတို့ကို

that we mother nature.

တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you very much. Thank you.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။ ကျေးဇူးပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)