What's a Food Allergy -- and What's Not? | Body Stuff with Dr. Jen Gunter | TED

People often confuse food allergies and food intolerances.

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

လူတွu အစာ ဓာတ်မတည့်တာနဲ့ အစာ သည်းမခံ နိုင်တာကို မကြာခဏ ရောထွေးနေတတ်တယ်။

But it's important to know the difference

ဒါပေမဲ့ ဒါတွေက မတူညီတဲ့ ကုသမှုတစ်ခုစီ

because they each require a different treatment.

လိုအပ်တော့ ကွဲပြားမှုကို သိဖို့ အရေးကြီးတယ်။

So what is the difference?

ဒါဆို ဘာကွာခြားလဲ။

[Body Stuff with Dr. Jen Gunter]

[ဒေါက်တာ Jen Gunter နှင့် ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်း]

A food allergy is your body's immune system

အစာ ဓာတ်မတည့်တာက အစာတချို့မှာ သီးခြားပရိုတင်းတွေကို

responding to specific proteins in certain foods.

တုံ့ပြန်တဲ့ ခန္ဓာကိုယ် ခုခံအားစနစ်ပါ။

For instance, in shellfish,

ဥပမာ အခွံမာ ရေသတ္တဝါမှာ

one of the triggers for allergic reactions is a protein called tropomyosin.

ဓါတ်မတည့်မှုဖြစ်တဲ့ အချက်တစ်ခုက tropomyosin ဆိုတဲ့ ပရိုတင်းတစ်မျိုးပါ။

And with peanuts, it can be a reaction to one of its many proteins.

မြေပဲတွေနဲ့ဆို ဒါက ၎င်းရဲ့ပရိုတိန်းများစွာ ထဲက တစ်ခုကို တုံ့ပြန်မှုတစ်ခုဖြစ်နိုင်တယ်။

When a food particle enters the body of someone who's allergic,

ဓာတ်မတည့်သူရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲကို အစာအမှုန်အမွှားတွေ ဝင်လာတဲ့အခါ

the body's immune system perceives it as a problem, an invader.

ခန္ဓာကိုယ်ခုခံအားစနစ်က ဒါကို ကျူးကျော်သူ၊ ပြဿနာတစ်ခုအဖြစ် မြင်တယ်။

Just as your body might respond to a virus as a threat,

ခန္ဓာကိုယ်က ဗိုင်းရပ်စ်ကို ခြိမ်းခြောက်မှု အဖြစ် တုံ့ပြန်နိုင်သလို

with food allergies,

အစာဓာတ်မတည့်မှုနဲ့အတူ

part of your immune system sees the protein of the food as a threat.

ကိုယ်ခံအားစနစ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းက အစာရဲ့ ပရိုတင်းကို ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် မြင်တယ်။

The allergic reaction can be thought of as a disproportionate

ဓာတ်မတည့်မှု တုံ့ပြန်မှုကို ကိုယ်ခံအား စနစ်ကနေ အစာအထိ

and inappropriate response from the immune system to the food.

အချိုးအစားမကျ၊မသင့်တော်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုအဖြစ် ယူဆနိုင်တယ်။

Allergic reactions can range from being mild:

ဓာတ်မတည့်တဲ တုံ့ပြန်မှုတွေက မပြင်းတာကနေဖြစ်နိုင်တယ်။

tingles in the mouth, hives and rashes,

ပါးစပ်မှာ ယားယံတာ၊ အင်ပျဉ်ထတာကနေ

to being extremely severe, like having trouble breathing.

အဖုအပိန့်ထွက်တာ၊ အသက်ရှူရခက်တာလို အလွန်ပြင်းထန်တာအထိပါ။

And they can even be life threatening.

ဒါတွေက အသက်အန္တရာယ်တောင်ရှိနိုင်တယ်။

Allergic reactions, with some exceptions,

ခြွင်းချက်တချို့အနေနဲ့ ဓာတ်မတည့်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေက

almost always happen quickly,

အစာကို စားပြီး သို့မဟုတ် ထိတွေ့ပြီး

within 30 minutes of eating or exposure to the food.

မိနစ် ၃၀ အတွင်း အမြဲလိုလို လျင်မြန်စွာ ဖြစ်ပေါ်တယ်။

A food intolerance, on the other hand,

တစ်ဖက်မှာကျတော့ အစားအစာ သည်းမခံနိုင်မှုက

is usually our body having trouble digesting certain foods.

ခန္ဓာကိုယ်က အစာတချို့ကို အစာခြေဖျက်ဖို့ အမြံလိုလို ခက်ခဲနေတတ်တယ်။

Unlike allergies, food intolerances are not related to the immune system.

ဓာတ်မတည့်တာတွေနဲ့မတူဘဲ အစာ သည်းမခံနိုင်မှု က ကိုယ်ခံအားစနစ်နဲ့ မဆိုင်ဘူး။

For instance, being lactose intolerant

ဥပမာ နို့သကြား သည်းမခံနိုင်မှုက

means you don't have enough of the enzyme that breaks down the lactose in dairy.

နို့ထွက်ပစ္စည်းထဲက နို့သကြားကို ခြေဖျက်တဲ့ အင်ဇိုင်း အလုံအလောက် မရှိတာပါ။

Intolerance to certain foods can often result in digestive issues,

အစာတချို့ကို သည်းမခံနိုင်တာက ဝမ်းချုပ်တာ၊ ဝမ်းလျှောတာ သို့မဟုတ်

including bloating, diarrhea or just generally feeling unwell.

ယေဘူယျအနေနဲ့ နေထိုင်မကောင်းတာအပါအဝင် အစာခြေဖျက်မှုဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကိုဖြစ်စေတယ်။

Intolerance to food can happen pretty quickly too,

အစာ သည်းမခံနိုင်တာကလည်း အမြန် ဖြစ်ပွားနိုင်ပေမဲ့

but could also show up in the next few days.

နောက်ရက်အနည်းငယ်အတွင်းမှာလည်း ပေါ်လာနိုင်တယ်။

In other words,

တစ်နည်းဆိုရရင်

if you experience unpleasantness from something you've eaten a day before,

အရင်နေ့က စားခဲ့တာ တစ်ခုခုကြောင့် မနှစ်မြို့မှုကို ခံစားရရင်

most of the time it's not an allergy.

အများစုက ဓာတ်မတည့်မှု မဟုတ်ဘူး။

There's a third kind of reaction

ဓာတ်မတည့်တာ သို့မဟုတ်

that's neither an allergy or an intolerance.

သည်းမခံနိုင်တဲ့ တတိယ တုံ့ပြန်မှုမျိုး ရှိတယ်။

For example, celiac disease is an autoimmune condition

ဥပမာ၊ celiac ရောဂါဟာ gluten ပါဝင်တဲ့ အစာတွေကို စားသုံးတာကနေ

triggered by eating foods containing gluten.

ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ autoimmune အခြေအနေတစ်ခုပါ။

Celiac disease may share some similar symptoms to a food intolerance,

celiac ရောဂါက ဖောရောင်တာ သို့မဟုတ် ဗိုက်နာတာလို အစာသည်းမခံနိုင်မှုနဲ့

such as bloating or belly pain.

ဆင်တူတဲ့ လက္ခဏာအချို့ကို မျှယူနိုင်တယ်။

But unlike celiac disease,

ဒါပေမဲ့ celiac ရောဂါနှင့်မတူဘဲ

food intolerances don't damage the small intestine.

အစာ သည်းမခံနိုင်တာက အူသိမ်ကို မထိခိုက်ဘူး။

So with all these real but nuanced differences,

ဒီတော့ ဒီစစ်မှန်ပေမဲ့ မနီးယိုးစွဲ ကွဲပြားမှုအားလုံးနဲ့အတူ

what's the best way to get a proper diagnosis?

မှန်ကန်တဲ့ ရောဂါ ရှာဖွေတွေ့ရှိဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကဘာလဲ။

Don’t get one of those “do-it-yourself at-home food-sensitivity” kits.

“အစားအသောက် အာရုံခံနိုင်စွမ်းကို အိမ်မှာ ကိုယ်တိုင် စစ်ပါ”ဆိုတဲ့ ကိရိယာတွေ မဝယ်နဲ့။

Those tests are not scientifically proven to do what they purport to do,

ဒီစစ်ဆေးမှုတွေက သူတို့ ရည်ရွယ်သလို လုပ်ဖို သိပ္ပံနည်းကျ သက်သေမပြထားတာတွေအပြင်

and they aren't reliable diagnostic tools.

စိတ်ချရတဲ့ ရောဂါရှာဖွေရေး ကိရိယာတွေ မဟုတ်ဘူး။

If you wonder whether you have an allergy or an intolerance

သင့်မှာ ဓာတ်မတည့်တာ သို့မဟုတ် သည်းမခံနိုင်တာ သို့မဟုတ် celiac ရောဂါ

or celiac disease,

ရှိ၊မရှိကို သံသယရှိရင်

talk to your doctor.

ဆရာဝန်နဲ့ ဆွေးနွေးပါ။

They'll be able to recommend the right course of action.

သူတို့က မှန်ကန်တဲ့ လုပ်ဆောင်မှု လမ်းကြောင်းကို အကြံပြုနိုင်မှာပါ။

And in the case of food allergies, an allergist is your go-to person.

အစာ ဓာတ်မတည့်မှု အခြေအနေမှာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက သင့်အကြံပေးတွေပါ။

The two common ways they'll be able to diagnose you

သင့်ကို ရောဂါရှာဖွေဖော်ထုတ်နိုင်စေမယ့် ဖြစ်နေက နည်းလမ်းနှစ်ခုက

is by taking a really good food history

ကောင်းမွန်တဲ့အစားအစာ မှတ်တမ်းယူပြီး

and giving you an oral food challenge

ခံတွင်း အစားအစာ စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုပေးတာနဲ့

by giving you certain foods and seeing what happens

ဆေးပညာအရ ဘေးကင်းပြီး ထိန်းချုပ်ထားတဲ့

in a medically safe and controlled environment.

ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဖြစ်ပျက်တာကို ကြည့်ရှုတာပါ။

An allergist can also come up with a plan

ဓာတ်မတည့်တဲ့ အစာတွေနဲ့ သင် ထိတွေ့မိရင်

in case you're exposed to a food you're allergic to

ကျွမ်းကျင်တစ်ယောက်က အစီအစဉ်တစ်ခု ရလာနိုင်ကာ

and may even be able to recommend treatments for some of those allergies.

ဒီဓာတ်မတည့်မှုတချို့အတွက် ကုသနည်းတွေကိုတောင် အကြံပြုနိုင်ပါတယ်။