How sleep affects your emotions | Sleeping with Science, a TED series

So exactly, how does a lack of sleep impact our emotional brain?

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

အိပ်ရေးမ၀မှုက ဦးနှောက်ထဲ စိတ်ခံစားရမှုကို တကယ်တမ်း ဘယ်လို အကျိုးသက်ရောက်ပါသလဲ။

Why does that lack of sleep make us

အိပ်ရေးမဝမှုက ဘာဖြစ်လို့များ ကျုပ်တို့ကို

so emotionally irrational and hyperreactive?

စိတ်ပိုင်းအရ မဆင်မခြင်နဲ့ လွန်ကဲစွာ တုံ့ပြန်လာစေတာလဲ။

[Sleeping with Science]

[သိပ္ပံနည်းကျ အိပ်ခြင်း]

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်များစွာတုန်းက ကျုပ်တို့ဟာ ဦးနှောက် ပုံရိပ်ကို လေ့လာခဲ့ကြတယ်။

Well, several years ago, we conducted a brain imaging study.

ကျုပ်တို့ဟာ ကျန်းမာတဲ့ သက်ကြီးအုပ်စုနဲ့ လေ့လာခဲ့ကြတယ်။

And we took a group of healthy adults.

ကျုပ်တို့ဟာ တချို့ကို တညတာ အပြည့်အဝ အိပ်စေခဲ့ကြတယ်

And we either gave them a full night of sleep

ကျန်တဲ့ တချို့ကို အိပ်မရအောင် ပြုလုပ်ခဲ့ကြတယ်။

or we sleep-deprived them.

And then the next day, we placed them inside an MRI scanner,

ပြီးတော့ နောက်တစ်နေ့တွင် သူတို့အားလုံးကို MRI စကင်နာစက်ထဲ ထည့်လိုက်ပြီး

and we looked at how their emotional brain was reacting.

သူတို့ရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဦးနှောက် အပိုင်းရဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို လေ့လာခဲ့ကြတယ်။

And we focused on one structure in particular,

ကျုပ်တို့ အထူးအာရုံပြု လေ့လာခဲ့ကြတဲ့ အပိုင်းကို

it's called the amygdala.

amygdala လို့ခေါ်ပါတယ်။

And the amygdala is one of the centerpiece regions

အဲဒီ amygdala ဟာဖြင့် အားကောင်းတဲ့ တုံ့ပြန်မှုများ ထုတ်လုပ်ပေးမှုအတွက်၊

for the generation of strong emotional reactions,

အနှုတ်လက္ခဏာ တုံ့ပြန်မှုများ အပါအဝင်အတွက်၊

including negative emotional reactions.

တာဝန်ရှိကြတဲ့ နေရာများအနက် ဗဟိုချက် အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်တယ်။

Now when we looked at those people who had had a full night of sleep,

ဒါနဲ့ တညလုံး အိပ်ရေး အပြည့်အဝ ရခဲ့ကြတဲ့ လူတွေကို စစ်ကြည့်တော့၊

what we saw was a nice, appropriate moderate degree

amygdala ထဲမှ တုံပြန်မှုဟာ အတော့ကို ကောင်းမွန်ခဲ့ပြီး

of reactivity from the amygdala.

သင့်လျော်မှု ရှိခဲ့တာကို တွေ့မြင်ကြရတယ်။

It wasn't as though there was no response at all,

တုံ့ပြန်မှု လုံးဝကို မရှိခဲ့ဘူးလို့ မဆိုနိုင်ပေမဲ့၊

but it was an appropriate response.

တုံ့ပြန်မှုဟာ သင့်တော် ဆီလျော်ခဲ့ပါတယ်။

Yet in those people who were sleep-deprived,

ဒါပေမဲ့ အိပ်မရအောင် ပြုလုပ်ခဲ့ကြရတဲ့ လူတွေမှာ ကျတော့၊

that deep emotional brain center was in fact, hyperactive.

ခုနက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဦးနှောက် ဗဟိုချက်ဟာ လွန်ကဲစွာ တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

Indeed, the amygdala was almost 60 percent more responsive

လက်တွေ့တွင်၊ အိပ်ရေးမဝမှု အခြေအနေ မျိုးထဲတွင် amygdala ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုဟာ

under conditions of a lack of sleep.

၆၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး ပိုမြင့်မားခဲ့တယ်။

But why was that the case?

ဘာဖြစ်လို့ အဲဒီလို ဖြစ်လာရတာလဲ။

And what we went on to discover,

ကျုပ်တို့ ရှာတွေ့ခဲ့ကြတာက

is that there's another brain region that's involved.

ဒီကိစ္စထဲမှာ ဦးနှောက်ထဲက နောက်တစ်နေရာ ပါဝင်ပတ်သက်နေတာကိုပါ။

ဦးနှောက်ရဲ့ အဲဒီအပိုင်းကို ကျတော့ prefrontal cortex လို့ ခေါ်ပြီး၊

This brain region is called the prefrontal cortex,

and it sits directly above your eyes.

၎င်းဟာ ကျုပ်တို့ မျက်လုံးတွေရဲ့ အပေါ်တည့်တည့်တွင် တည်ရှိပါတယ်။

And you can think of the prefrontal cortex

အဲဒီ prefrontal cortex ဆိုတဲ့ဟာက

almost like the CEO of your brain.

ကျုပ်တို့ ဦးနှောက်ရဲ့ CEO နဲ့တူတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။

It's very good at making high-level, executive, top-down

၎င်းဟာ အဆင့်မြင့်၊ အမှုဆောင်၊ အထက်မှနေပြီး အောက်သို့ ချပေးတဲ့

control decisions and reactions.

ဆုံးဖြတ်ချက်များနဲ့ တုံ့ပြန်ရာတွင် သိပ်ကို တော်ပါတယ်။

In fact, it's one of the most evolved regions of our brain.

တကယ်တမ်းမှာ အဲဒီအပိုင်းဟာ ဦးနှောက်ထဲက အဖွံ့ဖြိုးဆုံး နေရာ တစ်ခုပါ။

And one of the parts of the brain that it controls

ပြီးတော့ ၎င်းဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နက်ရှိုင်းတဲ့ ဗဟိုချက်ဖြစ်တဲ့

is this deep emotional center, the amygdala.

amygdala ကို ထိန်းချုပ်ပေးတဲ့ အပိုင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

Now in those people who had had a full night of sleep,

ခုနက အိပ်ရေးကို အပြည့်အဝ ရရှိခဲ့ကြတဲ့ လူတွေဆီမှာ

prefrontal cortex နဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နက်ရှိုင်းတဲ့ ဦးနှောက်အပိုင်းအကြား

there was a nice, strong communication and connection

between the prefrontal cortex,

ဆက်သွယ် ချိတ်ဆက်မှုဟာ

regulating that deep emotional brain center.

ကောင်းမွန်ခဲ့ပြီး အားကောင်းခဲ့ပါတယ်။

But in those people who were sleep-deprived,

ဒါပေမဲ့ အိပ်မရအောင် ပြုလုပ်ခံခဲ့ကြရတဲ့ လူတွေဆီမှာ ကျတော့၊

that communication, that connection between the prefrontal cortex

ခုနက prefrontal cortex နဲ့ စိတ်ပိုင်း ဆိုင်ရာ နက်ရှိုင်းတဲ့ ဦးနှောက်အပိုင်

and that deep amygdala emotional brain center

amygdala တို့ အကြားက ဆက်သွယ်မှုရော ချိတ်ဆက်မှုပါ

had essentially been severed.

သိသိသာသာကြီး လွန်ကဲပြင်းထန်နေခဲ့တယ်။

And as a consequence,

အဲဒါရဲ့ အကျိုးဆက် အဖြစ်၊

the amygdala was responding far more reactively

amygdala ဟာ အိပ်ရေး မပြည့်ဝခဲ့မှုကြောင့်

တုံ့ပြန်ရာတွင် များစွာမှ လွန်ကဲနေခဲ့တယ်။

due to a lack of sleep.

It's almost as though without sleep

အဲဒါက အိပ်လို့မရတဲ့ အခါမှာ

we become all emotional accelerator pedal,

ကျုပ်တို့ဟာ စိတ်ပိုင်း ခံစားမှုအရှိန် မြင့်မားလာပြီး

and too little regulatory control brake.

ထိန်းချုပ်ရေး ဘရိတ်ကျတော့ နည်းပါးလာတဲ့ သဘောမျိုးပါ။

And that seems to be the reason that we become so unbuckled

ကျုပ်တို့ အိပ်ရေးမဝကြခြင်းဟာ စိတ်ပိုင်းခံစားမှု အရ

in terms of our emotional integrity

ကျုပ်တို့ ထိန်းသိမ်းမရ ဖြစ်လာတတ်မှုရဲ့

when we haven't been sleeping well.

အကြောင်းရင်း ဖြစ်တာကို တွေ့မြင်ကြရတယ်။

So that's the bad that can happen

ဒီတော့ လူတွေဆီကနေပြီး အိပ်ရေးဝမှုကို ယူပစ်လိုက်ရင်

if I take sleep away from you.

ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ မကောင်းတဲ့ အချက်က အဲဒီလိုရှိပါတယ်။

But it turns out

ဒါပေမဲ့ ကိုယ် မရရှိလိုက်တဲ့ အိပ်စက်မှုကို

that there's something good that happens

ပြန်ရတဲ့အခါမှာ ကောင်းမွန်တာ တစ်ခုကိုပါ

when you get your sleep back.

ကျုပ်တို့ ခံစားရနိုင်တာ တွေ့ခဲ့ပါတယ်။

အိပ်စက်မှုဟာ၊ အထူးသဖြင့် မျက်လုံးတွေ လျင်မြန်စွာ လှုပ်ရှားတဲ့ အိပ်စက်မှုဟာ၊

And sleep, particularly rapid eye movement sleep,

actually offers a form of emotional first aid.

စိတ်ပိုင်းခံစားမှု အတွက် ရှေးဦးသူနာပြုမှု ပုံစံတစ်မျိုးနဲ့ တူပါတယ်။

Because it's during sleep at night

ညအချိန်မှာ ကျုပ်တို့ အိပ်စက်နေစဉ်

that we take these difficult emotional experiences

တစ်နေ့တာအတွင်း ကျုပ်တို့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရတဲ့

that we've been having during the day,

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ခက်ခဲခဲ့တဲ့ ခံစားရမှုတွေကို

and that sleep acts almost like a nocturnal soothing balm,

ပြန်ခံစားကြရပြီး အိပ်စက်မှုက ကုသပေးတဲ့ ဆေးနဲ့တူပြီး

taking the sharp edges off those difficult experiences.

ခက်ခဲခဲ့တဲ့ ခံစားရမှုတွေကို ပြေလျော့ လာအ​ောင် ပြုလုပ်ပေးတာပါ။

And so perhaps it's not time that heals all wounds,

အိပ်စက်ချိန်ဟာ အနာအဆာ အားလုံးကို ကုသပေးတာ ဟုတ်ချင်မှ ဟုတ်နိုင်ပေမဲ့၊

it's time during sleep that provides that form of emotional convalescence.

အိပ်ချိန်အတွင်းမှာသာ စိတ်ပိုင်းခံစားမှု များမှ နာလန်ထူအောင် လုပ်ပေးနိုင်တာပါ။

အဲဒါကြောင့်မို့လို့သာ နောက်တစ်နေ့ကျရင်

So that when we come back the next day,

အဲဒီလို စိတ်ခံစားမှုများဆိုင်ရာ မှတ်မိတာ တွေကို မေ့ပစ်ကျော်လွှားနိုင်ကြတာပါ။

we're able to cope with those emotional memories.