What's a Food Allergy -- and What's Not? | Body Stuff with Dr. Jen Gunter | TED

People often confuse food allergies and food intolerances.

Çeviri: Sılanaz Topuz Gözden geçirme: Burak Yildiz

İnsanlar sık sık gıda alerjisini ve gıda intoleransını karıştırırlar.

But it's important to know the difference

Fakat önemli olan farkını bilmek,

because they each require a different treatment.

çünkü her biri farklı bir tedavi gerektirir.

So what is the difference?

Peki fark ne olur?

[Body Stuff with Dr. Jen Gunter]

[Dr. Jen Gunter ile Body Stuff]

A food allergy is your body's immune system

Gıda alerjisi, vücudunuzun bağışıklık sisteminin

responding to specific proteins in certain foods.

belirli gıdalardaki bazı proteinlere tepki vermesiyle olur.

For instance, in shellfish,

Mesela, kabuklu deniz

one of the triggers for allergic reactions is a protein called tropomyosin.

ürünlerindeki alerjiyi tetikleyenlerden biri tropomiyosin isimli bir protein.

And with peanuts, it can be a reaction to one of its many proteins.

Yer fıstığında ise birçok proteinden birine reaksiyon olabilir.

When a food particle enters the body of someone who's allergic,

Alerjik olan birisinin vücuduna yemek parçası girdiğinde,

the body's immune system perceives it as a problem, an invader.

vücudun bağışıklık sistemi bunu bir sorun, bir istilacı olarak algılar.

Just as your body might respond to a virus as a threat,

Vücudunuzun virüse gıda alerjilerinde bir tehdit olarak tepki vermesi gibi,

with food allergies,

bağışıklık sisteminizin bir kısmı da gıdanın proteinini tehdit olarak görür.

part of your immune system sees the protein of the food as a threat.

The allergic reaction can be thought of as a disproportionate

Alerjik reaksiyon, bağışıklık sisteminin gıdaya verdiği

and inappropriate response from the immune system to the food.

orantısız ve uygunsuz bir tepki olarak düşünülebilir.

Allergic reactions can range from being mild:

Alerjik reaksiyonlar, ağızda karıncalanma,

tingles in the mouth, hives and rashes,

kurdeşen ve kızarıklıktan

to being extremely severe, like having trouble breathing.

nefes almada güçlük gibi aşırı şiddetli belirtilerle değişebilir.

And they can even be life threatening.

Hayati tehlike bile oluşturabilirler.

Allergic reactions, with some exceptions,

Alerjik reaksiyonlar, bazı istisnalar dışında, nerdeyse

almost always happen quickly,

her zaman hızlı bir biçimde, yemekten

within 30 minutes of eating or exposure to the food.

veya yiyeceğe maruz kaldıktan sonraki 30 dakika içinde gerçekleşir.

A food intolerance, on the other hand,

Gıda intoleransı ise, genellikle

is usually our body having trouble digesting certain foods.

vücudumuzun belirli gıdaları sindirmekte zorlanması.

Unlike allergies, food intolerances are not related to the immune system.

Alerjilerin aksine, gıda intoleransı, bağışıklık sistemiyle bağlantılı değil.

For instance, being lactose intolerant

Örneğin, laktoza karşı toleranssız olmak,

means you don't have enough of the enzyme that breaks down the lactose in dairy.

süt ürünlerinde laktozu parçalayan enzime yeterince sahip olmadığınız anlamına gelir

Intolerance to certain foods can often result in digestive issues,

ve belirli yiyeceklere karşı intolerans genel olarak şişkinlik,

including bloating, diarrhea or just generally feeling unwell.

ishal veya kendini kötü hissetme gibi sindirim sorunlarına sebep olabilir.

Intolerance to food can happen pretty quickly too,

Gıda intoleransı da genellikle hızlı gerçekleşir,

but could also show up in the next few days.

fakat sonraki birkaç gün içinde de kendini gösterebilir.

In other words,

Bir başka deyişle,

if you experience unpleasantness from something you've eaten a day before,

bir gün önce yediğiniz yemekten rahatsızlık duyuyorsanız,

most of the time it's not an allergy.

çoğu zaman bu bir alerji değil.

There's a third kind of reaction

Ne alerji ne intolerans olmayan üçüncü tür bir reaksiyon var.

that's neither an allergy or an intolerance.

For example, celiac disease is an autoimmune condition

Örneğin, çölyak hastalığı, glüten içeren yiyecekleri

triggered by eating foods containing gluten.

yemekle tetiklenen özbağışıklık durum olur.

Celiac disease may share some similar symptoms to a food intolerance,

Çölyak hastalığı, şişkinlik veya karın ağrısı gibi gıda intoleransına

such as bloating or belly pain.

benzer bazı belirtileri paylaşabilir.

But unlike celiac disease,

Çölyak hastalığının aksine,

food intolerances don't damage the small intestine.

gıda intoleransları, ince bağırsağa zarar vermez.

So with all these real but nuanced differences,

Öyleyse tüm bu gerçek ama küçük farklarla,

what's the best way to get a proper diagnosis?

doğru teşhis almanın en iyi yolu ne olur?

Don’t get one of those “do-it-yourself at-home food-sensitivity” kits.

“Evde kendin yap gıda duyarlılığı” kitlerinden birini almayın.

Those tests are not scientifically proven to do what they purport to do,

Kitlerin iddia ettikleri şeyi yaptıkları bilimsel olarak kanıtlanmandılar

and they aren't reliable diagnostic tools.

ve güvenilir teşhis araçları değiller.

If you wonder whether you have an allergy or an intolerance

Alerjinizin, intoleransınızın, çölyak hastalığınızın olup olmadığını

or celiac disease,

merak ediyorsanız, doktorunuzla konuşun.

talk to your doctor.

They'll be able to recommend the right course of action.

Onlar size doğru yol haritasını önerecekler.

And in the case of food allergies, an allergist is your go-to person.

Gıda alerjileri durumunda, gideceğiniz kişi bir alerji uzmanı olur.

The two common ways they'll be able to diagnose you

Sizi teşhis edebilecekleri iki yaygın yol,

is by taking a really good food history

gerçekten iyi bir yemek geçmişi almak

and giving you an oral food challenge

ve size belirli yiyecekleri vererek;

by giving you certain foods and seeing what happens

tıbbi olarak güvenli ve kontrollü bir ortamda

in a medically safe and controlled environment.

neler olduğunu görerek size oral bir yemek testi vermek olur.

An allergist can also come up with a plan

Alerji uzmanı, alerjiniz olan bir yiyeceğe maruz kaldığınız

in case you're exposed to a food you're allergic to

takdirde bir plan yapabilir

and may even be able to recommend treatments for some of those allergies.

ve hatta bu alerjilerin bazıları için tedavi önerebilir.